Gecmişteki Lambalar,
Lambaların Gelişimi,
Gunumuzdeki Lambalar
Gecmişten Gunumuze Lambalar Gecmişten Gunumuze Aydınlatma
Ay ışığı ve gun ışığından başka aydınlık bilmeyen insanoğlu ateşin bulunuşuyla yeni bir ışık kaynağına kavuştu Sacayakların uzerine konan korlar ilkel insanlar icin ışık kaynağı olurken zamanla elde taşınan meşaleler geliştirilmiştir Klasik cağlarda icyağından yapılan mumlar uretilebilmiştir 1784'te Argant cift hava akımlı lambayı buldu
Lebon'un bulduğu havagazıyla calışan lambalar 1805'te İngiltere'de sanayi kuruluşlarında kullanılmaya başlanmıştır
Osmanlı doneminde havagazı lambaları başlarda İstanbul'da ve yanlız saraylarda kullanılmaya başlanmıştır 1853'te sırf bu amacla bir gazhane kurulmuştur
Modernleşmeyle beraber Edison ve Swan'ın 1879'da akkor lambayı bulmasıyla aydınlatma kavramında bir devrim yaşanmıştır
Kapalı mekanlarda elektrikle aydınlatma kriterlerinden once tasarruf acısından gun ışığından mumkun olduğu kadar fazla yararlanmak gerekir Mimari yapı itibarıyla buyuk ama ısı izolastonunu engellemeyecek pencereler bulunması doğru bir aydınlatma icin baş koşuldur Bu aşamadan sonra yapay aydınlatma kriterlerinin uygun şekilde sağlanması gerekir
Gerek kapalı mekanlar, gerekse sokak aydınlatmasında ışığın verimli kullanlılması gerekir Işık kaynağından gelen ışığın tumunun istenilen alanları aydınlatması sağlanmalıdır Işık taşması denilen ve istenmeyen alanların da aydınlatılması verimi duşurur
Ozellikle sokak aydınlatmasında ışık kayıpları fazla olmaktadır Bircok sokak lambası sokakları aydınlatmakla beraber havayı da aydınlatmaktadır Bu lambalar secilirken belediyeler ust bolgesi kapalı olan lambaları tercih etmelidir Bununla beraber panosu, onemli binalar, şelaler veya anıtların gece aydınlatması alttan yukarı değil, yukardan aşağı olacak şekilde ayarlanması gerekir
Sokak aydınlatmalarının sadece tasarruf amacı gudulerek uygun yerleştirilmesi gerektiği soylenemez son yıllarda kentlerin metropol haline donuşmesiyle sokak aydınlatması sonderece yaygınlaşmıştır Bu da cok tartışılan ve uzerinde mutabakata varılan ışık kirliliğinin onlenmesi gereken bir sorun olarak ortaya cıkmasına sebeb olmuştur Işık kirliliği kısaca acıklamak gerekirse gerek duyulan alanlar dışında atmosfere de bolca ışık salınmasıdır Buyuk şehirlerde geceleri gokyuzu de ışıtıldığı icin yıldızları gormek mumkun olamamaktadır Yıldızlar ancak şehrin dışına cıkıldığında gorulebilir hale gelmiştir Bunda sokak lambaları ve dekoratif amaclı aydınlatmalar buyuk rol oynamaktadır
Tum dunyada olduğu gibi ulkemizde de ışık kirliliği hakkında bilimsel calışmalar yapılmaktadır Fakat bu calışmaların devlet tarafından belirgin bir kabul gorduğunu soylemek zordur Bircok sokak ve resmi bina cevresinin aydınlatmasında bu gerceklere uyulmamaktadır ozellikle kucuk kentlerde bu turden kaygılar neredeyse yok sayılmaktadır
kaynak: aydinlatmaxcom
ESKİDEN KULLANILAN AYDINLATMA ARACLARI
1780 Yağ lambası: Aimé Argand, merkezi hava akımı ile ayarlanabilir yağ lambasını icat eder
1784 Aimé Argand, merkezi hava akımı yağ lambasına cam bacasını ekler
1792 Gaz lambası: William Murdoch, gaz aydınlatmasıyla deney yapmaya başlar, ve muhtemelen bu yılda ilk gaz ışığını uretti
1802 William Murdoch, gazla Soho dokumhanesinin dışını aydınlattı
1802 Ark (yay) aydınlatma: Humphry Davy, acık havada ark (yay)aydınlatmayı denedi
1805 Phillips ve Lee's Cotton Mill, Manchester, gaz ile tam olarak aydınlatılan ilk endustriyel fabrikaydı
1813 National Heat ve Light Company şirketi, Fredrich Winzer tarafından oluşturuldu (Winsor)
1815 Madenci lambası:Humphry Davy, madencinin, madenci lambasını icat eder
1825 Hidrojenoksijenkalsiyum lambası:
1835 Ampul: James Bowman Lindsay, Dundee' nin vatandaşları' na ampul’ un elektrik aydınlatma sisteminin temeli olduğunu gosterir
1840 Parafin (gaz) lambası: Petrol’ den elde edilen yakıtı yakan lamba
1841 Ark lambası: Paris'te deneysel olarak genel aydınlatma olarak kullandı
1853 Petrol lambası: Ignacy Lukasiewicz, petrol lambasını icat eder
1854 Bambu telli lamba: Heinrich Gobel, Bir cam ampulu’ nun icine yerleştirilen karbona donuşturulmuş bir bambu teli boyunca bir elektrik akımını gecirerek ilk olarak parlak lambayı icat etti
1856 Heinrich Geissler, Elektrik arkını bir tup icerisinde denedi
1867 Fluoresan lamba: AE Becquerel, ilk olarak fluoresan lambayı icat eder
1875 Henry Woodward, elektrik ampulune patent alır
1876 Pratik karbon ark lambası: Pavel Yablochkov, Yablochkov kandili adı verilen pratik karbon ark lambası ile ilk defa Paris’ in ana caddelerini aydınlattı
1879 Thomas Edison ve Joseph Wilson Swan, karbontelli parlak lambanın patentini alırlar
1880 16 Watt’lık ampul: Thomas Edison, 1500 saat devamlı yanabilen 16 watt’lık ampulunu uretti
1889 Parlak gaz pelerini: İcat edilen parlak gaz pelerini, gaz aydınlatmasında devrim yapar
1893 Telsiz Fluoresan ve Neon lambaları: Nikola Tesla, yuksek frekanslı elektrik tarafından sağladığı enerjiyi, telsiz alcak basınclı ici boşaltılmış gaz lambalarını laboratuvarını aydınlatmakta kullanır
1894 Moore Tupu: DMc Farlane Moore, Moore tupunu yaratır, elektrik gazboşaltma lambalarının habercisi
1896 Karpit lambası:
1897 Akkor lamba: Walther Nernst, icat etmiş olduğu akkor lambanın patentini aldı
1901 Civabuhar lambası: Peter Cooper Hewitt, civabuhar lambasını yapar
1909 Tantaliyum telli lamba
1911 Georges Claude, neon lambasını geliştirdi
1926 Edmund Germer, Fluoresan lambasının patentini aldı
1962 Diyot lambası: Nick Holonyak Jr, İlk olarak pratik tayf gorunumlu ışık yayan diyod lambasını geliştirir
1985 Reflektor lamba
1986 Sodyum sodyumoksit lambası:
1991 Philips, 60,000 saat devam eden bir fluoresan lamba icat eder Ampul, manyetik induksiyon kullanır
Lambaların Gelişimi,
Gunumuzdeki Lambalar
Gecmişten Gunumuze Lambalar Gecmişten Gunumuze Aydınlatma
Ay ışığı ve gun ışığından başka aydınlık bilmeyen insanoğlu ateşin bulunuşuyla yeni bir ışık kaynağına kavuştu Sacayakların uzerine konan korlar ilkel insanlar icin ışık kaynağı olurken zamanla elde taşınan meşaleler geliştirilmiştir Klasik cağlarda icyağından yapılan mumlar uretilebilmiştir 1784'te Argant cift hava akımlı lambayı buldu
Lebon'un bulduğu havagazıyla calışan lambalar 1805'te İngiltere'de sanayi kuruluşlarında kullanılmaya başlanmıştır
Osmanlı doneminde havagazı lambaları başlarda İstanbul'da ve yanlız saraylarda kullanılmaya başlanmıştır 1853'te sırf bu amacla bir gazhane kurulmuştur
Modernleşmeyle beraber Edison ve Swan'ın 1879'da akkor lambayı bulmasıyla aydınlatma kavramında bir devrim yaşanmıştır
Kapalı mekanlarda elektrikle aydınlatma kriterlerinden once tasarruf acısından gun ışığından mumkun olduğu kadar fazla yararlanmak gerekir Mimari yapı itibarıyla buyuk ama ısı izolastonunu engellemeyecek pencereler bulunması doğru bir aydınlatma icin baş koşuldur Bu aşamadan sonra yapay aydınlatma kriterlerinin uygun şekilde sağlanması gerekir
Gerek kapalı mekanlar, gerekse sokak aydınlatmasında ışığın verimli kullanlılması gerekir Işık kaynağından gelen ışığın tumunun istenilen alanları aydınlatması sağlanmalıdır Işık taşması denilen ve istenmeyen alanların da aydınlatılması verimi duşurur
Ozellikle sokak aydınlatmasında ışık kayıpları fazla olmaktadır Bircok sokak lambası sokakları aydınlatmakla beraber havayı da aydınlatmaktadır Bu lambalar secilirken belediyeler ust bolgesi kapalı olan lambaları tercih etmelidir Bununla beraber panosu, onemli binalar, şelaler veya anıtların gece aydınlatması alttan yukarı değil, yukardan aşağı olacak şekilde ayarlanması gerekir
Sokak aydınlatmalarının sadece tasarruf amacı gudulerek uygun yerleştirilmesi gerektiği soylenemez son yıllarda kentlerin metropol haline donuşmesiyle sokak aydınlatması sonderece yaygınlaşmıştır Bu da cok tartışılan ve uzerinde mutabakata varılan ışık kirliliğinin onlenmesi gereken bir sorun olarak ortaya cıkmasına sebeb olmuştur Işık kirliliği kısaca acıklamak gerekirse gerek duyulan alanlar dışında atmosfere de bolca ışık salınmasıdır Buyuk şehirlerde geceleri gokyuzu de ışıtıldığı icin yıldızları gormek mumkun olamamaktadır Yıldızlar ancak şehrin dışına cıkıldığında gorulebilir hale gelmiştir Bunda sokak lambaları ve dekoratif amaclı aydınlatmalar buyuk rol oynamaktadır
Tum dunyada olduğu gibi ulkemizde de ışık kirliliği hakkında bilimsel calışmalar yapılmaktadır Fakat bu calışmaların devlet tarafından belirgin bir kabul gorduğunu soylemek zordur Bircok sokak ve resmi bina cevresinin aydınlatmasında bu gerceklere uyulmamaktadır ozellikle kucuk kentlerde bu turden kaygılar neredeyse yok sayılmaktadır
kaynak: aydinlatmaxcom
ESKİDEN KULLANILAN AYDINLATMA ARACLARI
1780 Yağ lambası: Aimé Argand, merkezi hava akımı ile ayarlanabilir yağ lambasını icat eder
1784 Aimé Argand, merkezi hava akımı yağ lambasına cam bacasını ekler
1792 Gaz lambası: William Murdoch, gaz aydınlatmasıyla deney yapmaya başlar, ve muhtemelen bu yılda ilk gaz ışığını uretti
1802 William Murdoch, gazla Soho dokumhanesinin dışını aydınlattı
1802 Ark (yay) aydınlatma: Humphry Davy, acık havada ark (yay)aydınlatmayı denedi
1805 Phillips ve Lee's Cotton Mill, Manchester, gaz ile tam olarak aydınlatılan ilk endustriyel fabrikaydı
1813 National Heat ve Light Company şirketi, Fredrich Winzer tarafından oluşturuldu (Winsor)
1815 Madenci lambası:Humphry Davy, madencinin, madenci lambasını icat eder
1825 Hidrojenoksijenkalsiyum lambası:
1835 Ampul: James Bowman Lindsay, Dundee' nin vatandaşları' na ampul’ un elektrik aydınlatma sisteminin temeli olduğunu gosterir
1840 Parafin (gaz) lambası: Petrol’ den elde edilen yakıtı yakan lamba
1841 Ark lambası: Paris'te deneysel olarak genel aydınlatma olarak kullandı
1853 Petrol lambası: Ignacy Lukasiewicz, petrol lambasını icat eder
1854 Bambu telli lamba: Heinrich Gobel, Bir cam ampulu’ nun icine yerleştirilen karbona donuşturulmuş bir bambu teli boyunca bir elektrik akımını gecirerek ilk olarak parlak lambayı icat etti
1856 Heinrich Geissler, Elektrik arkını bir tup icerisinde denedi
1867 Fluoresan lamba: AE Becquerel, ilk olarak fluoresan lambayı icat eder
1875 Henry Woodward, elektrik ampulune patent alır
1876 Pratik karbon ark lambası: Pavel Yablochkov, Yablochkov kandili adı verilen pratik karbon ark lambası ile ilk defa Paris’ in ana caddelerini aydınlattı
1879 Thomas Edison ve Joseph Wilson Swan, karbontelli parlak lambanın patentini alırlar
1880 16 Watt’lık ampul: Thomas Edison, 1500 saat devamlı yanabilen 16 watt’lık ampulunu uretti
1889 Parlak gaz pelerini: İcat edilen parlak gaz pelerini, gaz aydınlatmasında devrim yapar
1893 Telsiz Fluoresan ve Neon lambaları: Nikola Tesla, yuksek frekanslı elektrik tarafından sağladığı enerjiyi, telsiz alcak basınclı ici boşaltılmış gaz lambalarını laboratuvarını aydınlatmakta kullanır
1894 Moore Tupu: DMc Farlane Moore, Moore tupunu yaratır, elektrik gazboşaltma lambalarının habercisi
1896 Karpit lambası:
1897 Akkor lamba: Walther Nernst, icat etmiş olduğu akkor lambanın patentini aldı
1901 Civabuhar lambası: Peter Cooper Hewitt, civabuhar lambasını yapar
1909 Tantaliyum telli lamba
1911 Georges Claude, neon lambasını geliştirdi
1926 Edmund Germer, Fluoresan lambasının patentini aldı
1962 Diyot lambası: Nick Holonyak Jr, İlk olarak pratik tayf gorunumlu ışık yayan diyod lambasını geliştirir
1985 Reflektor lamba
1986 Sodyum sodyumoksit lambası:
1991 Philips, 60,000 saat devam eden bir fluoresan lamba icat eder Ampul, manyetik induksiyon kullanır
