Fonksiyonel ortodontik tedaviler, ortodontide ‘Sınıf II ortodontik bozukluk’ olarak adlandırılan problemleri çözmek amacıyla uygulanmaktadır. Bu bozuklukta üst çene önde, alt çene geride veya ikisinin karışımı olabilir. Sınıf II ortodontik bozuklukların özellikle “Sınıf II bölüm 1 maloklüzyonlar” olarak adlandırılan bir kısmında, üst ön dişler alt dişlerin oldukça önünde (fırlak) yerleşmiştir. Sınıf II maloklüzyonların oluşmasında genetik, ırksal ve çevresel faktörler gibi pek çok neden rol oynamaktadır.
Büyüme gelişim döneminde, çeşitli aygıtlar kullanarak çenelerin büyümesini yönlendirme işine fonksiyonel çene ortopedisi adı verilir. Bu dönemde kullanılan aygıtlara ‘’fonksiyonel apareyler’’ adı verilir. Fonksiyonel apareyler, alt çenenin fonksiyon ve pozisyonunu değiştirerek belli bir kas grubunun kuvvetini dişler aracılığı ile kemiğe yönlendiren aygıtlardır. Alt çene gelişim yetersizliği gösteren çocuklarda fonksiyonel aparey kullanımı ile alt çene önde konumlanmaya zorlanmaktadır. Çenelerin birbirleri ile olan normal ilişkilerinin sağlanmasında fonksiyonel uyarıların etkileri yaklaşık yüz yıldan beri bilinmektedir. Sınıf II bölüm 1 maloklüzyonlarının fonksiyonel tedavisi sonucu meydana gelen kemiksel, dişsel ve yumuşak doku değişiklikleri, farklı tipteki fonksiyonel apareylerle sağlanmaktadır. Bu tarz apareylerin değişik çeşitleri olmasına rağmen, aralarında birçok benzerlik bulunmaktadır. Genel olarak, sınıf II maloklüzyonunu düzeltmek için kullanılan fonksiyonel apareylerin, mandibulanın pozisyonunda değişiklik meydana getirecek bir kuvvet bileşeni bulunmaktadır. Yapılan araştırmalara göre alt çenedeki bu değişimin miktarı, apareyin doku veya diş destekli olmasına bağlı olarak farklılık göstermektedir.
Tedavi planı yapılırken, hastanın büyüme yönü belirlenir ve tedavi planına göre hangi aparey veya apareylerden faydalanacağına karar verilir. Daha sonra, bu karar hastanın kendisi ve velisi ile paylaşılır. Hekim ve ailenin birlikte yaptıkları görüşme neticesinde kullanılacak olan fonksiyonel aparey tipi belirlenir.
Fonksiyonel apareyler, hareketli ve sabit olarak ikiye ayrılırlar. Hareketli fonksiyonel apareyler ağız içinden ve/veya ağız dışından uygulanır. Hareketli fonksiyonel apareyler hasta tarafından takılıp çıkartılabilmektedir, genellikle alt ve üst çeneye takılan iki parçadan oluşmasına rağmen tek parçadan oluşan tipleri de vardır.
Fonksiyonel apareyler dişlere yapıştırılan veya hareketli şekilde olabilirler. Dişlere yapıştırılan fonksiyonel apareyler hasta tarafından çıkartılamazlar. Apareylerin ve ağızın temizliği iyi yapılmalı, sabit olan ağız içi aygıtların kırılmamasına özen gösterilmelidir. Aksi takdirde, tedavi ile elde edilmesi planlanan etkiler gerçekleşmeyecektir.