Gaziantepin Bölgesel giyisileri
Gaziantepin Bölgesel folklor Kıyafetleri
KADIN GİYSİLERİ
BAŞA GİYİLENLER
Merkez ve çevre köylerde çevre yazma gümüş taç üzerine veya tepelik üstüne poşu ya da taçh fes üstüne dolak atılmış, ön kısmına gümüş ve altın dizili bir biçimde yapılmaktadırÇarşaf, meşrefe ve kabirda kullanılmaktadır
Meşref: Varlıksız kişilerde başa atılmış kareli bir örtüdür
Mezer: Peştemallara da mezer adı verilir
Aynca yörede uyakde kullanılmaktadır Meşrefe üste aldıklan örtülerin herbiri içinde kullanılır
Yörede yeniden hisiradı verilen iyi tür gümüşten oluşan taç ve hotoslar kullanılmaktadırAltından yapılmış olanlarda testeadını alırBaşa gümüş işlemeli fes giyilirFeslerin üzeri ve etrafi süslüdürÖn kısımda alna doğru gazidenilen altınlar sarkarAynca gümüş penezde sarılabilirFesin önünde gümüş bir küpelik asılıdırKenarlan gümüş paralı olan taç, fesin üstüne yerleştirilirFesin üzerine pullu dolak örtülür Etrafına ipekten yapılma poşu sarılırFesin üzerine tor kuşunun tüyleri boyanarak takılırAy*nca üst ve tabi taraflara karagöz çiçekleri de sokulurFesin arkasından ince ve parlak olan renk renk pullu yazmalar asılırSaçlara ilave olarak sac kaytanlan takılırYüzde yanaklara gelecek şekilde paralı, boncuk işlemeli yanaklıklar vardır Bunların namına sekkedenir
Barak Köyleri saçlarına erbidenilen siyah ipekten yapılmış yapay saç takarlarBu*na sağ bağı da denirİpek ahmediye bağlanırYan üstteki ve sol tarafa tozak denilen horoz, tavuk tüylerinin renklendirilmişlerinden bir demet takarlar
Tepelik: Çuha fes üstüne gümüş tepelik, gümüş alınlık ve yanak kısmına sarkan gümüş penezden oluşur
Ahmediye: Tepelik üstüne sanlan bu poşu, saf ipekten olup üzeri işlemelidir Portokal rengindedir
Tozak: Tavuz kuşu, güvercin,telekçi kuşu, tavuk gibi hayvanlann tüylerinden ve mevsim çiçeklerinden oluşur
Altuniye Poşu: Ipek olup, kenar kısmı sırma işlemelidir Alın kısmına ahmediyenin üzerine sarılır
SIRTA GİYİLENLER
Salmalı Gömlek: Üzeri simle işlemeli olup, yakasızdırİçe giyilirKolları uzun olduğundan el bilek kısmından ve omuz üzerinden bütün boyun kısmına bağlanır
Merkez ve çevre köylerinde iç çamaşırı olarak ciğer deldi veya musabak giyilirSalmalı gömleğin kolları üç eteğin kollarının kirlenmesini önleyecek şekilde dışarıdan katlanarak ensenin hizasından iki salma düğümlenir Gömleğin üzerine mavi çuhadan üretilmiş, fermane veya kadıfeden yapılan hırka giyilir Üç etek genelde kadıfeden yapılırCepkenle buluzu andıran gömleklerde giyilebilir
Elbeyli'de sırtta üç etek zubun (zibin) giyilirYani içi dolgun uzun kollu etek kısmı üç parça olan uzun elbise bulunur
Üç etek elbiselerin, genelde kadıfe veya satenden yapıldığı görülür Beyaz ketenden üzeri işli üç etekler giyilir Bunlara ağ sayadenir Üç eteğin içine salmalı gömlek giyilir Şeytan gömleği de denen bu giysinin boyu yere kadar uzun ve salmaları büyüktürYörede içte yakasız düz köynekvardırBu köynek hassa kumaştan yapılmıştırBunun üstüne gümüş işlemeli üç etek denilen zubun giyilirÜç eteğin üzerindeki değişik renkte çizgi motiflere baran adı verilirBaran gümüş işlemelidirÖn tarafi açık olan üç eteklerin ilik kısımları bürümcek veya örme işlemelidir Bunun üzerinede gümüş iş*lemeli bir üstlük giyilir Üstlükler kadıfeden yapüir, göğüse gelen kisimlarla arkadaki kesim kendinden tekstil işlemelidir Üç etek zubunlarınn kol ağızlarında salmadenilen kolcuklar vardır Bu kolcuklar meslek esnasında dirsek üstünden bağlanır
Barak köylerinde ise salmalı gömlekgiyilir Bu gömleğin üzerine kadıfeden üç etekgiyilir Aynca mavi çuhadan yapılan, yakasız, önü açık ve kol ağızı bakımlı olan fer*maneveya hırkagiyilir Kışın pamuklu hirkayazın ise ince kumaştan yapılan sam hırkasigiyilmektedirGaziantep'te çoğunlukla içe salmalı gömlekgiyilmektedirBu salmalar bazı yörelerde rahat ve ufak, bazı bölgelerde ise geniş ve uzundur Gömleğin kollarına eklenen salmalann amaci, meslek sırasında kadıfe olan üç eteğin kollarının kirlen*mesini önlemektirMerkezde ve çevre köylerde entarinin ve üç eteğin üstüne belde kemerya da kuşakbulunurKemer altın veya gümüştendirKuşak ise bez üzerine işlemeler ve değişik süsler ile elde edilirSal kuşak da bağlanabilir
Elbeyli'de gümüşten yapılma farklı alanlara yönlendirilmiş kemerler vardır
1 Kırma turalı gümüş kemer
2 Kasnak gümüş kemer (tek parça gümüşten yapılmıştır on cm eninde kıvrılmıştır)
3 Zincirli kemer
Yörede üslük ve etek, zubunun üzerinden gümüş bir kemer takılır Gümüş kemer*ler tek parça, bazıları motif motif kesme gümüşlerden yapılmıştır Altlarından kalınca bir bez geçirilerek tez yıpranması önlenir
Barak köylerinde; belde gümüş aşıkya da hasırkemer bulunur
Merkezde en alta iç donu giyilirÜzerlerine çeşitli renklerde şalvar giyilmektedirŞalvann üzerine giyilen salmalı gömleğin etek kısmı mısra kadar inerÜç etek ise gerekirse arkadan iki yan parçaları apaçık birbirine bağlayarak giyilir Elbeyli'de şalvar bilekten büzmeli ve boldurGöz alıcı renkler seçim edilirŞalvann üstüne zubunun etekleri iner En tepede ise yere değin uzun olan önlük takılır Bu önlük büzgülü ve ince kemerlidir Kilis'te ise üç eteğin altından çiçekli basmadan dikilen bir şalvar bulunur Bu şalvarın paça kısımları işlemelidir
Barak oymağında da kadınlar ve genç kızlar şalvar giyerler Keza uzun önlük takarlar
Mini Yelek: Kolsuz ve yakasizdir Iç gömlek üzerine giyilir ipeklidir
Gümüşlü Keten: Omuza alınırBir köşesi boncuklar ve renkli pullarla işlenirÖrgü saçlar ve üzeri gümüş halhallarla kaplıdır Kaytan denilen gümüş saçakları vardır
Önlük: Bele takilrr Genel Olarak etek kenarlan işlemeli ve düz olanlan da vardır Şalvar: Genel Olarak ipeklidir Desenli olanlan da vardır
Üç Etek: Uzun kollu ve yakasızdır Ketep olup, elde etek kenarlan ve yakası motif işlidirUfak gömleğin üstüne giyilir
AYAĞA GİYİLENLER
Merkezde ve çevre köylerinde bayan giysilerinde ayaklarda genel olarak elde tamamlanmış yün çorap kullanılırBunlara sivasçorabı denir Zırhlı çorapise bacağa bağlanarak giyilir Ayaklarında yemeni bulunur Yemeninin bir fazla çeşiti var Gül şeftali yemeni (annabi, siyah merküp, çarpana ve krrlangıç) adı bahşedilen yemeni çeşitleri vardırEdikler konçlan uzun olarak etap bileğine kadar çıkmış bir şekilde yapılır Yörenin orjinal ayakkabısı kapkaptir Tahta ve cilt karışımından oluşur Üstünde gümüş kakmalar ve çıngıraklar bulunurYöresel ediklerin adına hadedenir Edik biçiminde olan bir kunduradır Başka bir çeşide de, mesilapçin adı verilir
Elbeyli köylerinde ayaklarda yemeni ya da tabanında demir çakılı nalçadan papuç görülür
Yörede aynca ayağa beyaz ya da açık sarı renkte çorap giyilirBu çoraplar ara sıra işlemeli olurAyakkabı olarak genellikle kırmızı renkte olanlar tercih edilir Bazen kara yemeniye de rastlanır Barak yöresinde ayağa edik giyilmekte ve genelde sarı renkte olanlar tercih edilmektedir Aynca yemeni, postal türü ayakkabılarda giyilmektedir
Çorap: Genel Olarak yündür ve elde örülür
Yemeni: Kırmızı renktedir Altı düz ve rahattır
TAKILAR
Basın alın kısmına küpe görünümlü altın ve boncuk işli takı takılırFeslerin ke*narlan gazidenilen altınlarla süslüdürBoyuna ise gümüş kolye takılır Aynca beşibirlikler de yaygındır Bu takıların üzerinden hamaylilar sarkar Üçgenin Taban Olmayan Kenarı bileklerine halhaldenilen bir bilezik takılır Halhalların uçlannda kongurdaklısarkmalar vardır
AKSESUAR
Gümüş Kemer: Gümüşten olup, kelebek biçiminde bir tokası vardır
Çaput: Üzeri pul işlemeli olup, bele takılır
Muska: Çoğunlukla deriden olur
Gerdanlık: Altından yada gümüştendir
ERKEK GİYSİLERİ
BAŞA GİYİLENLER
Gaziantep'in merkezinde fes, tunus fesi, hazırli fes, hasırsız fes biçiminde mavi püsküllü olarak kullanılmaktadır Aynca göpcükadı bahşedilen bir fes çeşiti de çevre köylerde kullanılmaktadır Tekrar fes, keçeden üretilmiş külahlar veya terlikadı bahşedilen patiskadan oluşan bir başlık giyilir, sarık, beyaz tülbent, ağabanibirbiçimde sarılır Bazen poşu, kuşak, çember terliğin üzerine sarılırdı Elbeyni ve çevre köylerinde köylüler başlanna beyaz keşik turbantakarlar
Müsabeyli Bucağı ve köylerinde erkekler başlarına terlikdedikleri bir külah giyerler Bu terlikler beyaz veya açık san renkte örülür Üzerlerine koyu sarı renkte motifli işlemeler yapılır Dag köylerinde bu terlikler uzun ve sivridir Terliklerin ucunda ko*yu sarı ya da beyaz renkte bir püskül vardır Terlikler genellikle iplikten örülmektedir Terliklerin etrafına ipek poşu sarılır Poşu sim işlemelidir Poşulann uçlan püsküllüdür Bu püsküller poşu sarılınca alına ve gözlerin üstüne sarkar Poşunun bir ucu sag tarafindan dose kadar sarkıtılır
Barak yöresinde ipekli kavun sarısı ya da beyaz ahmediye giyerlerBeyaz poşu sefalet, sarı poşu zenginlik ifadesidir Beyaz poşuya merkeziyetde denilmektedir
Merkezde ve dağlık bölgedeki köylerde külah ve terlik hakimdir Külah ve terliğin çevresine bir poşu sarılır
Suriye sınırına yakın köylerde ağilhakimdir En eski başa giyilen giyim şekli, etrafına poşu bağlanan sivri külah ve terliktir
Merkeziyet: Başa takılırBeyaz renkte ipek olup kenarları yuvarlak top biçiminde ipek püskül işlidir
SIRTA GİYİLENLER
Merkezde gövde kısmında, dize kadar uzanan geniş cübbe, yakasi sakobiçiminde dökülen hırka ve aba eski giysiler aralarında kullanılmaktadır Abalar, kırmızı, uzun kollu ya da kolsuz veya önü açık biçimde maşlahda giyilir Yeniden bazılarınca buna kuzu derisinden yapılmış, kürk biçiminde maşlahlar bulunur Bunlara buziyeya da kol*suz saltada denir Cepkensirma işlemeli olarak kullanılır Zibinaçık ve kapalı gi*yilen gömlek tarzında bir giysi kullanılırZıbınlar bu yörede omuzdan düğmeli olarak kullanılırAynca cepken altına yakasız uzun kollu mintan giyilir
Elbeyli köylerinde üzerlerine beyaz gömlek, ara sıra de uzun zıbın (uzun elbise), önden düğmeli (yarım yaka) gömlek giyilir Öteki yörelerde ise yakasız mintan giyilir Yöredeki adı içlikdir Keten tekstil olan içlikler yukarıdan aşağıya sık çizgilidir İçlikler beyaz veya benekli beyaz renktedirÇizgileri ise kahverengi ya da mavidir Bu içliğin üzerine kahverengi ya da lacivert bir yelek giyilirBu yelekler işlemeli ve fazla düğmelidirAdına bürümlü yelekdenir Bir Takım köylerde ise lark düğmelide denilmektedir Yeleklerin belin üstünde kalan sag ve sol yanları kaytan işlemelidir Bu işlemelerin motifleri ayağa giyilen şalvarların cep altı motiflerinin aynıdırBürümlü yeleklerin düğmeli bölgesi yukandan aşağıya bürümcem örmelidir Aynı bürümcekten top top düğmeler çok sık biçimde dikilmiştir Bürümlü yeleklerin kollan yarımdır Kol ve arkalar ipekli kumaştandırBürümlü yeleklerin üstüne bilhassa dag köylerinde aba giyilir Kara, kırmızı, kurşuni, beyazkara dolgun almak üzere çoğu renkleri vardır Beyaz üstüne yukandan aşağıda kaplı abalar ince dokunurlar Bunlar genelde ovalık köylerinde giyilir
Bu abalann namına taşci abası denir Maraş abası da denilir Dag köylerinde genellik*le kalın aba giyilir Kırmızı abalann arkadaki üst kısmı ve döş üstleri kendinden dokunmuş olarak işlemelidir Abalann yakası olmaz Kırmızı abalann üstünde ince ve aralıklı beyaz süs çizgiler vardır Kuytu gelirli olanlar keçi kılından dokuma kara aba giyerler
Barak ve çevresi köylüleri ise çitari yelekve üstüne barak abası giyerler Zenginler, üstüne cepken giyerler Bu cepken işlemeli ve sirmali maşlah şeklindedir Maşlak Araplann özel kiyafetlerindendir Fakirler aba giyerler, işlemelidir Sırmalan daha azdır Cepken altma kapatmalı gömlek giyerlerDüğmeleri solda omuzdan başlar aşağıya doğru iner Ayrıca bu gömleğe zubun da denir Kutlu zubun da giyildiği olur Gömlek beyaz üstüne siyah çizgilidir Renkli de olabilir Abalar; yerli aba, Maraş abasi, Form abası, yarım aba adlarını alır
lç kısma zıbın, kutnu zubunadlan ile anılan uzun elbise giyilirÜstüne mintan veya içlik denilen yakasız uzun kollu yukandan altında içten dolgun gömlek giyilir Kırk düğmeli veya bürümlü yelekdenilebilen çok düğmeli bir cins yelek giyilirAbalar yakasızdır Kalın dokuma, ince dokuma yerli abadır
Merkez ve çevre köylerinde daha alçak kısma şalvar giyilir Şalvar siyah ya da mavi renkte uzun ve bol şekilde yapılır Bu şalvarlar için çintiyanadı kullanılmaktadır
Varlıklı olanlar çuhadan üretilmiş şalvar giyerler Uçkurlu ve patiskadan yapılmış türleri de vardır Belli Başlı yörenin en eski şalvar cinsi kıldan yapılmakta ve varlıklılar tarafindan kullanılmaktadırYörede çakirda kullanılırDonlara tuman adı verilirBunlar da bol ve topuğa kadar uzun bir yapıdadır Uçkurla belden tutturulurBu donları uçkurları süslü olarak yapıldığından zıbının önünden sarkıtılması yörenin geleneklerindendir
Elbeyli'de bilhassa mavi, siyah renkli şalvar giyilir Şalvarın cep ağızları kaytan meslek*lemelidirYörede aynca bel altına şalvar giyilir Bu şalvarın ortası bol ve torba biçiminde altında dürüst sarkıtılırTorba biçimindeki şalvar ortasının yürürken dizlere dolanmaması için en direk kısma içeriden bir kurşun veya dekir dikilir Bu şart aynca varlıklı bir dış görünüş verir Şalvarlann cep ağızları bürümlü yeleklerdeki benzer motifli bürümcek işlemedir Aynı işlemeler şalvarın paçasında da bulunur Bazen de paça kısımlarında sim işlemeler vardır Çoğunlukla şalvar ve bürümlü yeleklerin rengi ve kumaşi aynıdır Şalvarlar da bürümlü yelekler gibi gabardin kumaşından yapılırBunların birçok renkten yapılmasına karşın,dağ köylerinde çoğunlukla kahverengi, lacivert ve çokaz olarak da kurşuni renk seçim edilir
Barak yöresinde mencester şalvar denilen menchester isimli kumaştan yapılan şal*var giyilirŞalvarın içine uzun bağlamalı tuman giyilir Bağları ayaktadır Kahge bezinden yapılır
Dürümlü şalvar da kullanılır Dürümlü şalvarın renkleri gri ve kahverengidir Fakirler pamuklu şayak şalvar giyerler Buna sayalı şalvar da denilmektedir
Yörede çintiyan da görülmektedirŞalvar kubaorta, kubahalebi diye isimlendirilmekte ve bu isimler genel olarak şalvarın dikim biçimine verilen adlardırKuba şalvar oldukça bol,yanm kuba paçalar gizli, orta kısmı (peyik) genişçe şalvardır Halebi şalvarlar mencester denilen bir kumaştan üretilmiş, paça kısmı fermuarın yarısı ile kaplanmış (dirençli olması için) genel olarak siyah renkte bir cins şalvardır Aynca ice tuman da giyilmektedir Amerikan bezinden yapılan şalvar biçimle paçaları birazcık kısa bir şalvar altlığıdır
Şalvar: Genelde siyah kumaştan olup beli beyaz uçkurludurBenzer zamanda açık kahve renginde ve cepayak kenarları işlemeli olanları da vardır
Cezair Yeleği (Kırk Düğme): Yakasız olup, iç gömleğin üstüne giyilirYaka kısmı sırma işlemelidirBüyük bir özenle işlenir Kolsuzdur
Aba: Kısa kollu olup, cezair yeleği üzerine giyilirÜzeri saf ipekli ve sırma iş*lemelidir
Kuşak: Bele takılırRenkli iplikle işlenir Dokuma aaagahında dokunurGaziantep'e mahsusdur
İç Gömlek: Yakasız olup genellikle uzunlamasına çizgilidirİpek kumaştan yapılırSadece yakada bir düğme vardır Kollan bol ve rahattır
AYAĞA GİYİLENLER
Gaziantep'in merkezinde ayaklarda işli yün çoraplar bulunmaktadır Ayakkabıyemeni, kırmızı renkli veya sarı renkli olmak üzere kullanılmaktadır Bazı kabarah pabuçgiyenler görülür Bunlara postal, potin adı verilir, aynca erkekler arasında çarık, papuç, lapçin, karçın, kelik adı bahşedilen papuçlar giyilir
Elbeyli'de ayaklarda yemeninin her türlü rengi kullanılırİşlemeli ya da düz yün çorap görünmektedirYörede bazı köylerde ayağa kırmızı ya da siyah yemeni giyilmesine rağmen, dag köylerinde kırmızı postalgiyilir Kulaklı yemenilerin daha eski olduğu bilinirKırmızı postallar tok burunludur Burun ve topuk arkaları yine sahtiyeden parça yama olarak süslemelüdür Postal siyah olursa yamalar kırmızıdır
Barak köylerinde ayaklarına kırmızı merküp, keçi derisinden yapılmış altı nalçalı şamaniye mavi püsküllü edik giyerler Burnu yukarı doğru kıvrıktır
Postal uzun konçludur Genelde tarlada çalışırken veya kışın meslek esnasında giyilir
Çorap: Genellikle beyaz olur
Hade: Günümüzde bundan böyle tarihe karışan bu kundura camuz derisinden yapılırBut bileğini ayrıntılarıyla sarar Genellikle mor ya da siyah renktedir
AKSESUAR
Köstek: Bele, kuşağın üstüne takılır Gümüştür
Tütün Kesesi: Erkeklerin kendi aksesuarlarını hazırlamak içindir Çakmak, sigara tablasi vb Kadıfe olanı makbuldür Üzeri sırma işlemelidir
Mendil (Sallama): Ipek çaput olup, kenarı işlemeli veya düz olur
BELE TAKILANLAR
Merkez ve çevre köylerde belde sal kuşak vardır Kemer, trablus sal, kayış kuşak, acem şalı, yün ve ipekli ya da yün ve pamuklu karışımından oluşan birkaç kat sarılan kuşaklar kullanılırIçinde bıçak, tütün kesesi, sigara tablası vb muhafaza edilir Bacağa bağlanan kaytanlar göbek kısmımın altından dürüst sarkıtılarak bir kavis yaptırılır Kuşakların üzerine çevre köylerde, bir kalın palaska adı bahşedilen meşin kemer kullanılmaktadır
Elbeyli'de ise bele palıska kuşakbağlanırAntep kuşağının üstüne yörede paliska adı ile anılan meşin kemer bağlanır
Yörede aynca, bürümlü yelek ve şalvarın üzerinden bele bir kuşak sanlırKuşak genellikle beyaz ve ipeklidir Püsküllü olan kuşağın püskülleri aşağıda içten sarkarKeza vücudun sag yanında dürüst genişletilerek dolandırılırBel kuşağının ucu vücudun sag yanından diz üzerine kadar sarkarGenel olarak bel kuşağının bu olmasına rağmen ara sıra başa sarılan gümüş ya da sim işleme poşularında bele sanldığı görülürÇok az olmakla beraber sal kuşak saranlar da görülür Barak yöresinde Horasan kuşağıtakarlarZenginler sal kemertakarlar Kuşak bulamayanlar beyaz poşu bağlarlar Tütün kesesi (sirmah), çakmaklık (sırmalı) ve köstekli saat bele takılan aksesuarlardır *
Gaziantepin Bölgesel folklor Kıyafetleri
KADIN GİYSİLERİ
BAŞA GİYİLENLER
Merkez ve çevre köylerde çevre yazma gümüş taç üzerine veya tepelik üstüne poşu ya da taçh fes üstüne dolak atılmış, ön kısmına gümüş ve altın dizili bir biçimde yapılmaktadırÇarşaf, meşrefe ve kabirda kullanılmaktadır
Meşref: Varlıksız kişilerde başa atılmış kareli bir örtüdür
Mezer: Peştemallara da mezer adı verilir
Aynca yörede uyakde kullanılmaktadır Meşrefe üste aldıklan örtülerin herbiri içinde kullanılır
Yörede yeniden hisiradı verilen iyi tür gümüşten oluşan taç ve hotoslar kullanılmaktadırAltından yapılmış olanlarda testeadını alırBaşa gümüş işlemeli fes giyilirFeslerin üzeri ve etrafi süslüdürÖn kısımda alna doğru gazidenilen altınlar sarkarAynca gümüş penezde sarılabilirFesin önünde gümüş bir küpelik asılıdırKenarlan gümüş paralı olan taç, fesin üstüne yerleştirilirFesin üzerine pullu dolak örtülür Etrafına ipekten yapılma poşu sarılırFesin üzerine tor kuşunun tüyleri boyanarak takılırAy*nca üst ve tabi taraflara karagöz çiçekleri de sokulurFesin arkasından ince ve parlak olan renk renk pullu yazmalar asılırSaçlara ilave olarak sac kaytanlan takılırYüzde yanaklara gelecek şekilde paralı, boncuk işlemeli yanaklıklar vardır Bunların namına sekkedenir
Barak Köyleri saçlarına erbidenilen siyah ipekten yapılmış yapay saç takarlarBu*na sağ bağı da denirİpek ahmediye bağlanırYan üstteki ve sol tarafa tozak denilen horoz, tavuk tüylerinin renklendirilmişlerinden bir demet takarlar
Tepelik: Çuha fes üstüne gümüş tepelik, gümüş alınlık ve yanak kısmına sarkan gümüş penezden oluşur
Ahmediye: Tepelik üstüne sanlan bu poşu, saf ipekten olup üzeri işlemelidir Portokal rengindedir
Tozak: Tavuz kuşu, güvercin,telekçi kuşu, tavuk gibi hayvanlann tüylerinden ve mevsim çiçeklerinden oluşur
Altuniye Poşu: Ipek olup, kenar kısmı sırma işlemelidir Alın kısmına ahmediyenin üzerine sarılır
SIRTA GİYİLENLER
Salmalı Gömlek: Üzeri simle işlemeli olup, yakasızdırİçe giyilirKolları uzun olduğundan el bilek kısmından ve omuz üzerinden bütün boyun kısmına bağlanır
Merkez ve çevre köylerinde iç çamaşırı olarak ciğer deldi veya musabak giyilirSalmalı gömleğin kolları üç eteğin kollarının kirlenmesini önleyecek şekilde dışarıdan katlanarak ensenin hizasından iki salma düğümlenir Gömleğin üzerine mavi çuhadan üretilmiş, fermane veya kadıfeden yapılan hırka giyilir Üç etek genelde kadıfeden yapılırCepkenle buluzu andıran gömleklerde giyilebilir
Elbeyli'de sırtta üç etek zubun (zibin) giyilirYani içi dolgun uzun kollu etek kısmı üç parça olan uzun elbise bulunur
Üç etek elbiselerin, genelde kadıfe veya satenden yapıldığı görülür Beyaz ketenden üzeri işli üç etekler giyilir Bunlara ağ sayadenir Üç eteğin içine salmalı gömlek giyilir Şeytan gömleği de denen bu giysinin boyu yere kadar uzun ve salmaları büyüktürYörede içte yakasız düz köynekvardırBu köynek hassa kumaştan yapılmıştırBunun üstüne gümüş işlemeli üç etek denilen zubun giyilirÜç eteğin üzerindeki değişik renkte çizgi motiflere baran adı verilirBaran gümüş işlemelidirÖn tarafi açık olan üç eteklerin ilik kısımları bürümcek veya örme işlemelidir Bunun üzerinede gümüş iş*lemeli bir üstlük giyilir Üstlükler kadıfeden yapüir, göğüse gelen kisimlarla arkadaki kesim kendinden tekstil işlemelidir Üç etek zubunlarınn kol ağızlarında salmadenilen kolcuklar vardır Bu kolcuklar meslek esnasında dirsek üstünden bağlanır
Barak köylerinde ise salmalı gömlekgiyilir Bu gömleğin üzerine kadıfeden üç etekgiyilir Aynca mavi çuhadan yapılan, yakasız, önü açık ve kol ağızı bakımlı olan fer*maneveya hırkagiyilir Kışın pamuklu hirkayazın ise ince kumaştan yapılan sam hırkasigiyilmektedirGaziantep'te çoğunlukla içe salmalı gömlekgiyilmektedirBu salmalar bazı yörelerde rahat ve ufak, bazı bölgelerde ise geniş ve uzundur Gömleğin kollarına eklenen salmalann amaci, meslek sırasında kadıfe olan üç eteğin kollarının kirlen*mesini önlemektirMerkezde ve çevre köylerde entarinin ve üç eteğin üstüne belde kemerya da kuşakbulunurKemer altın veya gümüştendirKuşak ise bez üzerine işlemeler ve değişik süsler ile elde edilirSal kuşak da bağlanabilir
Elbeyli'de gümüşten yapılma farklı alanlara yönlendirilmiş kemerler vardır
1 Kırma turalı gümüş kemer
2 Kasnak gümüş kemer (tek parça gümüşten yapılmıştır on cm eninde kıvrılmıştır)
3 Zincirli kemer
Yörede üslük ve etek, zubunun üzerinden gümüş bir kemer takılır Gümüş kemer*ler tek parça, bazıları motif motif kesme gümüşlerden yapılmıştır Altlarından kalınca bir bez geçirilerek tez yıpranması önlenir
Barak köylerinde; belde gümüş aşıkya da hasırkemer bulunur
Merkezde en alta iç donu giyilirÜzerlerine çeşitli renklerde şalvar giyilmektedirŞalvann üzerine giyilen salmalı gömleğin etek kısmı mısra kadar inerÜç etek ise gerekirse arkadan iki yan parçaları apaçık birbirine bağlayarak giyilir Elbeyli'de şalvar bilekten büzmeli ve boldurGöz alıcı renkler seçim edilirŞalvann üstüne zubunun etekleri iner En tepede ise yere değin uzun olan önlük takılır Bu önlük büzgülü ve ince kemerlidir Kilis'te ise üç eteğin altından çiçekli basmadan dikilen bir şalvar bulunur Bu şalvarın paça kısımları işlemelidir
Barak oymağında da kadınlar ve genç kızlar şalvar giyerler Keza uzun önlük takarlar
Mini Yelek: Kolsuz ve yakasizdir Iç gömlek üzerine giyilir ipeklidir
Gümüşlü Keten: Omuza alınırBir köşesi boncuklar ve renkli pullarla işlenirÖrgü saçlar ve üzeri gümüş halhallarla kaplıdır Kaytan denilen gümüş saçakları vardır
Önlük: Bele takilrr Genel Olarak etek kenarlan işlemeli ve düz olanlan da vardır Şalvar: Genel Olarak ipeklidir Desenli olanlan da vardır
Üç Etek: Uzun kollu ve yakasızdır Ketep olup, elde etek kenarlan ve yakası motif işlidirUfak gömleğin üstüne giyilir
AYAĞA GİYİLENLER
Merkezde ve çevre köylerinde bayan giysilerinde ayaklarda genel olarak elde tamamlanmış yün çorap kullanılırBunlara sivasçorabı denir Zırhlı çorapise bacağa bağlanarak giyilir Ayaklarında yemeni bulunur Yemeninin bir fazla çeşiti var Gül şeftali yemeni (annabi, siyah merküp, çarpana ve krrlangıç) adı bahşedilen yemeni çeşitleri vardırEdikler konçlan uzun olarak etap bileğine kadar çıkmış bir şekilde yapılır Yörenin orjinal ayakkabısı kapkaptir Tahta ve cilt karışımından oluşur Üstünde gümüş kakmalar ve çıngıraklar bulunurYöresel ediklerin adına hadedenir Edik biçiminde olan bir kunduradır Başka bir çeşide de, mesilapçin adı verilir
Elbeyli köylerinde ayaklarda yemeni ya da tabanında demir çakılı nalçadan papuç görülür
Yörede aynca ayağa beyaz ya da açık sarı renkte çorap giyilirBu çoraplar ara sıra işlemeli olurAyakkabı olarak genellikle kırmızı renkte olanlar tercih edilir Bazen kara yemeniye de rastlanır Barak yöresinde ayağa edik giyilmekte ve genelde sarı renkte olanlar tercih edilmektedir Aynca yemeni, postal türü ayakkabılarda giyilmektedir
Çorap: Genel Olarak yündür ve elde örülür
Yemeni: Kırmızı renktedir Altı düz ve rahattır
TAKILAR
Basın alın kısmına küpe görünümlü altın ve boncuk işli takı takılırFeslerin ke*narlan gazidenilen altınlarla süslüdürBoyuna ise gümüş kolye takılır Aynca beşibirlikler de yaygındır Bu takıların üzerinden hamaylilar sarkar Üçgenin Taban Olmayan Kenarı bileklerine halhaldenilen bir bilezik takılır Halhalların uçlannda kongurdaklısarkmalar vardır
AKSESUAR
Gümüş Kemer: Gümüşten olup, kelebek biçiminde bir tokası vardır
Çaput: Üzeri pul işlemeli olup, bele takılır
Muska: Çoğunlukla deriden olur
Gerdanlık: Altından yada gümüştendir
ERKEK GİYSİLERİ
BAŞA GİYİLENLER
Gaziantep'in merkezinde fes, tunus fesi, hazırli fes, hasırsız fes biçiminde mavi püsküllü olarak kullanılmaktadır Aynca göpcükadı bahşedilen bir fes çeşiti de çevre köylerde kullanılmaktadır Tekrar fes, keçeden üretilmiş külahlar veya terlikadı bahşedilen patiskadan oluşan bir başlık giyilir, sarık, beyaz tülbent, ağabanibirbiçimde sarılır Bazen poşu, kuşak, çember terliğin üzerine sarılırdı Elbeyni ve çevre köylerinde köylüler başlanna beyaz keşik turbantakarlar
Müsabeyli Bucağı ve köylerinde erkekler başlarına terlikdedikleri bir külah giyerler Bu terlikler beyaz veya açık san renkte örülür Üzerlerine koyu sarı renkte motifli işlemeler yapılır Dag köylerinde bu terlikler uzun ve sivridir Terliklerin ucunda ko*yu sarı ya da beyaz renkte bir püskül vardır Terlikler genellikle iplikten örülmektedir Terliklerin etrafına ipek poşu sarılır Poşu sim işlemelidir Poşulann uçlan püsküllüdür Bu püsküller poşu sarılınca alına ve gözlerin üstüne sarkar Poşunun bir ucu sag tarafindan dose kadar sarkıtılır
Barak yöresinde ipekli kavun sarısı ya da beyaz ahmediye giyerlerBeyaz poşu sefalet, sarı poşu zenginlik ifadesidir Beyaz poşuya merkeziyetde denilmektedir
Merkezde ve dağlık bölgedeki köylerde külah ve terlik hakimdir Külah ve terliğin çevresine bir poşu sarılır
Suriye sınırına yakın köylerde ağilhakimdir En eski başa giyilen giyim şekli, etrafına poşu bağlanan sivri külah ve terliktir
Merkeziyet: Başa takılırBeyaz renkte ipek olup kenarları yuvarlak top biçiminde ipek püskül işlidir
SIRTA GİYİLENLER
Merkezde gövde kısmında, dize kadar uzanan geniş cübbe, yakasi sakobiçiminde dökülen hırka ve aba eski giysiler aralarında kullanılmaktadır Abalar, kırmızı, uzun kollu ya da kolsuz veya önü açık biçimde maşlahda giyilir Yeniden bazılarınca buna kuzu derisinden yapılmış, kürk biçiminde maşlahlar bulunur Bunlara buziyeya da kol*suz saltada denir Cepkensirma işlemeli olarak kullanılır Zibinaçık ve kapalı gi*yilen gömlek tarzında bir giysi kullanılırZıbınlar bu yörede omuzdan düğmeli olarak kullanılırAynca cepken altına yakasız uzun kollu mintan giyilir
Elbeyli köylerinde üzerlerine beyaz gömlek, ara sıra de uzun zıbın (uzun elbise), önden düğmeli (yarım yaka) gömlek giyilir Öteki yörelerde ise yakasız mintan giyilir Yöredeki adı içlikdir Keten tekstil olan içlikler yukarıdan aşağıya sık çizgilidir İçlikler beyaz veya benekli beyaz renktedirÇizgileri ise kahverengi ya da mavidir Bu içliğin üzerine kahverengi ya da lacivert bir yelek giyilirBu yelekler işlemeli ve fazla düğmelidirAdına bürümlü yelekdenir Bir Takım köylerde ise lark düğmelide denilmektedir Yeleklerin belin üstünde kalan sag ve sol yanları kaytan işlemelidir Bu işlemelerin motifleri ayağa giyilen şalvarların cep altı motiflerinin aynıdırBürümlü yeleklerin düğmeli bölgesi yukandan aşağıya bürümcem örmelidir Aynı bürümcekten top top düğmeler çok sık biçimde dikilmiştir Bürümlü yeleklerin kollan yarımdır Kol ve arkalar ipekli kumaştandırBürümlü yeleklerin üstüne bilhassa dag köylerinde aba giyilir Kara, kırmızı, kurşuni, beyazkara dolgun almak üzere çoğu renkleri vardır Beyaz üstüne yukandan aşağıda kaplı abalar ince dokunurlar Bunlar genelde ovalık köylerinde giyilir
Bu abalann namına taşci abası denir Maraş abası da denilir Dag köylerinde genellik*le kalın aba giyilir Kırmızı abalann arkadaki üst kısmı ve döş üstleri kendinden dokunmuş olarak işlemelidir Abalann yakası olmaz Kırmızı abalann üstünde ince ve aralıklı beyaz süs çizgiler vardır Kuytu gelirli olanlar keçi kılından dokuma kara aba giyerler
Barak ve çevresi köylüleri ise çitari yelekve üstüne barak abası giyerler Zenginler, üstüne cepken giyerler Bu cepken işlemeli ve sirmali maşlah şeklindedir Maşlak Araplann özel kiyafetlerindendir Fakirler aba giyerler, işlemelidir Sırmalan daha azdır Cepken altma kapatmalı gömlek giyerlerDüğmeleri solda omuzdan başlar aşağıya doğru iner Ayrıca bu gömleğe zubun da denir Kutlu zubun da giyildiği olur Gömlek beyaz üstüne siyah çizgilidir Renkli de olabilir Abalar; yerli aba, Maraş abasi, Form abası, yarım aba adlarını alır
lç kısma zıbın, kutnu zubunadlan ile anılan uzun elbise giyilirÜstüne mintan veya içlik denilen yakasız uzun kollu yukandan altında içten dolgun gömlek giyilir Kırk düğmeli veya bürümlü yelekdenilebilen çok düğmeli bir cins yelek giyilirAbalar yakasızdır Kalın dokuma, ince dokuma yerli abadır
Merkez ve çevre köylerinde daha alçak kısma şalvar giyilir Şalvar siyah ya da mavi renkte uzun ve bol şekilde yapılır Bu şalvarlar için çintiyanadı kullanılmaktadır
Varlıklı olanlar çuhadan üretilmiş şalvar giyerler Uçkurlu ve patiskadan yapılmış türleri de vardır Belli Başlı yörenin en eski şalvar cinsi kıldan yapılmakta ve varlıklılar tarafindan kullanılmaktadırYörede çakirda kullanılırDonlara tuman adı verilirBunlar da bol ve topuğa kadar uzun bir yapıdadır Uçkurla belden tutturulurBu donları uçkurları süslü olarak yapıldığından zıbının önünden sarkıtılması yörenin geleneklerindendir
Elbeyli'de bilhassa mavi, siyah renkli şalvar giyilir Şalvarın cep ağızları kaytan meslek*lemelidirYörede aynca bel altına şalvar giyilir Bu şalvarın ortası bol ve torba biçiminde altında dürüst sarkıtılırTorba biçimindeki şalvar ortasının yürürken dizlere dolanmaması için en direk kısma içeriden bir kurşun veya dekir dikilir Bu şart aynca varlıklı bir dış görünüş verir Şalvarlann cep ağızları bürümlü yeleklerdeki benzer motifli bürümcek işlemedir Aynı işlemeler şalvarın paçasında da bulunur Bazen de paça kısımlarında sim işlemeler vardır Çoğunlukla şalvar ve bürümlü yeleklerin rengi ve kumaşi aynıdır Şalvarlar da bürümlü yelekler gibi gabardin kumaşından yapılırBunların birçok renkten yapılmasına karşın,dağ köylerinde çoğunlukla kahverengi, lacivert ve çokaz olarak da kurşuni renk seçim edilir
Barak yöresinde mencester şalvar denilen menchester isimli kumaştan yapılan şal*var giyilirŞalvarın içine uzun bağlamalı tuman giyilir Bağları ayaktadır Kahge bezinden yapılır
Dürümlü şalvar da kullanılır Dürümlü şalvarın renkleri gri ve kahverengidir Fakirler pamuklu şayak şalvar giyerler Buna sayalı şalvar da denilmektedir
Yörede çintiyan da görülmektedirŞalvar kubaorta, kubahalebi diye isimlendirilmekte ve bu isimler genel olarak şalvarın dikim biçimine verilen adlardırKuba şalvar oldukça bol,yanm kuba paçalar gizli, orta kısmı (peyik) genişçe şalvardır Halebi şalvarlar mencester denilen bir kumaştan üretilmiş, paça kısmı fermuarın yarısı ile kaplanmış (dirençli olması için) genel olarak siyah renkte bir cins şalvardır Aynca ice tuman da giyilmektedir Amerikan bezinden yapılan şalvar biçimle paçaları birazcık kısa bir şalvar altlığıdır
Şalvar: Genelde siyah kumaştan olup beli beyaz uçkurludurBenzer zamanda açık kahve renginde ve cepayak kenarları işlemeli olanları da vardır
Cezair Yeleği (Kırk Düğme): Yakasız olup, iç gömleğin üstüne giyilirYaka kısmı sırma işlemelidirBüyük bir özenle işlenir Kolsuzdur
Aba: Kısa kollu olup, cezair yeleği üzerine giyilirÜzeri saf ipekli ve sırma iş*lemelidir
Kuşak: Bele takılırRenkli iplikle işlenir Dokuma aaagahında dokunurGaziantep'e mahsusdur
İç Gömlek: Yakasız olup genellikle uzunlamasına çizgilidirİpek kumaştan yapılırSadece yakada bir düğme vardır Kollan bol ve rahattır
AYAĞA GİYİLENLER
Gaziantep'in merkezinde ayaklarda işli yün çoraplar bulunmaktadır Ayakkabıyemeni, kırmızı renkli veya sarı renkli olmak üzere kullanılmaktadır Bazı kabarah pabuçgiyenler görülür Bunlara postal, potin adı verilir, aynca erkekler arasında çarık, papuç, lapçin, karçın, kelik adı bahşedilen papuçlar giyilir
Elbeyli'de ayaklarda yemeninin her türlü rengi kullanılırİşlemeli ya da düz yün çorap görünmektedirYörede bazı köylerde ayağa kırmızı ya da siyah yemeni giyilmesine rağmen, dag köylerinde kırmızı postalgiyilir Kulaklı yemenilerin daha eski olduğu bilinirKırmızı postallar tok burunludur Burun ve topuk arkaları yine sahtiyeden parça yama olarak süslemelüdür Postal siyah olursa yamalar kırmızıdır
Barak köylerinde ayaklarına kırmızı merküp, keçi derisinden yapılmış altı nalçalı şamaniye mavi püsküllü edik giyerler Burnu yukarı doğru kıvrıktır
Postal uzun konçludur Genelde tarlada çalışırken veya kışın meslek esnasında giyilir
Çorap: Genellikle beyaz olur
Hade: Günümüzde bundan böyle tarihe karışan bu kundura camuz derisinden yapılırBut bileğini ayrıntılarıyla sarar Genellikle mor ya da siyah renktedir
AKSESUAR
Köstek: Bele, kuşağın üstüne takılır Gümüştür
Tütün Kesesi: Erkeklerin kendi aksesuarlarını hazırlamak içindir Çakmak, sigara tablasi vb Kadıfe olanı makbuldür Üzeri sırma işlemelidir
Mendil (Sallama): Ipek çaput olup, kenarı işlemeli veya düz olur
BELE TAKILANLAR
Merkez ve çevre köylerde belde sal kuşak vardır Kemer, trablus sal, kayış kuşak, acem şalı, yün ve ipekli ya da yün ve pamuklu karışımından oluşan birkaç kat sarılan kuşaklar kullanılırIçinde bıçak, tütün kesesi, sigara tablası vb muhafaza edilir Bacağa bağlanan kaytanlar göbek kısmımın altından dürüst sarkıtılarak bir kavis yaptırılır Kuşakların üzerine çevre köylerde, bir kalın palaska adı bahşedilen meşin kemer kullanılmaktadır
Elbeyli'de ise bele palıska kuşakbağlanırAntep kuşağının üstüne yörede paliska adı ile anılan meşin kemer bağlanır
Yörede aynca, bürümlü yelek ve şalvarın üzerinden bele bir kuşak sanlırKuşak genellikle beyaz ve ipeklidir Püsküllü olan kuşağın püskülleri aşağıda içten sarkarKeza vücudun sag yanında dürüst genişletilerek dolandırılırBel kuşağının ucu vücudun sag yanından diz üzerine kadar sarkarGenel olarak bel kuşağının bu olmasına rağmen ara sıra başa sarılan gümüş ya da sim işleme poşularında bele sanldığı görülürÇok az olmakla beraber sal kuşak saranlar da görülür Barak yöresinde Horasan kuşağıtakarlarZenginler sal kemertakarlar Kuşak bulamayanlar beyaz poşu bağlarlar Tütün kesesi (sirmah), çakmaklık (sırmalı) ve köstekli saat bele takılan aksesuarlardır *