Geleneksel Koy Duğunleri Nasıl Yapılır
Geleneksel Koy Duğunu
imagesgelenekselkoydugunleri5b05cecc4905f
Koy yaşantısı icinde en koklu geleneklerin başında koy duğunu gelmektedir Bu yazıda artık unutulmaya yuz tutmuş geleneksel koy duğunu işlenmektedir Yazını amacı koy duğununun aşamalarını butun gercekliğiyle gorsel ve işitsel unsurlar (resim, oyun havaları, video) yardımıyla anlatmak ve analiz etmektir Geleneksel koy duğunu icerisinde yer alan belli başlı aşamalar şunlardır:
A Duğun oncesi
1 Goruculuk (Kız – Oğlan Beğenme)
2 Dunur Gitme
3 Soz kesme
4 Şerbet
5 Nişan
6 Duğun okuntusu
7 Ceyizin gitmesi ve sergilenmesi
B Duğun
1 Kına gecesi
a Kız kınası
2 Gelin cıkartma
3 Nikah
4 Gerdek
C Duğun sonrası uygulamalar
Geleneksel kesimlerde evlenme cağı veya yaşı değişiklikler gostermektedir Bazı yerlerde erkekler askerlik donuşu 21 – 22 yaşları arasında evlenirken bazı yerlerde de 17 – 22 yaş arasında evlenmektedirler Kızlardaki evlenme cağı da bu yaşlara cok yakındır Bizim yoremizde ise erkekler genellikle asker donuşunde kızlar ise 17 – 20 arasında evlenmektedir Erkek ile kız arasında genellikle iki veya uc yaş fark olur Geleneksel gorucu usulu ile evlenmede erkek tarafı daha fazla insiyatife sahiptir Cunku genelde erkek tarafı gidip kız beğenir ve ister
Kız ve Oğlan Beğenme
Evlenme cağına gelen delikanlı ve genc kızlar ailesine evlenme isteğini ceşitli yollarla anlatırlar Oğlan, evlenme isteğini ilk once ( varsa ) kız kardeşine yoksa annesine acar Annesine: “Anne sana bir yardımcı lazım, kaynana olacaksın! gibi sozlerle bunu ifade eder Ayrıca evlenme isteğini dolaylı yollardan da gosterebilir Mesela yenmek uzere getirilen pilavın icine bir kaşığı dik şekilde bırakarak sofradan kalkar Bu hareketler sonucunda aile bir karara varır Oğlanın evlenmesinde aile tarafından bir sakınca gorulurse bu ona genellikle annesi aracılığıyla anlatılır Sakıncalar arasında maddi durumlarının iyi olmaması, gencin askerliğini yapıp yapmaması vb gosterilebilir (Koyumuzde erkek cocukları genellikle askerliklerini yaptıktan sonra evlendirilir)
Geleneksel koy duğunu icinde ebeveynlerin (anne ve baba) rolu buyuktur Genc delikanlının; annesi veya kız kardeşi aracılığıyla bir sevdiği olup olmadığı oğrenilir, eğer yoksa annesi gence bir kız bulmaya calışır Buna gorucu usulu evlilik denir Goruculuğun aslını, evlenecek erkeğin aile uyeleriyle, akraba ve komşularından secilen birkac kadının daha onceden uzerinde durulan veya tanıdıklarınca onerilen kızın evini ziyaret edip, hem kızı yakından incelemeleri, hem de niyetlerini belli etmeleri oluşturmaktadır Buna ‘kız bakma, gorucu cıkma, dunur gezme ’ adları verilmektedirBunun yanında koyumuzde; duğunlerde, bayramlarda, toplu ziyaretlerde veya koy iclerinde gencler birbirlerini gorup beğenebilirler
Cevre koylerden birisinde uygun bir kız bulununca; delikanlının buyukleri kızı gormeye gider Kız evine gelen dunurculer hoş sohbet ile soze başlarlar Kimi zaman kızı gormek icin de kız evine gidildiğinde ceşitli bahaneler uydurulur ( kayıp hayvan aramak gibi ) Dunurculerle birlikte genc delikanlı da kız evine gider Buradaki amac ona kız beğendirmektir Genc delikanlı ancak kendisine soru sorulduğu zaman konuşur Buyuklerinin yanında konuşmak uygun gorulmez Eğer kız ve delikanlı birbirlerini bu ilk gormede beğenirlerse, bundan sonra iki taraf da birbirleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaya calışır Genellikle ailenin yakınındaki dostları veya komşuları aracılığıyla karşı taraf araştırılır Bu araştırmalar sonucunda oğlan tarafı kızı beğenirse, guvenilir bir elci aracılığıyla kız tarafına haber gonderir Eğer kız tarafı da gelen bu elciye olumlu bir cevap verirse kıza dunur ( kızı istemeye gelmek ) gelinmesini isteyebilir Aradan fazla zaman gecmeden kıza dunur gidilir Erkek tarafından dunur gidecek kişi ozenle secilir Gidecek kişinin kız tarafınca hatırı sayılır biri olması tercih edilir
Ancak bazen kız tarafı naz yapmak icin dunurculeri kabul etmez Bir iki ziyaretten sonra kızın verilmemesi de mumkundur (Koyumuzde dunur gitmek genellikle uc kere olur) Ancak kızın verilip verilmeyeceği ilk gidilen dunurden sonra belli olur Cunku erkek tarafının ilk gitmesinde kız tarafı guler yuzlu, şen bir şekilde davranır, gelen misafirleri cok iyi bir şekilde ağırlarsa bu işin olacağı ortaya cıkar (Yoreye uygun olarak gelenlere, yun yastıklar verilerek rahat oturmaları sağlanır, ayrıca buyuk yun doşekleri serilir Bu hareketler bu işin zor olmayacağının belirtileridir) Eğer kız koy icindense istemeye akşam yemeğinden sonra gidilir, aksi taktirde oğlen gidilir
Gidenler icinden once bir sozcu secilir Bu kişi, kız tarafında konuşulacak her şey icin yetkilidir Genelde de o konuşur Bu kişiye vekil veya kahya denir Kız istemeye gidildiğinde oncelikle genel konular uzerinde biraz sohbet edilir Daha sonra ise vekil, sozu asıl meseleye getirir ve kimi zaman şu sozlerle isteğini dile getirir:
“Sebepsiz dost koyune varılmaz, acıkmadan aş yenilmez Ziyaretimizin sebebi sizden bir gavumluk ( kavimlik ) ummaktır
Oğlan tarafı bu sozleri soyledikten sonra susar, sıra kız tarafındadır Eğer kız tarafının kararı olumsuzsa bunu direk olarak: “Kısmetinizi başka yerde arayın! gibi ifadelerle karşı tarafa belirtir “Bundan sonra da misafirlerimize her zaman kapımız acıktır denilerek ilişkilerin yine normal seyrinde devamı istenir Ayrıca karar olumsuzsa misafirlere ikramı kızın başka bir kardeşi yapar Buna ek olarak olumsuz kararın bir gostergesi olarak bazen kız evine gelen misafirlerin ayakkabıları ters konulur Ancak kız tarafının kararı olumlu ise erkek tarafına: “Siz şimdi gidin, biz bu konuyu kendi aramızda konuşalım, size haber veririz “ derler Boylece dunur gitmenin ilk aşaması gercekleşmiş olur
Aradan belli bir zaman gectikten sonra dunurculer tarafından ikinci bir ziyaret olur kız evine Erkek tarafı kız evine haberci gondererek dunur geleceklerini bildirir Bazen kız tarafı işi biraz naza dokebilir ve oğlan tarafına: “Siz biraz daha gidip gelin diye bir tutum sergileyebilir Bunun uzerine oğlan tarafı evden ayrılır Bundan sonra bir defa daha kız evi ziyaret edilir ( genellikle toplam uc defa ) Son gidişte soz kesmek icin dunurcu heybesine şeker vb şeyler konur Soz kesmek icin gerekli takılar alınır Yine kız tarafına haber gonderilir Bu sefer kız evinde daha ılımlı bir hava vardır Kız tarafının sozcusu de burada belli olur “Cok geldik gittik, sizi rahatsız ettik: Allah ’ın emri Peygamber ’in kavli ile kızınızı oğlumuza istiyoruz derler Bunun uzerine kızın vekili ve babası, anasına bir soralım diyerek evin bir başka koşesine cekilirler Daha sonra da kızın fikri kızkardeşi veya annesi tarafından oğrenilir Kızın gonlu varsa, “gonlum var beni verin veya “annem babam bilir, onlar ne derse o olur der Eğer istemiyorsa yuksek sesle istemediğini belirtir Kız tarafı, dunurculerin yanına donerek kararı bildirir Eğer karar olumsuzsa “kızımız evlenmeyi duşunmuyor, kısmetinizi başka yerde arayın der Cevap olumluysa, “Allah hayırlı uğurlu etsin gibi bir ifadeyle oğlan tarafına karar bildirilir Bunun uzerine taraflar birbirlerini kutlarlar
Soz Kesme:
Kız isteme işi olumlu sonuclandıktan sonra sıra soz kesmeye gelir Dunurculuk ile anlaşan aileler bu birlikteliği daha cok kişinin huzurunda tekrarlamak isterler Buna soz kesme denir Bundan sonra oğlan tarafınca şerbet hazırlanır Şerbetin cok tatlı olmasına dikkat edilir Cunku boyle olursa yeni kurulacak ailenin daha mutlu olacağına inanılır Ayrıca şerbetin herkese sunulmasına da dikkat edilir Şerbetten sonra herkes, ozellikle oğlan tarafının katkılarıyla hazırlanan sofraya buyur edilir
Soz olayının ustunden belli bir zaman gectikten sonra oğlan tarafı kız evine gider ve bundan sonraki surecte neyin, nasıl ve ne zaman yapılacağı kararlaştırılır Bu ziyarette kız tarafının bir şey isteyip istemediği, duğunde takılacak takılar ve nişan yapılıp yapılmayacağı oğrenilir
Nişan:
Nişan yapılacaksa nişanın masraflarının coğunu kız tarafı karşılar, ancak kız tarafı masrafları oğlan tarafı karşılayacak derse mecburen oğlan tarafı bunu kabul eder Nişan icin hazırlıklar yapılır Nişandan birkac gun once oğlan tarafınca kız alışverişe ***urulur Kızın butun ihtiyacları ve nişan yuzuğu alınır Kızın yakın akrabalarına halayet (hediye) alınır Kız tarafından da oğlan tarafına genelde nişan yuzuğu alınır Nişan gunu gelen misafirlere yemek ikram edilir ve genellikle davullu zurnalı eğlenceler duzenlenir Bu amacla birkac gun onceden yufka hazırlanır ve koyunsığır kesilir
Nişandan sonra kız ve oğlan ağır yukumluluk altına girmişlerdir Nişanlı oğlan kız evine surekli gidip gelemez Nişanlılık suresinde kesin bir kural yoktur Bu sure her iki tarafın anlaşmasına bağlıdır Nişanlıların birbirleri ile goruşmeleri kentlerde olağan karşılanırken, geleneksel kesimde aile uyelerinin izinleri veya yanlarında bulunmaları ile gercekleşmektedirEvlilik zamanı gelinceye kadar, gecen bayramlarda, oğlan ve kız birbirine hediyeler ***urur
Bundan sonra duğun hazırlıkları hızla devam eder Duğune yaklaşık bir hafta kala kız ustu gorulur Kız alışverişe ***urulur ( genellikle ilceye gidilir ) ve butun ihtiyacları karşılanır Masrafların tamamı oğlan tarafınca karşılanır Yine, kınaya ***urulmek icin, kuruyemiş vb şeyler alınır Ayrıca kızın yakın akrabalarına hediyeler alınır Bunun yanında o gun icinde resmi nikah da kıyılır
Kız ustu giydirmek ( elbise giydirmek ):
Bu gelenek; genelde duğunden bir hafta onceki Cuma gunu gercekleştirilir Oğlanın annesi, bacısı ve yakın akrabaları, yaklaşık altı yedi kişilik bir bayan grubu, kızın evine gider Kız evi bu gelenlerden haberdardır Gelenler icin yemekler hazırlanır ve misafirlere ikram edilir Sıra kızın ustunu giydirmeye gelir Kızın ablası veya yakınlarından bir bayan kızın yuzunu renkli, pullu puşu ile ortukten sonra maniler soyleyerek kızı gurubun ortasına getirir Burada kıza alınan elbiseler kızın yanındaki bayana verilerek bir başka odada kızın elbiseleri giymesi istenir Koyde elbise yerine uc peş denilen giysi giydirilir Bu elbisenin giydirilmesiyle ust giydirme işlemi bitmiş olur Bu etkinlikte kadınlar kendi aralarında eğlenirler
Ustu giydirilen gelin o akşam kendi evinde kalmaz Varsa dayısında yoksa yakın bir akrabasında misafir edilir Bu sırada kız yalnız değildir, varsa ablası yoksa elbise giyiminde kendisine eşlik eden bayan duğun gunune kadar gelinin yanından ayrılmaz Kız ertesi gun evine geri gelir
Kızı eve cağırma ( Davet etme )
Ustu giydirilen kız duğune kadar koydeki komşuları tarafından yemeğe davet edilir Yemeğe gidilen evlerde herkes kendi durumuna gore kıza hediyeler verir (corap, yazma, kucuk ev aletleri vb) Butun bunların yanında duğun hazırlıkları da devam etmektedir Oğlan ve kız evinde duğunden bir iki gun once duğun yufkası acılır
Koyumuzde eskiden uygulanan ancak şimdi pek gorulmeyen bir gelenek de koyun yasını almakokuyuntu dağıtmaktır ( Bunun yerini gunumuzde duğun kartı almıştır ) Oğlanın babası yoksa en yakın akrabalardan biri yanına bir kişi alarak duğunden bir gun once koyun yasını alır Bu kişilerden birinde heybe vardır Heybenin bir gozunde halayet ( hediye ) vardır Hediyeler genelde: elbiselik, gomlek, corap, el havlusu vb olur Heybenin diğer gozunde ise kınalı şeker olur Koyde gezilerek oğlanın yakın akrabalarına bu hediyeler dağıtılır ve koylu duğune davet edilir Gidilen evlerde kınalı şeker dağıtılır Ayrıca yakın bir zamanda cenazesi olan komşuya da baş sağlığı dilenerek yası alınmış olur
ve bunun yanında da
Duğun:
Butun bu hazırlıklardan sonra duğun, oğlan evinde başlar Koy duğunu, sabah guneşin doğmasından sonra bayrağın evin en yuksek bir yerine asılmasıyla başlar, bu bayrak duğun bitene kadar buradan indirilmez Kız evine giderken başka bir bayrakla gidilir Duğunlerimizde genellikle oyun havaları zurna ve davulla calınır Ayrıca sazın bulunduğu ortamlar da yok değildir Oynanan butun oyunlar genellikle bu iki muzik aletiyle birlikte olur
Sabah calmaya başlayan davulcu ve zurnacı duğun kahyası tarafından kahvaltıya davet edilir ve burada onlara bahşiş verilir Kahvaltıdan sonra duğun tekrar başlar Koyumuzde duğunlerde oynanan oyunlar: Sivas halayı, dik halay, paso, hoşbilezik, Kurt halayı, Sivas ağırlaması, uc ayak, semah, akcik, madımak, sumsuk, daraley vb
Oğlan evinden kız evine salıkcı (haberci) gonderilir Salıkcı kız evine duğunun başladığını bildirir ve ozel istekleri iletir Bunun yanında salıkcı kız evine icinde bazı yiyeceklerin bulunduğu bir heybe ***urur Ancak salıkcının kız evine cok dikkatli gitmesi gerekir Cunku yakalanması ve heybeyi kaptırması durumunda salıkcıya cezalar verilmektedir Mesela salıkcının sırtına binilerek gezdirilir, ayrıca kız evinde de salıkcıya iş yaptırılır ( ahırların temizlenmesi gibi )
Oğlan evinde ise koyunlar kesilir ve yemekler yapılır Duğun torenleri icinde oldukca yaygın olan adetlerden biri de duğun pilavıdır Duğun pilavı genellikle etli bulgur bicimindedir Duğun pilavının yapılması oldukca dikkat gerektirir Bu pilav tecrubeli biri tarafından hazırlanır Cunku duğune katılan herkese yetecek miktarda lezzetli pilav hazırlamak oldukca zor bir iştir Genellikle koyumuzde bu işten sorumlu ehil insanlar vardır Duğun pilavı yapılırken; bulgur ve etin dengeli olmasına, yağı ve tuzunun yeterli olmasına dikkat edilir Yemekten sonra icki masaları kurulur ve herkes eğlenir Genellikle rakı, bira meşrubat ikram edilir Akşama kadar halaylar cekilir ve duğun şenlenir Duğun başlangıcından gerdek gecesine kadar oğlan musayibinin (sağdıc) evinde kalır
II Gun
İkinci gun duğun alayı kız evine gider Kızın evine duğun alayı yaklaştığı zaman kız tarafından bazı gecler duğun alayının onune ip tutarlar Buradaki amac ayak bastı parası ( toprak bastı ) almaktır Genclerden birisi sozcu secilir Bu sozcu oğlan tarafının duğunduğun alayı kız evinin onune gelir Oğlan tarafının bayraktarı bayrağı evin catısına asmak icin bekler Bu arada kız tarafından bir kişi evin kapısını kilitleyerek duğun alayını iceri sokmaz Oğlan tarafının duğun kahyası kapıyı kilitleyen kişinin gonlunu razı ederek kapının acılmasını sağlar kahyasından haklarını ister Bundan sonra sıkı bir pazarlık başlar, genelde ya icki verilir ya da para verilir Gencleri razı etmek onemlidir Bundan sonra
Eğer duğun alayı başka koyden gelmişse koydekiler onları imece usulu ile ağırlar Herkes evine bir misafir ***urur Oncelikle kız evinde misafirlere etli bulgur pilavı ikram edilir Bu arada yemekten once kız evinin onunde calan davul ve zurnacıyı susturmak icin kız tarafının duğun kahyası onlara bahşiş verir Sıra bayraktarın hakkını vermeye gelir Bayraktara da para ya da bir hediye verilerek bayrağı evin catısına asması istenir Bayrağın duğunlerde cok buyuk bir onemi vardır Cunku bayrağı insanlar namusları olarak gorurler Bundan dolayı bayraktarın bayrağı kaptırmaması cok onemlidir
Daha sonra duğunculer akşama kadar eğlenir ve halay cekerler Akşam kıza kına yakılır Bu kınaya kapış kınası denir Kapış kınasını baş duğuşu yonlendirir Kına genellikle genc kızlar tarafından hazırlanır ve hazırlanırken maniler soylenir Kına genelde evin geniş olan yerinde yoksa dışarıda acık alanda yakılır Kız, kınaya ya ablası ya da baş duğuşu tarafından hazırlanır Kız orta bir yerde iskemleye (sandalye) oturtulur ve başına renkli pullu puşu ortulur Geniş bir tabağa konulan kınanın ustune mumlar yakılır Kınayı yakacak olan kızlar gelinin etrafında bir halka oluşturarak bu kına tabağını dolaştırırlar Bu işlem davul zurna eşliğinde uc kere tekrarlanır Bu sırada kına elden ele gecerek hem maniler soylenir hem de oyunlar oynanır Daha sonra kına tabağı baş duğuşuye verilerek kınayı yakması istenir Gelin kınanın yakılması icin elini acmaz Bunun anlamı gelinin hediye beklemesidir Oğlan tarafından birisi kızın avucuna para ya da altın koyar
Geleneksel Koy Duğunu
imagesgelenekselkoydugunleri5b05cecc4905f
Koy yaşantısı icinde en koklu geleneklerin başında koy duğunu gelmektedir Bu yazıda artık unutulmaya yuz tutmuş geleneksel koy duğunu işlenmektedir Yazını amacı koy duğununun aşamalarını butun gercekliğiyle gorsel ve işitsel unsurlar (resim, oyun havaları, video) yardımıyla anlatmak ve analiz etmektir Geleneksel koy duğunu icerisinde yer alan belli başlı aşamalar şunlardır:
A Duğun oncesi
1 Goruculuk (Kız – Oğlan Beğenme)
2 Dunur Gitme
3 Soz kesme
4 Şerbet
5 Nişan
6 Duğun okuntusu
7 Ceyizin gitmesi ve sergilenmesi
B Duğun
1 Kına gecesi
a Kız kınası
2 Gelin cıkartma
3 Nikah
4 Gerdek
C Duğun sonrası uygulamalar
Geleneksel kesimlerde evlenme cağı veya yaşı değişiklikler gostermektedir Bazı yerlerde erkekler askerlik donuşu 21 – 22 yaşları arasında evlenirken bazı yerlerde de 17 – 22 yaş arasında evlenmektedirler Kızlardaki evlenme cağı da bu yaşlara cok yakındır Bizim yoremizde ise erkekler genellikle asker donuşunde kızlar ise 17 – 20 arasında evlenmektedir Erkek ile kız arasında genellikle iki veya uc yaş fark olur Geleneksel gorucu usulu ile evlenmede erkek tarafı daha fazla insiyatife sahiptir Cunku genelde erkek tarafı gidip kız beğenir ve ister
Kız ve Oğlan Beğenme
Evlenme cağına gelen delikanlı ve genc kızlar ailesine evlenme isteğini ceşitli yollarla anlatırlar Oğlan, evlenme isteğini ilk once ( varsa ) kız kardeşine yoksa annesine acar Annesine: “Anne sana bir yardımcı lazım, kaynana olacaksın! gibi sozlerle bunu ifade eder Ayrıca evlenme isteğini dolaylı yollardan da gosterebilir Mesela yenmek uzere getirilen pilavın icine bir kaşığı dik şekilde bırakarak sofradan kalkar Bu hareketler sonucunda aile bir karara varır Oğlanın evlenmesinde aile tarafından bir sakınca gorulurse bu ona genellikle annesi aracılığıyla anlatılır Sakıncalar arasında maddi durumlarının iyi olmaması, gencin askerliğini yapıp yapmaması vb gosterilebilir (Koyumuzde erkek cocukları genellikle askerliklerini yaptıktan sonra evlendirilir)
Geleneksel koy duğunu icinde ebeveynlerin (anne ve baba) rolu buyuktur Genc delikanlının; annesi veya kız kardeşi aracılığıyla bir sevdiği olup olmadığı oğrenilir, eğer yoksa annesi gence bir kız bulmaya calışır Buna gorucu usulu evlilik denir Goruculuğun aslını, evlenecek erkeğin aile uyeleriyle, akraba ve komşularından secilen birkac kadının daha onceden uzerinde durulan veya tanıdıklarınca onerilen kızın evini ziyaret edip, hem kızı yakından incelemeleri, hem de niyetlerini belli etmeleri oluşturmaktadır Buna ‘kız bakma, gorucu cıkma, dunur gezme ’ adları verilmektedirBunun yanında koyumuzde; duğunlerde, bayramlarda, toplu ziyaretlerde veya koy iclerinde gencler birbirlerini gorup beğenebilirler
Cevre koylerden birisinde uygun bir kız bulununca; delikanlının buyukleri kızı gormeye gider Kız evine gelen dunurculer hoş sohbet ile soze başlarlar Kimi zaman kızı gormek icin de kız evine gidildiğinde ceşitli bahaneler uydurulur ( kayıp hayvan aramak gibi ) Dunurculerle birlikte genc delikanlı da kız evine gider Buradaki amac ona kız beğendirmektir Genc delikanlı ancak kendisine soru sorulduğu zaman konuşur Buyuklerinin yanında konuşmak uygun gorulmez Eğer kız ve delikanlı birbirlerini bu ilk gormede beğenirlerse, bundan sonra iki taraf da birbirleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaya calışır Genellikle ailenin yakınındaki dostları veya komşuları aracılığıyla karşı taraf araştırılır Bu araştırmalar sonucunda oğlan tarafı kızı beğenirse, guvenilir bir elci aracılığıyla kız tarafına haber gonderir Eğer kız tarafı da gelen bu elciye olumlu bir cevap verirse kıza dunur ( kızı istemeye gelmek ) gelinmesini isteyebilir Aradan fazla zaman gecmeden kıza dunur gidilir Erkek tarafından dunur gidecek kişi ozenle secilir Gidecek kişinin kız tarafınca hatırı sayılır biri olması tercih edilir
Ancak bazen kız tarafı naz yapmak icin dunurculeri kabul etmez Bir iki ziyaretten sonra kızın verilmemesi de mumkundur (Koyumuzde dunur gitmek genellikle uc kere olur) Ancak kızın verilip verilmeyeceği ilk gidilen dunurden sonra belli olur Cunku erkek tarafının ilk gitmesinde kız tarafı guler yuzlu, şen bir şekilde davranır, gelen misafirleri cok iyi bir şekilde ağırlarsa bu işin olacağı ortaya cıkar (Yoreye uygun olarak gelenlere, yun yastıklar verilerek rahat oturmaları sağlanır, ayrıca buyuk yun doşekleri serilir Bu hareketler bu işin zor olmayacağının belirtileridir) Eğer kız koy icindense istemeye akşam yemeğinden sonra gidilir, aksi taktirde oğlen gidilir
Gidenler icinden once bir sozcu secilir Bu kişi, kız tarafında konuşulacak her şey icin yetkilidir Genelde de o konuşur Bu kişiye vekil veya kahya denir Kız istemeye gidildiğinde oncelikle genel konular uzerinde biraz sohbet edilir Daha sonra ise vekil, sozu asıl meseleye getirir ve kimi zaman şu sozlerle isteğini dile getirir:
“Sebepsiz dost koyune varılmaz, acıkmadan aş yenilmez Ziyaretimizin sebebi sizden bir gavumluk ( kavimlik ) ummaktır
Oğlan tarafı bu sozleri soyledikten sonra susar, sıra kız tarafındadır Eğer kız tarafının kararı olumsuzsa bunu direk olarak: “Kısmetinizi başka yerde arayın! gibi ifadelerle karşı tarafa belirtir “Bundan sonra da misafirlerimize her zaman kapımız acıktır denilerek ilişkilerin yine normal seyrinde devamı istenir Ayrıca karar olumsuzsa misafirlere ikramı kızın başka bir kardeşi yapar Buna ek olarak olumsuz kararın bir gostergesi olarak bazen kız evine gelen misafirlerin ayakkabıları ters konulur Ancak kız tarafının kararı olumlu ise erkek tarafına: “Siz şimdi gidin, biz bu konuyu kendi aramızda konuşalım, size haber veririz “ derler Boylece dunur gitmenin ilk aşaması gercekleşmiş olur
Aradan belli bir zaman gectikten sonra dunurculer tarafından ikinci bir ziyaret olur kız evine Erkek tarafı kız evine haberci gondererek dunur geleceklerini bildirir Bazen kız tarafı işi biraz naza dokebilir ve oğlan tarafına: “Siz biraz daha gidip gelin diye bir tutum sergileyebilir Bunun uzerine oğlan tarafı evden ayrılır Bundan sonra bir defa daha kız evi ziyaret edilir ( genellikle toplam uc defa ) Son gidişte soz kesmek icin dunurcu heybesine şeker vb şeyler konur Soz kesmek icin gerekli takılar alınır Yine kız tarafına haber gonderilir Bu sefer kız evinde daha ılımlı bir hava vardır Kız tarafının sozcusu de burada belli olur “Cok geldik gittik, sizi rahatsız ettik: Allah ’ın emri Peygamber ’in kavli ile kızınızı oğlumuza istiyoruz derler Bunun uzerine kızın vekili ve babası, anasına bir soralım diyerek evin bir başka koşesine cekilirler Daha sonra da kızın fikri kızkardeşi veya annesi tarafından oğrenilir Kızın gonlu varsa, “gonlum var beni verin veya “annem babam bilir, onlar ne derse o olur der Eğer istemiyorsa yuksek sesle istemediğini belirtir Kız tarafı, dunurculerin yanına donerek kararı bildirir Eğer karar olumsuzsa “kızımız evlenmeyi duşunmuyor, kısmetinizi başka yerde arayın der Cevap olumluysa, “Allah hayırlı uğurlu etsin gibi bir ifadeyle oğlan tarafına karar bildirilir Bunun uzerine taraflar birbirlerini kutlarlar
Soz Kesme:
Kız isteme işi olumlu sonuclandıktan sonra sıra soz kesmeye gelir Dunurculuk ile anlaşan aileler bu birlikteliği daha cok kişinin huzurunda tekrarlamak isterler Buna soz kesme denir Bundan sonra oğlan tarafınca şerbet hazırlanır Şerbetin cok tatlı olmasına dikkat edilir Cunku boyle olursa yeni kurulacak ailenin daha mutlu olacağına inanılır Ayrıca şerbetin herkese sunulmasına da dikkat edilir Şerbetten sonra herkes, ozellikle oğlan tarafının katkılarıyla hazırlanan sofraya buyur edilir
Soz olayının ustunden belli bir zaman gectikten sonra oğlan tarafı kız evine gider ve bundan sonraki surecte neyin, nasıl ve ne zaman yapılacağı kararlaştırılır Bu ziyarette kız tarafının bir şey isteyip istemediği, duğunde takılacak takılar ve nişan yapılıp yapılmayacağı oğrenilir
Nişan:
Nişan yapılacaksa nişanın masraflarının coğunu kız tarafı karşılar, ancak kız tarafı masrafları oğlan tarafı karşılayacak derse mecburen oğlan tarafı bunu kabul eder Nişan icin hazırlıklar yapılır Nişandan birkac gun once oğlan tarafınca kız alışverişe ***urulur Kızın butun ihtiyacları ve nişan yuzuğu alınır Kızın yakın akrabalarına halayet (hediye) alınır Kız tarafından da oğlan tarafına genelde nişan yuzuğu alınır Nişan gunu gelen misafirlere yemek ikram edilir ve genellikle davullu zurnalı eğlenceler duzenlenir Bu amacla birkac gun onceden yufka hazırlanır ve koyunsığır kesilir
Nişandan sonra kız ve oğlan ağır yukumluluk altına girmişlerdir Nişanlı oğlan kız evine surekli gidip gelemez Nişanlılık suresinde kesin bir kural yoktur Bu sure her iki tarafın anlaşmasına bağlıdır Nişanlıların birbirleri ile goruşmeleri kentlerde olağan karşılanırken, geleneksel kesimde aile uyelerinin izinleri veya yanlarında bulunmaları ile gercekleşmektedirEvlilik zamanı gelinceye kadar, gecen bayramlarda, oğlan ve kız birbirine hediyeler ***urur
Bundan sonra duğun hazırlıkları hızla devam eder Duğune yaklaşık bir hafta kala kız ustu gorulur Kız alışverişe ***urulur ( genellikle ilceye gidilir ) ve butun ihtiyacları karşılanır Masrafların tamamı oğlan tarafınca karşılanır Yine, kınaya ***urulmek icin, kuruyemiş vb şeyler alınır Ayrıca kızın yakın akrabalarına hediyeler alınır Bunun yanında o gun icinde resmi nikah da kıyılır
Kız ustu giydirmek ( elbise giydirmek ):
Bu gelenek; genelde duğunden bir hafta onceki Cuma gunu gercekleştirilir Oğlanın annesi, bacısı ve yakın akrabaları, yaklaşık altı yedi kişilik bir bayan grubu, kızın evine gider Kız evi bu gelenlerden haberdardır Gelenler icin yemekler hazırlanır ve misafirlere ikram edilir Sıra kızın ustunu giydirmeye gelir Kızın ablası veya yakınlarından bir bayan kızın yuzunu renkli, pullu puşu ile ortukten sonra maniler soyleyerek kızı gurubun ortasına getirir Burada kıza alınan elbiseler kızın yanındaki bayana verilerek bir başka odada kızın elbiseleri giymesi istenir Koyde elbise yerine uc peş denilen giysi giydirilir Bu elbisenin giydirilmesiyle ust giydirme işlemi bitmiş olur Bu etkinlikte kadınlar kendi aralarında eğlenirler
Ustu giydirilen gelin o akşam kendi evinde kalmaz Varsa dayısında yoksa yakın bir akrabasında misafir edilir Bu sırada kız yalnız değildir, varsa ablası yoksa elbise giyiminde kendisine eşlik eden bayan duğun gunune kadar gelinin yanından ayrılmaz Kız ertesi gun evine geri gelir
Kızı eve cağırma ( Davet etme )
Ustu giydirilen kız duğune kadar koydeki komşuları tarafından yemeğe davet edilir Yemeğe gidilen evlerde herkes kendi durumuna gore kıza hediyeler verir (corap, yazma, kucuk ev aletleri vb) Butun bunların yanında duğun hazırlıkları da devam etmektedir Oğlan ve kız evinde duğunden bir iki gun once duğun yufkası acılır
Koyumuzde eskiden uygulanan ancak şimdi pek gorulmeyen bir gelenek de koyun yasını almakokuyuntu dağıtmaktır ( Bunun yerini gunumuzde duğun kartı almıştır ) Oğlanın babası yoksa en yakın akrabalardan biri yanına bir kişi alarak duğunden bir gun once koyun yasını alır Bu kişilerden birinde heybe vardır Heybenin bir gozunde halayet ( hediye ) vardır Hediyeler genelde: elbiselik, gomlek, corap, el havlusu vb olur Heybenin diğer gozunde ise kınalı şeker olur Koyde gezilerek oğlanın yakın akrabalarına bu hediyeler dağıtılır ve koylu duğune davet edilir Gidilen evlerde kınalı şeker dağıtılır Ayrıca yakın bir zamanda cenazesi olan komşuya da baş sağlığı dilenerek yası alınmış olur
ve bunun yanında da
Duğun:
Butun bu hazırlıklardan sonra duğun, oğlan evinde başlar Koy duğunu, sabah guneşin doğmasından sonra bayrağın evin en yuksek bir yerine asılmasıyla başlar, bu bayrak duğun bitene kadar buradan indirilmez Kız evine giderken başka bir bayrakla gidilir Duğunlerimizde genellikle oyun havaları zurna ve davulla calınır Ayrıca sazın bulunduğu ortamlar da yok değildir Oynanan butun oyunlar genellikle bu iki muzik aletiyle birlikte olur
Sabah calmaya başlayan davulcu ve zurnacı duğun kahyası tarafından kahvaltıya davet edilir ve burada onlara bahşiş verilir Kahvaltıdan sonra duğun tekrar başlar Koyumuzde duğunlerde oynanan oyunlar: Sivas halayı, dik halay, paso, hoşbilezik, Kurt halayı, Sivas ağırlaması, uc ayak, semah, akcik, madımak, sumsuk, daraley vb
Oğlan evinden kız evine salıkcı (haberci) gonderilir Salıkcı kız evine duğunun başladığını bildirir ve ozel istekleri iletir Bunun yanında salıkcı kız evine icinde bazı yiyeceklerin bulunduğu bir heybe ***urur Ancak salıkcının kız evine cok dikkatli gitmesi gerekir Cunku yakalanması ve heybeyi kaptırması durumunda salıkcıya cezalar verilmektedir Mesela salıkcının sırtına binilerek gezdirilir, ayrıca kız evinde de salıkcıya iş yaptırılır ( ahırların temizlenmesi gibi )
Oğlan evinde ise koyunlar kesilir ve yemekler yapılır Duğun torenleri icinde oldukca yaygın olan adetlerden biri de duğun pilavıdır Duğun pilavı genellikle etli bulgur bicimindedir Duğun pilavının yapılması oldukca dikkat gerektirir Bu pilav tecrubeli biri tarafından hazırlanır Cunku duğune katılan herkese yetecek miktarda lezzetli pilav hazırlamak oldukca zor bir iştir Genellikle koyumuzde bu işten sorumlu ehil insanlar vardır Duğun pilavı yapılırken; bulgur ve etin dengeli olmasına, yağı ve tuzunun yeterli olmasına dikkat edilir Yemekten sonra icki masaları kurulur ve herkes eğlenir Genellikle rakı, bira meşrubat ikram edilir Akşama kadar halaylar cekilir ve duğun şenlenir Duğun başlangıcından gerdek gecesine kadar oğlan musayibinin (sağdıc) evinde kalır
II Gun
İkinci gun duğun alayı kız evine gider Kızın evine duğun alayı yaklaştığı zaman kız tarafından bazı gecler duğun alayının onune ip tutarlar Buradaki amac ayak bastı parası ( toprak bastı ) almaktır Genclerden birisi sozcu secilir Bu sozcu oğlan tarafının duğunduğun alayı kız evinin onune gelir Oğlan tarafının bayraktarı bayrağı evin catısına asmak icin bekler Bu arada kız tarafından bir kişi evin kapısını kilitleyerek duğun alayını iceri sokmaz Oğlan tarafının duğun kahyası kapıyı kilitleyen kişinin gonlunu razı ederek kapının acılmasını sağlar kahyasından haklarını ister Bundan sonra sıkı bir pazarlık başlar, genelde ya icki verilir ya da para verilir Gencleri razı etmek onemlidir Bundan sonra
Eğer duğun alayı başka koyden gelmişse koydekiler onları imece usulu ile ağırlar Herkes evine bir misafir ***urur Oncelikle kız evinde misafirlere etli bulgur pilavı ikram edilir Bu arada yemekten once kız evinin onunde calan davul ve zurnacıyı susturmak icin kız tarafının duğun kahyası onlara bahşiş verir Sıra bayraktarın hakkını vermeye gelir Bayraktara da para ya da bir hediye verilerek bayrağı evin catısına asması istenir Bayrağın duğunlerde cok buyuk bir onemi vardır Cunku bayrağı insanlar namusları olarak gorurler Bundan dolayı bayraktarın bayrağı kaptırmaması cok onemlidir
Daha sonra duğunculer akşama kadar eğlenir ve halay cekerler Akşam kıza kına yakılır Bu kınaya kapış kınası denir Kapış kınasını baş duğuşu yonlendirir Kına genellikle genc kızlar tarafından hazırlanır ve hazırlanırken maniler soylenir Kına genelde evin geniş olan yerinde yoksa dışarıda acık alanda yakılır Kız, kınaya ya ablası ya da baş duğuşu tarafından hazırlanır Kız orta bir yerde iskemleye (sandalye) oturtulur ve başına renkli pullu puşu ortulur Geniş bir tabağa konulan kınanın ustune mumlar yakılır Kınayı yakacak olan kızlar gelinin etrafında bir halka oluşturarak bu kına tabağını dolaştırırlar Bu işlem davul zurna eşliğinde uc kere tekrarlanır Bu sırada kına elden ele gecerek hem maniler soylenir hem de oyunlar oynanır Daha sonra kına tabağı baş duğuşuye verilerek kınayı yakması istenir Gelin kınanın yakılması icin elini acmaz Bunun anlamı gelinin hediye beklemesidir Oğlan tarafından birisi kızın avucuna para ya da altın koyar