Gelir Vergisi Kanunu KAZANÇ VERGİSİ KANUNU Kanun Numarası: 193 Kabul Tarihi: 31121960 Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 06011961 Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 10700 BİRİNCİ KISIM : MÜKELLEFİYET BİRİNCİ BÖLÜM : VERGİNİN MEVZUU MEVZUU: Madde 1 (Değişik madde: 07012003 4783 SK1 md) Gerçek şahısların gelirleri gelir vergisine tabidir Gelir bir reel kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği gelir ve iratların safi tutarıdır GELİRİN UNSURLARI: Madde 2 (Değişik madde: 07012003 4783 SK2 md) Gelire giren gelir ve iratlar şunlardır : 1 Ticari kazançlar, 2 Zirai kazançlar, 3 Ücretler, 4 Özgür meslek kazançları, 5 Gayrimenkul sermaye iratları, 6 Menkul sermaye iratları, 7 Öteki gelir ve iratlar id Bu Kanunda tersine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı gelir ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır İKİNCİ BIRIM : BÜTÜN MÜKELLEFİYET MÜKELLEFLER: Madde 3 Aşağıda yazılı hakiki kişiler Türkiye içinde ve açık havada elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilirler: 1 Türkiye'de yerleşmiş olanlar; 2 (Değişik bent: 19021963 2021 md) Resmi daire ve müesseselere ya da merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül ve teşebbüslere yan olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısiyle tanıdık olmayan memleketlerde oturan Türk vatandaşları (Bu gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısiyle Gelir Vergisine ya da güya bir vergiye bağlı tutulmuş bulunanlar, mezkur gelir ve iratları üzerinden hem vergilendirilmezler) TÜRKİYE’DE YERLEŞME: Madde 4 Aşağıda yazılmış kimseler Türkiye'de yerleşmiş sayılır: 1 İkametgahı Türkiye'de bulunanlar (İkametgah, Kanunu Medeninin 19 uncu ve müteakip Maddelerinde yazılmış olan yerlerdir); 2 (Değişik bent: 19021963 2022 md) Bir takvim yılı içinde Türkiye'de sürekli olarak altı aydan artı oturanlar (Geçici ayrılmalar Türkiye'de oturma süresini kesmez) YERLEŞME SAYILMIYAN HALLER: Madde 5 Aşağıda yazılmış yabancılar memlekette altı aydan pozitif kalsalar dahi, Türkiye'de sabit sayılmazlar: 1 Emin ve geçici ödev veya iş için Türkiye'ye gelen meslek, ilim ve fen adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayınlama muhabirleri ve durumları bunlara benziyen öteki kimselerle tahsil ya da çare ya da istirahat ya da yolculuk maksadiyle gelenler; 2 Tutukluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmıyan sebeplerle Türkiye'de alıkonulmuş veya kalmış olanlar ÜÇÜNCÜ BIRIM : GIZLI MÜKELLEFİYET MÜKELLEFLER VE MEVZUU: Madde 6 (Öbür madde: 24121980 23612 md) Türkiye'de sabit olmayan gerçek kişiler yalnızca Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler, GELIR VEYA İRADIN TÜRKİYE’DE ELDE EDİLMESİ: Madde 7 (Öbür madde: 27031969 11371 md) Bakimli mükellefiyete emrindeki kimseler bakımından gelir ve iradın Türkiye'de elde edildiği aşağıdaki şartlara tarafından tahsis olunur: 1 (Değişik bent: 31121981 25741 md) Ticari kazançlarda: Gelir sahibinin Türkiye'de işyerinin olması ya da kalıcı temsilci bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasiyle sağlanması (Bu şartları haiz olsalar deha iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlardan, ihraç edilmek üzere Türkiye'de satın aldıkları veya imal ettikleri malları Türkiye'de satmaksızın yabancı memleketlere gönderenlerin bu işlerden doğan kazançları Türkiye'de elde edilmiş sayılmaz) Türkiye'de satmaktan kasıt, alıcı veya satıcının ya da her ikisinin Türkiye'de olması veya satış aktinin Türkiye'de üretilmiş olmasıdır Iş merkezinden niyet ise, iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği merkezdir 2 Zirai kazançlarda: Zirai faaliyetlerin Türkiye'de icra edilmesi; 3 Ücretlerde: a) Hizmetin Türkiye'de ifa edilmiş veya edilmekte olması veya Türkiye'de değerlendirilmesi; b) ( Değişik daha alçak bent: 2412198023613 md) Türkiye'de kain müesseselerin yöneticilik meclisi başkan ve üyelerin, denetçilerine, tasfiye memurlarına ait kolaylık hakkı, aidat, ikramiye ve benzerlerinin Türkiye'de değerlendirilmesi; 4 Hür iş kazançlarında: Özgürlük meslek faaliyetlerinin Türkiye'de icra edilmesi ya da Türkiye'de değerlendirilmesi; 5 Gayrimenkul anapara iratlarında: Gayrimenkulün Türkiye'de bulunması ve bu mahiyetteki mal ve hakların Türkiye'de kullanılması ya da Türkiye'de değerlendirilmesi; 6 Menkul anapara iratlarında: Sermayenin Türkiye'de yatırılmış olması; 7 Öteki kazanç ve iratlarda (): Bu kazanç ya da iratları doğuran işin ya da muamelenin Türkiye'de ifa edilmesi ya da Türkiye'de değerlendirilmesi; Bu Maddenin 3 üncü, 4 üncü, 5 inci ve 7 nci bentlerinde sözü edilen değerlendirmeden amaç, ödemenin Türkiye'de yapılması veya ödeme yabancı memlekette yapılmışsa, Türkiye'de ödiyenin veya nam ve hesabına ödeme yapılanın hesaplarına intikal ettirilmesi veya karından ayrılmasıdır MESLEK YERİ VE DAIMI DELEGE: Madde 8 7 nci maddenin 1 numaralı bendinde yazılmış meslek yeri, Aidat Usul Kanunu hükümlerine tarafından devir olunur Benzer Maddede yazılı daimi temsilci, bir hizmet ya da vekalet akdi ile temsil edilene bağlı olup, onun nam ve hesabına muayyen ya da gayrimuayyen bir müddetle veya mütaaddit ticari muameleler ifasına yetkili yer alan kimsedir Altında yazılı kimseler, bunun dışında koşullar aranmaksızın temsil edilenin daimi temsilcisi sayılırlar 1 Ticari mümessiller, tüccar vekilleri ve memurları ile Ticaret Kanununun hükümlerine kadar acenta durumunda bulunanlar; 2 (Öbür bent: 19021963 2024 md) Temsil edilene ait giderleri hariç elde etmek üzere giderleri aralıksız olarak kısmen ya da tamamen temsilcilik edilen göre ödenenler; 3 Mağaza veya depolarında temsilcilik edilen hesabına konsinyasyon suretiyle satış üzere aralıksız olarak mal bulunduranlar Bir kimsenin birkaç kişiyi aynı zamanda temsilcilik etmesi daimi temsilcilik vasfını değiştirmez İKİNCİ KISIM : MUAFLIK VE İSTİSNALAR BİRİNCİ BÖLÜM : ESNAF MUAFLIĞI VERGİDEN MUAF ESNAF: Madde 9 ( Değişik cümle: 22071998 436926 md) (1) Ticaret ve sanat erbabından aşağı yazılmış şekil ve suretle çalışanlar kazanç vergisinden muaftır 1 Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak ya da bir işyeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süsleme eşyaları, değeri yüksek olan konut eşyaları ile pazar takibi suretiyle yiyecek, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve değişmez iş yerlerinin önünde sergi başlatmak suretiyle o meslek yerlerinde satmak yapılan benzer neviden malları satanlar hariç)(1) 2 Bir dükkan açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike meslek yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, pabuç tamircisi, ayakkabı boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hammallar gibi küçük sanat erbabı; 3 Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir işyeri açtırmak suretiyle yapanlardan 47 nci Maddede yazılı şartları haiz bulunanlar (51 inci Madde şümulüne girenler bu muafiyetten faydalanamazlar); 4 Akarsu, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato dahil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler; hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile taşımacılık yapanlar (Bu bentte yazılmış ölçüler, birlikte yaşıyan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında ya da ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tespit edilir); 5 Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar ya da sandallarla nakliyeciliği mutat ayla getirmeksizin nadiren ödenti karşılığında eşya ve insan içeren çiftçiler; 6 Hariçten işçi almamak, muharrik zorlama kullanmamak tescil ve şartı ile oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri örgü, dantel, her nevi nakış işlerini ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, ip ve urganları işyeri açmaksızın satanlardan 47 nci Maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılmış şartları haiz bulunanlar; 7 Yukarıdaki 1 6 numaralı bentlerde sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri, Danıştay'ın muvafık mütalaası üstüne, Maliye Bakanlığınca, kabul ve ilan olunan ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler (İkinci fıkra mülga: 22071998 436926 md) (Üçüncü fıkra mülga: 11081999 444414 md) (Ek fıkra: 22071998 436926 md) Esnaf muaflığı şartlarını topluca taşıyanlar bu muaflıktan yararlanabilmek için ilgili esnafr odasına kayıt almak ve durumlarını tevsik suretiyle belediyeden Esnaf Muaflığı Belgesialmak zorundadır (Ilave fıkra: 22071998 436926 md) Esnaf muaflığının faydalananlar faaliyetleri ile ile ilgili olarak satın aldıkları mallara ve giderlerine ilişkin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden aldıkları belgeleri gizlemek zorundadır Ödenti Usul Kanunu hükümlerine tarafından yoklamaya yetkililer ya da yoklamaya yetkililerle birlikte belediye zabıtalarınca müştereken yapılan denetimlerde, vergiden muaf esnafın bir takvim yılı içinde bir kere mal alış ve giderlerine ilişkin belgeleri yanında bulundurmadığının ya da bulundurduğu belgenin satışını yaptığı mal ve hizmetle ilişkisinin olmadığının tesbiti halinde, Esnaf Muaflığı Belgesi iptal edilir Belgesi iptal edilenlerden muaflık şartlarını taşıyanlar, benzer faaliyette sürdürmek istemeleri halinde her yerde belge elde etmek zorundadır (Değişik fıkra: 22071998 436926 md) Bir işyeri açmaksizın münhasıran gezici olarak; ulusal piyango bileti satanlar ile 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna kadar reel ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile ast olmaksızın bunlar namına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki şartlarla sınırlı olamksızın gelir vergisinden muaftır (Ek fıkra: 26121993 39466 md) Bu muaflığın, 94 üncü Madde uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur İKİNCİ BÖLÜM : VERGİDEN MUAF ÇİFTÇİLER UFAK ÇIFTLIK SAHIBI MUAFLIĞI: Madde 10 (Mülga madde: 22071998 436982 md) KÜÇÜK ÇIFTLIK SAHIBI MUAFLIĞININ HUDUDU: Madde 11 (Mülga madde: 22071998 436982 md) İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ ÖLÇÜSÜ: Madde 12 (Mülga madde: 22071998 436982 md) SATIŞ TUTARI ÖLÇÜSÜ: Madde 13 (Mülga madde: 22071998 436982 md) MUAFLIKTAN MÜKELLEFLİĞE, MÜKELLEFLİKTEN MUAFLIĞA GEÇİŞ: Madde 14 (Mülga madde: 22071998 436982 md) ÜÇÜNCÜ BIRIM : DIĞER MUAFLIKLAR DİPLOMAT MUAFLIĞI: Madde 15 Tanıdık Olmayan Devletlerin Türkiye'de bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsolosları (Fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara mensubolan ve o memleketin uyrukluğunda yer alan memurları, Türkiye'de devlete ait bir göreve memur edilenler bu sıfatlarından nedeniyle ve müşterek elde etmek şartiyle Gelir Vergisinden muaftırlar Bu muaflığın menkul anapara iradı üzerinden tevkif suretiyle alınan vergiye şümulü yoktur ÜCRET İSTİSNASI: Madde 16 Yabancı elçilik ve konsoloslukların 15 inci Maddeye girmeyen memur ve hizmetlilerinin yalnız bu işlerinden dolayı aldıkları ücretler müşterek elde etmek şartiyle Kazanç Vergisinden istisna edilir GÖÇMEN VE MÜLTECI MUAFLIĞI: Madde 17 (Mülga madde: 22071998 436982 md) HÜR IŞ ERBABINDA YAŞLILIK MUAFLIĞI: Mükerrer Madde 17 (Ilave madde: 19021963 20211 md; Mülga madde: 24121980 236111 md) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM : KAZANÇLARDA İSTİSNALAR ÖZGÜR MESLEK KAZANÇLARINDA: Madde 18 (Değişik madde: 04121985 323940 md) (Değişik fıkra: 11081999 44444 md) Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, usta, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, mülâkat, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon akıcılık ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını ödev ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Kazanç Vergisinden müstesnadır Eserlerin neşir, temsilcilik, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan değerinde ve ücretler istisnaya dahildir Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez Serbest iş kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur PTT ACENTALARINDA GELIR İSTİSNASI: Mükerrer Madde 18 (Ek madde: 24031988 341823 md) PTT acentalığı faaliyetinden elde edilen kazançlar, gelir vergisinden müstesnadırBu kazanç istisnasının, bu Kanunun 94 üncü Maddesi gereğince tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur TİCARİ VE ZİRAİ KAZANÇLARDA YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI: Madde 19 (Mülga madde: 30032006 5479 SK2 md) EĞİTİM VE ÖĞRETİM İŞLETMELERİNDE GELIR İSTİSNASI 1 2 Madde 20 (Mülga madde: 24121980 236114 md;Tekrar düzenlenen madde: 16072004 5228 SK27mad) 1 Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği yöntem ve esaslar çerçevesinde beş vergilendirme dönemi gelir vergisinden müstesnadır İstisna, okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren başlar EĞİTİM, ÖĞRETİM VE SAĞLIK HİZMET İŞLETMELERİNDE KAZANÇ İSTİSNASI: Mükerrer Madde 20 (Ek madde: 04121985 323941 md; Mülga madde: 26121993 394638 md) BEŞİNCİ BIRIM : SERMAYE İRATLARINDA İSTİSNALAR GAYRİMENKULLER VE HAKLARDA: Madde 21 (Değişik fıkra: 22071998 436927 md) Binaların ikâmetgâh olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 1500000000 lirası gelir vergisinden müstesnadır İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip demeç edilmemesi ya da eksik açıklama edilmesi halinde, bu istisnadan yararlanılamaz Ticari, zirai ya da mesleki kazancının takvim şartname ile söylemek mecburiyetinde olanlar ile gelirleri bunlar kadar bildirilecek olanlar bu istisnadan faydalanmazlar Mükerrer Madde 21 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) MENKUL ANAPARA İRATLARINDA: Madde 22 (Mülga madde: 04121885 3239138 md; Her Tarafta düzenlenen madde: 09042003 4842 SK2 md) 1 Kişisel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet ya da tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin % 25'i, Türkiye'de kain ve merkezi Türkiye'de bulunan diğer sigorta şirketlerinden on yıl süreyle prim ödeyenler ile ölüm, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin % 10'u ve tek primli yıllık kazanç sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden müstesnadır İstisna edilen tutar üzerinden 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (15) numaralı bendine kadar tevkifat yapılmaz 2 Tam mükellef kurumlardan elde edilen, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır İstisna edilen miktar üzerinden 94 üncü madde uyarınca tevkifat yapılır ve tevkif edilen verginin tamamı, kar payının yıllık beyanname ile demeç edilmesi durumunda yıllık şartname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir ALTINCI BÖLÜM : MÜTEFERRİK İSTİSNALAR ÜCRETLERDE: Madde 23 (Değişik madde: 24121980 236117 md) Aşağıda yazılmış ücretler Kazanç Vergisinden istisna edilmiştir 1 Köylerde ya da son nüfus sayımına tarafından belediye içi nüfusu 5 000'i aşmayan yerlerde faaliyet belirten ve münhasıran el ile dokunan halı ve kilim imal eden işletmelerde çalışan işçilerin ücretleri; 2 (Değişik: 22071998 436928 md) Kazanç Vergisinden muaf olanların ya da gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin yanına çalışan işçilerin ücretleri; 3 Toprak altı işletmesi halinde yer alan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili öteki bütün işlerde çalışanların münhasıran yer aşağıda çalıştıkları zamanlara ait ücretleri; 4 (Mülga bent: 22071998 436982 md) 5 Köy muhtarları ile köylerin katip, korucu, imam, bekçi ve yarı hizmetlilerine köy bütçesinden ödenen ücretler ile çiftlik sahibi mallarını koruma bekçilerinin ücretleri; 6 Hizmetçilerin ücretleri (Hizmetçiler özel fertler göre evlerde, bahçelerde, apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair yerlerde orta hizmetçiliği süt ninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır) (Mürebbiyelere ödenen ücretler istisna kapsamına dahil değildir); 7 Sanat okulları ile bu mahiyetteki enstitülerde, cinayet ve ıslahevlerinde, darülacezelerin atelyelerinde çalışan öğrencilere, hükümlü ve tutuklulara ve düşkünlere verilen ücretler; 8 (Öbür bent: 25051995 410816 md) Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir jurnal yemek yemek bedelinin 6000000 lirayı aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakten yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ödenti olarak vergilendirilir); 9 (Değişik bent: 04121985 323942 md) genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına tarafından barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere ev tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m 'yi aşmayan konutların hizmet erbabına ikâmetgâh olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (Bu konutların 100 m 'yi aşması halinde, aşan kısma isabet eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz); 10 Hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini karşılamak maksadıyla işverenler kadar yapılan nakliye giderleri; 11 (Öbür bend: 28062001 4697 SK2 md) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde kayıtlı sandıklar göre ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilmiş sandıklar kadar ödenen aylıkların toplamı, en yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarından artı ise aradaki ayrım aidat olarak vergiye ast tutulur) (Genel, katma ve özel bütçelerden ödenen bu nevi aylıklar dahil); 12 3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların en az ücreti aşmayan ücretleri 1 13 (Ek bent: 04121985 323942 md) Yabancı ülkelerde yer alan sosyal emniyet kurumları tarafından ödenen emekli, maluliyet, dul ve babasız aylıkları; 14 (Mülga bend: 09042003 4842 SK37 md; Yeniden düzenlenen bend: 30072003 4962 SK5 md) Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan bakimli mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışarıda elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler; 15 (Ek bent: 04121985 323942 md) Yüz ve daha aşağı sayıda işçi çalıştıran işyerlerinde bir, yüzden artı işçi çalıştıran işyerlerinde iki, acemi sporcu çalıştıranların, her sene ulusal müsabakalara iştirak ettiklerinin belgelenmesi ve bu acemi sporculara ödenen ücretler (En Düşük ücretin iki katını aşmamak kaydıyla) GİDER KARŞILIKLARINDA: Madde 24 ( Öbür madde: 24121980 236118 md) Gider karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılmış ödemeler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir 1 (Öbür bent: 31121981 25745 md) Harcırah Kanununa yan kurumlar tarafından harcırah veya yolluk olarak yapılan ödemeler: 2 (Öbür bent: 31121982 27723 md) Harcırah Kanunu kapsamı dışarıda kalan müesseseler tarafından yöneticilik meclisi başkanı ve üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına (Harcırah Kanununa ast olsun olmasın her türlü sözleşmeli personel dahil) verilen hakiki yol giderlerinin tamamı ile yemek ve uzanmak giderlerine karşılık bahşedilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki Devlet memurlarına bahşedilen gündeliklerden fazla ise ya da Devletçe bahşedilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa aradaki ayrım aidat olarak vergiye alt tutulur 3 (Mülga bent: 26121993 394638 md) 4 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre ödenen yakıt yardımı (memur, işçi ve TahvilKur emeklilerine avans olarak ödenenler dahil); 5 Sayım işleriyle, seçim işlerinde çalıştırılanlara özel kanunlarına tarafından bahşedilen gerekli gider karşılıkları TAZMİNAT VE YARDIMLARDA: Madde 25 Altında yazılmış tazminat ve yardımlar Gelir Vergisinden müstesnadır: 1 Vefat, sakatlık, hastalık ve işsizlik sebepleriyle verilen tazminat ve yapılan yardımlar; 2 Muhtaç olanlara belli bir süre için veya hayat kaydiyle yapılan yardımlar (Asker ailelerine yapılan yardımlarla hayır derneklerinin ve destek sandıklarının yardımları mutlak olarak bu istisnaya girerler); 3 (Değişik bend: 28062001 4697 SK3 md) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanmış sandıklar kadar, kendilerine zat aylığı bağlananlara aylıkları dıştan, kanunları veya statüleri uyarınca verilen emekli, dul, yetim ve evlilik ikramiyeleri veya iade olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminatlar (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilmiş sandıklar göre ödenen tazminat, yardım ve toptan ödemeler en yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarından pozitif ise aradaki ayrım ücret olarak vergiye tabi tutulur Bu mukayesede lüzum muhtelif sandıklardan gerek aynı sandıktan muhtelif zamanlarda yapılan ikramiye, tazminat ve toptan ödemeler topluca dikkate alınır); 4 Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları (Bu zamlar Devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye yan tutulur); 5 Evlenme ve doğum münasebetiyle hizmet erbabına yapılan yardımlar (Bu istisna hizmet erbabının iki aylığına ya da buna tekabül eden gündeliklerinin tutarına kadar olan destek kısmına uygulanır); 6 Sosyal sigorta kurumları tarafından sigortalılara yapılan ödemeler; 7 (Değişik bent: 17101980 23202 md) 1475 ve 854 sayılı kanunlara göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953 sayılı Kanuna göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları (hizmet ifa etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz) 8 genellikle nafakalar(Alanlar için); 9 Destek sandıkları tarafından statüleri uyarınca kendi üyelerine ölüm, sakatlık, hastalık, doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan yardımlar() 10 (Ilave bent: 04121985 323944 md) Tanıdık Olmayan ülkelerde bulunan sosyal emniyet kurumları tarafından ödenen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri ya da iade olunan mevduat, sürelerini doldurmamış bulunanlarla, dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminat ve yardımlar VATAN HİZMETLERİ YARDIMLARINDA: Madde 26 Aşağıdaki yazılmış vatan hizmetleri yardımları Gelir Vergisinden müstesnadır 1 Harb malullüğü zamları ; 2 Harb malullerine ve şehit, dul ve yetimlerine verilen tekel beyiyeleri; 3 Şehitlerin dul ve yetimlerine şehit, dul ve yetimi sıfatiyle yapılan bilumum ödemeler (Bu hükmün tatbikında hususi kanunlarına kadar kendilerine şehit sıfatı verilenlerle harb, isyan, eşkiya, kaçakçı peşine düşüp takip ve müsademesi, sanıkların ve mahkumların takibi, manevra, talim ve tatbikat esnasında görev başında veya görevden doğan sebeplerle ölenler şehit sayılır); 4 Vatan hizmetleri tertibinden bağlanan aylıklar ile ödenen mükafatlar TEÇHIZAT VE GÖREV BEDELLERİNDE: Madde 27 Aşağı yazılı teçhizat ve tayın bedelleri Kazanç Vergisinden müstesnadır: 1 Özel kanunlara dayanarak bahşedilen yemek ve hayvan yem bedelleri ya da bu mahiyette yapılan ödemeler; 2 Demirbaş olarak bahşedilen giyim eşyası (Resmi ve özel daire ve müesseselerce hizmet erbabına işin icabı olarak verilen ve bunların işten ayrılmaları halinde geri alınan giyim eşyası); 3 Tahsilde bulunanlar için yapılan giyim giderleri TAHSİL VE TATBİKAT ÖDEMELERİNDE: Madde 28 Tahsil ve tatbikat giderleri karşılığı olarak yapılan aşağı yazılı ödemeler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir: 1 Devlete Ait ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına yabancı memleketlerde tahsilde veya stajda yer alan öğrenci ve memurlara gider karşılığı olarak bahşedilen paralar (Özel müesseseler kadar yapılan ödemeler, benzeri Devlet öğrenci ve memurlarına bahşedilen miktardan pozitif olduğu takdirde, aradaki fark vergi olarak vergiye yan tutulur) (Asli ödev ya da memuriyet dolayısiyle alınan ücretler bu istisnaya dahil değildir); 2 Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye'de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paralar; 3 Öğrencilere tatbikat dolayısiyle öğretim müesseseleri veya tahsil masraflarını deruhde edenler kadar verilen paralar ÖZENDIRME İKRAMİYE VE MÜKAFATLARI: Madde 29 Teşvik gayesiyle bahşedilen aşağı yazılı ikramiye ve mükafatlar Kazanç Vergisinden müstesnadır: 1 İlim ve fenni, hoş sanatları, tarımı, hayvan yetiştirilmesini ve memleket bakımından yararlı olan öteki işleri ve faaliyetleri özendirme maksadiyle bahşedilen ikramiyeler ve mükafatlar; 2 (Öbür bent: 24121980 236120 md) Subay, astsubay, erbaş ve erlere ve Ordu hizmetinde yer alan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısıyla verilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler, zamlar ile Türk Hava Kurumu ya da kanuni ve iş merkezi Türkiye'de yer alan müesseselerde uçuş maksadiyle görevlendirilenlere; uçuş hizmetleri, denizaltına dalış yapanlara dalış hizmetleri dolayısıyla yapılan benzer mahiyetteki ödemeler; 3 (Öbür bent: 24121980 236120 md) Spor yarışmalarına katılan acemi sporculara ödenen ödül ve ikramiyeler; 4 (Değişik bent: 24121980 236120 md) Spor yarışmalarını idare eden hakemlere ödenen ücretler SERGİ VE PANAYIR İSTİSNASI: Madde 30 Sicacik mükellefiyete yan olanların: 1 Hükümetin müsaadesiyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar (Türkiye'de başkaca iş yeri veya daimi temsilcileri bulunmamak şartiyle); 2 Bu sergi ve panayırlarda yaptıkları serbest meslek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar; Gelir Vergisinden müstesnadır YEDİNCİ BÖLÜM : İNDİRİMLER SAKATLIK İNDİRİMİ: Madde 31 (Öbür madde: 09042003 4842 SK3 md) Egzersiz gücünün en düşük % 80'ini kaybetmiş yer alan hizmet erbabı birinci derece sakat, en düşük % 60'ını kaybetmiş yer alan hizmet erbabı ikinci derece sakat, asgari % 40'ını kaybetmiş yer alan hizmet erbabı ise üçüncü derece sakat sayılır ve altında sakatlık dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir Sakatlık indirimi; Birinci derece sakatlar için 440000000 lira, İkinci derece sakatlar için 220000000 lira, Üçüncü derece sakatlar için 110000000 liradır Sakatlık derecelerinin saptama şekli ile uygulamaya ilişkin başlıca ve usuller Maliye, Sağlık ve Egzersiz ve Sosyal Güvenlik bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir mevzuat ile belirlenir Madde 32 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) Madde 33 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) Madde 34 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) ÖDENTI KARNESİ ESASI: Madde 35 (Öbür madde: 01051981 24547 md) A) İndirimlerden muamele etmek isteyenler Ücret Yöntem Kanunu esaslarına kadar vergi karnesi almak zorundadırlar B) Bu Kanunun 2 nci Maddesinde farzedilen gelir ve iratları elde edenler (İstisna ve muafiyetlerden faydalananlar dahil) ödenti karnesi elde etmek ve Kazanç Vergisi yönünden durumlarını ve bu durumda meydana gelen değişiklikleri karnelerine yazdırmak zorundadırlar (Değişik fıkra: 31121981 25747 md) Bu bentte yazılmış aidat karnesinin ihtiva edeceği hususlar, karne almaya ilişkin şekil ve esaslar ile kullanım zamanı Maliye Bakanlığı göre saptama edilir İNDİRİMİN UYGULANMIYACAĞI GELİRLER: Madde 36 (Değişik madde: 28121967 9804 md) Muhtelif yerlerden ücret alan hizmet erbabı için 31 inci Maddede yazılmış indirimler bunlardan yalnız en yüksek olan ücretin vergisine uygulanır Hizmet erbabının aidat karnesi varsa, indirimin uygulanacağı ödenti bu karneyi muhafaza eden işverenden aldığı ücrettir Ücret Usul Kanunu ile karne almaktan muaf tutulmuş olanlarda indirimin uygulanacağı vergi, aile durumu sual varakasını muhafaza eden işverenden aldığı ücrettir 31 inci Maddedeki indirimler, gizli mükellefiyete tabi kimselere şamil değildir SEKİZİNCİ BIRIM : YATIRIM İNDİRİMİ YATIRIM İNDİRİMİNİN MAHİYETİ: Ek Madde 1 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) YATIRIM İNDİRİMİNİN ŞARTLARI: Ek Madde 2 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) YATIRIM İNDİRİMİNİN KONUSU VE NİSPETİ: Ilave Madde 3 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) YATIRIM İNDİRİMİNİN BAŞLANGICI VE BAŞVURU FORMU SÜRESİ: Ek Madde 4 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) YATIRIM İNDİRİMİNE MEVZU ETKIN DEĞERLERİN SATIŞ VE DEVRİ: Ek Madde 5 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) MUHASEBE USULÜ: Ilave madde 6 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) ÜÇÜNCÜ KISIM : GELIR UNSURLARININ TESBİTİ BİRİNCİ BÖLÜM : TİCARİ KAZANÇ TİCARİ KAZANCIN TARİFİ: Madde 37 Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı kazançlar ticari gelir sayılır: 1 Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden; 2 Coberlik işlerinden; 3 Özel okul ve hastanelerle sanki yerlerin işletilmesinden; 4 Gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle aralıksız olarak uğraşanların bu işlerinden; 5 (Öbür bent: 19021963 20217 md) Kendi nam ve hesaplarına menkul değer alım satımı ile devamlı olarak uğraşanların bu faaliyetlerinden; 6 (Öbür bent: 19021963 20217 md) Satınalınan ya da trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu müddet içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya ayrıntılarıyla satılmasından; elde edilen kazançlar 7) (Ilave bend: 09042003 4842 SK4 md) Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar Kolektif ortaklıklarda ortakların, adi ya da eshamlı komandit ortaklıklarda komandit ortakların ortaklık karından aldıkları paylar kişiye özel ticari gelir hükmündedir(66 ncı Madde hükmü mahfuzdur) Ticari gelir, Ücret Yöntem Kanunu hükümlerine ve bu kanunda yazılı hakiki (Bilanço ya da işletme hesabı esası) ya da basit () usullere tarafından tesbit edilir Özel mektep ve hastanelerle sözde yerleri işleten özgür iş erbabı, özgür meslek kazançlarını da işletmenin kayıtlarına ithal edebilirler BİLANÇO ESASINDA TİCARİ KAZANCIN TESBİTİ: Madde 38 Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet farktır Bu dönem kapsamında sahip veya sahiplerce: 1 İşletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirilir; 2 İşletmeden çekilen değerler ise farka ilave olunur Ticari kazancın bu suretle tesbit edilmesi sırasında, Aidat Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41 inci Maddeleri hükümlerine uyulur (Mülga üçüncü fıkra: 04121985 3239138 md) (Mülga dördüncü fıkra: 17122003 5024 SK9 md) 1 (Mülga beşinci fıkra: 17122003 5024 SK9 md) 1 İŞLETME HESABI ESNASINDA TİCARİ KAZANCIN TESBİTİ: Madde 39 İşletme hesabı esasına tarafından ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler arasındaki müspet farktır (Elde edilen hasılat, tahsil olunan paralarla tahakkuk eden alacakları; giderler ise, tediye olunan ve borçlanılan meblağları ifade eder) Emtia alım ve satımı ile uğraşanlarda ticari kazancın bulunması için hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun değeri hasılata, dönem başındaki emtia mevcudunun değeri ise giderlere ilave olunur Ticari kazancın bu suretle tesbit edilmesi esnasında Ücret Yöntem Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41 inci Maddeleri hükümlerine uyulur Mükerrer Madde 39 (Ek madde: 04121985 323947 md; Mülga madde: 26121993 394638 md) İNDİRİLECEK GİDERLER: Madde 40 Safi kazancın tesbit edilmesi için, aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir: 1 Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler (Ilave: 25051995 410819 md) (İhracat, yurt dışarıda inşaat, onarma, kurulum ve nakliyecilik faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılmış giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık almak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler), 2 (Öbür bent: 27121963 3652 md) Hizmetli ve işçilerin meslek uygun ya da iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (Bu primlerin ve aidatın istirdat edilmemek üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine ya da emekli ve destek sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve takviye sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartiyle), 27 nci Maddede yazılmış giyim giderleri, 3 İşle ilgili almak şartiyle, mukavelenameye veya ilama ya da kanun emrine istinaden ödenen zarar; ziyan ve tazminatlar, 4 İşle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süreye maksur almak şartiyle), 5 (Değişik bent: 24061994 400824 md) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri , 6 ( Öbür bent: 31121982 27725 md) İşletme ile ilgili elde etmek şartıyla; yapı, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni ödenti, resim ve harçlar, 7 (Öbür bent: 24121980 236129 md) Aidat Usul Kanunu hükümlerine tarafından ayrılan amortismanlar, (Ek metin: 24061994400824 md), 8 (Ek bent: 04121985 323948 md) İşverenlerce, Sendikalar Kanunun hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar (şu dek ama; ödenen aidatın bir aylık tutarı, işyerinde işçilere ödenen çıplak ücretin bir jurnal toplamını aşamaz) 9 (Ilave bent: 28062001 4697 SK4 md) İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları (Lüzum işverenler gerekse ücretliler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen ve ödenti matrahının tespitinde dikkate alınan katkı paylarının toplamı bu Kanunun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde belirlenen oran ve haddi aşamaz) 10 (Ilave bent: 25122003 5035 SK12 md) Fakirlere takviye nedeniyle gıda bankacılığı faaliyetinde yer alan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen yöntem ve esaslar çerçevesinde bağışlanan yiyecek, temizleme, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli 1 GİDER KABUL EDİLMİYEN ÖDEMELER: Madde 41 Aşağıda yazılı ödemelerin gider olarak indirilmesi kabul olunmaz: 1 Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen aldıkları sair değerler (Tıpkı alınan değerler emsal bedeli ile değerlenerek girişim sahibinin çektiklerine ilave olunur) 2 Girişim sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komüsyonlar ve tazminatlar; 3 Girişim sahibinin işletmeye koyduğu anapara için yürütülecek faizler; 4 Girişim sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap ya da öteki şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler; 5 Her türlü para cezaları ve aidat cezaları ile girişim sahibinin suçlarından doğan tazminatlar (Akitler canice şartı olarak derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat sayılmaz); 6 (Ilave bent: 14061989 35718 md) Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait duyuru ve giderlerinin %50'si (0) sıfır (Bakanlar Kurulu, bu oranı %100'e kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye yetkilidir); 7 (Ek bent: 24061994 400825 md) Kiralama aracılığıyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, çabukluk teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin etkinlik konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları; 8 (Mülga bent: 17122003 5024 SK9 md) 1 9 (Ilave bend: 15052002 4756 SK28 md) Basın aracılığıyla işlenen fiillerden ya da radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddi ve manevi zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri İndirim oranı, Aidat Usul Kanunu hükümlerine tarafından o yıl için saptama edilmiş olan yeniden değerlendirme oranının, ilgili kuruluşlardan alınan bilgilere tarafından Maliye Bakanlığınca o sene için hesaplanan sıradan ticari kredi faizi oranına bölünmesi suretiyle bulunur Sanayi siciline belirtilmiş imalatçıların imalat faaliyetlerinde kullandıkları yabancı kaynaklara ait gider ve maliyet unsurlarına bu bent hükmü uygulanmaz Bu bendin birinci paragrafında yer alan %25 oranını, %100'e dek artırmaya Bakanlar Kurulu; bendin uygulanmasına ilişkin yöntem ve esasları belirtmeye ise Maliye Bakanlığı yetkilidir Bu Maddenin uygulanmasında, kolektif şirketlerin ortakları ile alışılagelmiş ve eshamlı komandit şirketlerin komandite ortakları teşebbüs sahibi sayılır ANSIZIN ARTI TAKVIM YILINA SİRAYET EDEN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ: Madde 42 (Değişik madde: 24121980 236130 md) Aniden fazla yıllık yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği sene kesin olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur sene beyannamesinde gösterilir Mükellefler bu Madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve yenileme işinin hasılat ve giderlerini farklı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin farklı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını peşine düşüp takip eden yılın Mart ayının onbeşinci günü akşamına dek vermeye mecburdurlar 1 ORTAK GENEL GİDERLER VE AMORTİSMANLARIN DAĞITILMASI: Madde 43 Aniden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde ya da bu işlerin öteki işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır 1 (Öbür bent: 17122003 5024 SK7 md) 1 Yıl içinde birden pozitif inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait iki tarafli genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine ast tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti kapsamında; 2 (Öbür bent: 17122003 5024 SK7 md) 1 Yıl içinde tek veya birdenbire fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait iki tarafli genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti kapsamında; 3 Ansizin fazla inşaat ve onarma işlerinde ya da bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makina ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNDE İŞİN BİTİMİ: Madde 44 (Değişik madde: 24121980 236131 md) İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve belirli kabul usulüne emrindeki olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin gerçekte tamamlandığı veya gerçekte bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kar veya zararının tespitinde dikkate alınır ULAŞTIRMA İŞLERİNDE MATRAH: Madde 45 (Değişik madde: 31121981 25748 md) Bakimli mükellefiyete yan olanların Türkiye ile tanıdık olmayan memleketler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinde elde ettikleri kazançlar, Kurumlar Vergisine ast tanıdık olmayan ulaştırma kurumlarının kazançlarının tayinine ait esaslara tarafından tespit olunur BASIT USULDE TİCARİ KAZANCIN TESBİTİ: Madde 46 (Öbür madde: 22071998 436931 md) Basit usulde ticari gelir, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktırBu ayrım yapılan faaliyetle ilgili olarak Vergi Yöntem Kanunu hükümlerine tarafından alınması ve verilmesi zorunlu olan alış ve giderler ile hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara tarafından hesaplanır Bu suretle tespit ve açıklama olunan kazanç aidat tarhına alınırBu usulde vergilendirilenler, kazancın tespiti ve Aidat Usul Kanununun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, takdim, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümler tabidirler Basit usulde vergilendirilen mükellefler, faaliyetlerine ilişkin mülk alış ve giderleriyle hasılatlarını belirten belgeleri ayrı olarak dosyalarda saklamak zorundadırlar Bu belgelerin kayıtları, mükelleflerin bağlı bulundukları meslek odalarının oluşturdukları bürolarda tutulurBu bürolarda 13061989 tarihli ve 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış yeterli sayıda meslek mensubunun çalıştırılması zorunludurBu büroların kayıt, tasdik ve ödenti dairesine karşısında yükümlülükleri ile öteki usuller Maliye Bakanlığınca belirlenir Basit usule bağlı ticaret erbabından, sahte ya da muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlendiği veya kullandığı tesbit edilenler, bu hususun kendilerine beyanname edildiği tarihi peşine düşüp takip eden aybaşından itibaren ikinci derslik tüccarlara ilişkin hükümlere ast olurlar Aynı işte iki taraflı olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı yıllık kira bedeli ve 48 inci maddede yazılmış iş hacmi ölçüleri toplu olarak, diğer koşullar ortakların herkes için ayrı ayrı aranır Ortaklarından birisi hakiki usule göre kazanç vergisine bağlı yer alan ortaklıklarda, diğer ortakların ticari kazancı da gerçek usulde saptama olunur Olağan ortaklık halinde çalışanlardan bununla birlikte diğer şahsi bir işle de iştigal edenlerin hakiki ya da kolay usulden hangisine göre vergilendirileceği, 47 nci maddenin 2 numaralı bendi ile 48 inci maddede yer alan ölçülerden şahsi işine ait olanlara, ortaklıklardan hisesine düşen miktarların eklenmesi suretiyle saptama olunur Şahsi işin mevcut olmaması halinde, muhtelif ortaklıklardaki hisselerin toplanması ile yetinilir Kolay usule bağlı olmanın şartlarından herhangi birine yıllık yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren reel usulde vergilendirirler Kolay usulün şartlarına haiz olanlardan, bu usulden kullanmak istemedikleri yazı ile bildirenler, bu talepleri doğrultusunda peşine düşüp takip eden ay başından ya da izleyen yıllık yılı başından, yeni işe başlayanlar ise işe başlama tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilirler Herhangi bir şekilde gerçek usulde vergilendirilecek olanlar ve hakiki usulde vergilendirilen mükellefler, yeniden hiç bir şekilde basit usule dönemezler Bu kişilerin benzer türden meslek yapan eş ve çocukları da bu faaliyetleri sebebiyle basit usulden yararlamazlar KOLAY USULE EMRINDEKI OLMANIN GENEL ŞARTLARI: Madde 47 (Öbür madde: 24121980 236134 md) Kolay usule () emrindeki olmanın genel şartları şunlardır: 1 Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı emekçi ve çırak kullanmak, yolculuk, rahatsızlık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zorunlu ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz Ölüm halinde meslek sahibinin dul eşi veya ufak çocuklar, adına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz) 2 (Değişik bent: 22071998 43692 md) Dükkan mülkiyetirinin meslek sahibine ait olduğu takdirde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 2300000000 lirayı diğer yerlerde 1700000000 lirayı aşmamak 3 Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla reel usulde Gelir Vergisine emrindeki olmamak 2 ve 3 numaralı bent hükümleri öteden beri işe devam edenlerde takvim yılı başındaki, bitmiş işe başlayanlarda ise işe başlama tarihindeki duruma tarafından uygulanır KOLAY USULE EMRINDEKI OLMANIN ÖZEL ŞARTLARI: Madde 48 (Öbür madde: 22071998 436933 md) Basit usule yan olmanın özel şartları şunlardır: 1 Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten daha sonra satanların yıllık alımları tutarının otuzdört milyar lirayı ya da yıllık satışları tutarının kırkyedi milyar lirayı aşmaması, 2 1 numaralı bentte yazılmış olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir sene içinde elde ettikleri gayri safi meslek hasılattının onyedi milyar lirayı aşmaması, 3 1 ve 2 numaralı bendlerde yazılmış işlerin birlikte yapılması halinde, takvim satmak tutarı ile meslek hasılatı toplamının otudört milyar lirayı aşmaması Ulusal piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran belirgin şekilde düşük olarak saptama edilmiş yer alan emtia için, bu maddenin 1 ve 3 numaralı bendlerinde yazılı hadler yerine ilgili bakanlıkların mütaalası gücenmek suretiyle, Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır 1 ÖZEL ŞARTLAR GÖSTERİLMİYEN İŞLER: Madde 49 (Mülga madde: 15121990 368912 md) GÖTÜRÜ USULE BAĞLI OLMANIN ŞARTLARINI YILLIK YILI İÇİNDE KAYBEDENLER: Madde 50 (Mülga madde: 22071998 436982 md) BASIT USULÜN HUDUDU: Madde 51 Aşağı yazılı olanlar, basit usulden () faydalanamazlar: 1 Kollektif şirket ortakları ile, komandit şirketlerin komandite ortakları; 2 İkrazat işleriyle uğraşanlar; 3 Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar; 4 (Değişik bent: 25051995 410820 md) Bu Kanunun 94 üncü Maddesinin birinci fıkrasında farzedilen kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini vaat edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte bulunanlar 5 Sigorta prodüktörleri; 6 Her türlü ilan ve işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut edenler; 7 Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar; 8 (Öbür bent: 24031988 341824 md) Tavassut işi yapanlar (dayıbaşılar hariç); 9 (Ek bent: 24121980 236136 md) Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler; 10 ( Ek bent: 24121980 236136 md) Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, albenili ve benzerlerinin sahip veya işleticileri; (Ek fıkra: 03121988 350511 md) (Yapısı itibariyle sürücüsünden başka ondört ve alt oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile gezgin taşıyanlar hariç); 11 (Ilave bent: 03121988 350511 md: Mülga bent: 11081999 444414 md) 12 (Ek bent: 24121980 236136 md; Öbür: 26121993 394612 md) Maliye Bakanlığınca önerge edilen ve Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan meslek grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil edinmek üzere il ve ilçelerin belediye sınırları(mücavir alanlar dahil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibariyle ya da değişmez bir işyerinde faaliyette bulunup bulunulmadığına kadar gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler İKİNCİ BÖLÜM : ZİRAİ GELIR ZİRAİ GELIR, ZİRAİ ETKINLIK, ZİRAİ İŞLETME, ÇIFTÇI VE MAHSULÜN TARİFİ: Madde 52 (Değişik madde: 19021963 20221 md) Zirai faaliyetten doğan gelir zirai kazançtır Zirai faaliyeti arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollariyle veyahut doğrudan doğruya tabiattan yararlanmak suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını ya da bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını açıklama eder Bir Takım nebat ve hayvan nevilerinde istihsalin doğrudan doğruya arazi üzerinde yapılmaması zirai faaliyetin mahiyetini değiştirmez Aşım yaptırmak maksadiyle erkek damızlık beslenmesi, çiftçiye ait her türlü ziraat makina ve aletlerinin diğer çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştırılması da zirai faaliyetlerden sayılır Mahsullerin değerlendirilmeleri maksadiyle ve zirai istihsale müteferri olarak işlenmesi de zirai faaliyete girer Fakat, bu ameliye, benzer teşebbüsün cüzünü teşkil eden bir işletmede vukua geliyorsa, bu ameliyenin zirai faaliyet sayılabilmesi için işletmenin sinai bir müessese ehemmiyet ve genişliğinde olmaması ve faaliyetini, cüz'ün teşkil ettiği teşebbüsün mahsullerine hasretmesi şarttır Satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkan ve mağazaya gelinceye dek geçirdikleri safhalar zirai faaliyet sahasında kalır Çiftçiler göre doğrudan doğruya zirai faaliyetleri ile ilgili alım satım işlerinin tedviri için açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu mevzua münhasır kalmak şartiyle işyeri ve mağaza sayılmaz Yukarıda yazılı faaliyetlerin içinde yapıldığı işletmelere zirai işletme, bu işletmeleri işleten hakiki kişilere (sıradan şirketler dahil), vergiye emrindeki olsun ya da olmasınlar, çiftlik sahibi ve bu faaliyetler neticesinde istihsal olunan Maddelere de ürün denir Kollektif şirketlerle sıradan veya eshamlı komandit şirketler zirai faaliyetle iştigal etseler zeka çiftlik sahibi sayılmazlar Zirai faaliyetle iştigal eden kollektif şirketlerin ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortaklarının şirket karından aldıkları paylar kişisel ticari kazanç hükmündedir Bir çiftçiye ya da ortaklığa ait olup aynı köy sınırları içinde ya da birbirine bitişik arazi üzerinde yer alan yoksa istihsal şartlarına tarafından birbirine sadakât ve birliktelik talep eden işletmeler tek işletme sayılır ZİRAİ KAZANCIN TESBİT ŞEKİLLERİ: Madde 53 (Değişik madde: 22071998 436934 md) Çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançlar, bu Kanunun 94 üncü maddesine kadar hasılatları üzerinden tevkifat tamamlanmak suretiyle vergilendirilir 54 üncü maddede yazılmış işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere ya da bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına değin ikiden artı traktöre sahip olan çiftçilerin kazançları gerçek usule (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tesbit olunarak vergilendirilir Kazançları reel usulde vergilendirmeyen çiftçiler bu kazançları için şartname vermezler (Ilave tümce: 30072003 4962 SK6 md) Ancak, çiftçiye ait olmakla beraber zirai işletmeye dahil edilmeyen biçerdöver ya da bu mahiyetteki bir motorlu vasıta ya da on yaşına dek ikiden artı traktörün işletilmesinden elde edilen gelirler ticari gelir hükümlerine tarafından vergilendirilir Bu hükmün tatbikinde, aile reisi ile birlikte yaşamış eş ve velayet altındaki çocuklara ait işletmeler ile ortaklık halindeki işletmelerde, işletme büyüklüğü toplu olarak nazara alınır Ortaklıklarda, ortaklğın aniden fazla işletmeye taalluk etmesi veya işletmelerin ayrı ayrı mahallerde bulunması durumu değiştirmez 52 nci maddede yazılı tek işletmelerde işletme aniden artı ortaklıklara ait olsa bile bu ortaklıklara ait işletme büyüklüğü toplanmak suretiyle nazara alınırAniden artı zirai işletmede ayrı ayrı şahıslarla ortaklığı bulunanların işletme büyüklüğü ölçülerinin tespitinde ortaklık payları toplamı alınır 54 üncü maddede yazılı ziraat gruplarının bir kaç her birine içine giren zirai faaliyetlerinin bir arada yapılması halinde, azami iki gruba ait işletme büyüklükleri, bu gruplar için saptama olunan hadlerin yarısını aşanlar hakiki usulde vergilendirilir Hakiki kişisel işletmesi gerekse dahil bulunduğu ortaklıklar müstakilen işletme büyüklüğü ölçüsünün aşağıda kaldığı halde, kendisine ait işletmenin ve ortaklıklardaki payların toplamı bu ölçüyü aşan çiftçiler gerçek usulde vergilendirilirPayları toplamı ölçüleri aşmayan öteki ortaklar tevkifat yoluyla vergilendirilirler Yarıcılık ortaklık sayılır Kazançları reel usulde vergilendirilmeyen çiftçiler, yazılmış olarak vergi dairesinden istemde bulunmaları halinde izleyen vergilendirme dönemi başından, işe yeni başlayanlar, işe başlama tarihinden itibaren reel usule geçebilirler 54 üncü maddede yazılmış ölçüleri aşanlar müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren gerçek usulde; reel usule bağlı olanlardan bu ölçülerin altında kalanlar müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilirler Ücret Usul Kanunu hükümlerine göre belge alma, verme, gizleme ve ibraz yükümlülüklerine uymayan ve Ziraat Odasından, bulunmayan yerlerde Tarım İl ya da İlçe Müdürlüklerinden çiftçi belgesini almayan çiftçiler, farklı alanlara yönlendirilmiş halk karum ve kuruluşları kadar verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek unsurlarından yararlanamazlarBu hükmün uygulanmasına ilişkin usuller, ilgili kuruluşların görüşleri de alınarak Maliye Bakanlığınca belirlenir İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ ÖLÇÜLERİ: Madde 54 (Öbür madde: 22071998 436935 md) Zirai kazancın reel tespiti bakımından bir takvim yılı içinde dikkate alınacak ölçüller şunlardır; A) Arazi üzerinde yapılan zirai faaliyetlerde: 1 inci grup : Hububat ziraatinde ekli arazinin yüzölçümü toplamı; taban arazide 600 (900), kıraç arazide 1200 (1700) dönüm; 2 nci grup : Bakliyat, afyon, susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 (1000) dönüm; 3 üncü grup: Gündöndü ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 600 (950) dönüm; 4 üncü grupgelirvergisikanunu5c5223dd87038alt 
Stick Out Tongue amuk ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 (400) dönüm ; 5 inci grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (300) dönüm ; 6 ncı grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (300) dönüm ; 7 nci grup: Patates, soğan, sarımsak ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm ; 8 inci grup: Akarsu ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 (150) dönüm (Ürün verebilecek ülkü gelmeyenler hariç); 9 uncu grup:Tütün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm ; 10 uncu grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm ; 11 inci grup: Sera ve çiçekçilik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 8 (8) dönüm ; 12 nci grup: Kavun ve karpuz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 (300) dönüm ; 13 üncü grup: Meyve verebilecek ayla gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 250 (250) dönüm ; 14 üncü grup : Meyve verebilecek ülkü gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 250 (250) dönüm; 15 inci grup : Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığında 1500 (2500) ağaç; 16 ncı grup : Meyve verebilecek ülkü gelmiş zeytinliklerde 2500 (4500) ağaç ; 17 nci grup : Meyve verebilcek ışık halkası gelmiş narenciyede 1250 (1500) ağaç; 18 inci grup : Meyve verebilecek ülkü gelmiş elmada 1000 (2000) ağaç ; 19 uncu grup : Muz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 20 (30) dönüm; 20 nci grup : Meyve verebilecek ayla gelmiş kayısıda 1000 (2000) ağaç ; 21 inci grup : Meyve verebilecek ülkü gelmiş armut, kiraz, vişne, şeftalide 1000 (2000) ağaç; 22 nci grup : Diğer meyve ve mahsul ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 100 dönüm ( Meyve ve mahsul verebilecek ülkü gelmeyenler ile palamut hariç ); 23 üncü grup : Büyükbaş hayvan sayısı 150 (150) adet ( Iş hayvanları ile iki yaşından küçük, büyükbaş hayvanlar hariç ) ; 24 üncü grup : Küçükbaş hayvan sayısı 500 (750) adet ( Bir yaşından minik, küçükbaş hayvanlar ile kümes hayvanları hariç ) ; B) Arazi üzerinde yapılmayan zirai faaliyetler ile kara ve su avcılığında : 1 inci grup : Deniz ve iç su balıkları yetiştiriciliği ; a) Denizlerdeki sınırları belirlenebilen üretim alanlarında yapılan balık yetiştiriciliğinde (ağ kafes vb ) 500 (750) m , b) İç su balıkları yetiştiriciliğinde sınırları belirlenebilen havuz ( beton, toprak vb), göl, gölet ve baraj gölleri gibi üretim alanlarında 600 (900) m , 2 nci grup : Denizlerde yapılan balık avcılığında toplam tekne boyu 20 (20) metre ; 3 üncü grup : Arıcılık ziraatinde kovan sayısı 500 (500) adet ; 4 üncü grup : Ipekli böcekçiliği ziraatinde kutu sayısı 500 (500) adet ; Bakanlar Kurulu, Zirai Kazançlar Merkez Komisyonunun teklifi üstüne, bu ölçüleri zorunlu gördüğü bölgeler için yıllık edinmek kaydıyla arazi ve ürün türlerine kadar beş katına kadar artırmaya veya kanuni hadden eksik olmamak üzere her yerde tesbit etmeye yetkilidir Bu şekilde tesbit olunan ölçüler, Resmi Gazete'de yayımladığı tarihi peşine düşüp takip eden takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer Yukarıda (A) bendinde zikredilen meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve mahsul verebilecek hale gelme durumu başlangıcı ile (B) bendinde işletme büyüklüğü gösterilmeyen zirai faaliyetlerde işletme büyüklüğü ölçüsü Tarım, Orman ve Maliye Bakanlıklarınca müştereken tesbit olunur KAZANCIN ZİRAİ İŞLETME HESABI ESASINA GÖRE TESPİTİ: Madde 55 (Değişik madde: 24121980 236139 md) Zirai işletme hesabı esasına göre zirai kazanç, hesap dönemi içinde para ile tahsil edilen ya da alacak olarak tahakkuk eden hasılat ile, ödenen veya borçlanılan giderler arasındaki müspet farktır (Ek fıkra: 01051981 245411 md) Zirai kazancın işletme hesabı esasına tarafından tespitinde; hesap dönemi başındaki mahsullerin değeri giderlere, hesap dönemi sonundaki mahsullerin değeri ise hasılata ilave olunur ZİRAİ İŞLETME HESABI ESASINA TARAFINDAN HASILAT: Madde 56 (Değişik madde: 19021963 20225 md ) Zirai işletme hesabı esasına tarafından hasılat aşağı yazılmış unsurlardan terekküp eder: 1 Evvelki yıllardan devredilenler de dahil elde etmek üzere istihsal olunan, satınalınan ya da sair suretlerle elde edilen her türlü zirai mahsullerin satış bedelleri (Primler, ristrunlar ve benzerleri dahil): 2 Ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştırılması mukabilinde alınan bedeller; 3 Gider yazılan değerlerin satılması halinde bunların satış bedelleri; 4 Mahsullerin idrakinden evvel veya sonradan hasara uğramalarından dolayı alınan sigorta tazminatları; 5 Amortismana emrindeki iktisadi kıymetlerin (Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması halinde Ücret Usul Kanununun 328 inci Maddesine kadar hesaplanan hasılat Zirai mahsullerin, istihsal vasıtaları ile zat, aile veya işletme ihtiyaçlarında kullanılmak üzere istihlak Maddeleri ile değiştirilmesi halinde verilen mahsulün emsal bedeli hasılat sayılır (Öbür fıkra: 24121980236140 md) Ziraat alet ve aletlerinin diğer çiftçilerin zirai işlerinde çalıştırılması karşılığında herhangi bir istihlak Maddesi veya istihsal vasıtası alınması halinde alınan Madde veya vasıtaların emsal bedeli hasılat sayılır İşletmede istihsal edilip de tohum, yem ve sair suretlerle işletmede kullanılan zirai mahsullerin emsal bedeli hasılat sayılır; bu hasılatın sene sonunda bir kalemde yazılması caizdir (Son fıkra mülga: 24121980 236140 md) ZİRAİ İŞLETME HESABI ESASINDA GİDERLER: Madde 57 (Öbür madde: 19021963 20226 md) Tediye edilen veya borçlanılan meblağları ihtiva eden giderler altında yazılı unsurlardan terekküp eder 1 İşletme ile ilgili olarak tohum, gübre, fide, yem, ilaç ve sanki Maddelerin tedariki için yapılan giderler; 2 Satılmak üzere satın alınan hayvanların, zirai mahsullerin ve diğer Maddelerin bedelleri; 3 İşletmelerde çalıştırılanlara ödenti, prim ve sair namlarla hizmet mukabili yapılan ödemeler; 4 İşçilerin iaşe, çare ve ilaç giderleri, sigorta primleri; 5 Zirai tesisat, makina, aletler ve taşıtların çalıştırılması ve bakımı için yapılan giderler (Yakıt, yağ, elektrik, yerine koyma parça vesaire) ve tamir giderleri; 6 (Öbür bent: 24121980 236141 md) Aidat Usul Kanununa kadar ayrılan amortismanlar; 7 Kira ve ödenti mukabili kullanılan istihsal vasıtaları için yapılan ödemeler; 8 Zirai kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılan genel giderler; a) İşletme için alınan ve işletme için harcanan borç paraların faizleri; b) İşletme ile ilgili elde etmek şartı ile ödenen ayni vergi, resim ve harçlar; c) İşletme ile ilgili ve yapılan işin önemi ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süreye maksur olmak üzere); d) İşletme ile ilgili olarak ödenen kira bedelleri; e) Genel mahiyetteki sair giderler; 9 İşletme ile ilgili elde etmek şartiyle, mukavelenameye ya da ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar; 10 Amortismana yan iktisadi kıymetlerin (Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması halinde Ödenti Usul Kanununun 328 inci Maddesine tarafından hesaplanan zararlar; 11 (Öbür bent: 04121985 323952 md) İşletmeye dahil olup, aynı zamanda zati ya da ailevi ihtiyaçlar için de kullanılan taşıtların amortismanlarının tamamı ile giderlerinin yarısı (Ek fıkra: 24121980 236141 md) Muafiyetten veya götürü gider usulünden hakiki usule geçen çiftçilerin önceki yıllardan devreden ürünleri Ücret Usul Kanununun 45 inci Maddesinde belirtilen ortalama maliyet bedeli esasına göre değerlendirilerek gider yazılır (Mülga fıkra: 17122003 5024 SK9 md) 1 HASILATTAN İNDİRİLEMİYECEK GİDERLER: Madde 58 (Öbür madde: 19021963 20227 md) 41 inci Maddede yazılmış giderler hasılattan indirilemez (İşletmede istihsal olunan mahsullerden teşebbüs sahibi ile eşi ve velayet altındaki çocukları tarafından istihlak edilenler hariç) KAZANCIN BİLANÇO ESASINA KADAR TESBİTİ: Madde 59 (Öbür madde: 19021963 20228 md) (Ilk fıkra mülga: 24121980 236142 md) Çiftçiler, diledikleri takdirde, işletme hesabı ya da götürü gider usulleri yerine bilanço esasına alt tutulmalarını istiyebilirler Yazı ile yapılacak istek, müteakip vergilendirme dönemi başından, yeni işe başlıyanlarda ise işe başlangıç tarihinden itibaren hüküm açıklama eder Bu suretle bilanço esasını kabul edenler iki sene geçmedikçe bu usulden dönemezler Zirai kazancın bilanço esasına tarafından tesbitinde, 56, 57 ve 58 inci Maddeler hükmü de gözönünde tutularak, ticari kazancın bu husustaki hükümleri uygulanır GÖTÜRÜ GİDER USULÜNDEN REEL KAZANÇ ESASINA YA DA BU USULDEN DİĞERİNE İNTİKAL: Madde 60 (Mülga madde: 22071998 436982 md) ÜÇÜNCÜ BIRIM : ÜCRETLER ÜCRETİN TARİFİ: Madde 61 (Değişik madde: 24121980 236143 md) Ödenti, işverene emrindeki belirli bir işyerine ast olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Finansal yükümlülük tazminatı), ödenek, zam, avans, vergi, kolaylık hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı ya da diğer adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın emin bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır 1 23 üncü Maddenin 11 numaralı bendine göre istisna dışarıya kalan emeklilik, maluliyet, dul ve babasız aylıkları; 2 Evvelce üretilmiş ya da gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında bahşedilen para ve ayınlarla sağlanan öteki menfaatler; 3 Türkiye Büyük Halk Meclisi, İl genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına ya da idari kararlara kadar kurulan daimi veya geçici tüm komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzer öteki kimselere bu sıfatları dolayısiyle ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler; 4 Yönetim ve denetleme kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısiyle ödenen ya da sağlanan para, ayın ve menfaatler; 5 (Değişik bent: 04121985 323953 md) Bilirkişilere, devlete ait arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü müsabaka jürisi üyelerine ödenen ya da sağlanan para, ayın ve menfaatler; 6 Sporculara aktarma ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler MESLEK VERENİN TARİFİ: Madde 62 Meslek verenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları kapsamında çalıştıran hakiki ve tüzel kişilerdir (Öbür fıkra: 24121980 236144 md) 61 inci Maddenin 1 ila 6 numaralı bentlerinde yazılı ödemeleri yapanlar bu kanunda yazılı ödevleri yapmak bakımından işveren hükmündedir REEL ÜCRETLER: Madde 63 Ücretin reel safi değeri iş veren kadar verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından aşağıdaki indirimler yapıldıktan daha sonra kalan miktardır 1 (Ek bent: 24121980 236145 md) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 190 ncı Maddesi uyarınca yapılan kesintilerle, Ordu Yardımlaşma Kurumu ve sanki millet kurumları için yapılan kanuni kesintiler, 2 (Öbür bend: 28062001 4697 SK4 md) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen ücret ve primler; 3 (Değişik bend: 28062001 4697 SK4 md) Sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kain ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta ya da emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve ufak çocuklarına ait hayat, vefat, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi kişi sigorta poliçeleri için hizmet erbabı göre ödenen primler ile kişisel emeklilik sistemine ödenen katkı maddesi payları, İndirim konusu yapılacak prim, ödenti ve katkıların toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %10'unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki kişi sigorta poliçeleri için ödenen primlerde, ödendiği ayda elde edilen ücretin %5'ini) ve yıllık olarak en düşük ücretin takvim tutarını aşamaz Bakanlar Kurulu bu oranı %20 oranına dek (kişisel emeklilik sistemi dışındaki kişi sigorta poliçeleri için %10 oranına dek) artırmaya ve belirtilmiş haddi en düşük ücretin takvim tutarının iki katını geçmemek üzere baştan belirlemeye yetkilidir 4 (Ilave bent: 04121985323954 md) Çalışanlar tarafından ilgili kanunlarına göre , sendikalara ödenen aidatlar (Şu kadar oysa, aidatın ödendiğinin tevsik edilmesi şarttır), 5 (Mülga bend: 09042003 4842 SK37 md) Ücretin gerçek değerinin tayininde, Gelir Vergisi gibi kişisel vergiler ücretten indirilmez Yabancı parasiyle ödenen ücretler ödeme gününün borsa rayiciyle Türk parasına çevrilir Hizmet erbabına verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına kadar; ev tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına ya da menfaatin emsal bedeline göre değerlenir DIĞER ÜCRETLER Madde 64 (Öbür birincil tümce: 26121993 394614 md) Altında yazılmış hizmet erbabının safi ücretleri () takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan en düşük ücretin takvim brüt tutarının %25i'dir 1 Kazançları kolay usulde tesbit edilen ticaret erbabı () yanına çalışanlar; 2 Özel hizmetlerde çalışan şoförler; 3 Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri; 4 (Öbür bent: 19021963 20230 md) Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar; 5 Gerçek ücretlerinin tesbitine imkan olmaması sebebiyle, Danıştayın müspet mütalaasiyle () Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar (Ilave fıkra: 26121993 394614 md) (Değişik fıkra: 22071998 436981 md) Öteki ücretler için, takvim şartname verilmez, öteki gelirler sebebiyle şartname verilmesi halinde de bunlar beyannameye ithal edilmez DÖRDÜNCÜ BIRIM : SERBEST IŞ KAZANÇLARI ÖZGÜRLÜK MESLEK KAZANCININ TARİFİ: Madde 65 (Değişik madde: 19021963 20231 md) Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar hür iş kazancıdır Özgür iş faaliyeti; sermayeden ziyade kişiye özel mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye ya da ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmıyan işlerin iş verene emrindeki olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır Tahkim işleri dolayısiyle hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, bayağı komandit ve alışılagelmiş şirketler göre yapılan özgürlük iş faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, özgür iş kazancıdır ÖZGÜRLÜK IŞ ERBABI: Madde 66 Özgürlük iş faaliyetini mutat iş halinde ifa edenler, özgür iş erbabıdır Bağımsızlık iş faaliyetinin yanında meslekten diğer bir meslek veya devir ile aralıksız olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez Bu Maddenin uygulanmasında: 1 Gümrük Komisyoncuları, bilumum borsa casus ve acentaları, noterler, noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar; 2 Kişisel Olarak hür, iş erbabı tarifine girmemekle beraber bağimsizlik meslek erbabını bir araya getirerek teşkilat düzenlemek ya da bunlara sermaye ihtiyacı karşılamak suretiyle veya sair suretlerle hür iş kazancından hisse alanlar 3 Özgür iş faaliyetinde yer alan kollektif ve alışılagelmiş şirketlerde ortaklar, normal komandit şirketlerde komanditeler; 4 (Öbür bend: 09042003 4842 SK6 md) Dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla hür iş erbabının ticari ve mesleki işlerini peşine düşüp takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları; 5 (Ek bent: 22071998 436936 md) Vergi Yöntem Kanunun 155 inci maddesinde belirli şartlardan asgari ikisini taşıyan ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, kılavuz gibi mesleki faailiyette bulunanlar ( Şartlardan en az ikisini taşımayanlar ile köylerde veya son nüfus sayımına tarafından belediye içi nüfusu 5000 'ini aşmayan yerlerde faaliyette bulunanların bu faaliyetlerine ilişkin kazançları kazanç vergisinden muaftır); Bu işleri dolayısıyla hür meslek erbabı sayılırlar BAĞIMSIZLIK IŞ KAZANCININ TESBİTİ: Madde 67 Hür iş kazancı bir hesap dönemi içinde bağimsizlik iş faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve öteki suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısiyle yapılan giderler indirildikten sonradan kalan farktır Müşteri veya müvekkilinden, özgürlük meslek faaliyeti ile ilgili almak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ek edilir (Ilave fıkra: 24121980 236146 md) Amortismana ast iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde Vergi Yöntem Kanununun 328 inci Maddesine tarafından hesaplanan müspet ayrım kazanca eklenir Ödenti, fotoğraf, harç, buluş, tanıklık, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere alıcı veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmaz (Değişik fıkra: 19021963 20232 md) Özgür iş erbabı, mesleki kazançlarını Aidat Usul Kanunu hükümlerine tarafından tuttukları Hür iş gelir defterine istinaden tesbit ederler () 65 inci Maddenin son fıkrasında yazılmış şirketler de mesleki kazançlarını Özgürlük iş gelir defteriüzerinden tesbit ederler Bu şirketlerin bilanço esasına tarafından tuttukları defterler serbest iş kazancı defteri yerine geçer Serbest iş erbabı için: 1 Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına, halk müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para yatırılması; 2 Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın diğer bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı olup olmadığına bakılmaz İvazlı temliklerde ivazın tahsil şartı aranmaz) ya da müşterisine olan borcu ile takası; Tahsil hükmündedir Yabancı parasiyle yapılan ödemeler, ödeme gününün borsa rayici ile borsada, rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tesbit edilecek kur üzerinden Türk parasına çevrilir (Ek fıkra: 19021963 20232 md) Biletle girilen yerlerde faaliyette bulunan dar mükellefiyete bağlı özgür meslek erbabı diledikleri takdirde, bilet bedelleri tutarından, bu bedellere dahil resimler düşüldükten sonradan kalan miktarın yarısı safi gelir sayılmak suretiyle vergilendirilirler MESLEKİ GİDERLER: Madde 68 ( Değişik madde: 25122003 5035 SK13 md) 1 Özgür iş kazancının tespitinde aşağıda yazılmış giderler hasılattan indirilir: 1 Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgahlarının bir kısmını meslek yeri olarak kullananlar, ikametgah için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi öteki giderlerin yarısını indirebilirler Meslek yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgahı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler) 2 Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya meslek yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine ya da emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile 27 nci maddede yazılmış giyim giderleri 3 Mesleki faaliyetle ilgili yolculuk ve ikamet giderleri (yolculuk maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı elde etmek şartıyla) 4 Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Aidat Yöntem Kanunu hükümlerine kadar ayrılan amortismanlar (amortismana emrindeki iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde benzer Kanunun 328 inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil) 5 Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri 6 Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller 7 Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri 8 Serbest iş faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar 9 Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, duyuru ve vergileri ile meslek yerleriyle ilgili ayni ücret, resim ve harçlar 10 Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar Her türlü para cezaları ve ödenti cezaları ile serbest iş erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez GÖTÜRÜ USUL: Madde 69 (Mülga madde: 22071998 436982 md) BEŞİNCİ BIRIM : GAYRİMENKUL ANAPARA İRADI GAYRİMENKUL SERMAYE İRADININ TARİFİ: Madde 70 Aşağıda yazılı mülk ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları göre kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır: 1 Arazi, yapı (Döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dahildir), maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı; 2 Voli mahalleri ve dalyanlar; 3 Gayrimenkullerin, ayrı ayrı kiraya bahşedilen, mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri; 4 Gayrimenkul olarak kayıt edilen haklar; 5 (Öbür bent: 04121985 323955 md) Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri ya da kanuni mirasçıları kadar kiralanmasından doğan kazançlar, hür iş kazancıdır), alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik fotoğraf, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve bakış bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle dar bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki faydalanma hakkı ya da kullanım imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için zorunlu malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul anapara iradı sayılır); 6 (Değişik bent: 19021963 20235 md) Telif hakları (Bu hakların, müellifleri veya bunların kanuni mirasçıları kadar kiralanmasından doğan kazançlar, hür meslek kazancıdır); 7 (Öbür bent: 19021963 20235 md) Gemi ve gemi payları (Motorlu olup olmadıklarına ve tonilatolarına bakılmaz) ile bilumum motorlu tahmil ve terhis vasıtaları; 8 (Değişik bent: 04121985 323955 md) Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, cihaz ve tesisat ile bunların eklentileri (Öbür fıkra: 04121985 323955 md) Yukarıda yazılmış mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır (Değişik fıkra: 04121985 323955 md) Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır (Değişik fıkra: 24121980 236149 md) Vakfın gelirinden hizmet karşılığı olmayarak alınan hisseler ile zirai faaliyete bilfiil iştirak etmeksizin yalnızca üründen pay alan arazi sahiplerinin gelirleri bu kanunun uygulanmasında gayrimenkul sermaye iradı addolunur SAFİ İRAT: Madde 71 Gayrimenkul anapara iradından safi irat, gayrisafi hasılattan iradın sağlanması ve idamesi için yapılan giderler indirildikten sonradan kalan müspet farktır GAYRİSAFİ HASILAT: Madde 72 Gayrimenkul anapara iratlarında, gayrisafi hasılat, 70 inci Maddede yazılı mülk ve hakların kiraya verilmesinden bir yıllık yılı içinde o yıla ya da geçmiş yıllara ait olarak nakten veya aynen tahsil edilen kira bedellerinin tutarıdır Ayın olarak tahsil edilen kiralar, Aidat Usul Kanunu hükümlerine göre emsal bedeli ile paraya çevrilir Kiracı göre gayrimenkulü genişletecek ya da iktisadi değerini sürekli suretle artıracak şekilde gayrimenkule ek edilen kıymetler, kira müddetinin hitamında bedelsiz (Kıymetlerin emsal bedelinden düşük değerle devri halinde, aradaki fark bedelsiz tayin sayılır) olarak kiralayana devrolunduğu takdirde, mezkur kıymetler kiralıyan bakımından, bu tarihte aynen tahsil olunmuş addolunur Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil olunan kiralar, ilgili bulundukları yılların hasılatı sayılır Şu dek oysa, ölüm ve memleketi terk hallerinde mükellefiyetin kalktığı tarihi takibeden zamanlara ait elde etmek üzere peşin tahsil olunan kiralar, mükellefiyetin kalktığı dönemin hasılatı addolunur Gayrimenkul iradı sahipleri için, 1 Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına, kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere ya da postaya para yatırılması; 2 Kira olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı olup olmadığına bakılmaz İvazlı temliklerde ivazın tahsil şartı aranmaz) ya da kiracısına olan borcu ile takası; tahsil hükmündedir Tanıdık Olmayan parasiyle yapılan ödemeler, ödeme gününün borsa rayici ile, borsada rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tesbit edilecek kur üzerinden Türk Parasına çevrilir EMSAL KİRA BEDELİ ESASI: Madde 73 (Öbür fıkra: 04121985 323956 md) Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mülk ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır Yapı ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce ya da mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir ya da tespit edilmiş kira mevcut değilse Ücret Usul Kanununa kadar belirlenen ücret değerinin %5'idir Diğer mülk ve haklarda emsal kira bedeli, bu mülk ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Ödenti Usul Kanununun servetlerin değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre belirli edilen değerlerinin %10'udur Aşağı yazılı hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz: 1 Anlamsız kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması; 2 (Değişik bent: 04121985 323956 md) Binaların mal sahiplerinin yöntem, füru ya da kardeşlerinin ikametine tayin edilmesi (Yöntem, füru veya kardeşlerden herbirinin ikametine birden artı ev görev edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz Kardeşler evli ise eşlerden yalnızca biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz); 3 Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde ya da dairede ikamet etmesi; 4 (Ilave bent: 04121985 323956 md) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer ulus kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda GİDERLER: Madde 74 (Değişik fıkra: 24121980 236151 md) Safi iradın bulunması için, 21 inci Maddeye göre istisna edilen gayrisafi hasılata isabet edenler hariç almak üzere gayrisafi hasılattan aşağıda yazılı giderler indirilir 1 Kiraya veren kadar ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri; 2 Kiraya bahşedilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri; 3 Kiraya bahşedilen mal ve haklara mütaallik sigorta giderleri; 4 (Öbür bent: 22071998 436938 md) Kiraya verilen mülk ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri ile ev olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren beş sene zaman ile iktisap bedelinin %5'i (İkmtisap bedelinin %5'i tutarındaki bu indirim, yalnızca ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanır Fakat, indirilmeyen kısım 88 inci maddenin 3 üncü fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz); 5 (Öbür bent: 24121980 236151 md) Kiraya bahşedilen mülk ve haklar için ödenen ücret, fotoğraf, harç ve şerefiyelerle kiraya verenler tarafından ödenmiş elde etmek şartıyla belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları; 6 Kiraya bahşedilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar (Amortismana yan layık, umulan ise maliyet bedeli, umulan değilse, bina ve arazi için ödenti değeri, diğer mallar için Ödenti Yöntem Kanununun 267 nci Maddesinin 3 üncü sırasına göre tesbit edilen emsal değeridir); 7 Kiraya verenin yaptığı yenileme giderleri (Emlakin iktisadi değerini artıracak surette tevsii, tadili veya bunlara ilaveler yapılması için yaşlı olunan giderler yenileme gideri sayılmaz); 8 Kiraya verilen mülk ve haklara ait bakım ve idame giderleri; 9 Kiraladıkları mülk ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler; 10 (Değişik bent: 24121980 236151 md) Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun kira bedeli (kira indirimi gayri safi hasılattan bu Maddenin 1 ila 9 ve 11 numaralı bentlerinde yazılmış giderler düşüldükten sonradan, kalan arz üzerinden yapılır; kiranın indirilemeyen kısmı 88 inci Maddenin 3 üncü fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz); 11 (Ek bent: 19021963 20237 md) Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye, kanuna ya da ilama istinaden ödenen hasar, ziyan ve tazminatlar Gayrimenkul anapara mahiyetindeki mülk ve hakların kısmen kiraya verilmesi halinde, yukarda yazılı giderlerden yalnız bu kısma isabet edenler hasılattan indirilebilir (Öbür fıkra: 24121980 236151 md) Mükellefler (hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde yukarıda yazılı giderlere karşılık edinmek üzere hasılatlarından %25'ini götürü olarak indirebilirler Götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler Bu Madde hükmünün uygulanmasında para cezaları ve aidat cezaları hasılattan gider olarak indirilemez ALTINCI BIRIM : MENKUL ANAPARA İRADI TARİFİ: Madde 75 (Değişik madde: 24121980 236152 md) Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti haricen nakdi anapara veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul anapara iradıdır Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar menkul anapara iradı sayılır: 1 (Öbür bent: 31121981 257413 md) Her nevi hisse senetlerinin kar payları (kurucu hisse senetleri ve diğer intifa hisse senetlerine verilen kar payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü ödemeler ile Sermaye Piyasası Kanununa kadar kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kar payları dahil); 2 (Öbür bent: 04121985 323957 md) İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, meslek ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden doğan karların ortaklara, kooperatifle yaptıkları muameleler nisbetinde tevzii, kazanç dağıtımı sayılmaz) Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları, şirket karının ilişkin bulunduğu takvim yılında elde edilmiş sayılır; 3 Kurumların idare meclisi Başkan ve üyelerine verilen kar payları; 4 (Değişik bend: 09042003 4842 SK7 md) (1) Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık ya da özel beyanname veren dar mükellef kurumların, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonradan kalan kısmı, 5 (Değişik bent: 22071998 436939 md) Her nevi senet ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Ev İdaresi, Ulus Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler (Döviz cinsinden yoksa dövize, altına veya diğer bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları irat sayılmaz); 6 ( Öbür bent: 04121985 323957 md) Her nevi alacak faizleri (Adi, ayrıcalıklı, rehinli, senetli alacaklarla cari hesap alacaklarından doğan faizler ve millet tüzelkişilerince borçlanılan ve senede bağlanmış olan meblağlar için ödenen faizler dahil); 7 Mevduat faizleri (Bankalara, bankerlere, tasarruf sandıklarına, tevdiat kabul eden öteki müesseselere yatırılan vadeli, vadesiz paralara ödenen faizler, bunlar dışarıda kalan kişi ve kuruluşlardan devamlı olarak para birleştirme işi ile uğraşanların her ne şekil ve isim aşağı olursa olsun toplanan paralara sağladıkları gelirler ve menfaatler ile bankalar ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tarafından kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasasında değerlendirilen paralara ödenen faizler de mevduat faizi sayılır); 8 Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller; 9 İştirak hisselerinin sahibi adına hemen şimdi tahakkuk etmemiş kar paylarının ödev ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar; 10 Her değişiklik senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri; 11 (Mülga bent: 04121985 323957 md) 12 ( Öbür bent: 04121985 323957 md) Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve hasar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları 13 (Mülga bend: 09042003 4842 SK37 md)(2) 14 (Ilave bent: 26121993 394616 md) Bu Maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıymetlerin geri alım ya da satım taahhüdü ile iktisap ya da elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatler 15 (Ilave bend: 28062001 4697 SK5 md) Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, takviye sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından; a) On sene süreyle prim, aidat ya da katkı payı ödemeden ayrılanlara yapılan ödemeler, b) On sene süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte kişisel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile diğer sandık ve sigortalardan on sene süreyle prim ya da ücret ödeyenlere ve vefat, maluliyet veya tasfiye gibi gerekli nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler, c) Kişisel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden ölüm, maluliyet ya da tasfiye gibi gerekli nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler Yukarıda yazılmış iratlar, bunları karşılayan sermaye sahibinin ticari faaliyetine tabi bulunduğu takdirde, ticari kazancın tespitinde nazara alınır ÜCRET ALACAĞI Mükerrer Madde 75 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) İRAT SAYILMAYAN HALLER: Madde 76 (Değişik madde: 24121980 236153 md) Menkul kıymetin kuponlu ya da kuponsuz olarak satılması, iştirak hisselerinin tayin ve temliki, menkul kıymetler ile iştirak hisselerinin adamakıllı veya kısmen itfa olunması karşılığında alınan paralarla itfa dolayısıyla verilen ikramiyeler menkul sermaye iradı sayılmaz (Ek fıkra: 22071998 436940 md;Mülga fıkra : 30122004 5281 SK44mad) 1 2 Madde 77 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) SAFİ İRAT: Madde 78 Safi iradın bulunması için menkul sermaye iradından aşağıdaki giderler indirilir: 1 depo etme ve sigorta ücretleri gibi menkul kıymetlerin muhafazası için yapılan giderler; 2 Temettü hisseleri ile faizlerin tahsil giderleri (Şirket toplantılarına kişisel olarak ya da bilvekale iştirak gibi sermayenin idaresi için yapılan giderler irattan indirilmez); 3 Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü ücret, fotoğraf ve harçlar (Kazanç Vergisi irattan indirilmez) YABANCI PARASI İLE ÖDENEN FAİZ VE TEMETTÜLER: Madde 79 Menkul anapara iratları, yabancı parası ile tahsil edildiği ya da yabancı parası olarak kayıtlara intikal ettirildiği veya bu iratlara tanıdık olmayan parası olarak tasarruf edildiği takdirde, mezkur iratlar, tahsil edildikleri veya kayıtlara intikal ettirildikleri ya da tasarruf olundukları günün borsa rayici üzerinden, borsada rayici yahut, Maliye Bakanlığınca ödev olunacak kur üzerinden Türk Parasına çevrilir YEDİNCİ BIRIM : SAİR GELIR VE İRATLAR GELİRE GİREN ÖTEKI GELIR VE İRATLAR: Madde 80 (Değişik madde: 07012003 4783 SK3 md) Aşağı yazılmış olup geçen bölümlerin dışında kalan kazanç ve iratlar bu bölümdeki hükümlere tarafından vergiye ast gelire dahildir : 1 Değer artışı kazançları, 2 Arızi kazançlar DEĞERINDE ARTIŞI KAZANÇLARI: Mükerrer Madde 80 (Mülga madde: 22071998 436982 md; Bitmiş düzenlenen madde: 07012003 4783 SK4 md) Aşağıda yazılmış mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar layık artışı kazançlarıdır 1 (Öbür bend: 09042003 4842 SK8 md; Öbür bend: 30122004 5281 SK27mad) 1 2 İvazsız olarak iktisap edilenler ile bütün mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan artı süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin ya da öteki anapara piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar 2 70 inci maddenin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar 3 Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları açık havada kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar 4 Ortaklık haklarının ya da hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar 5 Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen ya da en ince ayrıntısına kadar elden çıkarılmasından doğan kazançlar 6 İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılmış mal (gerçek usulde vergiye bağlı çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tayin ettikleri gayrimenkulleri atama tarihinde müşterek tarafından satın gücenmiş sayılır) Bu maddede geçen elden tümdengelimdeyimi, yukarıda yazılmış mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını açıklama eder (Öbür fıkra: 30122004 5281 SK27mad) 1 2 Bir takvim yılında elde edilen değerinde artışı kazancının, menkul değer ve diğer anapara piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, 6000 Yeni Türk Lirası gelir vergisinden müstesnadır Faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen ya da ayrıntılarıyla satılmasından ya da ticari işletmeye dahil amortismana ast iktisadi kıymetlerle birinci fıkrada yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ticari gelir sayılır ve bunlara ticari gelir hakkındaki hükümler uygulanır VERGİLENDİRİLMEYECEK BEDEL ARTIŞI KAZANÇLARI: Madde 81 (Değişik madde: 07012003 4783 SK5 md) Aşağıdaki yazılı hallerde değer artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez : 1 Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni varisçiler tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve varisçiler göre işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin belirli değerleriyle (bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması 2 Kazancı bilanço esasına kadar saptama edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir anapara şirketine aktif ve pasifiyle tüm halinde devrolunması, devir bölge şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sahip ya da sahiplerinin şirketten, atama bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık payı alması (Bu ortaklık payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır) 3 Kollektif ve normal komandit şirketlerin bu maddenin (2) numaralı bendinde yazılı koşullar kapsamında nev'i değiştirerek anapara şirketi haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim şirket haline dönüşmesi halinde şekil değiştiren kollektif ve bayağı komandit şirketlerin ortaklarının anonim şirketteki ortaklık paylarını gösteren hisse senetlerinin nama yazılmış olması şarttır) SAFİ DEĞER ARTIŞI: Mükerrer Madde 81 (Mülga madde: 22071998 436982 md; Tekrar düzenlenen madde: 07012003 4783 SK6 md) Değerinde artışında safi gelir, elden sonuç karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen ödenti ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur Hasılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Ücret Yöntem Kanununun değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur Maliyet bedelinin mükelleflerce saptama edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Ücret Usul Kanunu hükümlerine göre, takdir komisyonlarınca tespit edilecek değer, kazancı bilanço ya da işletme hesabı esasına göre saptama edilen işletmelerde ise son bilançoda ya da envanter kayıtlarında gösterilen bedel başlıca alınır İşletmeye dahil amortismana alt iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli yerine amortismanlar düşüldükten daha sonra kalan net değeri alınır Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde Ödenti Yöntem Kanununun 266 ncı maddesinde yazılı itibari layık iktisap bedeli olarak kabul edilir Gizli mükelleflerin (kurumlar dahil), tanıdık olmayan anapara mevzuatına göre ilgili mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye'ye kişisel olarak getirdikleri nakdi veya ayni sermaye karşılığında iktisap ettikleri menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından doğan değerinde artışı kazançlarının hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate alınmaz Şu kadar ki, bu mükelleflerin Türkiye'de elde ettikleri kazançların, münhasıran bu menkul değer veya iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratlarından ve bu değer veya hisselerin elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazançlarından ibaret olması şarttır Bu mükelleflerin, Türkiye'de menkul kıymet alım satımıyla sürekli olarak uğraşmaları halinde, kur farkından doğan kazançlar da ticari kazancın hesabında dikkate alınır Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul kıymet veya iştirak hisselerinin iktisabına görev edilen yabancı sermayenin bu değer ya da hisselerin iktisap tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna kadar hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu değer ya da hisselerin elden çıkarılması tarihindeki aynı tedarik yabancı sermayenin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna kadar hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır Mülk ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç edinmek üzere Devlet Istatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki yükselme oranında artırılarak saptama edilir (Ek tümce: 30122004 5281 SK28mad) 1 Şu dek oysa, bu endekslemenin yapılabilmesi için çoğaltma oranının % 10 veya üstünde olması şarttır ARIZİ KAZANÇLAR: Madde 82 (Öbür madde: 07012003 4783 SK7 md) Vergiye bağlı arızi kazançlar şunlardır : 1 Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından ya da bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar 2 Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyeti ile hür iş faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, az önce başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hasılat 3 Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların terhis ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil) 4 Arızi olarak yapılan bağimsizlik iş faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat 5 Reel usulde vergiye ast mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (hasar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan belirsiz alacakların tahsili dahil) 6 Rahat mükellefiyete ast olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticari, zirai ya da mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının on milyar liralık kısmı kazanç vergisinden müstesnadır Bu maddede geçen hasılatdeyimi alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsilcilik edilebilen menfaatleri açıklama eder Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde saptama olunur: 1 Bu maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yazılmış işlerde satış bedelinden maliyet bedeli ve satmak dolayısıyla yapılan giderler indirilir 2 Bu maddenin birinci fıkrasının (2), (3), (4) ve (5) numaralı bentlerinde yazılmış işlerde elde edilen hasılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler indirilir 3 Bu maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yazılmış işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır DÖRDÜNCÜ KISIM : VERGİNİN TARHI BİRİNCİ BIRIM : AÇIKLAMA ESASI BEYAN ESASI: Madde 83 Hilafına hüküm olmadıkça, Gelir Vergisi mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üstüne tarh olunur ŞARTNAME ÇEŞİTLERİ: Madde 84 Gelir Vergisi beyanları: 1 Takvim; 2 Muhtasar; 3 Münferit; Şartname ile yapılır 1 Takvim beyanname, muhtelif kaynaklardan bir yıllık yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsustur Gelirin yıllık yılının muhakkak bir dönemine taallük etmesi, beyannamenin yıllık vasfını değiştirmez 2 Muhtasar şartname, meslek verenler veya ödenti tevkifatı yapan diğer kimseler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, toplu olarak ücret dairesine bildirilmesine mahsustur 3 Münferit şartname, bakimli mükellefiyete tabi olanların takvim beyanname ile bildirmeye mecbur olmadıkları gelir ve iratlardan, vergisi tevkif suretiyle alınmamış olanların bildirilmesine mahsustur İKİNCİ BÖLÜM : GELİRİN TOPLANMASI VE YILLIK ŞARTNAME GELİRİN TOPLANMASI VE BEYAN : Madde 85 (Öbür madde: 22071998 436944 md) Mükellefler 2 nci maddede yazılmış kaynaklardan bir yıllık yılı içinde elde ettikleri gelir ve iratları için bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça takvim beyanname verirler Bu Kanuna göre beyanı gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zorunludur Tacirlerle çiftçiler ve bağimsizlik iş erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler Bu hüküm şirketlerin etkinlik ve tasfiye dönemlerine şamil edinmek üzere kollektif şirket ortakları ile komanditeler hakkında da uygulanır Yabancı memleketlerde elde edilen gelir ve iratlar : 1 Mükellefin bunları Türkiye 'de hesaplarına intikal ettirdiği yılda; 2 Türkiye 'de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dışındaki sebeplerden ileri geldiği tevsik olunan hallerde, müklelefin bunlara tasarruf edebildiği yılda; Elde edilmiş sayılır BIRLEŞTIRME YAPILMAYAN HALLER: Madde 86 (Öbür madde: 09042003 4842 SK9 md) Altında belirli gelirler için takvim şartname verilmez, öteki gelirler için şartname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez 1 Bütün mükellefiyette; a) Reel usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar, bu Kanunun 75 inci maddesinin (15) numaralı bendinde yazılmış menkul anapara iratları, gelir ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı, b) Tek işverenden gücenmiş ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler (pat diye fazla işverenden ödenti almakla beraber, birdenbire sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci kazanç diliminde bulunan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dahil), c) Vergiye alt kazanç toplamının (a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç 103 üncü maddede yazılmış tarifenin ikinci gelir diliminde bulunan tutarı aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata bağlı tutulmuş olan; ansizin fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları, d) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 600 milyon lirayı aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları 2 Gizli mükellefiyette, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest iş kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer gelir ve iratlar İHTİYARİ BIRLEŞTIRME VE IFADE: Madde 87 (Mülga madde: 22071998 43682 md) ZARARLARIN KARLARA DEĞIŞ TOKUŞ VE MAHSUBU: Madde 88 (Değişik madde: 24121980 236163 md) Gelirin () toplanmasında kazanç kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararlar (80 inci maddede yazılı diğer gelir ve iratlarda () doğanlar hariç) öteki kaynakların kazanç ve iratlarına mahsup edilir (Değişik fıkra: 31121981 257419 md) Bu mahsup neticesinde kapatılmayan hasar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilir sırt sırta beş sene içinde mahsup edilmeyen hasar bakiyesi müteakip yıllara naklolunamaz Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, gider fazlalığından doğanlar hariç, sermayede vukua gelen eksilmeler hasar addolunmaz (Ilave fıkra: 12061987 33804 md) Tam mükellefiyette yurt dışı faaliyetlerden doğan zararlar, faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlarına göre ifade edilen aidat matrahlarının (hasar dahil) her sene o ülke mevzuatına göre denetleme yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması ve bu raporun aslı ile tercüme edilmiş bir örneğinin Türkiye'deki ilgili aidat dairesine ibrazı halinde mahsup edilebilecektir Denetim kuruluşlarınca hazırlanacak raporun ekinde bulunan ücret beyanlarının, bilanço ve karhasar cetvellerinin o ülkedeki yetkili parasal makamlarca onaylanması zorunludur Faaliyette bulunulan ülkede yoklama kuruluşu olmaması halinde, her yıla ait aidat beyannamesinin, o ülke yetkili makamlarından alınan birer örneğinin mahallindeki Türk elçilik ve konsoloslukları, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan ülkenin aynı mahiyetteki temsilcilerine onaylatılarak, aslının ve çeviri edilmiş bir örneğinin ilgili aidat dairesine ibrazı yeterlidir (Ilave fıkra: 12061987 33804 md) Türkiye'de mahsup edilen yurt dışı zararın, ilgili ülkede de mahsup edilmesi halinde, Türkiye'deki beyannameye dahil edilecek yurt dışı kazanç, mahsuptan önceki miktar olacaktır (Ilave fıkra: 12061987 33804 md) Türkiye'de Gelir Vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili yurt dışı zararlar, yurt içindeki kazanç ve iratlardan mahsup edilmez (Ilave fıkra: 12061987 33804 md) Bu Maddenin uygulanmasıyla ilgili yöntem ve esasları belirlemeye Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir DIĞER İNDİRİMLER 1 Madde 89 (Öbür madde: 16072004 5228 SK28mad) Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir: 1 Beyan edilen gelirin % 10'unu (kişisel emeklilik sistemi dışındaki kişi sigorta primleri için, beyan edilen gelirin % 5'ini) ve asgarî ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve minik çocuklarına ait hayat, vefat, kaza, rahatsızlık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile kişisel emeklilik sistemine ödenen katkı maddesi payları (sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta ya da emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ödenti geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında hem indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların bambaşka şartname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilir) Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları bir katına kadar artırmaya ve belirtilmiş haddi asgarî ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere bitmiş belirlemeye yetkilidir 2 Ifade edilen gelirin % 10'unu aşmaması , 1 Türkiye'de yapılması ve kazanç ya da kurumlar vergisi mükellefiyeti yer alan hakiki veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve ufak çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve afiyet harcamaları (mükerrer 121 inci madde çerçevesinde eğitim ve sıhhat harcamaları sebebiyle aidat indiriminden yararlanan ücretliler, aynı harcamalarını bu hükümden yararlanarak matrahlarından indiremezler) 3 Bağımsızlık iş faaliyetinde bulunan veya kolay usulde vergilendirilen özürlülerin açıklama edilen gelirlerine, 31 inci maddede yer alan esaslara kadar hesaplanan takvim indirim (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu özürlü birey bulunan bağimsizlik iş erbabı ile hizmet erbabı (tevkifat matrahı dahil) da yararlanır) 4 Genel ve özel bütçeli millet idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile millet yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti belli vakıflara takvim toplamı beyan edilecek gelirin % 5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10'unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar 5 Genel ve özel bütçeli millet idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan mektep, sıhhat tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile anaokulu, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar ya da bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı 6 Fakirlere takviye nedeniyle gıda bankacılığı faaliyetinde yer alan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı 1 7 Genel ve özel bütçeli millet idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, millet yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca aidat muafiyeti bilinen vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen; a) Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal ya da uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine, b) Ülkemizin medenilik birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme eser ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yurt açık havada dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına, c) Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına, d) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine, e) Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına, f) Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının uygun korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye'ye getirtilmesi çalışmalarına, g) Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına, h) 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, modern ve geleneksel el sanatları alanlarındaki mahsul ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına, i) Maddi olmayan kültürel miras, hoş sanatlar, sinema, modern ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve etkinlikler ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya başvuru merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü vasıta ve teçhizatın tedariki ile film yapımına, j) Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına, İlişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların % 100'ü (Bakanlar Kurulu, bölgeler ve etkinlik türleri itibariyle bu oranı yarısına kadar indirmeye veya kanuni oranına değin çıkarmaya yetkilidir) 8 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 1761992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; acemi spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50'si 9 Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına karşın araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının % 40'ı oranında hesaplanacak ArGe indirimi 10 (Ilave bend: 221220055436 SK14 mad) 2 Bakanlar Kurulunca destek kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık yoluyla makbuz mukabili yapılan aynî veya nakdî bağışların tamamı Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana ast iktisadi kıymetler için hesaplanan değeri düşme tutarlarından verilen paylar üzerinden ArGe indirimi hesaplanmaz ArGe indiriminden yararlanılacak harcamaların kapsamı ile uygulamadan yararlanılabilmesi için zorunlu belgeleri ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mülk veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Aidat Yöntem Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca saptama edilecek değeri esas alınır MATRAHTAN VE KAZANÇ UNSURLARINDAN İNDİRİLMİYECEK GİDERLER: Madde 90 (Öbür madde: 19021963 20245 md) Kazanç Vergisi ile öteki kişisel vergiler ve her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsili Usulü hakkındaki Kanun hükümlerine tarafından ödenen cezalar, geç kalma zamları ve faizler Gelir Vergisinin matrahından ve kazanç unsurlarından indirilmez (Ilave fıkra: 03121988 350512 md) Ücret Usul Kanunu hükümlerine tarafından ödenen gecikme faizleri, ödenti matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez Madde 91 (Değişik madde: 18041984 29951 md) Takvim beyannamelerin şekil, muhteva ve ekleri Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tahsis ve saptama olunur Mükellefler beyanlarını bu şartname ile yapmaya veya bu beyannamelerde yazılmış bilgilere mütenazır olarak bildirmeye mecburdurlar YILLIK BEYANNAMENİN VERİLMESİ: Madde 92 (Değişik madde: 19021963 20246 md) (Değişik fıkra: 09042003 4842 SK11 md) Bir takvim yılına ait beyanname izleyen yılın Mart ayının onbeşinci günü akşamına değin , gelirin yalnızca basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret olduğu takdirde izleyen yılın Şubat ayının onbeşinci günü akşamına kadar, tam mükellefiyette vergiyi tarha yetkili vergi dairesine, dar mükellefiyette Türkiye'de aidat muhatabı mevcutsa onun Türkiye'de oturduğu yerin, Türkiye'de aidat muhatabı yahut işyerinin, işyeri pat diye fazla ise bu işyerlerinden herhangi birisinin bulunduğu yer ödenti dairesine verilir ya da taahhütlü olarak posta ile gönderilir Yillik yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terke takaddüm eden 15 gün, ölüm halinde, vefat tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir AİLE REİSİ BEYANI: Madde 93 (Mülga madde: 22071998 436982 md) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : ÖDENTI TEVKİFATI VE MUHTASAR BEYANNAME ÖDENTI TEVKİFATI: Madde 94 (Öbür madde: 26121993 394622 md) Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi ulus müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, meslek ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, hakiki gelirlerini demeç etmeye mecburi olan ticaret ve özgür meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına tarafından saptayan çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden ya da hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar 1 Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci Maddede yazılmış olup ücret farzedilen ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere kadar, 2 Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (noterlere özgür iş faaliyetlerinden nedeniyle yapılan ödemeler hariç); a) 18 inci Madde kapsamına giren hür iş işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden, b) Diğerlerinden, 3 42 nci Madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden, 4 Rahat mükellefiyete tabi olanlara, telif ve berat haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden, 5 a) 70 inci Maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden, b) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden, c) Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden, 6 a) Dağıtılsın veya dağıtılmasın Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci Maddesinin 4 numaralı bendinin; i) (a), (c) ve (d) bentlerinde yazılı kazançlardan, ii) (b) daha alçak bendinde yazılmış kazançlardan, b) (Öbür alt bend: 09042003 4842 SK12 md) i) Tam mükellef kurumlar göre; tam mükellef reel kişilere, kazanç ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar paylarından (karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmaz), ii) Tam mükellef kurumlar kadar; gizli mükellef hakiki kişilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye'de bir işyeri veya kalıcı vekil aracılığıyla kar payı elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılmış kar paylarından (Karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmaz), iii) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iradının başlıca merkeze aktarılan tutarı üzerinden, c) ( Mülga daha aşağı bent: 25122003 5035 SK49 md) i ) Bakanlar Kurulu'nca aidat muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu menfaatlerine yararlı farzedilen dernekler için (Bu bent gereğince yapılan tevkifat binde aniden artı olamaz), ii ) Öteki vakıf ve dernekler için (Bu bent uyarınca yapılan tevkifat yüzde aniden pozitif olamaz), 7 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Öbür ibare: 16072004 5228 SK29mad) 1 2 ( Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca aidat muafiyeti bilinen vakıflar, millet menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, iş örgütleri ve bunların üstteki kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve takviye sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile bütün mükellef kurumlara ödenenler dahil) a) Devlet tahvili faizlerinden, b) Hazine bonosu faizlerinden, c) (Öbür daha aşağı bent: 22071998 436948 md) Toplu Ev İdaresi, Ulus Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden, d) Nama yazılmış bono faizlerinden, e) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden, f) Diğerlerinden, 8 Mevduat faizlerinden (Değişik ibare: 16072004 5228 SK29mad) 1 2 (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yardımcı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, iş örgütleri ve bunların üstteki kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve takviye sandıkları gibi aidat uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) a) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile özel finans kurumlarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar paylarından, b) Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, c) Hamiline yazılmış mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, d) Diğerlerinden, 9) 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının 12 numaralı bendinde bulunan menkul sermaye iratlarından (Değişik ibare: 16072004 5228 SK29mad) 1 2 (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca aidat muafiyeti belli vakıflar, millet menfaatine yardımsever dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, iş örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile bütün mükellef kurumlara ödenenler dahil) a) Pasif olarak kredi verenlere ödenen kar paylarından, b) Kar ve hasar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar paylarından, c) Özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar paylarından, 10 (Öbür bent: 22071998 436948 md) a) Baş bayiler hariç almak üzere Ulusal Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar ile öteki kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan kurul, prim ve benzeri ödemelerden, b ) 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna kadar hakiki ve tüzel şahısların mallarını meslek akdi ile yan olmaksızın bunlar adına kapı kapı seyahat etmek suretiyle tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komite, pirim ve sanki ödemelerden, 11 (Öbür bent: 25051995 410823 md) Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller için yapılan ödemelerden; a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için, b) Öteki zirai mahsuller için, c) Ziraai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için, d) (Ilave bend: 28062001 4697 SK8 md) Çiftçilere yapılan ilk elden kazanç desteği ve alternatif ürün ödemeleri için, 12 PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri sebebiyle ödenen kurul bedeli üzerinden, 13 (Öbür bent: 25051995 410823 md) (Esnaf muaflığından) yararlananlara mülk ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden, 14 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının 14 numaralı bendinde bulunan menkul sermaye iratlarından (Değişik ibare: 16072004 5228 SK29mad) 1 2 (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca ücret muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yardımsever dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve destek sandıkları gibi aidat uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile bütün mükellef kurumlara ödenenler dahil) %25 ücret tevkifatı yapılır Tüccar, özgürlük meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifat; ticari, mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır Yukarıdaki bentlerde yazılı aidat tevkifatının yapılmasında 96 ncı Madde hükmü gözönünde tutulur (Değişik fıkra: 09042003 4842 SK12 md) Bu maddenin (6) numaralı bendinin (a) daha aşağı bendine kadar üzerinden ödenti tevkifatı yapılan kurum kazancından kar payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz Bakanlar Kurulu, bu Maddede yer alan tevkifat nispetini, herbir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra değin indirmeye veya bir katına dek artırmak suretiyle her tarafta saptama etmeye yetkilidir Bu yetki; Bütün ve rahat mükellefler ile gerçek ve tüzel kişiler itibariyle, 6, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan; mevduat ya da menkul kıymetin vadesi, menkul kıymetlerin türleri ile bankalar ve 2499 sayılı Anapara Piyasası Kanununa kadar kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasasında değerlendirilen paralara ödenen faizler için, 6 numaralı bendin (b) daha alçak bendinde bulunan menkul anapara iratları kapsamına giren Devlet tahvili, Hazine bonosu faizleri ve Toplu Konut İdaresi ile Millet Ortaklığı idaresince çıkartılan menkul kıymetlerin gelirlerine isabet eden kısım için (bu kısım, bu faiz ve gelirlerin toplam kurum hasılatı içindeki payına tarafından hesaplanır), (Değişik fıkra: 25051995 410823 md) 11 numaralı bent uyarınca zirai ürün bedelleri üzerinden yapılacak aidat tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılıp satılmadığına ya da destekleme kapsamında alım yapan kurumlar ile diğerlerine, zirai faaliyet dahilinde ifa edilen hizmetler için de faaliyetin türü ve niteliğine, münhasıran zirai alet ve makinalarla verilen hizmetlere veya zirai işletmenin başka kişilerin işlerinde kullandırılmak suretiyle yapılmasına kadar, (Öbür fıkra: 25051995 410823 md) 13 numaralı bentte bulunan ödemelerde ödeme yapılan şahısların mükellef olup olmadıklarına, ödemenin konusunun emtia ya da hizmet alımı, emtia ve hizmet alımının birlikte olmasına, iş grupları, iş nevileri, sektörler ve emtia gruplarına kadar, Öbür oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir Bakanlar Kurulu, bu Maddede yer alan tevkifat nispetini, kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden bakimli mükellefler için, ülkeler itibariyle ve ortak edinmek şartıyla, ayrı ayrı ya da topluca sıfıra dek indirmeye ya da bir katına kadar artmak suretiyle her tarafta saptama etmeye yetkilidir 15 (Ilave bend: 28062001 4697 SK8 md) a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) daha alçak bendinde bulunan menkul sermaye iratlarından, b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) daha alçak bendinde bulunan menkul anapara iratlarından, c) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (c) daha aşağı bendinde bulunan menkul anapara iratlarından, (Ilave fıkra: 12062002 4761 SK2 md) Maliye Bakanlığı, vergiye bağlı işlemlere taraf veya arabulucu olanları verginin ödenmesinden sorumluluk sahibi tutabilir TEVKİFATA TABI OLMIYAN ÜCRETLER: Madde 95 Aşağı yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkif usulü cari olmaz 1 Ücretlerini tanıdık olmayan bir memleketteki meslek verenden direkt bölge hizmet erbabı; 2 16 ncı Maddede yazılı istisnadan faydalanmıyan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri: 3 Maliye Bakanlığınca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler Bunlar gelirlerini, bu kısmın 2 nci bölümündeki hükümlere göre, takvim beyanname ile bildirirler ÖDENTI TEVKİFATINDA UYULACAK ESASLAR: Madde 96 (Öbür fıkra: 31121982 277211 md) Ücret tevkifatı, 94 üncü Madde kapsamına giren nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır Bu Maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına yan gelir ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda belirten her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder (Değişik fıkra: 24121980 236166 md) Ücret tevkifatı, ücretler dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan kadar üstlenilmesi halinde bu aidat, bilfiil ödenen arz ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır AIDAT TEVKİFATININ GÖSTERİLMESİ: Madde 97 Meslek verenler, hizmet erbabına ödedikleri ücretlerden 94 üncü Madde gereğince yaptıkları vergi tevfikatını Aidat Yöntem Kanununda yazılı ücret bordrosunda veya bordro yerine geçen öteki kayıtlarda göstermeye mecburdurlar (Öbür fıkra: 31121981 257421 md) 94 üncü Maddede yazılmış ödemelerden yapılan vergi tevkifatı, aidat kesenin kayıt ve hesaplarında keza gösterilir (Değişik fıkra: 31121981 257421 md) 94 üncü Maddede yazılı mevduat faizlerinden yapılan vergi tevkifatı takvim yılının sonunda vadeli hesap yılı içinde kapatılmışsa hesabın kapatıldığı tarihte ödenti kesenin tescil ve hesaplarında gösterilir MUHTASAR ŞARTNAME: A VERİLME ZAMANI: Madde 98 (Öbür madde: 31121981 277212 md) 94 üncü Madde gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar bir ay içinde yaptıkları ödemeler ya da tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın yirminci günü akşamına dek ödeme ya da tahakkukun yapıldığı yerin ast olduğu ücret dairesine bildirmeye mecburdurlar Yıl sonlarında tahakkuk ettirilen mevduat faizlerinden kesilecek vergilerin bildirilmesi için bu süre bir ay uzatılır Benzer belediye hudutları içinde muhtelif yerlerde yapılan ödeme ve tahakkuklar ile bunlara ait vergilerin bir merkezden bildirilmesi caizdir (Değişik fıkra: 03121988 350514 md) Zirai ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç elde etmek üzere, çalıştırdıkları hizmet erbabı sayısı 10 ve daha eksik olanlar, 94 üncü Maddeye göre yapacakları tevkifatla ilgili muhtasar beyannamelerini, emrindeki bulundukları aidat dairesine önceden anlatmak şartıyla her ay yerine Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının yirminci günü akşamına kadar verebilirler B MUHTEVİYATI: Madde 99 Muhtasar beyannamede aşağıdaki malumatın gösterilmesi lazımdır: a) Tevkifat yapanın adı ve soyadı ya da unvanı ile adresi; b) Muhtasar beyannamenin ilgili bulunduğu ay ya da aylar; c) Aylık aidat bordrolarının icmali: 1 Hizmet erbabının sayısı; 2 Hizmet erbabına verilen ücretler tutarı; 3 Ücretlerden yapılan aidat tevkifatının tutarı (Üç aylık muhtasar beyannamelerde her aya ait bordronun icmali farklı gösterilir); d) Aidat tevkifatına tabi öteki ödemeler: 1 (Öbür daha aşağı bent: 24121980 236167 md) İstihkak sahibinin adı ve soyadı ile iş adresi, varsa bağlı bulunduğu aidat dairesi ve mükellef hesap numarası; 2 Ödemenin nev'i; 3 Ödemenin miktarı; 4 Ödemeden yapılan ödenti tevkifatı; e) Muhtasar beyannamenin tanzim tarihi ve yetkili imza (Öbür fıkra: 31121981 257422 md) Tevkifata tabi menkul sermaye iratları ile bunlardan yapılan vergi tevkifatı nev'i itibariyle icmalen ayrı bir muhtasar beyannameye alınır MUHTASAR ŞARTNAME VERİLMİYECEK HALLER: Madde 100 Genel bütçeye dahil idare ve müesseseler yaptıkları ücret tevkifatı için şartname vermezler DÖRDÜNCÜ BÖLÜM : ÖZEL HALLER VE MÜNFERİT ŞARTNAME MÜNFERİT BEYANNAMENİN VERİLMESİ: Madde 101 (Değişik madde: 24121980 236168 md) (Öbür fıkra : 22071998 436949 md) Kuytu mükellefiyete bağlı mükelleflerden yıllık beyanname vermeye zoraki olmayanlar: 1 Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan diğer gelir ve iratlarını gayrimenkulün bulunduğu, 2 Menkul malların ve hakların elden çıkaraılmasından doğan öteki gelir ve iratlarını, mal ve hakların Türkiye 'de elden çıkarıldığı, 3 Ticari ya da zirai bir işletmenin faaliyetinin durdurulması ya da terk edilmesi karşılığında elde ettikleri diğer kazanç ve iratlarını işletmenin bulunduğu, 4 Arızi olarak ticari işlemlerin yapılmasından ya da bu nitelikteki işlemlere tavassuttan elde edilen diğer kazanç ve iratlarla, arızi olarak serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla elde edilen kazançlar ve sicacik mükellefiyete bağlı olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri diğer gelir ve iratlar, faaliyetin yapıldığı ya da yolcu veya yükün taşıta alındığı, 5 Hakiki usulde vergiye emrindeki mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonra elde ettikleri öteki gelir ve iratlar ( hasar yazılan değersiz alacaklarla karşılık ayrılan kesin olmayan alacaklıların tahsili dahil ), ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi veya ihale, arttırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde ettikleri öteki kazanç ve iratları, vergisi tevkif suretiyle alınmamış menkul anapara iratlarının ve öteki her türlü gelir ve irada ilişkin ödemenin Türkiye'de yapıldığı, 6 Diğer hallerde Maliye Bakanlığınca belirlenen, Yerin vergi dairesine münferit beyananme ile bildirmeye mecburdurlar Bu gelir ve iratlardan özgür meslek faaliyetlerine ilişkin olanların beyannamelerinin bu faaliyetlerin sona erdiği öteki gelir ve iratlarla ilgili beyannamelerin ise bu kazanç ve iratlarla ilgili () beyannamelerin ise bu kazanç ve iratların iktisap olunduğu tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili aidat dairesine verilmesi mecburidir Geliri telif ve patent haklarının satışından ibaret olan ve tamamı üzerinden tevkif suretiyle kazanç vergisi ödemiş bulunan gizli mükellefiyete ast kimselerin bu gelirleri için münferit beyanname vermeleri ihtiyaridir MÜNFERİT BEYANNAMENİN MUHTEVİYATI: Madde 102 Münferit beyannamede altında yazılmış malumatın gösterilmesi lazımdır: 1 (Değişik bent: 24121980 236169 md) Mükellefin adı ve soyadı, varsa unvanı ile adresi ve emrindeki bulunduğu vergi dairesi ile mükellef hesap numarası; 2 Beyanname mükellef adına Türkiye'de başka bir kimse kadar verilmişse, beyannameyi verenin adı ve soyadı, varsa unvanı ile adresi; 3 Muamelenin yapıldığı tarih veya tarihler; 4 Elde edilen kazançların nev'i; 5 Elde edilen kazançların tutarı BEŞİNCİ BIRIM : VERGİNİN NİSPETİ TARİFE: Madde 103 (Öbür madde: 30032006 5479 SK1 md) Gelir vergisine ast gelirler; 7000 YTL'ye değin % 15 18000 YTL'nin 7000 YTL'si için 1050 YTL, fazlası % 20 40000 YTL'nin 18000 YTL'si için 3250 YTL, fazlası % 27 40000 YTL'den fazlasının 40000 YTL'si için 9190 YTL, fazlası % 35 oranında vergilendirilir VERGİNİN HESAPLANMASI: Madde 104 (Değişik madde: 24121980 236171 md) Yıllık Kazanç Vergisi, vergiye alt gelirlerin yıllık toplamından 31 inci Maddedeki indirimler düşüldükten sonradan 103 üncü Maddedeki nispetler uygulanmak suretiyle hesaplanır Ücretlerin vergilendirilmesinde aylık ücret; takvim aidat 12'ye bölmek, gündelik vergi aylık aidat 30'a taksim etmek suretiyle hesaplanır (Mülga son fıkra : 30122004 5281 SK44mad) 1 Madde 105 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) ALTINCI BIRIM : TARH MUAMELESİ TARH YERİ: Madde 106 Gelir Vergisi, mükellefin ikametgahının bulunduğu mahal aidat dairesince tarh edilir Şu değin ancak; 1 Iş yeri ve ikametgahı bambaşka ödenti daireleri bölgesinde yer alan mükelleflerin vergileri, Maliye Bakanlığınca yerinde görüldüğü takdirde ve mükellefe de evvelden bildirilmek kaydiyle meslek yerinin bulunduğu; 2 Öteki () ücretlerde, gezici olarak çalışanların ticaret ve özgürlük iş kazançlarının vergileri bu ücret ve kazanç sahiplerinin ikametgahtarının bulunduğu yerin ücret dairesince tarh edilmemişse, faaliyetlerini icra ettikleri; 3 Kuytu mükellefiyete bağlı olanların vergileri, beyannamelerini vermeye mecbur oldukları; Yerin vergi dairesince tarh olunur TARHİYATIN MUHATABI: Madde 107 Kazanç Vergisi, bu vergiye mükellef olan hakiki kişiler adına tarh edilir Şu dek fakat; 1 Küçüklerle kısıtlılarda, bunların nam ve hesabına kanuni temsilcileri; 2 (Mülga bent: 22071998 436982 md) 3 Verginin tevkif suretiyle alınması halinde, mükellef hesabına tevkifat yapmaya zoraki olanlar; 4 (Öbür bent: 27031969 11375 md) Gizli mükellefiyette, mükellefin Türkiye'de daimi temsilcisi mevcutsa mükellef hesabına daimi vekil (Türkiye'de ansizin fazla daimi temsilcinin mevcudiyeti halinde, mükellefin ödev edeceği, tarhiyat tarihine kadar böyle bir görev yapılmamışsa temsilcilerden herhangi birisi), kalıcı temsilci mevcut değilse, kazanç ve iratları tanıdık olmayan kişiye sağlıyanlar; Tarhiyata muhatap tutulurlar VERGİLENDİRME DÖNEMİ: Madde 108 (Değişik madde: 24121980 236173 md) Kazanç Vergisinde vergilendirme dönemi, geçmiş yıllık yılıdır Şu dek ama: 1 Mükellefiyetin takvim yılı içinde kalkması halinde, vergilendirme dönemi, takvim yılı başından mükellefiyetin kalkması tarihine dek geçen süreye inhisar eder; 2 (Mülga bent: 22071998 436982 md) 3 (Öbür bent: 22071998 436981 md) Öteki ücretlerde vergilendirme dönemi hizmetin ifa olunduğu yıllık yılıdır 4 Tevkif yoluyla ödenen vergilerde, istihkak sahipleri ayrıca yıllık beyanname vermeye zorunlu değillerse tevkifatın ilgili bulunduğu dönemler vergilendirme dönemi sayılır ve kesilen ya da kesilmesi icabeden vergiler takvim verginin yerine geçer; 5 Münferit şartname ile bildirilmesi gereken gelirlerin vergilendirilmesinde vergilendirme dönemi yerine gelirin iktisap tarihi başlıca tutulur TARH ZAMANI: Madde 109 (Öbür madde: 24121980 236174 md) Gelir Vergisi: 1 Beyanname verilmesi icabeden hallerde, beyannamenin verildiği günde, şartname posta ile gönderilmişse, vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi takibeden yedi gün içinde; 2 Öteki () ücretlerde, hizmetin ifa olunduğu takvim yılının ikinci ayında, yıllık yılı içinde işe başlanması halinde, işe başlama tarihinden itibaren bir ay içinde; 3 (Mülga bent: 22071998 436982 md) Tarh edilir 2 numaralı bentte yazılmış öteki ödenti () sahiplerinden bu bentlerde belirli tarh zamanlarının hitamından evvel memleketi terk edenlerin vergileri, memleketi terke tekaddüm eden 15 gün içinde tarh olunur 2 numaralı bentte yazılı diğer ödenti () sahipleri, tarh zamanlarında, ödenti karnelerini ast oldukları ödenti dairelerine ibraz ederek vergilerini tarh ettirmeye mecburdurlar VERGİLENDİRME DÖNEMİ İÇİNDE İŞE BAŞLIYAN ÖTEKI ÜCRET SAHİPLERİNİN AIDAT MATRAHI VE VERGİLERİ: Madde 110 (Değişik madde: 19021963 20254 md) 1 Takvim yılı içinde işe başlıyan diğer vergi sahiplerinin vergi matrahı, yıllık diğer aidat matrahından () işe başlama ayı hariç tutulmak suretiyle, o yılın ardına kadar ama aylara isabet eden miktardır Takvim yılının birinci yarısı içinde işini bırakan diğer ödenti sahiplerinden, keyfiyeti yıllık yılının ikinci yarısı girmeden haber verenlerin ikinci taksite isabet eden vergileri terkin olunur 2 (Mülga bent: 22071998 436982 md) YEDİNCİ BÖLÜM : ORTALAMA KAR HADDİ, MINIMUM GAYRİ SAFİ HASILAT VE GİDER ESASLARINA GÖRE GELIR TAYİNİ SIRADAN KAR HADDİ VE EN AZ GAYRİSAFİ HASILAT ESASI: Madde 111 (Mülga madde: 25051995 410839 md) TALIH OYUNLARI SALONLARINDAN ELDE EDİLEN KAZANÇLARDA EN DÜŞÜK ÖDENTI: Mükerrer Madde 111 (Ek madde: 25051995 410824 md) 2634 sayılı Turizmi Özendirme Kanununa tarafından talih oyunları salonları işletmeciliği faaliyetinde yer alan reel usulde gelir vergisine ast ticari gelir sahipleri; cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, kismet oyunları salonlarında bulundurdukları birincil 6 oyun masasının herkes için aylık 100 000 000 (800000000) lira, sonradan gelen her oyun masası için ise 75 000 000 (600000000) lira ve birincil 60 oyun makinesinin herkes için 10 000 000 (80000000) lira, sonra gelen her oyun makinesi için ise 7 500 000 (60000000) lira asgari ücret öderler Yukarıda yer alan tutarlar, Vergi Yöntem Kanunu hükümlerine kadar o sene için belirlenen her tarafta değerleme oranı ile çarpılmak suretiyle yeniden tespit edilir ve izleyen yılda bu tutarlar başlıca alınır Bakanlar Kurulu bu tutarları 10 katına kadar artırmaya yetkilidir Bu yetki, baht oyunları salonlarının bulunduğu turizm alan, alan ve merkezleri itibariyle öbür miktarlar saptama edilmek suretiyle de kullanılabilir Aylık dönemler itibariyle hesaplanan bu aidat, müteakip ayın 20 nci günü akşamına değin gelir vergisi bakımından emrindeki bulunulan vergi dairesine bir beyanname ile açıklama edilir ve aynı zaman içinde ödenir Bir önceki yıl içinde tahakkuk eden bu vergiler, yıllık şartname üzerinden bu faaliyete ilişkin olarak hesaplanan kazanç vergisinden mahsup edilir, mahsup edilemeyen vergiler ise inkar ve iade edilmez Cari vergilendirme dönemine ilişkin ödenmemiş geçici verginin talih oyunları salonlarından elde edilen kazanca isabet eden kısmının; bu Madde uyarınca ödenen minimum ödenti kadarki kısmı terkin edilir Geçici verginin kismet oyunları salonlarından elde edilen kazanca isabet eden kısmı, şans oyunları salonlarından sağlanan hasılatın toplam hasılat içindeki payına tarafından hesaplanır Yapılan çalışmalar sonucunda bu Madde gereğince ödenmesi gereken, geçmiş dönemlere ait en az verginin beceriksiz ifade edildiğinin tespit edilmesi halinde, yetersiz ifade edilen bu kısım için re'sen ya da ikmalen en düşük vergi tarh edilir ve tarh edilen bu vergiye ceza ve gecikme faizi uygulama edilir Takvim şartname verme süresi geçtikten sonradan bu tarhiyat, yıllık beyannamede beyan edilen kazanç üzerinden hesaplanan vergiyi aşan vergi farkı için yapılır Bir önceki dönemde ödenmesi gereken verginin yıllık beyannamede mahsup edilen tutarı için ise cinayet ve mahsup tarihine kadar gecikme faizi aranır Şans oyunları salonları işletmeciliği faaliyetinde yer alan kurumlar vergisi mükellefleri de cari vergilendirme döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere bu Maddede belirtilen esaslar çerçevesinde minimum aidat öderler Bu uygulamanın yöntem ve esasları Maliye Bakanlığınca tayin ve tespit olunur ASGARI ZİRAİ KAZANÇ ESASI: Madde 112 (Mülga madde: 22071998 436982 md) EN AZ ZİRAİ ÜCRET: Mükerrer Madde 112 (Ilave madde: 24121980 236177 md; Mülga madde: 22071998 436982 md) Madde 113 (Mülga madde: 18041984 29954 md) SEKİZİNCİ BIRIM : MAL VARLIĞI BEYANI BEYANDA BULUNACAKLAR: Madde 114 (Mülga madde: 18041984 29954 md) Madde 115 (Mülga madde: 18041984 29954 md) Madde 116 (Mülga madde: 18041984 29954 md) DOKUZUNCU BIRIM : HAYAT STANDARDI ESASI HAYAT STANDARDI ESASI : Mükerrer Madde 116 (Mülga madde: 22071998 436982 md) BEŞİNCİ KISIM : VERGİNİN ÖDENMESİ BİRİNCİ BIRIM : TAKSİTLER YILLIK BEYANA YAN GELİRLER ÜZERİNDEN TAHAKKUK EDEN VERGİLERDE ÖDEME: Madde 117 (Değişik madde: 09042003 4842 SK14 md) 1 Şubat ayı içerisinde verilmesi gereken beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergisi Şubat ve Haziran aylarında; 2 Mart ayı içerisinde verilmesi gereken şartname ile bildirilen kazanç üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergisi Mart ve Temmuz aylarında; Olmak üzere iki eşit taksitte ödenir Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük bir kısmı zirai kazançtan oluşan mükellefler hakkında gerekli görülen hallerde, iki taksitten artı olmamak üzere, muhakkak imal bölgeleri ve ziraat ürünlerine kadar, özel ödeme zamanları tahsis edebilir Mükerrer Madde 117 (Mülga madde: 31121982 277220 md) ÖTEKI ÜCRETLER ÜZERİNDEN TAHAKKUK EDEN VERGİLERDE ÖDEME: Madde 118 (Öbür madde: 19021963 20260 md) Diğer () ücretlerin vergisi: 1 Öteden beri işe devam edenlerde, takvim verginin yarısı takvim yılının () ikinci, diğer yarısı sekizinci ayında; 2 Yillik yılının () birinci yarısı içinde işe başlıyanlarda, takvim verginin yarısı verginin karneye yazıldığı ayda; öteki yarısı yıllık yılının () sekizinci ayında; 3 Yillik yılının () ikinci yarısı içinde işe başlıyanlarda, verginin karneye yazıldığı ayda; ödenir ÖDENTI TEVKİFATININ YATIRILMASI: Madde 119 (Değişik madde: 25 51995 410825 md) 94 üncü madde gereğince yapılan vergi tevkifatı, aidat kesenler tarafındanbeyanname verecekleri ayın yirmialtıncı günü akşamına dek ast bulundukları vergi dairesine yatırılır (Mülga tümce: 09042003 4842 SK37 md) MÜNFERİT ŞARTNAME İLE BİLDİRİLEN KAZANÇLARIN VERGİSİ: Madde 120 Münferit şartname ile bildirilen kazançların vergisi, beyanname verme süresi içinde vergi dairesine ödenir GEÇİCİ ÖDENTI: Mükerrer Madde 120 (Değişik madde: 22071998 436952 md) Ticari kazanç sahipleri ( basit usulde vergilendirilenler hariç ) ile serbest iş erbabı cari vergilendirme döneminin kazanç vergisine mahsup edilmek üzere, bu Kanunun ticari veya mesleki kazancın tespitine ilişkin hükümlerine göre (indirim ve isitisnalar ile Ücret Yöntem Kanunun değerlemeye ait hükümleri de dikkate alınarak ) belirlenen ilgili hesap döneminin altışar aylık kazançları ( 42 nci madde kapsamına giren kazançlar ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerden sağladıkları kazançlar hariç ) üzerinden, 103 üncü maddede bulunan tarifenin birincil gelir dilimine uygulanan oranda geçici vergi öderler Geçici aidat matrahının hesaplanmasında dönem sonu mülk mevcutları, kayıtlar üzerinden saptama edilebilir (Mülga cümle: 09042003 4842 SK37 md) (Ilave fıkra: 11081999 44442 md) Bakanlar Kurulu geçici vergi dönemlerini üç aya indirmeye, geçici verginin beyan süresini üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın onuncu, ödeme süresini ise onyedinci günü akşamı olarak belirlemeye yetkilidir Hesaplanan geçici ödenti, altı aylık dönemi izleyen ikinci ayın onuncu günü akşamına değin bağlı olunan aidat dairesine demeç edilir ve onyedinci günü akşamına değin ödenir Aynı dönem içinde tevkif edilmiş bulunan gelir vergisi (42 nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifat hariç) hesaplanan geçici vergiden mahsup edilir Yapılan araştırmalar sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin %10' u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tesbiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re'sen veya ikmalen geçici ödenti tarh edilir Mahsup süresi geçtikten sonra, kesinleşen geçici vergiler terkin edilir, ama gecikme faizi ve cinayet tahsil edilir Bir önceki takvim yılında altışar aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici vergi, takvim şartname üzerenden hesaplanan kazanç vergisinden mahsup edilir Mahsup edilemeyen tutar, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir Bu mahsuplara rağmen kalan geçici aidat tutarı, o yılın ardına kadar yazılmış olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edilir İşin bırakılması halinde, işin bırakıldığı dönemi izleyan dönemlerde geçici ödenti ödenmez Geçici ücret uygulamasına ilişkin usuller Maliye Bakanlığınca tespit edilir İKİNCİ BÖLÜM : MAHSUPLAR AIDAT TEVKİFATININ MAHSUBU: Madde 121 Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan bu kanuna tarafından kesilmiş bulunan vergiler, şartname üzerinden hesaplanan Kazanç Vergisine mahsubedilir (Değişik fıkra: 24121980 236184 md) Mahsubu yapılan miktar Kazanç Vergisinden artı olduğu takdirde aradaki fark ücret dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin beyanname tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üstüne kendisine ret ve iade olunur (Ilave fıkra: 25122003 5035 SK15 md) 1 Maliye Bakanlığı; iadeyi mahsuben veya nakden yaptırmaya, çözümleme raporuna, yeminli finansal müşavir raporuna ya da teminata bağlamaya ve iade için aranılacak belgeleri belirlemeye yetkilidir (Ilave fıkra: 25122003 5035 SK15 md) 1 Bu yetki; gelir türlerine, iade şekillerine, geliri elde edenin ya da ödemeyi yapanın hukuki statüsüne göre ayrı ayrı kullanılabileceği gibi muhakkak hadler çerçevesinde de kullanılabilir (Ilave fıkra: 25122003 5035 SK15 md) 1 Mahsuben iade işlemi, aranan bütün belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla yapılır İkmalen ya da resen yapılan tarhiyatlarda mahsup işlemi, mahsup talebine ilişkin başvuru ve eklerinin eksiksiz olarak ücret dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınarak yapılır Aranan belgelerin tamamlanması aşamasında yapılan tahsilatlar yönünden ayar yapılmaz ÜCRETLİLERDE VERGI İNDİRİMİ: Mükerrer Madde 121 (Değişik madde: 09042003 4842 SK15 md) Hakiki ücretlerin vergilendirilmesinde, mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sıhhat, gıda, giyim ve ikamet edilen konuta ait kira harcamalarının yıllık toplam tutarının; 3 milyar liraya dek % 8'i, 6 milyar liranın 3 milyar lirası için % 8'i, aşan kısmı için % 6'sı, 6 milyar liradan fazlasının, 6 milyar lirası için % 7'si, aşan kısmı için % 4'ü, Ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği kazanç vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir Şu değin fakat; harcamaların Türkiye'de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan reel ya da tüzel kişilerden alınan belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır Mahsup hakkı kazanılan tutarın hesaplanmasında dikkate alınan harcama tutarı, ödenti matrahının toplamını geçemez Ücretlilerin masraf belgelerinin işverene ibrazı, beyanı ve verginin mahsup ya da iadesine ilişkin süreleri saptama etmeye, iadeyi nakden ya da mahsuben yaptırmaya, 1 ve uygulamanın usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir ÖTEKI AIDAT VERGİSİNİN MAHSUBU : Madde 122 Diğer aidat zarfında vergilendirilen () hizmet erbabı muhtasar beyannameye ast meslek verenler nezdinde çalışmaya başladıkları takdirde, bu tarihten sonraki aylara ait olmak üzere peşin ödemiş oldukları vergiler hakiki ücretleri üzerinden hesaplanan vergilere mahsup edilir ve mahsubu yapılan arz hizmet erbabının vergi karnesine meslek veren kadar kaydolunur Mükerrer Madde 122 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) YABANCI MEMLEKETLERDE ÖDENEN VERGİLERİN MAHSUBU: Madde 123 Tam mükellefiyete emrindeki mükelleflerin tanıdık olmayan memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratlardan mahallinde ödedikleri sözde vergiler, Türkiye'de tarh edilen Gelir Vergisinin yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmından indirilir Birinci fıkra hükmünce indirilecek tedarik Gelir Vergisinin yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmından pozitif olması halinde, aradaki ayrım nazara alınmaz Gelir Vergisinin tanıdık olmayan memlekette elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmı, bunların gelire olan nispeti üzerinden hesaplanır Birinci fıkrada yazılmış vergi indiriminin yapılması için: 1 Tanıdık Olmayan memlekette ödenen vergilerin gelir üzerinden alınan şahsi bir aidat olması; 2 Yabancı memlekette aidat ödendiğinin yetkili makamlardan alınan ve mahallindeki Türk elçilik ya da konsoloslukları, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan memleketin aynı mahiyetteki temsilcileri kadar onaylama olunan vesikalarla tevsik edilmesi; Şarttır 2 numarada yazılmış vesikalar taksit zamanına kadar gelmemiş olursa, tanıdık olmayan memlekette elde edilen gelir ve iratlara isabet eden ücret kısmı bir sene süre ile ertelenir Aranan vesikalar bu süre kapsamında ücret dairesine takdim edildiği takdirde ücret tenzil edilir; vakit geçtikten sonra durdurma hükmü kalkar ve vesikalar takdim edilse bile nazara alınmaz Ödenti Yöntem Kanununda yazılı mücbir sebeplere ait hükümler mahfuzdur Yabancı memleketlerde ödenen vergilerin ilgili bulundukları kazanç ve iratlar mükellef göre hangi yılın gelirine ithal edilmişse, bu vergilerde o gelire ait vergiden indirilir Bu Madde gereğince yapılan vergi indiriminde yabancı para ile ödenen vergilere, bunların ilgili bulunduğu kazanç ve iratlara uygulanan kambiyo rayici uygulanır YETKİ: Mükerrer Madde 123 (Değişik madde: 09042003 4842 SK16 md) 1 Bu Kanunun 21, 238, 47 ve 48 inci maddelerinde bulunan maktu had ve tutarlar, 01012003 tarihi itibariyle geçerli olan had ve tutarlarına yükseltilmiştir 2 Bu Kanunun 19, 21, 238, 31, 47, 48, mükerrer 80, 82, 86 ve mükerrer 121 inci maddelerinde bulunan maktu had ve tutarlar, her sene bir önceki yıla ilişkin olarak Ücret Yöntem Kanunu hükümlerine kadar belirlenen her tarafta değer biçme oranında artırılmak suretiyle uygulanır Bu şekilde hesaplanan maktu had ve tutarların % 5'ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz Bakanlar Kurulu, bu surette saptama edilen had ve tutarları % 50'sine kadar artırmaya ya da indirmeye yetkilidir 3 Bu Kanunun 103 üncü maddesinde bulunan ücret tarifesinin gelir dilim tutarları hakkında, bu maddenin (2) numaralı fıkrası uygulanır SON HÜKÜMLER: KALDIRILAN HÜKÜMLER: Madde 124 5421 sayılı Kazanç Vergisi Kanunu ile mezkur kanunu değiştiren 5820, 6247, 6582, 6838 ve 6908 sayılı kanunlar 01011961 tarihinden, 2897, 3343, 4750 ve 5818 sayılı Kanunlarla 4040, 4226 sayılı kanunların Hayvanlar Vergisini ilgilendiren hükümleri de 01011962 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır YÜRÜRLÜK MADDELERİ: Madde 125 Bu Kanun 1 Ocak 1961 tarihinde yürürlüğe girer Madde 126 Bu Kanun hükümlerini Maliye Bakanı yürütür GEÇİCİ MADDELER GEÇMİŞ YILLARA AİT VERGİLER: Geçici Madde 1 (Ek madde: 24121980 236186 md) a) 1981 yıllık yılından önceki dönemlerde elde edilen gelir ve iratlar (götürüler dahil) ile ücretlere; b) 1981 parasal yılından önceki dönemlerde elde edilen götürü ücretlere; Ait vergiler bu Kanunda tersine hüküm bulunmadıkça eski hükümlere göre alınır ESNAF MUAFLIĞININ KAYBEDİLMESİ: Geçici Madde 2 (Ilave madde: 24121980 236186 md) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 9 uncu Maddesinde yer alan esnaf muaflığı şartlarını 01011981 tarihi itibariyle taşımayanlar, 1981 yıllık yılında esnaf muaflığından faydalanamazlar GÖTÜRÜLÜĞÜN KAYBEDİLMESİ: Geçici Madde 3 (Ilave madde: 24121980 236186 md) Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 46, 47 ve 48 inci, Maddelerinde sayılan götürü usule alt olmanın genel ve özel şartlarını 01011981 tarihi itibariyle taşımayanlar, 1981 takvim yılında götürü usulden faydalanamazlar Bu mükellefler hakkında Kazanç Vergisi Kanununun ticari kazancın hakiki usulde tespiti hakkındaki hükümleri uygulanır SAKATLIK İNDİRİMİ: Geçici Madde 4 (Ek madde: 24121980 236186 md) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 31 inci Maddesinde kayıtlı sakatlık indirimine ait yönetmelik yürürlüğe girinceye değin, daha önce Kazanç Vergisi Kanununun 23 üncü Maddesinin bu kanunla değiştirilmeden önceki 1 numaralı bendi hükmüne tarafından ücretleri vergiden müstesna tutulan mükellefler, Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 31 inci Maddesi hükümlerine göre, 1 inci derece sakat sayılarak bu dereceye ait indirimden faydalanırlar YATIRIM İNDİRİMİ: Geçici Madde 5 (Ilave madde: 24121980 236186 md) 01011981 tarihinden önce yapılmış olan yatırım indirimi kapsamına giren yatırım harcamalarına yatırım indirimine ilişkin eski hükümler, bu tarihten daha sonra yapılacak yatırım harcamalarına ise yatırım indirimine ilişkin yeni hükümler uygulanır 01011981 tarihinden önce başlandığı halde demin tamamlanmamış olan yatırım indirimi kapsamına giren yatırımlar nedeniyle uygulanacak yatırım indirimi tutarı yukarıdaki hükme kadar hesaplanacak indirimler toplamını geçemez SENELERE SARİ İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ: Geçici Madde 6 (Ilave madde: 24121980 236186 md) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce taahhüde bağlanmış ve az önce tamamlanmamış ya da bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce bitmekle beraber az önce demeç edilmemiş olan inşaat ve onarma işlerine ait kazançlar Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 42 nci Maddesi hükümlerine kadar saptama edilir ve dağıtıma alt tutulmadan işin bittiği yılın geliri olarak demeç edilir ZİRAİ KAZANÇLARDA GÖTÜRÜ GİDER EMSAL NİSPETİNİN UYGULANMASI: Geçici Madde 7 (Ilave madde: 24121980236186 md; Değişik madde: 01051981245415 md) 1980 yıllık yılına ilişkin olup götürü gider esasına kadar vergilendirilen zirai kazançlarda götürü gider emsali tüm zirai mahsüller ile kara ve su avcılığında %70 olarak uygulanır EMLAK VERGİSİNİN GİDER YAZILMASI: Geçici Madde 8 (Ilave madde: 24121980 236186 md) 1980 takvim yılı içinde elde edilen gayrimenkul sermaye iratları üzerinden hesaplanacak Kazanç Vergisinden, Kazanç Vergisi Kanununun 01011981 tarihinden önce yürürlükte olan mükerrer 122 nci Maddesi hükmü gereğince Emlak Vergisinin mahsubu yapılmaz Mahsubu kabul edilmeyen Emlak Vergisi Kazanç Vergisi Kanununun 74 üncü Maddesinin birinci fıkrasının 5 numaralı bendine göre gider yazılır ya da götürü gider usulünü kabul edenlerde aynı Maddenin 3 üncü fıkrasında yazılı götürü gider oranı %25 olarak uygulanır MENKUL SERMAYE İRADI: Geçici Madde 9 (Ek madde: 24121980236186 md) a) Kurumların 1980 takvim yılı karlarından idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar paylarına Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 75 inci Maddesinin 3 numaralı bendi hükmü uygulanır b) Rahat mükellefiyete alt kurumların 1980 takvim yılı ticari bilançolarına kadar hasıl olan karlarından Kurumlar Vergisi düşüldükten sonra kalan kısımlarına Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla öbür 75 inci Maddesinin 4 numaralı bendi hükmü uygulanır SIRADAN KAR HADDİ VE ASGARI GAYRİ SAFİ HASILAT ESASI: Geçici Madde 10 (Ek madde: 24121980 236186 md; Değişik madde: 31121981257430 md) Kazanç Vergisi Kanununun değişik 111 inci Maddesinin (B) fıkrası kapsamına giren işkolları ve meslek gruplarından Maliye Bakanlığınca uygun görülenlerde etkinlik bildiren mükelleflerin 1980 takvim yılı kazançlarına da en düşük gayri safi hasılat esası uygulanır Fakat, mezkur takvim yılında uygulanacak en düşük gayri safi hasılat miktarları 1982 yıllık yılı sonuna kadar saptama edilir Geçici Madde 11 (Ilave madde: 24121980 236186 md; Mülga madde: 31121981 257435 md) Geçici Madde 12 (Ilave madde: 24121980236186 md; Öbür madde: 31121981257431 md) 1982, 1983 ve 1984 takvim yıllarına ait gelirler altında yazılı ücret tarifelerine tarafından vergilendirilirler A) 1982 yıllık yılına ait Kazanç Vergisine emrindeki gelirler; 1 000 000 liraya kadar %39 3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 390 000 lira; fazlası %44 5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 270 000 lira; fazlası %49 10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 2 250 000 lira; fazlası %59 15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 5 200 000 lira; fazlası %69 25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 8 650 000 lira; fazlası %74 25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 16 050 000 lira; fazlası%65 Nispetinde vergilendirilir B) (Öbür bent: 31121982277219 md) 1983 yıllık yılına ait Kazanç Vergisine yan gelirler, 1 000 000 liraya değin %36 3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 360 000 lira; fazlası %41 5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 180 000 lira; fazlası %49 10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 2 160 000 lira; fazlası %59 15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 5 110 000 lira; fazlası %69 25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 8 560 000 lira; fazlası %74 25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 15960000 lira; fazlası%65 Nispetinde vergilendirilir C) 1984 takvim yılına ait Gelir Vergisine alt gelirler; 1 000 000 liraya dek %30 3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 300 000 lira; fazlası %35 5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 000 000 lira; fazlası %43 10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 1 000 lira; fazlası %53 15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 4 510 000 lira; fazlası %63 25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 7 660 000 lira; fazlası %68 25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 14460000 lira; fazlası%60 Nispetinde vergilendirilir HİZMET ERBABININ ÜCRETLERİNDEKİ ARTIŞIN ÖDENMESİ: Geçici Madde 13 (Ilave madde: 24121980 236186 md) Hizmet erbabının 1981 takvim yılının Ocak ve Şubat ayları net ücretlerinde, Gelir Vergisi Kanununda yapılan şansın dönmesi dolayısıyla meydana gelecek artışlar, 1981 parasal yılı içinde Bakanlar Kurulunun tespit edeceği tarihlerde tayin edilecek usul ve esaslara göre ödenir Toplu Meslek Sözleşmesi düzenine emrindeki personel hakkında geçici 14 üncü Madde hükümleri uygulanır BU KANUNUN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ TARİHTE DEVAM ETMEKTE OLAN TOPLU MESLEK SÖZLEŞMELERİNE BAĞLI HİZMET ERBABININ VERGI FARKLARININ ÖDEME ŞEKİL VE ZAMANI: Geçici Madde 14 (Ilave madde: 24121980 236186 md) 12 Eylül 1980 tarihinden önce yürürlüğe girmiş olup da halen uygulanmakta yer alan toplu meslek sözleşmelerine ast olanların (Toplu sözleşmelere paralel olarak zam bölge kapsam dışı personel dahil) net ücretlerinde Kazanç Vergisi Kanununda yapılan şansın dönmesi dolayısıyla meydana gelecek artışlar toplu iş sözleşmeleri sona erinceye dek TC Merkez Bankasında açılacak bir hesapta toplanır TC Merkez Bankasında toplanan bu meblağ, Bakanlar Kurulunca tespit edilecek yöntem ve esaslara tarafından en geç 1982 mali yılı sonuna kadar adalet sahiplerine ödenir İşverenler birinci fıkrada açıklanmış farkları en geç ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar TC Merkez Bankasındaki hesaba yatırmak mecburiyetindedirler Vergi farklarını TC Merkez Bankasındaki hesaba zamanında yatırmayan işverenler hakkında yatırılması gereken miktarın iki katına dek para cezasına hükmolunur Vadesinde ödenmeyen paralar hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü hakkındaki Kanun hükümleri uygulanır ÜCRET KARNESİ: Geçici Madde 15 (Ek madde: 24121980236186 md; Değişik madde: 31121981257432 md) Gelir Vergisi Kanununun öbür 35 inci Maddesinin (B) bendinde yer alan aidat karnesi esası yürürlüğe girinceye kadar, 213 sayılı Aidat Yöntem Kanununun 2365 sayılı Kanunla değiştirilen 247 nci Maddesinin değişmeden önceki hükümleri gereğince, aile durumu sual varakası esası uygulanan yerlerde, bu belge ile indirimlerin uygulanmasına devam olunur GENEL İNDİRİM: Geçici Madde 16 (Ek madde: 24121980 236186 md) Kazanç Vergisi Kanununun, bu Kanunla, değiştirilen 31 inci Maddesinde kayıtlı genel indirim hadleri, hesaplı koşullar gözönünde bulundurularak 01011983 tarihinden itibaren geçerli almak üzere tekrar düzenlenir GÖTÜRÜ GİDER ESASINDAN FAYDALANMA: Geçici Madde 17 (Ek madde: 01051981 245416 md) 1980 takvim yılı kazançlarını götürü gider esasına göre açıklama eden çiftçilerden mezkur sene hasılatları dört milyon lirayı aşmamış olanlar 1981 yılında da götürü gider usulünden faydalanırlar İŞTİRAK KAZANÇLARINDA TEVKİFAT: Geçici Madde 18 ( Ek madde: 01051981 245417 md) 1980 yılı kazançlarına ilişkin olarak 1981 yıllık yılı içinde Kurumlar Vergisi beyannamesi veren kurumların 1980 takvim yılında elde ettikleri ve iştirak kazançları istisnası kapsamına giren kazançları üzerinden dağıtılsın ya da dağıtılmasın; 33 13 nispetinde ücret tevkifatı yapılır Geçici Madde 19 (Ek madde: 01051981 245418 md; Mülga madde: 26121993 394638 md) Geçici Madde 20 (Ek madde: 31121981 257433 md) Mükelleflerin mükerrer 117 nci Madde uyarınca 1981 takvim yılında peşin olarak ödedikleri vergiler, 1981 yıllık yılına ait beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsubedilir Mahsubu yapılan miktarın hesaplanan Gelir Vergisinden artı olduğu takdirde, aradaki fark 1982 takvim yılına ilişkin olarak ödenmesi gereken peşin vergiye mahsup edilir Bu iki mahsuba rağmen arta kalan kısım var ise, bu meblağ aidat dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur Geçici Madde 21 (Ek madde: 31121981 257434 md) 1981 takvim yılında Gelir Vergisi Kanununun 47 ve 48 inci Maddelerinde bulunan eski hadleri aşmakla birlikte bu Kanunda getirilen yeni hadleri aşmamış olan mükellefler,1982 yıllık yılında da götürü usulde vergilendirilmeye devam olunurlar Geçici Madde 22 (Ilave madde: 18041984 29955 md) Mükellefler hakkında mal varliği beyanı ve gider esasına dayanılarak geçmişe yönelik çözümleme ve tarhiyat yapılamaz Mükelleflerin geçmiş vergilendirme dönemlerine ait servet bildirimlerinde ifade ettikleri mal varliği unsurları ile yıllık kazanç vergisi beyannamelerinde demeç ettikleri giderler vergi incelemelerinde ve takdir işlemlerinde bilgi olarak kullanılamaz Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce mal varliği beyanlarına dayanılarak yapılmış yer alan tarhiyatlar terkin edilir Bu konuda sürdürülen ihtilaflardan ve incelemelerden vazgeçilir Geçici Madde 23 (Ilave madde: 04121985 323970 md) 1 Ocak 1986 tarihinden önce açtırılan döviz tevdiat hesapları için ödenen faizler ile bu tarihten evvel ihraç edilen özel kanunlarla ya da Devletin, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak akdettiği mukavelelerle her türlü vergiden istisna edilmiş olan menkul kıymetlerin faiz, kar payı ve ikramiyeleri gelir vergisinden müstesnadır (Mülga ikinci tümce: 26121993 394638 md) Geçici Madde 24 (Ek madde: 12061987 33808 md) 1991 yılı sonuna kadar yurt dışı etkinlik zararlarını yurt içi gelir ve iratlardan mahsup edecek mükellefler geçmiş beş takvim faaliyet sonuçlarını Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 88 inci Maddesindeki esaslara kadar tevsik etmek zorundadırlar Geçici Madde 2 5 (Ek madde: 12061987 33808 md) Bakanlar Kurulu, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci Maddesinin 12 numaralı bendine göre vergiden müstesna tutulan kazançlar üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü Maddesinin (A) fıkrasının 8 numaralı bendi uyarınca yapılacak ücret tevkifatı nispetini en çok yedi sene vakit ile 0sıfır olarak tespit etmeye yetkilidir Geçici Madde 26 (Ek madde: 12061987 33808 md) Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, yatırım teşvik ve yatırım indirimi belgesi almış olup, yatırımı aralıksız gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunun 3 üncü Maddesiyle öbür ilave 3 üncü Maddesi hükmünden yararlanırlar Geçici Madde 27 (Ilave madde: 19061987 339311 md; Mülga madde: 22071998 436982 md) Geçici Madde 28 (Ilave madde: 19061987 339312 md) a) Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 12 nci Maddesinde yer alan, işletme büyüklüğü ölçülerini on katına değin artırma konusundaki yetki, Bakanlar Kurulunca 1987 yılı için, 01011987 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde de kullanılabilir b) (Mülga bent: 25061992 382426 md) Geçici Madde 29 (Ek madde: 24031988 341827 md) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce hakiki usulde mükellefiyeti tesis edilen PTT acentelerinden, PTT acenteliği işi yanında diğer faaliyetleri de bulunanların, PTT acenteliği dışındaki faaliyetlerinden dolayı, 31121988 tarihi itibariyle götürü usule bağlı olmanın genel ve özel şartlarını taşımaları ve 31031989 tarihine değin alt bulundukları aidat dairesine yazılı olarak başvurmaları halinde, bu mükellefler Gelir vergisi Kanununun 50 nci Maddesi hükmü dikkate alınmaksızın, 01011989 tarihinden itibaren götürü usulde önerge olunurlar Geçici Madde 30 (Ek madde: 24031988 341828 md) a) Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81 inci Maddesine bu Kanunla eklenen fıkralar, bu Kanunun yayımı tarihinde yurt dışına transfer edilmemiş kazançlar hakkında da uygulanır b) 2802 sayılı Dominant ve Savcılar Kanununun 106 ncı Maddesi ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ilave Geçici 7 nci Maddesine göre ödenmekte olan baskın ve adalet ödenekleri ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine tarafından ödenen üniversite ödenekleri, 01011988 tarihinden 31121997 tarihine kadar kazanç vergisinden müstesnadır Bu hüküm, 15121987 14011988 dönemini kapsamak üzere 15121987 tarihinde peşin olarak ödenen ödeneklerden, 01011988 14011988 dönemine isabet eden kısım hakkında da uygulanır Geçici Madde 31 (Ek madde: 03121988 350517 md) Yapısı itibariyle sürücüsünden başka ondört ve alt oturma yeri olan ve insan taşımaya kasıtlı olarak kara taşıtları ile yolcu taşıyan mükelleflerden, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce mükellefiyetleri reel usulde tesis edilenler, 31121988 tarihi itibarile götürü usule alt olmanın şartlarını taşıdıkları ve 31121988 tarihine değin yan bulundukları aidat dairesine yazılı olarak başvurdukları takdirde, 01011989 tarihinden itibaren götürü usulde vergilendirilirler Geçici Madde 32 (Ilave madde: 03121988 350518 md; İptal: Tüzük Mahkemesi'nin 07111989 tarih ve E 19896 K 198942 sayılı Kararıyla) Geçici Madde 33 (Ek madde: 03121988 350519 md) a) 1989 yılı Ocak ve Şubat aylarına ilişkin geçici aidat tutarı, hakiki usulde gelir vergisine ast ticari gelir sahipleri ile serbest meslek erbabının 1987 yılı gelirleri ile ilgili olarak verdikleri yıllık şartname üzerinden hesaplanan (yaşam standardı esasına tarafından tarhiyat yapılması halinde, bu tarhiyat başlıca alınır) kazanç vergisinin, ticari ve mesleki kazanca isabet eden kısmının 212'sidirBu miktar, Ocak ve Şubat aylarında katma layık vergisi beyannamesi ile birlikte açıklama edilerek benzer zaman içinde iki eşdeğer taksitte ödenir 1988 yılı içinde işe başlayan mükelleflerin, 1989 yılı Ocak ve Şubat aylarına ilişkin geçici vergi tutarı, 1987 yılı gelirleri için uygulanan ve mükellefin durumuna uyan yaşam standardı esas gösterge tutarı dikkate alınarak yukarıdaki esaslara tarafından hesaplanır 1988 yılı Aralık ayına ilişkin olarak 1989 yılı Ocak ayında verilmesi gereken katma değer vergisi beyannamelerinde bu avuç içi ait dahili tevkifat demeç edilmez ve ödenmez b) Ödeme kaydedici aygıt bölge ikinci sınıf tacirler, ilk kez satın aldıkları cihazlar nedeniyle ve bir defaya kasten elde etmek üzere, bu cihazları aldıkları tarihi takip eden aydan başlatmak üzere 12 avuç içi ilişkin geçici ücret taksitlerini ödemezler Geçici verginin bu aylara isabet eden tutarı ödenti dairesince terkin edilir 05111988 tarihinden itibaren ilk kere ödeme kaydedici aygıt satın bölge ikinci sınıf tacirlerden, ödeme kaydedici cihazı 1988 Kasım ayında satın alanlar 11 ay süreyle,1988 Aralık ayında satın alanlar ise 12 ay süreyle, 01011989 tarihinden itibaren geçici ücret ödemezler c) 1988 ve önceki yıllara ait olup mahsubu yapılamayan dahili tevkifat tutarı,1988 yılı gelirlerinin demeç edildiği yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir Mahsup edilemeyen tutar 1989 yılına ilişkin olarak ödenecek geçici vergiye, artan kısmı diğer aidat borçlarına mahsup edilir Bu mahsuplara rağmen kalan dahili tevkifat tutarı, mükellefin 1989 yılı ardına kadar yazılmış olarak talep etmesi halinde, kendisine inkar ve iade edilir d) Kazanç Vergisi Kanununun 94 üncü Maddesinin (A) fıkrasına eklenen 15 numaralı bent hükmü, mükelleflerin 1988 yılına ait olup 1989 yılında beyanı gereken matrahlarının tespitinde indirilecek gelirler hakkında da uygulanır Geçici Madde 34 (Ek madde: 15121990 36897 md) a) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 46 ncı Maddesi hükmü uyarınca her yerde saptama edilen miktarlara kadar yeni takdirler yapılıncaya kadar, takdir komisyonlarınca takdir edilen ve uygulanmakta olan her bir dereceye ait götürü ticaret ve özgürlük meslek kazançlarına, her bir derecede yapılan artışlar oranında ilave yapılır b) Kazançları 1990 yılında götürü usulde vergilendirilen mükelleflerden 31121990 tarihi itibariyle Kazanç Vergisi Kanununun 48 inci Maddesinin bu Kanunla düzenlenen alış, satmak ve hasılat hadlerini aşmayanların, götürü usule alt olmanın diğer şartlarını da taşımaları kaydıyla,1991 yılında da götürü usulde vergilendirilmelerine devam olunur Geçici Madde 35 (Ilave madde: 15121990 36897 md) 1) 01011990 31121998 tarihleri aralarında, gerçek usulde kazanç vergisine alt ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı, bu Maddede belirtilen hayat standardı esasına tabidir 2) a) hayat standardı esas gösterge tutarı; faaliyetin yapıldığı takvim yılı sonunda geçerli olan ve 16 yaşından büyük sanayi kesiminde çalışan işçiler için uygulanan minimum ücretin yıllık brüt tutarının, birinci derslik tacirler için 3,1 katı, ikinci derslik tacirler için 1,8 katı, özgür meslek erbabı için de 2,8 katıdır b) Ticari kazanç sahipleri ile hür iş erbabının zarar beyanı da dahil almak üzere, bu faaliyetleri ile ilgili olarak ifade edecekleri kazançları, esas gösterge tutarlarına hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin yapılması suretiyle bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde, bu Maddeye tarafından belirlenen miktar, aidat tarhına başlıca gelirin hesaplanmasında ilgili kazanç tutarı olarak dikkate alınır c) Bir mükellefin benzer yılda ticari ve mesleki faaliyette bulunması halinde, temel gösterge tutarı her bir kazanç için ayrı ayrı uygulanır Benzer ya da ayrı neviden birdenbire fazla işyerinde ticari faaliyette bulunan mükellefin temel gösterge tutarına, birden sonraki her bir işyeri için esas gösterge tutarına %50'si oranında ek yapılır Ticari faaliyette yer alan sıradan ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların bu ortaklık veya şirkete ilişkin temel gösterge tutarı; ortakların birisi için esas gösterge tutarı, diğer ortakların herkes için esas gösterge tutarının %50'si dikkate gücenmek suretiyle tespit edilen toplam tutarın, ortaklık ve şirket mukavelelerinde yazılmış hisse oranlarında, hisse oranları belirli edilmemiş ise her bir ortağa eşdeğer olarak karşılıklı sayısına bölüştürmek suretiyle uygulanır Bu Maddenin uygulanmasında, olağan ortaklıklara, kollektif, bayağı ve eshamlı komandit şirketlere ait işyerlerinin her biri, ortaklar bakımından ayrı olarak işyeri hükmündedir Bu Maddenin uygulanmasında, komanditer ortaklar dikkate alınmaz d) Bu fıkranın (a) ve (c) bentlerinde yer alan esas gösterge tutarları;3030 sayılı Kanun uyarınca büyükşehir belediyesi olan illerin, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için %25 oranında artırılarak, kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette yer alan mükelleflerde ise, birinci derecede öncelikli yörelerde %50 oranında, ikinci derecede öncelikli yörelerde %40 oranında indirilerek dikkate alınır e) Bu fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerinde yer alan temel gösterge tutarları; faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle altın imalatı veveya altın ticareti ile uğraşanlar için %50 oranında artırılarak uygulanır f) (Öbür daha aşağı bent: 21011998 43259 md) Birincil kere işe başlayan mükellefler ile götürülük şartlarını haiz olanlardan kendi ricası ile götürü usulden reel usule geçen mükellefler için, işe ya da hakiki usulde vergilendirmeye başlanılan ve izleyen yılda hayat standardı esası uygulanmaz g) Kazanç Vergisi Kanununun mükerrer 116 ncı Maddesinde yer alan hayat standardı gösterge tablosunun; 1 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 2 000 000,3 000 000 ve 5 000 000 lira, 2 (b) numaralı bendindeki tutar 2 000 000 lira, 3 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 20 000 000 ve 4 000 000 lira, 4 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 4 000 000 ve 20 000 000 lira, 5 numaralı bendindeki tutar 4 000 000 lira, 6 numaralı bendindeki miktar 5 000 000 lira, Olarak uygulanır yaşam standardı gösterge tutarları, kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde %50, kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde %40 oranında indirilerek dikkate alınır hayat standardı gösterge tutarları aile reisi beyanları da dahil almak üzere bir kere dikkate alınır h) (Ilave daha aşağı bent: 25051995 410827 md) 11 ve daha yukarı yaşta olan bir taşıtla münhasıran nakliyecilik faaliyetinde yer alan mükellefler hakkında, faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle yaşam standardı esas gösterge tutarını, %75'e değin indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir Bu yetki, taşıtların yaşlarına tarafından gruplandırılarak bambaşka oranlar uygulanmak suretiyle de kullanılabilir Bir araçtan yaşına bakmaksızın yalnız bir yaşam standardı vergisi tahsil edilir ı) (Ilave alt bent: 25051995 410827 md) Ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin tedavi maksadıyla oluşturacağı yurt dışı seyahatler ile bir defaya mahsus olmak üzere yapılan hac seyahatleri için hayat standardı ek göstergeleri uygulanmaz Şu değin ki, çare maksadıyla yapılan seyahatlerin ilgili afiyet kurullarından alınacak raporlarla tevsik edilmesi şarttır 3 (İptal: Tüzük Mahkemesi'nin 12111991 tarih ve E19917, K199143 sayılı Kararıyla) 4 Çiftçiler, noter vekilleri, geçici yetkili noter yardımcıları ile ruhsatlı dava vekilleri hakkında yaşam standardı esası uygulanmaz 5 En Az vergi tutarının değiştirilmediği yıllarda başlıca alınacak esas göstergeler tutarı, önceki yılda uygulanan esas göstergeler tutarına, faaliyetin yapıldığı yıla ilişkin olarak Aidat Yöntem Kanunu gereğince belirlenen baştan değer biçme oranında ilave yapılmak suretiyle saptama edilir Şu kadar ki, minimum aidat tutarının değiştirildiği yıllarda, en az ücrete kadar hesaplanan esas göstergeler tutarının, yukarıda yazılı esasa göre baştan değer biçme oranı dikkate alınarak belirlenen esas gösterge tutarından daha düşük olduğu takdirde, yukarıda yazılı esasa tarafından saptama edilen esas gösterge tutarları dikkate alınır Bu Maddenin 2 numaralı fıkrasının (g) bendinde yazılı, her bir yılda uygulanacak yaşam standardı ilave göstergeler tutarları, temel göstergeler tutarında yapılan artışlar oranında artırılır hayat standardı esas ve ek göstergelerinin tespitinde 100 000 liraya değin olan tutarlar nazara alınmaz 6 Bu Maddenin yürürlükte olduğu tarihlerde, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 116 ncı Maddesinin bu Maddeye tutarsız hükümleri uygulanmaz 7 (Ilave bent: 26121993 394627 md) Mükellefler; kendilerine, eşlerine ve çocuklarına ait ve üzerinden gelir vergisi ödenen gelirleri (hamiline yazılı mevduat ve hamiline yazılmış menkul kıymetlerden elde edilen gelirler hariç) ile kendilerine ve eşlerine ait emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde, bu gelirler, yaşam standardı esasına göre kazancın tespitinde izah nedeni gelir olarak kabul edilir 8 Bu Maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tahsis ve tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir Geçici Madde 36 (Ilave madde: 15121990 36897 md) a) Gelir Vergisi Kanununun; 1) 13 üncü Maddesinde yazılı 10000000liralık tutar, 25000000 liraya, 2) 17 nci Maddesinde yazılmış 60000 liralık miktar,600000 liraya, 3) 21 inci Maddesinde yazılmış 120000 liralık tutar, 1000000 liraya, 4) 24 üncü Maddesinin 3 numaralı bendinde yazılmış 360000liralık tutar, 500000 liraya, 5) 31 inci Maddesinde yazılı jurnal 200 liralık miktar, 1200 liraya, aylık 6000 liralık miktar, 36000 liraya, takvim 72000 liralık tutar,432000 liraya, 6) Ek 2 nci Maddesinin 4 numaralı bendinde yazılı 40000000 liralık tutar, 1000000000 liraya, 20000000 liralık miktar, 250000000liraya, 4000000 liralık miktar, 100000000 liraya, 7) 47 nci Maddesinde yazılmış 700000 liralık tutar, 7000000 liraya, 48000 liralık miktar, 1000000 liraya, 8) 53 üncü Maddesinde yazılı 4000000 liralık tutarlar, 50000000 liraya, 9) 68 inci Maddesinin 10 numaralı bendinde yer alan 20000 liralık tutar, 90000 liraya, 10) Mükerrer 80 inci Maddesinin 2,3 ve 4 numaralı bentlerinde yazılı 100000 liralık tutarlar, 200000 liraya, 11) 86 ve 87 nci Maddelerinde yazılı 9000000 liralık tutarlar, 36000000 liraya, 12) 111 ve 112 nci Maddelerinde yazılı 10000 liralık tutarlar, 100000 liraya, Yükseltilmiştir b) Bu Maddenin (a) fıkrasının 1, 3, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerinde bulunan hükümler, mükelleflerin 1990 yılı gelirleri için de uygulanır Geçici Madde 37 (Ilave madde: 15121990 36897 md; Mülga madde: 26121993 394638 md) Geçici Madde 38 (Ek madde: 26121993 394628 md) Gelir Vergisi Kanununun yürürlükten kaldırılan Mükerrer 20 nci Maddesinde yer alan istisna hükmünün uygulanmasına, 01011994 tarihinden önce faaliyete geçen işletmelerin kazançları hakkında, istisna süresi sona erinceye dek devam olunur Geçici Madde 39 (Ek madde: 26121993 394628 md) 1) 01011994 tarihinden önce Yatırım Özendirme Belgesine bağlanmış olan yatırımlar için yapılacak harcamalara (kurumlar vergisi mükelleflerinin yatırım harcamaları dahil) yatırım indirimine ilişkin eski hükümler, bu tarihten sonra alınan Yatırım Özendirme Belgesine yan yatırım harcamalarına ise yatırım indirimine ilişkin yeni hükümler uygulanır Bu Kanunla öbür Ilave 3 üncü Maddenin dördüncü fıkrası hükmü, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınan Özendirme Belgeleri dahilinde 01011994 tarihinden itibaren yapılan harcamalara da uygulanır 2) Bu Kanunla Kazanç Vergisi Kanununun 38 inci ve mükerrer 81 inci Maddelerinin sonuna eklenen fıkraların hükmü, 01011994 tarihinden önce iktisap edilen gayrimenkul ve iştirak hisseleri hakkında, Ödenti Yöntem Kanunu hükümlerine tarafından her yerde değerlendirme oranının saptama edildiği yıldan itibaren uygulanır 3) a) Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değişmeden önceki 94 üncü Maddesinin (A) fıkrasının,7,8 ve 15 numaralı bentleri ile bu Kanunla kaldırılan mükerrer 39 uncu Maddesi, özel hesap dönemleri de dahil almak üzere, kurumların 1993 yılına ait olup, 01011994 tarihinden itibaren beyan edilecek kazançları hakkında da uygulanır b) Tam mükellef kurumlardan 1994 yılı içinde elde edilen kar payları için Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişmeden önceki hükümleri, özel hesap dönemi 1994 yılı içinde biten kurumlardan benzer sene içinde elde edilen kar payları ve aidat alacakları hakkında ise Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişen hükümleri uygulanır c) Kurumların 01011995 tarihinden önceki dönemlere ait ihtiyat akçeleri ve banka provizyonlarının bu tarihten sonradan dağıtılması veya sermayeye eklenmesi halinde, bu kar payları için Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla öbür hükümleri uygulanır d) Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca görev ve tespit edilir 4) (Mülga bent: 25051995 410839 md) 5) (Mülga bent: 22071998 436982 md) 6) Tam mükellefiyete tabi kişilerin yanında çalışan gemi adamlarına, münhasıran uluslararası sularda geçen hizmetleri karşılığında ödenen ücretler, 01011994 31122000 tarihleri aralarında gelir vergisinden müstesnadır Bu ücretler üzerinden %10 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır Bu istisnanın tevkif yoluyla ödenen kazanç vergisine şümulü yoktur Bakanlar Kurulu %10 oranını,%25 oranına değin artırmaya veya kanuni oranına dek indirmeye yetkilidir 7) Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 85, 86 ve 87 nci Maddelerinde yer alan hükümler,75 inci Maddenin ikinci fıkrasının 5, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde bulunan ve 01011997 tarihinden önce elde edilen menkul anapara iratları hakkında uygulanmaz Ticari İşletmeye dahil olan bu gelirler, bu Maddenin kapsamı dışındadır Geçici Madde 40 (Mülga madde: 22071998 436982 md) Geçici Madde 41 (Mülga madde: 22071998 436982 md) Geçici Madde 42 (Ilave madde: 25051995 410828 md) Gelir Vergisi Kanununun 51 inci Maddesinin 4 numaralı bendinin bu Kanunla değişmeden önceki hükmü gereğince, 01011994 tarihinden itibaren reel usule dargın olan mükelleflerden 31121994 tarihi itibariyle götürü usule alt olmaya ilişkin şartları topluca taşıyanlar; bu Kanunun yayımlandığı tarihi peşine düşüp takip eden ayın sonuna kadar tabi oldukları aidat dairesine yazılmış olarak başvuru ederek bu tarihe dek 1995 yılına ilişkin götürü usule ait gelir vergisini tarh ve tahakkuk ettirdikleri takdirde, 01011995 tarihinden itibaren götürü vergilendirme usulünden yararlandırılır Götürü usule geçen mükelleflerin 1994 yılına ait gerçek usule tarafından saptama edilen kazançları ile 01011995 tarihinden bu Kanunun yayımı tarihine değin tevkif ettikleri gelir vergisi ve düzenledikleri belgelerde gösterilen katma değer vergisi, genel esaslara kadar beyan edilerek ödenir Geçici Madde 43 (Ilave madde: 25051995 410828 md) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik Ek 3 üncü Maddesi hükümleri 01011994 tarihinden daha sonra, Ilave 4 üncü Maddesi hükmü 01011995 tarihinden sonradan, Yatırım Özendirme Belgesine bağlanmış olan yatırımlar için 01011995 tarihinden itibaren yapılan yatırım harcamalarına uygulanır Kazanç Vergisi Kanununun 75 inci Maddesinin bu Kanunla değiştirilen ikinci fıkrasının 4 numaralı bendi hükmü, 1995 yılı hesap döneminden itibaren elde edilen kazançlara uygulanır Geçici Madde 44 Götürü usule bağlı ticaret erbabından Kazanç Vergisi Kanunun bu Kanunla değişik 47 ve 48 maddelerinde farzedilen kolay usule ast olmanın genel ve özel şartlarının 31121998 tarihi itibariyle taşıyanlar 01011999 tarihinden itibaren basit usule yan olurlar Götürü usulde vergilendirilmekte iken 01011999 tarihinden itibaren basit usulde vergilendirilme kapsamına alınan mükellefler, bu tarih itibariyle mevcut mallarını alış bedelleri ile, bu layık bilinmiyorsa kendileri göre saptama edilecek rayiç bedelleri ile değerlemeye alt tutarlar 0101199931122003 tarihleri arasındaki kazançlara uygulanmak üzere, münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde ( belediyelerin mücavir alan sınırları hariç) meslek yerlerinde faaliyet bildiren ve basit usulde vergilendirilen mükelleflerin 103 üncü maddede yazılmış tarifenin birinci kazanç diliminin yarısını aşmayan kazançları için beyanname verilmez Basit usule yan mükelleflerin 2001 yılı sonuna kadar, ilgili vergilendirme dönemleri için açıklama edecekleri safi gelir tutarlarının, Gelir Vergisi Kanunun bu Kanunla değişmeden önceki 46 ncı maddesine kadar uygunluk ettirildikleri derecelerin bulundukları yöreler itibariyle belirlenen ve 1998 yılında uygulanacak olan götürü safi kazanç tutarlarının 1999, 2000, 2001 yıllarında tekrar değer biçme oranında arttırılan tutarlarını aşması halinde; ifade edilen tutarlar yerine bu tutarlar vergilemeye esas alınır Bu gerçekte, takvim yılı içinde işe başlayan ya da işi bırakan mükelleflerin götürü safi kazancı, işe başalanılan ay hariç tutulmak ve işin bırakıldığı ay bütün sayılmak suretiyle hesaplanan tutardır Bu zaman içinde 48 inci maddede yazılı hadler aranmaz 31122001 tarihinde kolay usule alt olmanın şartlarını topluca taşıyanların kazançları, şartları taşıdıkları sürece takip eden yıllarda da kolay usule tarafından tespit edilir Yapılan denetimlerde, bir takvim yılı içinde iki kere belge almadığı veya vermediği tespit edilen mükellefler intibak ettirildikleri derecenin bir üstünden, birinci dereceden vergilendirilenler ise adaptasyon ettirilen derecelere ait safi kazanç tutarları %50 oranında arttırılmak suretiyle bulunan tutar üzerinden vergilendirilirler Geçici Madde 45 1) 1997 yıllık yılındaki satış hasılatı; 1996 yılı için uygulanan satış hasılatı tutarının her tarafta değer biçme oranında arttırılmış tutarını aşmayan küçük çiftçiler, 1997 yıllık yılında elde ettikleri zirai kazançlar için yıllık kazanç vergisi beyannamesi vermezler 1997 yılı zirai kazancına ilişkin olarak 1998 yılı içerisinde şartname veren çiftçilerin beyannamelerinde gösterilen zirai kazançları üzerinden hesaplanarak tahakkuk ettirilen vergileri terkin, tahsil edilen vergileri iade edilir Bu Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmünde yer alan on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olma şartı kendi işinde kullanılması şartıyla, on sene süre ile dikkate alınmaz 2) Kazanç Vergisi Kanunun bu Kanunla değişmeden önceki 53 üncü maddesi hükmü uyarınca götürü gider ya da reel gelir usulüne göre vergilendirilen zirai kazanç mükellefleri, 31121997 tarihi itibariyle bu Kanunun 54 üncü maddesinde yazılmış ölçüleri aşmamaları halinde 01011998 tarihinden itibaren zirai mahsulleri ve hizmetlerinin satmak bedeli üzerinden yapılan tevkifat suretiyle vergilendirilirler Geçici Madde 46 1 31122008 tarihine dek uygulanmak üzere; iktisap şekli ne olursa olsun dört yıldan pozitif elde tutulan ( veraset aracılığıyla iktisap edilenlerde dört takvim vakit şartı aranmaz ); konutlar ile köy kıymet demeç defterine kayıt edilmesi gereken gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar gelir vergisinden müstesnadır Diğer gelir ve irat tutarının hesaplanmasında, 1998 yılı emlak vergisi şartname verme süresinin bitmesinden önce iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, bunların maliyet bedeli olarak 1998 yılı genel ifade döneminde açıklama edilecek emlak vergisi değeri alınır 01011999 tarihinden önce iktisap edilen ve menkul kıymetler borsasında operasyon gören hisse senetlerinin bu tarihten sonradan elden çıkarılması halinde bunların maliyet bedeli olarak, 1998 yılının son işlem gününde borsada oluşan sıradan fiyatı; 01011999 tarihinden önce iktisap edilen menkul kıymet yatırım fonlarının katılma belgelerinin elden çıkarılmasında 1998 yılının son günündeki değeri başlıca alınabilir Bu maddeye kadar maliyet bedeli kabul edilen tutarlar endekslenmiş maliyet bedeli kabul edilir ve iktisap tarihinden; gayrimenkullerde 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresi sonuna, hisse senetlerinde 1998 yılı ardına kadar olan vakit için her yerde endeksleme yapılmaz 2 Bu Kanunun 2 nci maddesinin 16 numaralı bentlerinde sanılan gelir unsurları ile ilişkilendirilemeyen ve elde edildiği dönemin tespit edilememesi nedeniyle bu Kanunun 80 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca bir önceki yılın geliri olarak vergilendirilecek olan öteki kazanç ve iratlar üzerinden tarh edilecek vergilere 2003 yılı ardına kadar vergi ziyaı cezası ile usulsüzlük cezası uygulanmaz Geçici Madde 47 Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibariyle sahip olunan ve mevcudiyeti Devlet göre veya Devlet güvencesinde tutulan tescil ve siciller ve diğer kanaat getirici vesikalarca kanıt edilen para ve alacak ile altın, döviz ve diğer mallardan karşılanan mal edinimleri ve harcamalardan hareketle bu Kanunun 82 nci maddesinin 2 numaralı fıkrasına göre tarhiyat yapılamayacağı gibi, bu unsurlar delil olarak kullanılmak suretiyle Vergi Usul Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının 7 numaralı bendine göre geçmişe yönelik inceleme ve tarhiyat yapılamaz Bu maddede geçen kanaat getirici vesika tabiri; banka, banker, aracı kurumlar ve sanki parasal kurumlar, posta idaresi, noterler ile tapu, trafik, millet kurum ve kuruluşlarının kayıt ve belgeleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunun ikinci kitap üçüncü kısmında bulunan belgeleri açıklama eder Mükellefin bu kayıtlarda yer almayan veya yukarıda farzedilen vesikalarla kanıtlanamayan peşin para para, mevduat sertifikası, döviz ve sanki kıymetlerini 30091998 tarihi itibarıyle minimum bir gün süreyle Türkiye'de kurulu mevduat kabulüne yetkili bankaların Türkiye'deki şubelerinde bulundurduklarının tevsiki şartıyla bu kıymetlerden karşılanan mal edinimleri ve harcamalar hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanır Laf konusu kuruluşlar mükelleflerin bu konudaki taleplerini yerine getirmeye mecburdurlar Maliye Bakanlığı bu maddenin uygulanmasına ilişkin yöntem ve esasları belirlemeye yetkilidir Geçici Madde 48 Kazanç ve kurumlar vergisi mükellefleri (normal, kollektif ve bayağı komandit şirketler dahil), işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makina, ekipman ve demirbaşlarını kendilerince veya emrindeki oldukları meslek kuruluşunca saptama edilecek rayiç değerinde ile bu Kanunun yayımını izleyen üçüncü ayın son meslek gününe kadar bir envanter listesi ile ücret dairelerine söylemek suretiyle defterlerine kaydedebilirler Bu suretle beyan edilen kıymetlerin satılması halinde satmak bedeli bunların deftere kaydedilen bedelinden düşük olamaz Bildirime dahil edilen varlıklar için değeri düşme ayrılmaz Bilanço esasına tarafından defter tutan mükellefler, bu madde hükümleri uyarınca aktiflerine kaydettikleri emtia için bambaşka; makina, ekipman ve demirbaşlar için bambaşka özel karşılık hesabı açarlar Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi halinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez Makina, teçhizat ve demirbaşalar envantere kaydedelir ve ayrılan karşılık birikmiş değerini düşürme addolunur İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler sözkonusu emtia defterlerinin gider kısmına satın alınan mülk olarak kaydederler Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir Geçici Madde 49 Kazanç ve kurumlar vergisi mükellefleri (sıradan, kollektif ve adi komandit şirketler dahil ), kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan mallarını, bu Kanunun yayımlandığı tarihi takip eden ikinci ayın ardına kadar, benzer neviden mallara ilişkin cari sene kayıtlarına tarafından saptama edilen gayri safi kar oranını dikkate alarak faturalamak ve her türlü vergisel yükümlülüklerini gerçekleştirmek suretiyle tescil ve beyanlarına intikal ettirebilirler Gayri safi kar oranının cari sene kayıtlarına tarafından tesbit edilemediği hallerde mükellefin yan olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar alınır Bu madde hükmünün uygulanmasına ilişkin olarak geçmişe karşın canice ve faiz uygulanmazYılı içerisinde ödenmesi gereken vergilerin, ödeme sürelerinde değiştirme yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir Geçici Madde 50 01011999 tarihinden önce Yatırım Özendirme Belgesine bağlanan yatırım harcamalarına, Gelir Vergisi Kanunun bu Kanunla değişim yapılmadan önceki Ilave 1 ve Ek 4 üncü maddeleri ile Ilave 3 üncü maddesinin beşinci fıkrası hükümleri ve Kurumlar Vergisi Kanunun bu Kanunla kaldırılan mükerrer 8 inci maddesi hükmü; 01011999 tarihinden daha sonra Yatırım Özendirme Belgesine bağlanmış olan yatırım harcamalarına ise söz konusu maddelerin bu Kanununla öbür hükümleri uygulanır Geçici Madde 51 Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, 31121998 tarihi itibariyle içinde bulundukları üç aylık dönemi takip eden dönemden başlayarak bu Kanunun öbür mükerrer 120 ve Kurumlar Vergisi Kanunun 25 inci maddeleri uyarınca geçici ödenti öderler Geçici aidat beyannamesi verilen dönemlere ilişkin yıllık beyannameler üzerinden tahakkuk ettirilen geçici aidat taksitleri terkin edilir Geçici Madde 52 01071998 tarihinden sonra elde edilen ücretler için, bu tarih itibariyle mevcut aidat matrahı dikkate alınarak, bu Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 1 numaralı bendine kadar yapılacak tevkifatlarına münhasır olmak üzere aşağıdaki tarife uygulanır 1000000000 liraya dek : %20 2000000000 liranın 1000000000 lirası için 200000000 lira, fazlası : %25 4000000000 liranın 2000000000 lirası için 450000000 lira, fazlası : %30 8000000000 liranın 4000000000 lirası için 1150000000 lira, fazlası : %35 16000000000 liranın 8000000000 lirası için 2450000000 lira, fazlası : %40 16000000000 liradan fazlasının 16000000000 lirası için 5650000000 lira, fazlası : %45 Geçici Madde 53 Bu Kanunun yayımından önce ihraç edilen her nevi bono ve Define bonosu ile Toplu Ev İdaresi, Ulus Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirlerden yapılan gelir vergisi tevkifatı esnasında, Gelir Vergisi Kanunun bu Kanunla değişmeden önceki 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendi hükmü uygulanır Geçici Madde 54 1998 yılı gelirleri için, bu Kanunun 45 inci maddesiyle değiştirilen 193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinin (b), (c) ve (d) daha alçak bendlerinde yer alan hadler yerine, 2500000000 lira başlıca alınır Geçici Madde 55 (Ek madde: 11081999 44443 md) 111999 31122005 tarihleri arasında elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş yer alan Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları, menkul kıymetler yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları veya bu fonların katılma belgelerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında alım satımından elde edilen kazançlar ile Türkiye'de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemler sonucunda elde edilen kazançlar için takvim şartname verilmez Diğer gelirler nedeniyle şartname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez Ticari işletmeye dahil olan bu gelirler, bu maddenin kapsamı dışındadır 1 Geçici Madde 56 (Ek madde: 11081999 44443 md) 1999 2002 yılları gelirlerinin vergilendirilmesinde 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 1, 2, 80, 81, 82, Geçici 46 ve Geçici 47 nci maddeleri yerine aşağıdaki hükümler uygulanır Mevzu A) Reel kişilerin gelirleri (Gelir Vergisi) ne tabidir Gelir, bir gerçek kişinin bir yıllık yılı içinde elde ettiği gelir ve iratların safi tutarıdır Gelirin unsurları B) Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır: 1 Ticari kazançlar, 2 Zirai kazançlar, 3 Ücretler, 4 Özgür iş kazançları, 5 Gayrimenkul anapara iratları, 6 Menkul sermaye iratları, 7 Diğer kazanç ve iratlar Bu Kanunda tersine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde hakiki ve safi miktarları ile nazara alınır Öteki gelir ve iratlar C) Aşağıda yazılı olan öteki gelir ve iratlar bu maddedeki hükümlere tarafından vergiye tabi gelire dahildir: 1 Layık artışı kazançları, 2 Arızi kazançlar Bedel artışı kazançları D) Aşağı yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değerinde artışı kazançlarıdır 1 İvazsız olarak iktisap edilenler hariç elde etmek üzere; hisse senetlerinin iktisap tarihinden başlayarak üç ay içinde veya iktisaptan evvel elden çıkartılmasından sağlanan kazançlar ile öteki menkul kıymetlerin (menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgeleri hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 2 70 inci maddenin birinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılmış hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 3 Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 4 Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 5 Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya ayrıntılarıyla elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 6 İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının 1, 2, 4 ve 7 numaralı bentlerinde yazılı mal (reel usulde vergiye yan çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tayin ettikleri gayrimenkuller görev tarihinde ortak kadar satın küskün sayılır) Yukarıda yazılmış mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazançlarının her birinin 3,500,000,000 lirayı aşan kısmı vergiye tabidir Bu fıkrada geçen elden sonuçdeyimi, yukarıda yazılı mülk ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında atama ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını açıklama eder Faaliyetine sürekli ticari bir işletmenin kısmen ya da tamamen satılmasından ya da ticari işletmeye dahil amortismana yan iktisadi kıymetlerle yukarıdaki bentlerde yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ticari gelir sayılır ve bunlara ticari gelir hakkındaki hükümler uygulanır Vergilendirilmeyecek layık artışı kazançları E) Altında yazılı hallerde değerinde artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez: 1 Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni mirasçılar göre işletmenin faaliyetine devam olunması ve varisçiler kadar işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleri ile (bilanço esasına kadar defter tutuluyorsa bilançonun faal ve pasifiyle tüm halinde) aynen ödev alınması, 2 Kazancı bilanço esasına kadar saptama edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir sermaye şirketine etkin ve pasifiyle bütün halinde devrolunması, devralan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sahip ya da sahiplerinin şirketten, tayin bilançosuna göre hesaplanan özsermayesi tutarında ortaklık payı alması (Bu ortaklık payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılmış olması şarttır), 3 Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu fıkranın 2 numaralı bendinde yazılı şartlar kapsamında nevi değiştirerek anapara şirketi haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim şirket haline dönüşmesi halinde şekil değiştiren kollektif ve sıradan komandit şirketlerin ortaklarının anonim şirketteki ortaklık paylarını gösteren hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır) Safi değerinde artışı F) Layık artışında safi gelir, elden sonuç karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsilcilik edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden tümdengelim dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur Hasılatın ayın ve avantaj olarak sağlanan kısmının tutarı Aidat Usul Kanununun değerlendirme ile ilgili hükümlerine göre devir ve tespit olunur Maliyet bedelinin mükelleflerce saptama edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Aidat Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca saptama edilecek değer, kazancı bilanço veya işletme hesabı esasına kadar saptama edilen işletmelerde ise son bilançoda veya envanter kayıtlarında gösterilen değerinde başlıca alınır İşletmeye dahil amortismana yan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli yerine, amortismanlar düşüldükten sonradan kalan net değeri esas alınır Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde, iktisap tarihindeki rayiç değer iktisap bedeli olarak kabul edilir Aynı yıl içinde birdenbire pozitif menkul kıymet alınıp satılması halinde, bunların kazancı birlikte hesaplanır Alım satımın birinden doğan zarar, diğerinin karından mahsup edilir Kuytu mükelleflerin (kurumlar dahil), tanıdık olmayan anapara mevzuatına kadar ilgili mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye'ye kişisel olarak getirdikleri nakdi ya da ayni sermaye karşılığında iktisap ettikleri menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından doğan layık artışı kazançlarının hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate alınmaz Şu değin ki bu mükelleflerin Türkiye'de elde ettikleri kazançların münhasıran bu menkul kıymet ya da iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratlarından ve bu kıymet veya hisselerin elden çıkarılmasından doğan değerinde artışı kazançlarından ibaret olması şarttır Bu mükelleflerin, Türkiye'de menkul değer alım satımıyla aralıksız olarak uğraşmaları halinde, kur farkından doğan kazançlar da ticari kazancın hesabında dikkate alınır Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul değer veya iştirak hisselerinin iktisabına devir edilen tanıdık olmayan sermayenin, bu değer ya da hisselerin iktisap tarihindeki TC Merkez Bankası döviz alış kuruna tarafından hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu değer veya hisselerin elden çıkarılması tarihindeki benzer tedarik tanıdık olmayan sermayenin TC Merkez Bankası döviz alış kuruna kadar hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark başlıca alınır Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet Istatistik Bilimi Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir Menkul kıymetlerin elden çıkarılması halinde kazanç, sene içinde elde edilen toplam gelirden, bu Kanunun 76 ncı maddesinde belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısmın düşülmesi suretiyle hesaplanabilir Bu durumda iktisap bedeli endekslenmez Bedel artışı kazancının hesaplanmasında; 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresinin bitmesinden önce iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, bunların maliyet bedeli olarak 1998 yılı genel ifade döneminde açıklama edilen emlak vergisi değeri esas alınır 01011999 tarihinden önce iktisap edilen ve menkul kıymetler borsasında işlem gören hisse senetlerinin bu tarihten daha sonra elden çıkarılması halinde bunların maliyet bedeli olarak, 1998 yılının son işlem gününde borsada oluşan ortalama fiyatı; 01011999 tarihinden önce iktisap edilen menkul değer yatırım fonlarının katılma belgelerinin elden çıkarılmasında 1998 yılının son günündeki değeri esas alınabilir Bu maddeye kadar maliyet bedeli kabul edilen tutarlar endekslenmiş maliyet bedeli kabul edilir ve iktisap tarihinden; gayrimenkullerde 1998 yılı emlak vergisi şartname verme süresi sonuna, hisse senetlerinde 1998 yılı ardına kadar olan zaman için baştan endeksleme yapılmaz Arızi kazançlar G) Vergiye ast arızi kazançlar şunlardır: 1 Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından ya da bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar, 2 Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetiyle serbest iş faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, demin başlanmamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hasılat, 3 Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinden doğan kazançlar dahil), 4 Arızi olarak yapılan özgürlük meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat, 5 Reel usulde vergiye alt mükelleflerin terk ettikleri işleriyle ilgili olarak sonra elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan önemsiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil), 6 Gizli mükellefiyete yan olanların 45 inci maddede yazılmış işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar Yukarıda yazılı kazançlardan 14 numaralı bentlerde yazılı olanların (demin başlamamış olan ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) 3,500,000,000 lirayı aşan kısmı, diğerlerinde tamamı vergiye tabidir Bu fıkrada geçen hasılat deyimi, alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil edilebilen menfaatleri açıklama eder Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit olunur: 1 Bu fıkranın 1 numaralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden, maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan giderler indirilir, 2 Bu fıkranın 2, 3, 4 ve 5 numaralı bentlerinde yazılı işlerde elde edilen hasılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler indirilir, 3 Bu fıkranın 6 numaralı bendinde yazılı işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır H) Bu Kanunun geçici 47 nci maddesi kapsamındaki değerler ile operasyon ve bildirimlerden hareketle bunlara taraf olanlar da dahil almak üzere herhangi bir aidat incelemesi ve tarhiyat (Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının 7 numaralı bendi dahil) yapılamaz Geçici Madde 57 (Ilave madde: 11081999 44443 md) 1999 2002 yılları gelirlerinin (ücretler hariç) vergilendirilmesinde bu Kanunun 103 üncü maddesindeki tarifenin mükerrer 123 üncü maddeye göre belirlenen gelir dilimlerine karşılık gelen vergi oranları beş puan artırılmak suretiyle uygulanır Bu Kanunun mükerrer 120 nci maddesinin uygulamasında bu hüküm dikkate alınmaz Geçici Madde 58 (Ek madde: 23112000 4605 SK5 md) 1) 01012000 31122001 tarihleri arasında, kazanç vergisine bağlı ticari kazanç sahipleri ile özgürlük iş erbabı, bu maddede belirtilen yaşam standardı esasına tabidir 2 a) yaşam standardı temel gösterge tutarı; Birinci derslik tacirler için 3,500,000,000, İkinci sınıf tacirler için 2,000,000,000, Ticari kazancı basit usulde saptama edilenlerden, geçici 44 üncü madde hükmü gereğince demeç edilecek ticari kazancın maksimum tutarının belirlenmesinde başlıca alınacak derecelerden; 1 dereceye uyarlama ettirilmiş olanlar için 1,000,000,000, 2 dereceye uyarlama ettirilmiş olanlar için 650,000,000, 3 dereceye adaptasyon ettirilmiş olanlar için 300,000,000, Serbest iş erbabı için 3,200,000,000, Liradır b) Ticari kazanç sahipleri ile bağimsizlik meslek erbabının hasar beyanı da dahil edinmek üzere, bu faaliyetleri ile ilgili olarak ifade edecekleri kazançları, esas gösterge tutarlarına hayat standardı göstergelerine tarafından belirlenen ilavelerin yapılması suretiyle bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde, bu maddeye tarafından belirlenen miktar, ödenti tarhına başlıca gelirin hesaplamasında ilgili kazanç tutarı olarak dikkate alınır Ticari kazancı basit usulde tespit olunanlar için yaşam standardı göstergelerine tarafından belirlenen ilave tutarlar dikkate alınmaz c) Bir mükellefin aynı yılda ticari ve mesleki faaliyette bulunması halinde, temel gösterge tutarı her bir kazanç için ayrı ayrı uygulanır Benzer ya da farklı neviden birdenbire pozitif işyerinde ticari faaliyette yer alan mükellefin temel gösterge tutarına, birdenbire sonraki her bir dükkan için temel gösterge tutarının %50'si oranında ek yapılır Ticari faaliyette bulunan olağan ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların bu ortaklık veya şirkete ilişkin temel gösterge tutarı; ortakların birisi için temel gösterge tutarı, diğer ortakların herkes için esas gösterge tutarının %50'si dikkate alınmak suretiyle tespit edilen toplam tutarın, ortaklık ve şirket mukavelelerinde yazılı hisse oranlarında, hisse oranları belli edilmemiş ise her ortağa eşdeğer olarak karşılıklı sayısına bölüştürmek suretiyle uygulanır Bu maddenin uygulanmasında, adi ortaklıklara, kollektif, bayağı ve eshamlı komandit şirketlere ait işyerlerinin her biri, ortaklar bakımından ayrı ayrı dükkan hükmündedir Bu maddenin uygulanmasında, komanditer ortaklar dikkate alınmaz d) Bu fıkranın (a) ve (c) bentlerinde bulunan esas gösterge tutarları; 3030 sayılı Kanun gereğince büyükşehir belediyesi olan illerin, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için %25 oranında artırılarak, kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette yer alan mükelleflerde ise, %50 oranında indirilerek dikkate alınır e) Bu fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerinde bulunan temel gösterge tutarları; faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle altın imalatı veya da altın ticareti ile uğraşanlar için %50 oranında artırılarak uygulanır f) Ilk kez işe başlayan mükellefler için işe başlanılan ve izleyen yılda hayat standardı esası uygulanmaz Bu bent hükmünün uygulanmasında benzer işin mükellefin benzeyen ve çocukları ile bakmakla mesul olduğu kişiler göre yapılması hali birincil defa işe başlangıç sayılmaz g) İşi bırakan mükellefler için faaliyette bulunulan süreler göz önünde tutulur h) hayat standardı gösterge tutarları aşağıdaki gibidir Yaşam Standardı Göstergeleri Ilave Edilecek Miktar (TL) 1 Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla sorumlu olduğu diğer kişilere ait özel binek otomobillerinin her biri için (işletmelerinde belirtilmiş olanlar dahil); a) Silindir hacmi 1600 (dahil) cc'ye kadar olanlarda 450,000,000 b) Silindir hacmi 1601 (dahil) cc'den 2000 (dahil) cc'ye dek olanlarda 700,000,000 c) Silindir hacmi 2001 (dahil) cc'den fazla olanlarda 1,200,000,000 2 Mülkiyeti mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla sorumlu olduğu öteki kişilere ait ve bunlar tarafından kanımca kullanılan birdenbire fazla binalardan (Bağımsız bölümler, katlar, sayfiye ve dinlenme evleri dahil) her biri için; Yıllık emsal kira bedelinin %25'i 3 Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait (işletmeye açıklanmış olanlar dahil) her bir; a) Hava taşıtı, yat, kotra, hızlı olma teknesi için 4,600,000,000 b) On beygir gücü üstünde motorlu diğer özel tekneler için 900,000,000 4 Özel hizmetlerde aralıksız ve vergi karşılığı çalıştırılan; a) şoför, mürebbiye, aşçı, hizmetçi, bahçıvan ve benzerlerinin her biri için 900,000,000 b) Kaptan, pilot ve benzerlerinin her biri için 4,600,000,000 5 Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla mesul olduğu öteki kişilere ait her bir yarış atı için (taylar dahil), 1,200,000,000 6 Turistik amaçlı yurt dışı seyahatlerde, seyahate katılan mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu öteki kişilerden her birinin her seyahati için, 900,000,000 Mükellefin eşinin ya da çocuklarının hayat standardı esasına tabi faaliyetinin bulunması durumunda, hayat standardı göstergeleri yalnızca bunların kazançlarının tespitinde dikkate alınır hayat standardı gösterge tutarları, kalkınmada öncelikli yörelerde %50 oranında indirilerek dikkate alınır i) Bu madde, birden pozitif yıllık yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde işin devam ettiği yıllar ve bu yıllar için geçerli olan gösterge tutarları göz önüne alınarak topluca uygulanır j) 11 ve daha yukarı yaşta olan bir taşıtla münhasıran taşımacılık faaliyetinde yer alan mükellefler hakkında, faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle yaşam standardı esas gösterge tutarı, %50 oranın da indirilerek dikkate alınır Bir araçla nakliyecilik yapan mükelleflerde aracın yaşına ve ortaklık olarak faaliyette bulunup bulunmadığına bakılmaksızın hayat standardı temel gösterge tutarı bir kere dikkate alınır k) (İptal bend: Anayasa Mah 16012003 tarih ve 200136 E, 20033 K) 3) Noter vekilleri, geçici yetkili noter yardımcıları, ruhsatlı dava vekilleri, ebeler, sünnetçiler, sağlık memurları, arzuhalciler ve mesleklerinin ifası yüksek tahsili icap ettirmeyen yarı serbest meslek erbabından Maliye Bakanlığınca devir edilecek olanlar ile belediye teşkilatı bulunmayan köylerde (belediyelerin mücavir alanları hariç) dükkan yer alan kolay usule yan mükellefler hakkında yaşam standardı esası uygulanmaz 4) hayat standardı temel ve ek göstergeler tutarları, faaliyette bulunulan yıla ilişkin olarak Ücret Yöntem Kanunu hükümlerine göre belirlenen her tarafta değerleme oranında artırılmak suretiyle tespit edilir Buşekilde hesaplanan tutarların %5'ini aşmayan kesirleri dikkate alınmaz Bakanlar Kurulu, bu surette tespit edilen tutarları %50 fazlasına dek artırmaya veya yarısına kadar indirmeye yetkilidir 5) Mükellefler; kendilerine, eşlerine ve çocuklarına ait ve üzerinden vergisi ödenen gelirleri (hamiline yazılmış menkul kıymetlerden elde edilen gelirler hariç) ile kendilerine ve eşlerine ait emekli, maluliyet, dul ve babasız aylığı bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde, bu gelirler, yaşam standardı esasına kadar kazancın tespitinde izah nedeni gelir olarak kabul edilir İzah nedeni gelirler ilk olarak mükelleflerin kendilerine ait beyanları için esas alınır Arta kalan bir tutarın olması halinde eşler ve çocuklar, yalnızca arta kalan tutarı kendi beyanlarında izah nedeni kazanç olarak dikkate alırlar 6) 88 inci maddeye göre yapılacak zarar mahsubu, 89 uncu maddeye göre yapılacak indirimler ve yatırım indirimi istisnası dahil istisnaların uygulanması, yalnızca bu madde uyarınca tespit edilecek geliri aşan kazanç kısmı için mümkündür 7) Bu maddeye göre yapılacak tarhiyata itiraz, tahakkuk eden verginin tahsilini durdurmaz Ama, Danıştay ve vergi mahkemelerince bu davalar öncelikle ele alınır ve dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde karara bağlanır 8) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usuller Maliye Bakanlığınca belirlenir Geçici Madde 59 (Ilave madde: 11102001 4710 SK1 md) 31122007 tarihine kadar , 267200131122005 tarihleri arasında ihraç edilen Devlet tahvilleri ve Hazine bonolarının faiz gelirleri ve elden çıkarılmasından sağlanan öteki kazançlar toplamının; 2001 yılında 50 milyar lirası, 2002 ve izleyen yıllarda bu tutarın veya artırılmış tutarın her yıl için belirlenen her tarafta değer biçme oranında artırılmasıyla bulunacak tutar kazanç vergisinden müstesnadır Bu istisnadan yararlananlar, mükerrer 80 inci ve geçici 56 ncı maddelerde yer alan istisnalardan ayrıca yararlanamaz 1 Ticari işletmelere ait olan bu nesil gelirler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz Geçici Madde 60 ( Ek madde: 12062002 4761 SK3 md) Mevcut ya da yeni kurulacak olan sermaye şirketlerine, ayni ya da nakdi sermaye olarak konulan değerlerden hareketle; herhangi bir ücret incelemesi ve tarhiyat (Vergi Yöntem Kanununun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının (7) numaralı bendi dahil) yapılamaz Bu hükmün uygulanabilmesi için 31122002 tarihine değin; mevcut anapara şirketlerinde sermaye artırımı işlemlerinin, yeni kurulacak şirketlerde şirket kuruluşunun tamamlanması ve sermaye olarak konan değerlerin şirket aktifine girmiş olması şarttır Geçici Madde 61 (Ilave madde: 09042003 4842 SK17 md) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım özendirme belgeleri kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına (özendirme belgelerine bu tarihten daha sonra ilave edilen iktisadi kıymetler için yapılan harcamalar hariç), yatırım indirimi uygulamasına ilişkin olarak Kazanç Vergisi Kanununun bu tarihten önce yürürlükte yer alan hükümleri uygulanır Yukarıda belirtilmiş şekilde yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile bu maddenin yürürlük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması sebebiyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır İsteyen mükellefler, bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri dahilinde bu tarihten itibaren yaptıkları harcamaları (öngörülen harcamalar dahilinde daha önce yatırım indirimi istisnasından yararlanmış harcamalar hariç) için bu Kanunun 19 uncu maddesinde yer alan hükümler çerçevesinde yatırım indirimi istisnasından yararlanabilirler Bunun için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki birincil geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verileceği tarihe değin yan bulunulan ücret dairesine bir bildirimde bulunulması ve tercihin, gücenmiş olan yatırım özendirme belgelerinin tamamı için yapılması şarttır Geçici Madde 62 (Ek madde: 09042003 4842 SK17 md) 1 Kurumlar vergisi mükelleflerinin; a) 31121998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarının, b) (a) bendi kapsamı dıştan kalan ve 31122002 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlarının, c) Geçici 61 inci madde zarfında tevkifata ast tutulmuş kazançlarının, Dağıtımı halinde 94 üncü madde uyarınca tevkifat yapılmaz 2 Gerçek kişilerce (1) numaralı fıkranın (a) bendi dahilinde elde edilen kar payları kazanç vergisinden müstesnadır 3 Reel kişilerce (1) numaralı fıkranın (b) ve (c) bendi kapsamında elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 19'u eklendikten sonra, yer alan tutarın yarısı vergiye bağlı gelir olarak dikkate alınır Bu gelirler ile ilgili olarak takvim beyanname verilmesi halinde, beyannameye intikal ettirilen tutarın 15'i şartname üzerinden hesaplanan kazanç vergisinden mahsup edilir 4 Kurumlar vergisi mükelleflerinin doğrudan ya da iştirakleri aracılığıyla, bu maddenin (1) numaralı fıkrasında açıklanmış nitelikte kar payı elde etmeleri halinde, bu kar paylarının dağıtımı ve kar payı elde eden reel kişilerce bu kar paylarının beyanı ile ilgili olarak (1), (2) ve (3) numaralı fıkra hükümleri uygulanır 5 Bu madde kapsamındaki kar payları için 22 nci madde hükümleri uygulanmaz Geçici Madde 63 (Ilave madde: 09042003 4842 SK17 md) 1 Tamamlanmış altın ticareti ve imalatı ile iştigal eden kazanç ve kurumlar vergisi mükelleflerinden (normal, kollektif ve bayağı komandit şirketler dahil) 4811 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine istinaden bildirimde bulunmayanların 31122002 tarihi itibariyle defter kayıtlarında bulunan altın maliyet bedelleri, İstanbul Altın Borsasının benzer tarihteki (benzer tarihte işlem görmemesi halinde bu tarihten önceki son operasyon günündeki) has altın kapanış fiyatından düşük olamaz Maliyet bedelinin bu fiyattan düşük olması halinde aradaki fark altın satış karı addolunur ve 2002 yılı kazancına eklenerek bu Kanunun yayımını izleyen ikinci ayın ardına kadar beyan edilir ve tahakkuk eden ücret aynı sürede ödenir 2 Kıymetli maden ve ziynet eşyası imalatı ve ticareti faaliyetinde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve bayağı komandit şirketler dahil) işletmelerinde mevcut olup kayıtlarında yer almayan değerli maden (altın, platin ve gümüş) ve değerli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci gibi ) ile bunlardan mamul ziynet eşyasını 4811 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında kayıtlı şekilde bildirmeleri halinde aynı Kanunun 13 üncü maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre vergi öderler Geçici Madde 64 (Ilave madde: 09042003 4842 SK17 md) 31122007 tarihine dek sporculara ödenti olarak yapılan ödemeler kazanç vergisinden müstesnadır Bu ücretler üzerinden % 15 oranında kazanç vergisi tevkifatı yapılır Bu istisnanın tevkif yoluyla ödenen kazanç vergisine şümulü yoktur Bakanlar Kurulu % 15 oranını % 25 oranına değin artırmaya veya kanuni oranına değin indirmeye yetkilidir Geçici Madde 65 (Ek madde: 17122003 5024 SK8 md) Geçici 61 inci madde zarfında yatırım indirimi istisnası uygulamasını seçmiş olan mükellefler, bu tercihlerini bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten daha sonra verilmesi gereken ilk geçici vergi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe dek ast bulundukları aidat dairesine bildirimde bulunmak suretiyle değiştirebilirler Bu şekilde tercihlerini değiştiren mükellefler, 24042003 tarihinden itibaren yaptıkları harcamalar (öngörülen harcamalar zarfında daha önce yatırım indirimi istisnasından yararlanmış harcamalar hariç) için 19 uncu maddede bulunan hükümler çerçevesinde yatırım indirimi istisnasından yararlanabilirler Tercihlerini değiştirmeyen mükellefler ise, yatırım indirimi istisna tutarlarının tespitinde, enflasyon düzeltmesi uygulaması sonucu yatırım indiriminden yararlanan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak oluşan ayar farklarını dikkate alamazlar 19 uncu madde dahilinde yatırım indirimi istisnası tutarlarının tespitinde 01012004 tarihine dek yapılan masraf tutarları düzeltilmiş değerleri ile dikkate alınmaz Geçici Madde 66 (Ilave madde: 10112004 5255 SK12mad) İzmir Universiade Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kuruluna yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı yıllık şartname ile bildirilecek gelirlerden indirilir Geçici Madde 67 (Ek madde: 30122004 5281 SK30mad) 1) Bankalar ve aracı kurumlar yıllık yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla; a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile öteki sermaye piyasası araçlarının alış ve satmak bedelleri arasındaki fark, b) Alımına arabuluculuk ettikleri menkul değer veya öteki anapara piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark, c) Menkul kıymetlerin ya da diğer anapara piyasası araçlarının tahsiline arabuluculuk ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet ya da öteki sermaye piyasası aracına bağlı olmayan), d) (Ek bend: 221220055436 SK14 mad) Arabuluculuk ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler, Üzerinden % 15 oranında ödenti tevkifatı yaparlar (Öbür paragraf: 221220055436 SK14 mad) Aynı menkul kıymet ve diğer anapara piyasası aracından değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonradan bunların bir kısmının elden çıkarılması halinde, birincil giren birincil çıkar yöntemi kullanılmak suretiyle, tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacak alış bedeli belirlenir Bir menkul değer ve öteki anapara piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma tarihinden sonradan yapılan ilk alım işlemi başlıca alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilir Benzer gün içerisindeki işlemlerde ağırlıklı sıradan yöntemi kullanılabilir Alış ve satmak işlemleri dolayısıyla ödenen komisyonlar ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınır Üç aylık dönem içerisinde benzer türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası arabulucu ile ilgili olarak birden pozitif alım satım işlemi yapılması halinde tevkifatın gerçekleştirilmesinde bu işlemler tek bir işlem olarak dikkate alınır Benzer türden menkul değer veya öteki anapara piyasası arabulucu alım satımından doğan zararlar takvim yılı aşılmamak kaydıyla izleyen dönemlerin tevkifat matrahından mahsup edilir Dövize, altına ya da başka bir değere endeksli menkul değer ya da diğer anapara piyasası aracının alış ve satış bedeli olarak operasyon tarihindeki Yeni Türk Lirası karşılıkları başlıca alınarak tevkifat matrahı saptama edilir Menkul değer ve diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para cinsinden ihraç edilmiş olması halinde ise tevkifat matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmaz Menkul değer ve diğer anapara piyasası arabulucu sahibinin, bu kıymetleri diğer bir banka ya da arabulucu kuruma aktarması halinde, laf konusu menkul kıymetlerin alış bedeli ve alış tarihi aktarma yapılan kuruma bildirilir Aktarmanın diğer bir kişi ya da kurum adına yapılması halinde, alış bedeli ve alış tarihinin ilgili banka veya aracı kuruma bildirilmesinin yanı sıra operasyon Maliye Bakanlığına da bildirilir Bu bildirimler, diğer bir birey ya da kurum namına naklin benzer banka veya arabulucu kurumun bünyesinde gerçekleştirilmesi ya da kıymetin sahibi göre fiziken teslim alınması halinde de yapılır Menkul değer ve diğer anapara piyasası aracının fiziken bir banka veya aracı kuruma teslim edilmesi halinde alış bedeli olarak, tevsik edilmesi kaydıyla, değer sahibinin beyanı esas alınır ve yapılan operasyon Maliye Bakanlığına bildirilir Sermaye Piyasası Kanununa kadar kurulan menkul kıymetler yatırım fonlarının (borsa yatırım fonları hariç) katılma belgelerinin ilgili olduğu fona iadesi, menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin alım satımı, Define tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin alım satımı, itfası esnasında elde edilen getirileri ile bunların dönemsel getirilerinin tahsilinde, bütün mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasında ve hisse senetleri kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra hükümleri uygulanmaz (Ek cümle: 221220055436 SK14 mad) Tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görebilen ve bir yıldan pozitif süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler için, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80 inci Madde hükümleri uygulanmaz Bu fıkra zarfında yapılan tevkifat tutarları, verilecek muhtasar beyannameye dahil edilmez Banka ve aracı kurumlar, tevkif ettikleri vergileri şekli ve muhteviyatı Maliye Bakanlığınca belirlenecek bir beyanname ile tevkifat dönemini izleyen ayın yirminci günü akşamına kadar yan oldukları ödenti dairesine ifade eder ve yirmialtıncı günü akşamına dek öderler (Ek paragraf: 221220055436 SK14 mad) Bu Maddenin uygulaması bakımından banka ya da arabulucu kurumlar (işleme taraf olanlar) kendilerinde bulunan ya da ulaştırılan bilgi ve belgeler zarfında tarhiyattan sorumlu tutulurlar Bilgilerin eksik veya yanlış olması sebebiyle beceriksiz açıklama edilen kısım için bildirimi yapan adına zorunlu tarhiyat yapılır 2) Bu Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul anapara iratlarından (Define göre yurt dıştan ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç), ödemeyi yapanlarca, banka veya aracı kurumlara ya da bunlar yoluyla öteki reel ve tüzel kişilere ödenenler hariç, % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır Bankalara veya arabulucu kurumlara alış bedeli tevsik edilmeksizin teslim edilmiş olan menkul kıymetlerin gelirlerinin ödenmesinde ise ödeme banka veya aracı kurumlar yoluyla yapılsa deha tevkifat yapılır Menkul kıymetin bir banka ya da aracı kurum yoluyla gücenmiş olması halinde tevkifatta, bu işlemdeki itfa bedeli ile alış bedeli arasındaki fark alınır Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi zarfında ayrıca tevkifat yapılmaz 3) Bankalar ile arabulucu kurumlar, bir menkul kıymet veya öteki sermaye piyasası aracını (hisse senetleri ile (1) numaralı fıkranın altıncı paragrafında belirli menkul kıymetler ve öteki sermaye piyasası araçları hariç) (1) numaralı fıkra kapsamında tevkifata tâbi tutulmaksızın almaları halinde, kendilerine satış yapanlar namına satmak bedeli ile alış bedeli arasındaki fark üzerinden % 15 oranında tevkifat yaparlar Menkul kıymet ya da diğer anapara piyasası aracının daha önce bir banka ya da arabulucu kurumdan alınmamış olması halinde, tevkifatın yapılmasında alış bedeli yerine ihraç bedeli başlıca alınır Tevkif edilen vergiler (1) numaralı fıkra kapsamında verilecek beyannameye dahil edilmek suretiyle açıklama edilir ve ödenir 4) (Değişik fıkra: 221220055436 SK14 mad) Bankalar arası mevduat ile arabulucu kurumların borsa para piyasasında değerlendirdikleri kendilerine ait paralarına yürütülen faizler hariç edinmek üzere, 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılmış menkul anapara iratlarından ödemeyi yapanlarca %15 oranında ödenti tevkifatı yapılır Bu fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları 98 inci ve 119 uncu Maddelerde belirli sürelerde açıklama edilir ve ödenir Bu iratlar üzerinden 94 üncü Madde ya da Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü Maddesi zarfında keza tevkifat yapılmaz 5) Gelir sahibinin hakiki veya tüzel kişi veya sicacik ya da tam mükellef olması, ücret mükellefiyeti bulunup bulunmaması, vergiden muaf olup olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca yapılacak tevkifatı etkilemez Şu kadar ama, Anapara Piyasası Kanununa tarafından kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden (1) ve (4) numaralı fıkralar gereğince tevkifat yapılmaz 6) Bu maddenin (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkralarında belirtilen tevkifat oranlarını tanıdık olmayan para cinsinde ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan getiriler ile döviz cinsinden çözülmüş hesaplardan elde edilen faiz gelirleri için beş puana kadar artırmaya ya da kanunî oranına kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir 7) (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulan kazançlar için hakiki kişilerce yıllık ya da münferit şartname verilmez Diğer gelirler dolayısıyla verilecek takvim beyannameye bu gelirler dahil edilmez Ticarî faaliyet zarfında elde edilen gelirler ticarî gelir hükümleri çerçevesinde kazancın tespitinde dikkate alınır ve tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, 94 üncü madde dahilinde tevkif edilen vergilerin tâbi olduğu hükümler çerçevesinde tevkifata tâbi kazançların ifade edildiği beyannamelerde hesaplanan vergiden mahsup edilir Şu değin fakat, (2) ve (3) numaralı fıkralar zarfında tevkif suretiyle ödenen verginin, işlemden doğan kazancın tâbi olduğu tevkifat oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan kısmı takvim beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmez 8) Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonları (borsa yatırım fonları hariç) ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan portföy kazançları, dağıtılsın ya da dağıtılmasın % 15 oranında vergi tevkifatına tâbi tutulur Bu kazançlar üzerinden 94 üncü madde uyarınca keza tevkifat yapılmaz Bu fon ya da ortaklıklarının katılma belgelerinin ilgili fona iadesinden elde edilen gelirler ile hisse senetlerinin alım satımından elde edilen kazançlar için takvim beyanname verilmez Öteki gelirler nedeniyle şartname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez Ticarî işletmeye dahil olan bu nitelikteki gelirler, bu fıkra kapsamı dışındadır 9) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Ev İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması ya da elden çıkarılması suretiyle sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde (Bakimli mükellef kurumların, bu menkul kıymetleri elden dışlamak suretiyle sağladıkları kazançlar hariç) bu madde hükümleri uygulanmaz Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, 31122005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır 10) Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymet ya da öteki anapara piyasası araçlarının elden çıkarılmasından ya da elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler () için bu madde hükümleri uygulanmaz Bu gelirlerin vergilendirilmesinde 31122005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır 11) (Ek fıkra: 221220055436 SK14 mad) Gizli mükellefler de dahil elde etmek üzere, bu Madde dahilinde tevkifata tâbi tutulan ve takvim veya münferit şartname ile açıklama edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet ve öteki sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançları için takvim yılı itibarıyla yıllık şartname verilebilir Demeç edilen gelirden, aynı türden menkul kıymetler için yıl içinde oluşan zararların tamamı mahsup edilebilir Ifade edilen kazanç üzerinden %15 oranında ücret hesaplanır Hesaplanan vergiden sene içinde tevkif edilen vergiler mahsup edilir, mahsup edilemeyen miktar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilir Şu değin fakat, mahsup edilemeyen zararlar izleyen takvim yıllarına devredilemez 12) Bu maddede geçen, bankakavramı 1861999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu dahilinde Türkiye'de faaliyette bulunan bankalar ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını , aracı kurumkavramı ise 2871981 tarihli ve 2499 sayılı Anapara Piyasası Kanunu dahilinde Türkiye'de faaliyette bulunan aracı kurumları açıklama eder 13) Bu maddede geçen menkul değer ve diğer anapara piyasası arabulucu ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı sürece Türkiye'de ihraç edilmiş ve Anapara Piyasası Kurulunca kayda küskün veveya Türkiye'de kurulu menkul değer ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem görebilen menkul kıymetler veya öteki anapara piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa veya menkul değer ve vadeli işlem borsalarında operasyon görmese dahi Hazinece ya da öteki millet tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul kıymet ya da diğer anapara piyasası aracını açıklama eder Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar yoluyla yapılan; belirtilmiş bir vadede, evvelden belirlenen fiyat, tedarik ve nitelikte, ekonomik ya da parasal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil elde etmek üzere, para ya da anapara piyasası aracını, malı, değerli madeni ve dövizi alma, satma, değişim yargı veveya yükümlülüğünü veren vadeli operasyon ve opsiyon sözleşmeleri bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası arabulucu addolunur 14) (Öbür fıkra: 221220055436 SK14 mad) Türkiye'de kurulu vadeli operasyon ve opsiyon borsalarında 2006 yılında yapılan işlemlerden elde edilen kazançlar için (1) numaralı fıkrada belirtilen tevkifat oranı sıfır olarak uygulanır Tam ve bakimli mükellef kurumların (Türkiye'de işyeri veya kalıcı vekil aracılığıyla faaliyette bulunmayanlar hariç) 2006 yılında arasında yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden doğan kazançları bakımından bu Madde hükümleri uygulanmaz Şu değin ki, banka ve yarı finans kurumları için Türkiye'de işyeri ya da daimi delege yoluyla faaliyette katılmak şartı aranmaz 15) (Ek fıkra: 221220055436 SK14 mad) Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci Maddesinin 5281 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki (2) numaralı fıkrasında, Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonu olarak addolunmuş gizli mükellefiyete tâbi yatırım fonlarının vergilendirilmeye ilişkin 31122005 tarihindeki bu statüleri; a) 31122005 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerle (hisse senetleri hariç) sınırlı elde etmek üzere bu menkul kıymetlerin tamamı itfa edilinceye değin, b) 31122005 tarihinde portföylerinde bulunan hisse senetleri için ise bu menkul kıymetlerin bu tarihten sonradan portföyden ilk çıkış tarihine değin, Devam eder 16) Bu madde kapsamına girmeyen ve 11 2006 tarihinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde 31122005 tarihi itibariyla geçerli olan hükümler uygulanır 17) (Değişik fıkra: 221220055436 SK14 mad) Bu Madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin başlıca ve usûlleri belirlemeye, vergiye tâbi işlemlere taraf ya da arabulucu olanları verginin ödenmesinden sorumluluk sahibi tutmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir 18) Bu madde hükümleri 31122019 tarihine kadar uygulanır Geçici Madde 68 (Ilave madde: 30122004 5281 SK30mad) 1 31122010 tarihine değin Türkiye Jokey Kulübünce organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey yamakları ve antrenörlerine vergi olarak yapılan ödemeler üzerinden % 20 oranında Gelir Vergisi tevkifatı yapılır Ödemeyi yapanın 94 üncü madde dahilinde tevkifat yapma zorunluluğu bulunup bulunmamasının ve 23 üncü maddenin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde düzenlenmiş olan istisnanın tevkif yoluyla ödenecek Kazanç Vergisine etkisi yoktur Türkiye Jokey Kulübü aracılığıyla yapılan ödenti ödemelerinde Kazanç Vergisi tevkifatı bu Kulüp tarafından yerine getirilir Tevkif suretiyle vergilendirilmiş yer alan bu gelirler için yıllık beyanname verilmez Öteki gelirler sebebiyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez Bakanlar Kurulu, % 20 oranını % 25 oranına dek artırmaya veya kanunî oranına değin indirmeye yetkilidir Geçici Madde 69 (Ilave madde: 30032006 5479 SK3 md) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; 31122005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile; a) 2442003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım özendirme belgeleri kapsamında, 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 942003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki ilave 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ncı maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımları için doküman dahilinde 112006 tarihinden sonra yapacakları yatırımları, b) 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun mülga 19 uncu maddesi zarfında 112006 tarihinden önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan tamlık arz edip bu tarihten daha sonra yapılan yatırımları, nedeniyle, 31122005 tarihinde yürürlükte yer alan yönetmelik hükümlerine kadar hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını, tekrar bu tarihteki yönetmelik hükümleri (ödenti oranına ilişkin hükümler dahil) çerçevesinde sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlarından indirebilirler Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir Geçici Madde 70 (Ilave madde: 30032006 5479 SK3 md) 2006 yıllık yılına ilişkin olarak üretilmiş aidat ödemeleri için bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar yapılmış olan kazanç vergisi tevkifat tutarlarının 103 üncü maddede bu Kanunla yapılan değişim hükmü gereğince hesaplanan vergiden artı olması halinde, ayrım vergi tutarı terkin edilir, tahsil edilmişse mükelleflerin sonraki dönemlerde ödeyecekleri kazanç vergisinden mahsup edilir Yetersiz olduğu takdirde ise bu ayrım, ücret sorumluları göre bu Kanunun yayımlanmasından daha sonra yapılacak ilk ödenti ödemesinden kesilerek bu ödemenin ait olduğu döneme ilişkin muhtasar beyannamenin verilme ve ödeme süresi içinde topluca (muhtasar beyanname verme yükümlülüğü olmayanlar hariç) verilecek ayrı bir beyanname ile ifade edilir ve ödenir Bu beyanname için keza damga vergisi hesaplanmaz Anılan sürede düzeltilen söz konusu ayrım için geç kalma faizi ve vergi cezası aranmaz; eksik tahakkuk etmiş olan verginin bu süre içinde tamamlanmaması halinde bu tarihte ücret ziyaı doğmuş olur Bu hükmün uygulamasına ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER 31121982 TARİH VE 2772 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDELERİ: Geçici Madde 1 1 inci Madde ile değiştirilen 18 inci Madde ve 2 nci Madde ile değiştirilen 21 inci Madde hükümleri,1982 yılına ait olup 1983 yılı Mart ayında ifade edilecek gelirler hakkında uygulanmaz Geçici Madde 2 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 94 üncü Maddesinin 9 numaralı bendinde bulunan ve tam mükellef kurumlara ödenecek tahvilat faizlerinden tevkifat yapılmasına ilişkin hüküm 01011983 tarihinden sonra ihraç olunan tahvillere ödenecek faizler hakkında uygulanır Geçici Madde 3 11 inci Madde ile değiştirilen 96 ncı Madde hükmü, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce gider yazılmak suretiyle hesaben ödeme kapsamına giren ve tevkifata ast tutulmamış yer alan ödemeler hakkında da uygulanır Geçici Madde 4 Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 31121983 tarihine kadar 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 81 inci Maddesinin 2 ve 3 numaralı bentleri hükümleri gereğince anapara şirketine devrolunan ferdi işletmeler ile nevi değiştirmek suretiyle anapara şirketi haline dönüşen kollektif ve sıradan komandit şirketlerin bilançoları 213 sayılı Aidat Usul Kanununun geçici 11 inci Maddesinde belirlenen koşullar zarfında ve anılan Maddede yazılmış emsaller başlıca içerlemek suretiyle değerlemeye ast tutulur Bu değerlendirme dolayısıyla Türk Ticaret Kanununun değerlemeye ilişkin hükümleri uygulanmaz Bu şekilde anapara şirketine devrolunan ferdi işletmenin sahip ya da sahipleri ile anapara şirketi haline dönüşen kollektif ve adi komandit şirketlerin ortaklarına değerlendirilmiş yer alan bilançolara tarafından hesaplanan öz anapara tutarında ortaklık payı verilir Yukarıdaki hükümlere kadar ödev ya da nevi değiştirme halinde yahut bilançoları yeniden değerlemeye emrindeki tutulmuş yer alan ferdi işletmelerle kollektif ve sıradan komandit şirketlerin 31121983 tarihine dek 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 81 inci Maddesinin 2 ve 3 numaralı bent hükümlerine göre anapara şirketine devrolunması veya nevi değiştirmeleri halinde, devralan ya da nevi değişiklik suretiyle kurulan sermaye şirketlerinin bilançolarında bulunan aktif kıymetler,213 sayılı Ödenti Usul Kanununun geçici 11 inci Maddesinde Kurumlar Vergisi mükellefleri için belirlenen esaslara göre amortismana tabi tutulur 213 sayılı Ödenti Usul Kanununun geçici 11 inci Maddesi uyarınca bilançoları bitmiş değerlemeye bağlı tutulan ferdi işletmelerle kollektif ve bayağı komandit şirketlerin 31121983 tarihinden sonra 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 81 inci Maddesinin 2 ve 3 numaralı bent hükümlerine göre anapara şirketine devrolunması ya da nevi değiştirmeleri halinde, ferdi işletmelerin sahip ya da sahipleriyle kollektif ve bayağı komandit şirketlerin ortaklarına tekrar değerleme katsayıları uygulanmamış bilançolarına tarafından hesaplanan öz sermayeleri tutarında ortaklık payı verilir 31121983 tarihinden sonra ferdi işletmeleri devralan ya da nevi değiştirme suretiyle kurulan sermaye şirketlerinin bilançolarında bulunan aktif kıymetler tekrar değerlemeye emrindeki tutulmadan önceki değerleri üzerinden amortismana emrindeki tutulur Bu şirketlerin bilançolarında gösterilen değerinde artma fonları ise, tekrar değerlemeye emrindeki tutulan aktif kıymetlerin satışı ya da şirketlerin tasfiyesi halinde birikmiş amortismanlar gibi işleme bağlı olur Geçici Madde 5 1982 yılında gerçek usulde vergiye yan ticari kazanç sahiplerinden 01011983 tarihinde yürürlükte olan götürü usulde vergilendirilmenin genel ve özel şartlarını taşıyanlar 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 50 nci maddesi hükmü dikkate alınmaksızın bir defaya mahsus olmak üzere götürü usulde vergilendirme usulünü seçebilirler Geçici Madde 6 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa bu Kanunun 15 inci Maddesi ile eklenen mükerrer 116 ncı Maddesi hükmü ticari, zirai ve mesleki kazançlarından dolayı 1982 takvim yılında gerçek usulde vergilendirilen mükellefler hakkında da uygulanır Şu kadarki 1983 yılında gerçek usulden götürü usule geçenler ile 15041983 tarihine kadar faaliyetlerini terk edenler hakkında 1982 yılı ve 01011983 15041983 dönemi için mükerrer 116 ncı Madde hükmü uygulanmaz Geçici Madde 7 1475 sayılı Meslek Kanununa bağlı olup da, 12071975 ile 13041980 tarihleri (bu tarihler dahil) aralarında işten meydana çıkan veya çıkarılan hizmet erbabına ödenen işten çıkma tazminatının her hizmet yılı için, günlük minimum ücretin 30 jurnal tutarının 7,5 katını ve en fazla 24 takvim tutarının aşmayan kısmı kazanç vergisinden müstesna tutulur İstisnanın hesaplanmasında sene kesirleri tama iblağ olunur Bu Madde hükmünün uygulanmasında Aidat Usul Kanununda yer alan düzeltmeye ilişkin hükümler gözönünde bulundurulur Bu Maddeye dayanılarak mükellefler ve ücret sorumluları adına ödenti tarh edilemez 04121985 TARİH VE 3239 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ: Geçici Madde 1 a) 193 sayılı Kanunun bu Kanunla değiştirilen 46 ncı maddesi hükmü gereğince artırılan miktarlara göre yeni takdirler yapılıncaya değin, takdir komisyonlarınca takdir edilen ve halen uygulanmakta olan her bir dereceye ait götürü ticaret ve özgürlük meslek kazançlarına, bu kazançların 13’ü oranında ilave yapılır b) Bu Kanun ile Kazanç Vergisi Kanununun 51 inci Maddesinin 8 numaralı bendine ilave edilen parantez içi hükümle götürü usulden yararlanmalarına olanak verilen ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce mükellefiyetleri hakiki usulde tesis edilenler, 31121985 tarihi itibariyle götürü usule tabi olmanın şartlarını taşımaları ve Ocak 1986 ayı içinde ast bulundukları ödenti dairesine yazılmış olarak başvurmaları halinde, Gelir Vergisi Kanununun 50 inci Maddesi hükmü dikkate alınmaksızın 01011986 tarihinden itibaren götürü usulde önerge olunurlar Maliye ve Gümrük Bakanlığı, bu Maddede yazılı başvuru formu süresini bir aya değin uzatmaya yetkilidir c) 1985 yıllık yılı kazançlarına ilişkin olarak 1986 yıllık yılı içinde kurumlar vergisi beyannamesi veren kurumların 1985 takvim yılında elde ettikleri ve iştirak kazançları istisnası kapsamına giren kazançları üzerinden %10 gelir vergisi tevkifatı yapılır Bu tevkifat kurumlar vergisi beyanname verme süresi içinde yapılır d) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 86 ve 87 nci Maddelerinin bu Kanun ile değiştirilen hükümleri,1985 takvim yılında elde edilen ve münhasıran ücretten ibaret olan gelirler hakkında da uygulanır e) 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla öbür mükerrer 116 ncı Maddesi hükmü ticari, zirai ve mesleki kazançlarından dolayı 1985 yılında reel usulde vergilendirilen mükellefler hakkında da uygulanır f) Gelir Vergisi Kanununun 24121980 tarih ve 2361 sayılı ve 31121981 tarih ve 2574 sayılı Kanunlarla öbür 75 inci Maddesinin ikinci fıkrasının 1, 2, 3 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı olan ve 1985 takvim yılı içinde elde edilen iratlar için, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 77 ve mükerrer 122 nci Maddeleri hükümleri uygulanır 03121988 TARİH VE 3505 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ: Geçici Madde 1 Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe değin (bu tarih dahil) her bir aidat türü, vergilendirme dönemi ve ücret dairesi itibariyle miktarı 500000 lirayı aşmayan ve vadesi geldiği halde ödenmemiş olan vergiler ile bu tarih itibariyle ihtilaflı ayla getirilmiş veya dava açma süresi henüz geçmemiş olan ve miktarı 500000 lirayı aşmayan vergilerin %30 fazlasıyla ve ihtilaf yaratmamak, yaratılmış ihtilaftan caymak kaydıyla 31121988 tarihi ardına kadar ödenmesi halinde, ödenen bu vergilere isabet eden geç kalma zammı, geç kalma faizi ve ödenti cezalarının tahsilinden vazgeçilir Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce her bir ücret türü, vergilendirme dönemi ve vergi dairesi itibariyle asılları kısmen ya da iyice ödenmiş yer alan vergilere ait olan ve her vergi türü itibariyle miktarı 500000 lirayı aşmayan geç kalma zammı, geç kalma faizi ve vergi cezalarının %30’unun 31121988 tarihi sonuna kadar ödenmesi halinde, kalan %70’inin tahsilinden vazgeçilir Bu Maddenin uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenir 15121989 TARİH VE 3689 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ : Geçici Madde 1 Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe değin (bu tarih dahil) her bir ödenti türü, vergilendirme dönemi ve ücret dairesi itibariyle miktarı 3000000 lirayı, takvim beyannameler üzerinden tarh olunan vergilerde 25000000 lirayı aşmayan ve vadesi geldiği halde ödenmemiş olan veya ödeme süresi henüz geçmemiş olan vergilerin tamamı ile bu vergilere isabet eden gecikme zammı, geç kalma faizi ve ücret cezalarının ayrı ayrı %30’unun; yarısının 31121990, diğer yarısının da 31011991 tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte tamamen ödenmesi ve ihtilaf yaratılmaması, yaratılmış ihtilaflardan vazgeçilmesi şartıyla geç kalma zammı, geç kalma faizi ve aidat cezalarından kalan %70’inin tahsilinden vazgeçilir Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte anlaşmazlığa neden olan olan veya dava açma süresi henüz geçmemiş bulunan ikmalen, re’sen ya da idarece tarh edilen ve her bir aidat türü, vergilendirme dönemi ve vergi dairesi itibariyle miktarı 3000000 lirayı takvim beyannameler üzerinden tarh olunan vergilerde 25000000 lirayı aşmayan vergilerin tamamı ile bu vergilere isabet eden geç kalma zammı, gecikme faizi ve aidat cezalarının ayrı ayrı %30’unun; yarısının 31121990, öteki yarısının da 31011991 tarihi ardına kadar iki eşit taksitte ödenmesi halinde ve ihtilaf yaratılmaması, yaratılmış ihtilaflardan vazgeçilmesi şartıyla geç kalma zammı, geç kalma faizi ve vergi cezalarından kalan %70’inin tahsilinden vazgeçilir Bu fıkra kapsamına giren geç kalma faizinin hesaplanmasında tarhiyatın tahakkuk tarihi, dava açma süresinin bitim tarihi olarak dikkate alınır Bu Kanunun uygulanmasında; 3505 sayılı Kanunun 24 üncü Maddesi ile değişik 6183 sayılı Kanunun 51 inci Maddesi gereğince esas addolunan ve her bir ücret türü, vergilendirme dönemi ve aidat dairesi itibariyle miktarı 3000000 lirayı, takvim beyannameler üzerinden tarh olunan vergilerde ise 25000000 lirayı aşmayan geç kalma zammı ve gecikme faizlerinden; 01011989 tarihi itibariyle ana addolunan miktarın %30’unun; yarısının 31121990, öteki yarısının da 31011991 tarihi sonuna kadar iki eşdeğer taksitte ödenmesi şartıyla kalan %70’inin, 01011990 tarihi itibariyle esas addolunan miktarların %20’sinin; yarısının 31121990, öteki yarısının da 31011991 tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla kalan %80’inin ve 01011990 tarihinde esas addolunan meblağlara 1990 yılı içinde uygulanan geç kalma zamlarının, Bu konuda ihtilaf yaratılmaması ve yaratılmış ihtilaflardan vazgeçilmesi halinde tahsilinden vazgeçilir Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce her bir ücret türü, vergilendirme dönemi ve ödenti dairesi itibariyle asılları kısmen ya da adamakıllı ödenmiş yer alan vergilere ait olan ve her ödenti türü itibariyle miktarı 3000000 (Yıllık beyannamelere ilişkin olarak 25000000) lirayı aşmayan geç kalma zammı, gecikme faizi ve vergi cezalarının %20’sinin; yarısının 31121990, öteki yarısının da 31011991 tarihi ardına kadar iki eşdeğer taksitte ödenmesi halinde, kalan %80’inin tahsilinden vazgeçilir Bu Kanunda açıklanmış miktarların üstünde borç olması halinde; bu borçların yalnızca Kanunda belirli miktarları kadarki kısmı hakkında da, yukardaki fıkra hükümleri uygulanır Bu Kanun kapsamına giren alacaklar ile ilgili olarak bu Kanunun yayımı tarihinden önce yapılan tahsilat tutarları ile bu Kanuna göre yapılan ödemeler mükellefe inkar ve iade edilmez Bu Maddenin uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenir 28062001 TARİH VE 4697 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDELERİ : Geçici Madde 1 Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce; a) Faaliyete başlamış olan emekli ve yardım sandıklarına ödenen primler ile bu sandıklardan iştirakçilerine yapılan ödemeler, b) Akdedilmiş kişi sigorta poliçelerinin ilgili olduğu prim ve ödemeler, Bakımından Gelir Vergisi Kanununun 23, 25, 63, 75, 89 ve 94 üncü maddelerinin bu Kanunla değişim yapılmadan önceki hükümleri uygulanır Geçici Madde 2 Çiftçilere yapılan aracısız kazanç desteği ödemeleri için tescil sistemi oluşturulması amacıyla, ilgililerin isteği üstüne gayrimenkullere ilişkin olarak verilecek tescil ve evrak örnekleri için tapu harcı, eğitime katkı maddesi payı, özel operasyon vergisi ve döner sermaye ücreti aranmaz 09042003 TARİH VE 4842 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ : Geçici Madde 1 Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü ve Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi gereğince aidat tevkifatı yerine getirmek zorunda olanlar, Aralık 2003 dönemi ile ilgili olarak hesapladıkları fon payını, bu Kanunun 37 nci maddesinin (3) numaralı fıkrası ile kaldırılan hükümler çerçevesinde öderler 2003 yılı vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak 01012004 tarihinden sonra verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan kazanç ve kurumlar vergisi tutarlarından hem fon payı hesaplanmaz, bu gelir ve iratlara ilişkin olarak vergilendirme dönemi içinde ödenen fon payları mahsup ve iadeye konu olmaz 2004 yılı Ocak ayı kazanç ve kurumlar vergisi tahsilatından bu Kanunun 38 inci maddesi hükümleri çerçevesinde pay verilmez 16072004 TARİH VE 5228 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDELERİ GEÇİCİ MADDE 1 112004 tarihinden önce faaliyete geçen özel kreşler, anaokulları ve iş teknik okulları ile kalkınmada öncelikli yörelerde açılan özel okullarla ilgili olarak, 861965 tarihli ve 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 3 üncü maddesinin bu Kanunla değiştirilmeden önceki hükmü uygulanır Bu işletmelerden elde edilen kazançlar hakkında Kazanç Vergisi Kanununun 20 nci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bent hükümleri uygulanmaz GEÇİCİ MADDE 5 1 Mükelleflerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe dek yaptıkları araştırma geliştirme harcamaları hakkında, 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 89 uncu maddesinin (2) numaralı bendinin altıncı ve yedinci alt bentleri ile 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilmeden önceki 14 üncü maddesinin (6) numaralı bendi hükümleri uygulanır 2 2004 yılına ilişkin olarak bu Kanunun yayımından önce bahşedilen geçici ücret beyannamelerinde bu Kanunla yapılan şansın dönmesi nedeniyle herhangi bir düzeltme yapılmaz Kanunİçtihat Programı
Stick Out Tongue amuk ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 (400) dönüm ; 5 inci grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (300) dönüm ; 6 ncı grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (300) dönüm ; 7 nci grup: Patates, soğan, sarımsak ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm ; 8 inci grup: Akarsu ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 (150) dönüm (Ürün verebilecek ülkü gelmeyenler hariç); 9 uncu grup:Tütün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm ; 10 uncu grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 (200) dönüm ; 11 inci grup: Sera ve çiçekçilik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 8 (8) dönüm ; 12 nci grup: Kavun ve karpuz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 (300) dönüm ; 13 üncü grup: Meyve verebilecek ayla gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 250 (250) dönüm ; 14 üncü grup : Meyve verebilecek ülkü gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 250 (250) dönüm; 15 inci grup : Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığında 1500 (2500) ağaç; 16 ncı grup : Meyve verebilecek ülkü gelmiş zeytinliklerde 2500 (4500) ağaç ; 17 nci grup : Meyve verebilcek ışık halkası gelmiş narenciyede 1250 (1500) ağaç; 18 inci grup : Meyve verebilecek ülkü gelmiş elmada 1000 (2000) ağaç ; 19 uncu grup : Muz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 20 (30) dönüm; 20 nci grup : Meyve verebilecek ayla gelmiş kayısıda 1000 (2000) ağaç ; 21 inci grup : Meyve verebilecek ülkü gelmiş armut, kiraz, vişne, şeftalide 1000 (2000) ağaç; 22 nci grup : Diğer meyve ve mahsul ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 100 dönüm ( Meyve ve mahsul verebilecek ülkü gelmeyenler ile palamut hariç ); 23 üncü grup : Büyükbaş hayvan sayısı 150 (150) adet ( Iş hayvanları ile iki yaşından küçük, büyükbaş hayvanlar hariç ) ; 24 üncü grup : Küçükbaş hayvan sayısı 500 (750) adet ( Bir yaşından minik, küçükbaş hayvanlar ile kümes hayvanları hariç ) ; B) Arazi üzerinde yapılmayan zirai faaliyetler ile kara ve su avcılığında : 1 inci grup : Deniz ve iç su balıkları yetiştiriciliği ; a) Denizlerdeki sınırları belirlenebilen üretim alanlarında yapılan balık yetiştiriciliğinde (ağ kafes vb ) 500 (750) m , b) İç su balıkları yetiştiriciliğinde sınırları belirlenebilen havuz ( beton, toprak vb), göl, gölet ve baraj gölleri gibi üretim alanlarında 600 (900) m , 2 nci grup : Denizlerde yapılan balık avcılığında toplam tekne boyu 20 (20) metre ; 3 üncü grup : Arıcılık ziraatinde kovan sayısı 500 (500) adet ; 4 üncü grup : Ipekli böcekçiliği ziraatinde kutu sayısı 500 (500) adet ; Bakanlar Kurulu, Zirai Kazançlar Merkez Komisyonunun teklifi üstüne, bu ölçüleri zorunlu gördüğü bölgeler için yıllık edinmek kaydıyla arazi ve ürün türlerine kadar beş katına kadar artırmaya veya kanuni hadden eksik olmamak üzere her yerde tesbit etmeye yetkilidir Bu şekilde tesbit olunan ölçüler, Resmi Gazete'de yayımladığı tarihi peşine düşüp takip eden takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer Yukarıda (A) bendinde zikredilen meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve mahsul verebilecek hale gelme durumu başlangıcı ile (B) bendinde işletme büyüklüğü gösterilmeyen zirai faaliyetlerde işletme büyüklüğü ölçüsü Tarım, Orman ve Maliye Bakanlıklarınca müştereken tesbit olunur KAZANCIN ZİRAİ İŞLETME HESABI ESASINA GÖRE TESPİTİ: Madde 55 (Değişik madde: 24121980 236139 md) Zirai işletme hesabı esasına göre zirai kazanç, hesap dönemi içinde para ile tahsil edilen ya da alacak olarak tahakkuk eden hasılat ile, ödenen veya borçlanılan giderler arasındaki müspet farktır (Ek fıkra: 01051981 245411 md) Zirai kazancın işletme hesabı esasına tarafından tespitinde; hesap dönemi başındaki mahsullerin değeri giderlere, hesap dönemi sonundaki mahsullerin değeri ise hasılata ilave olunur ZİRAİ İŞLETME HESABI ESASINA TARAFINDAN HASILAT: Madde 56 (Değişik madde: 19021963 20225 md ) Zirai işletme hesabı esasına tarafından hasılat aşağı yazılmış unsurlardan terekküp eder: 1 Evvelki yıllardan devredilenler de dahil elde etmek üzere istihsal olunan, satınalınan ya da sair suretlerle elde edilen her türlü zirai mahsullerin satış bedelleri (Primler, ristrunlar ve benzerleri dahil): 2 Ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştırılması mukabilinde alınan bedeller; 3 Gider yazılan değerlerin satılması halinde bunların satış bedelleri; 4 Mahsullerin idrakinden evvel veya sonradan hasara uğramalarından dolayı alınan sigorta tazminatları; 5 Amortismana emrindeki iktisadi kıymetlerin (Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması halinde Ücret Usul Kanununun 328 inci Maddesine kadar hesaplanan hasılat Zirai mahsullerin, istihsal vasıtaları ile zat, aile veya işletme ihtiyaçlarında kullanılmak üzere istihlak Maddeleri ile değiştirilmesi halinde verilen mahsulün emsal bedeli hasılat sayılır (Öbür fıkra: 24121980236140 md) Ziraat alet ve aletlerinin diğer çiftçilerin zirai işlerinde çalıştırılması karşılığında herhangi bir istihlak Maddesi veya istihsal vasıtası alınması halinde alınan Madde veya vasıtaların emsal bedeli hasılat sayılır İşletmede istihsal edilip de tohum, yem ve sair suretlerle işletmede kullanılan zirai mahsullerin emsal bedeli hasılat sayılır; bu hasılatın sene sonunda bir kalemde yazılması caizdir (Son fıkra mülga: 24121980 236140 md) ZİRAİ İŞLETME HESABI ESASINDA GİDERLER: Madde 57 (Öbür madde: 19021963 20226 md) Tediye edilen veya borçlanılan meblağları ihtiva eden giderler altında yazılı unsurlardan terekküp eder 1 İşletme ile ilgili olarak tohum, gübre, fide, yem, ilaç ve sanki Maddelerin tedariki için yapılan giderler; 2 Satılmak üzere satın alınan hayvanların, zirai mahsullerin ve diğer Maddelerin bedelleri; 3 İşletmelerde çalıştırılanlara ödenti, prim ve sair namlarla hizmet mukabili yapılan ödemeler; 4 İşçilerin iaşe, çare ve ilaç giderleri, sigorta primleri; 5 Zirai tesisat, makina, aletler ve taşıtların çalıştırılması ve bakımı için yapılan giderler (Yakıt, yağ, elektrik, yerine koyma parça vesaire) ve tamir giderleri; 6 (Öbür bent: 24121980 236141 md) Aidat Usul Kanununa kadar ayrılan amortismanlar; 7 Kira ve ödenti mukabili kullanılan istihsal vasıtaları için yapılan ödemeler; 8 Zirai kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılan genel giderler; a) İşletme için alınan ve işletme için harcanan borç paraların faizleri; b) İşletme ile ilgili elde etmek şartı ile ödenen ayni vergi, resim ve harçlar; c) İşletme ile ilgili ve yapılan işin önemi ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süreye maksur olmak üzere); d) İşletme ile ilgili olarak ödenen kira bedelleri; e) Genel mahiyetteki sair giderler; 9 İşletme ile ilgili elde etmek şartiyle, mukavelenameye ya da ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar; 10 Amortismana yan iktisadi kıymetlerin (Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması halinde Ödenti Usul Kanununun 328 inci Maddesine tarafından hesaplanan zararlar; 11 (Öbür bent: 04121985 323952 md) İşletmeye dahil olup, aynı zamanda zati ya da ailevi ihtiyaçlar için de kullanılan taşıtların amortismanlarının tamamı ile giderlerinin yarısı (Ek fıkra: 24121980 236141 md) Muafiyetten veya götürü gider usulünden hakiki usule geçen çiftçilerin önceki yıllardan devreden ürünleri Ücret Usul Kanununun 45 inci Maddesinde belirtilen ortalama maliyet bedeli esasına göre değerlendirilerek gider yazılır (Mülga fıkra: 17122003 5024 SK9 md) 1 HASILATTAN İNDİRİLEMİYECEK GİDERLER: Madde 58 (Öbür madde: 19021963 20227 md) 41 inci Maddede yazılmış giderler hasılattan indirilemez (İşletmede istihsal olunan mahsullerden teşebbüs sahibi ile eşi ve velayet altındaki çocukları tarafından istihlak edilenler hariç) KAZANCIN BİLANÇO ESASINA KADAR TESBİTİ: Madde 59 (Öbür madde: 19021963 20228 md) (Ilk fıkra mülga: 24121980 236142 md) Çiftçiler, diledikleri takdirde, işletme hesabı ya da götürü gider usulleri yerine bilanço esasına alt tutulmalarını istiyebilirler Yazı ile yapılacak istek, müteakip vergilendirme dönemi başından, yeni işe başlıyanlarda ise işe başlangıç tarihinden itibaren hüküm açıklama eder Bu suretle bilanço esasını kabul edenler iki sene geçmedikçe bu usulden dönemezler Zirai kazancın bilanço esasına tarafından tesbitinde, 56, 57 ve 58 inci Maddeler hükmü de gözönünde tutularak, ticari kazancın bu husustaki hükümleri uygulanır GÖTÜRÜ GİDER USULÜNDEN REEL KAZANÇ ESASINA YA DA BU USULDEN DİĞERİNE İNTİKAL: Madde 60 (Mülga madde: 22071998 436982 md) ÜÇÜNCÜ BIRIM : ÜCRETLER ÜCRETİN TARİFİ: Madde 61 (Değişik madde: 24121980 236143 md) Ödenti, işverene emrindeki belirli bir işyerine ast olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Finansal yükümlülük tazminatı), ödenek, zam, avans, vergi, kolaylık hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı ya da diğer adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın emin bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır 1 23 üncü Maddenin 11 numaralı bendine göre istisna dışarıya kalan emeklilik, maluliyet, dul ve babasız aylıkları; 2 Evvelce üretilmiş ya da gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında bahşedilen para ve ayınlarla sağlanan öteki menfaatler; 3 Türkiye Büyük Halk Meclisi, İl genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına ya da idari kararlara kadar kurulan daimi veya geçici tüm komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzer öteki kimselere bu sıfatları dolayısiyle ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler; 4 Yönetim ve denetleme kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısiyle ödenen ya da sağlanan para, ayın ve menfaatler; 5 (Değişik bent: 04121985 323953 md) Bilirkişilere, devlete ait arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü müsabaka jürisi üyelerine ödenen ya da sağlanan para, ayın ve menfaatler; 6 Sporculara aktarma ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler MESLEK VERENİN TARİFİ: Madde 62 Meslek verenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları kapsamında çalıştıran hakiki ve tüzel kişilerdir (Öbür fıkra: 24121980 236144 md) 61 inci Maddenin 1 ila 6 numaralı bentlerinde yazılı ödemeleri yapanlar bu kanunda yazılı ödevleri yapmak bakımından işveren hükmündedir REEL ÜCRETLER: Madde 63 Ücretin reel safi değeri iş veren kadar verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından aşağıdaki indirimler yapıldıktan daha sonra kalan miktardır 1 (Ek bent: 24121980 236145 md) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 190 ncı Maddesi uyarınca yapılan kesintilerle, Ordu Yardımlaşma Kurumu ve sanki millet kurumları için yapılan kanuni kesintiler, 2 (Öbür bend: 28062001 4697 SK4 md) Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen ücret ve primler; 3 (Değişik bend: 28062001 4697 SK4 md) Sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kain ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta ya da emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve ufak çocuklarına ait hayat, vefat, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi kişi sigorta poliçeleri için hizmet erbabı göre ödenen primler ile kişisel emeklilik sistemine ödenen katkı maddesi payları, İndirim konusu yapılacak prim, ödenti ve katkıların toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %10'unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki kişi sigorta poliçeleri için ödenen primlerde, ödendiği ayda elde edilen ücretin %5'ini) ve yıllık olarak en düşük ücretin takvim tutarını aşamaz Bakanlar Kurulu bu oranı %20 oranına dek (kişisel emeklilik sistemi dışındaki kişi sigorta poliçeleri için %10 oranına dek) artırmaya ve belirtilmiş haddi en düşük ücretin takvim tutarının iki katını geçmemek üzere baştan belirlemeye yetkilidir 4 (Ilave bent: 04121985323954 md) Çalışanlar tarafından ilgili kanunlarına göre , sendikalara ödenen aidatlar (Şu kadar oysa, aidatın ödendiğinin tevsik edilmesi şarttır), 5 (Mülga bend: 09042003 4842 SK37 md) Ücretin gerçek değerinin tayininde, Gelir Vergisi gibi kişisel vergiler ücretten indirilmez Yabancı parasiyle ödenen ücretler ödeme gününün borsa rayiciyle Türk parasına çevrilir Hizmet erbabına verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına kadar; ev tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına ya da menfaatin emsal bedeline göre değerlenir DIĞER ÜCRETLER Madde 64 (Öbür birincil tümce: 26121993 394614 md) Altında yazılmış hizmet erbabının safi ücretleri () takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan en düşük ücretin takvim brüt tutarının %25i'dir 1 Kazançları kolay usulde tesbit edilen ticaret erbabı () yanına çalışanlar; 2 Özel hizmetlerde çalışan şoförler; 3 Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri; 4 (Öbür bent: 19021963 20230 md) Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar; 5 Gerçek ücretlerinin tesbitine imkan olmaması sebebiyle, Danıştayın müspet mütalaasiyle () Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar (Ilave fıkra: 26121993 394614 md) (Değişik fıkra: 22071998 436981 md) Öteki ücretler için, takvim şartname verilmez, öteki gelirler sebebiyle şartname verilmesi halinde de bunlar beyannameye ithal edilmez DÖRDÜNCÜ BIRIM : SERBEST IŞ KAZANÇLARI ÖZGÜRLÜK MESLEK KAZANCININ TARİFİ: Madde 65 (Değişik madde: 19021963 20231 md) Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar hür iş kazancıdır Özgür iş faaliyeti; sermayeden ziyade kişiye özel mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye ya da ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmıyan işlerin iş verene emrindeki olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır Tahkim işleri dolayısiyle hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, bayağı komandit ve alışılagelmiş şirketler göre yapılan özgürlük iş faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, özgür iş kazancıdır ÖZGÜRLÜK IŞ ERBABI: Madde 66 Özgürlük iş faaliyetini mutat iş halinde ifa edenler, özgür iş erbabıdır Bağımsızlık iş faaliyetinin yanında meslekten diğer bir meslek veya devir ile aralıksız olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez Bu Maddenin uygulanmasında: 1 Gümrük Komisyoncuları, bilumum borsa casus ve acentaları, noterler, noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar; 2 Kişisel Olarak hür, iş erbabı tarifine girmemekle beraber bağimsizlik meslek erbabını bir araya getirerek teşkilat düzenlemek ya da bunlara sermaye ihtiyacı karşılamak suretiyle veya sair suretlerle hür iş kazancından hisse alanlar 3 Özgür iş faaliyetinde yer alan kollektif ve alışılagelmiş şirketlerde ortaklar, normal komandit şirketlerde komanditeler; 4 (Öbür bend: 09042003 4842 SK6 md) Dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla hür iş erbabının ticari ve mesleki işlerini peşine düşüp takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları; 5 (Ek bent: 22071998 436936 md) Vergi Yöntem Kanunun 155 inci maddesinde belirli şartlardan asgari ikisini taşıyan ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, kılavuz gibi mesleki faailiyette bulunanlar ( Şartlardan en az ikisini taşımayanlar ile köylerde veya son nüfus sayımına tarafından belediye içi nüfusu 5000 'ini aşmayan yerlerde faaliyette bulunanların bu faaliyetlerine ilişkin kazançları kazanç vergisinden muaftır); Bu işleri dolayısıyla hür meslek erbabı sayılırlar BAĞIMSIZLIK IŞ KAZANCININ TESBİTİ: Madde 67 Hür iş kazancı bir hesap dönemi içinde bağimsizlik iş faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve öteki suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısiyle yapılan giderler indirildikten sonradan kalan farktır Müşteri veya müvekkilinden, özgürlük meslek faaliyeti ile ilgili almak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ek edilir (Ilave fıkra: 24121980 236146 md) Amortismana ast iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde Vergi Yöntem Kanununun 328 inci Maddesine tarafından hesaplanan müspet ayrım kazanca eklenir Ödenti, fotoğraf, harç, buluş, tanıklık, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere alıcı veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmaz (Değişik fıkra: 19021963 20232 md) Özgür iş erbabı, mesleki kazançlarını Aidat Usul Kanunu hükümlerine tarafından tuttukları Hür iş gelir defterine istinaden tesbit ederler () 65 inci Maddenin son fıkrasında yazılmış şirketler de mesleki kazançlarını Özgürlük iş gelir defteriüzerinden tesbit ederler Bu şirketlerin bilanço esasına tarafından tuttukları defterler serbest iş kazancı defteri yerine geçer Serbest iş erbabı için: 1 Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına, halk müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para yatırılması; 2 Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın diğer bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı olup olmadığına bakılmaz İvazlı temliklerde ivazın tahsil şartı aranmaz) ya da müşterisine olan borcu ile takası; Tahsil hükmündedir Yabancı parasiyle yapılan ödemeler, ödeme gününün borsa rayici ile borsada, rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tesbit edilecek kur üzerinden Türk parasına çevrilir (Ek fıkra: 19021963 20232 md) Biletle girilen yerlerde faaliyette bulunan dar mükellefiyete bağlı özgür meslek erbabı diledikleri takdirde, bilet bedelleri tutarından, bu bedellere dahil resimler düşüldükten sonradan kalan miktarın yarısı safi gelir sayılmak suretiyle vergilendirilirler MESLEKİ GİDERLER: Madde 68 ( Değişik madde: 25122003 5035 SK13 md) 1 Özgür iş kazancının tespitinde aşağıda yazılmış giderler hasılattan indirilir: 1 Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgahlarının bir kısmını meslek yeri olarak kullananlar, ikametgah için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi öteki giderlerin yarısını indirebilirler Meslek yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgahı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler) 2 Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya meslek yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye'de kain sigorta şirketlerine ya da emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile 27 nci maddede yazılmış giyim giderleri 3 Mesleki faaliyetle ilgili yolculuk ve ikamet giderleri (yolculuk maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı elde etmek şartıyla) 4 Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Aidat Yöntem Kanunu hükümlerine kadar ayrılan amortismanlar (amortismana emrindeki iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde benzer Kanunun 328 inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil) 5 Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri 6 Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller 7 Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri 8 Serbest iş faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar 9 Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, duyuru ve vergileri ile meslek yerleriyle ilgili ayni ücret, resim ve harçlar 10 Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar Her türlü para cezaları ve ödenti cezaları ile serbest iş erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez GÖTÜRÜ USUL: Madde 69 (Mülga madde: 22071998 436982 md) BEŞİNCİ BIRIM : GAYRİMENKUL ANAPARA İRADI GAYRİMENKUL SERMAYE İRADININ TARİFİ: Madde 70 Aşağıda yazılı mülk ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları göre kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır: 1 Arazi, yapı (Döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dahildir), maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı; 2 Voli mahalleri ve dalyanlar; 3 Gayrimenkullerin, ayrı ayrı kiraya bahşedilen, mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri; 4 Gayrimenkul olarak kayıt edilen haklar; 5 (Öbür bent: 04121985 323955 md) Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri ya da kanuni mirasçıları kadar kiralanmasından doğan kazançlar, hür iş kazancıdır), alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik fotoğraf, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve bakış bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle dar bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki faydalanma hakkı ya da kullanım imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için zorunlu malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul anapara iradı sayılır); 6 (Değişik bent: 19021963 20235 md) Telif hakları (Bu hakların, müellifleri veya bunların kanuni mirasçıları kadar kiralanmasından doğan kazançlar, hür meslek kazancıdır); 7 (Öbür bent: 19021963 20235 md) Gemi ve gemi payları (Motorlu olup olmadıklarına ve tonilatolarına bakılmaz) ile bilumum motorlu tahmil ve terhis vasıtaları; 8 (Değişik bent: 04121985 323955 md) Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, cihaz ve tesisat ile bunların eklentileri (Öbür fıkra: 04121985 323955 md) Yukarıda yazılmış mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır (Değişik fıkra: 04121985 323955 md) Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır (Değişik fıkra: 24121980 236149 md) Vakfın gelirinden hizmet karşılığı olmayarak alınan hisseler ile zirai faaliyete bilfiil iştirak etmeksizin yalnızca üründen pay alan arazi sahiplerinin gelirleri bu kanunun uygulanmasında gayrimenkul sermaye iradı addolunur SAFİ İRAT: Madde 71 Gayrimenkul anapara iradından safi irat, gayrisafi hasılattan iradın sağlanması ve idamesi için yapılan giderler indirildikten sonradan kalan müspet farktır GAYRİSAFİ HASILAT: Madde 72 Gayrimenkul anapara iratlarında, gayrisafi hasılat, 70 inci Maddede yazılı mülk ve hakların kiraya verilmesinden bir yıllık yılı içinde o yıla ya da geçmiş yıllara ait olarak nakten veya aynen tahsil edilen kira bedellerinin tutarıdır Ayın olarak tahsil edilen kiralar, Aidat Usul Kanunu hükümlerine göre emsal bedeli ile paraya çevrilir Kiracı göre gayrimenkulü genişletecek ya da iktisadi değerini sürekli suretle artıracak şekilde gayrimenkule ek edilen kıymetler, kira müddetinin hitamında bedelsiz (Kıymetlerin emsal bedelinden düşük değerle devri halinde, aradaki fark bedelsiz tayin sayılır) olarak kiralayana devrolunduğu takdirde, mezkur kıymetler kiralıyan bakımından, bu tarihte aynen tahsil olunmuş addolunur Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil olunan kiralar, ilgili bulundukları yılların hasılatı sayılır Şu dek oysa, ölüm ve memleketi terk hallerinde mükellefiyetin kalktığı tarihi takibeden zamanlara ait elde etmek üzere peşin tahsil olunan kiralar, mükellefiyetin kalktığı dönemin hasılatı addolunur Gayrimenkul iradı sahipleri için, 1 Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına, kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere ya da postaya para yatırılması; 2 Kira olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı olup olmadığına bakılmaz İvazlı temliklerde ivazın tahsil şartı aranmaz) ya da kiracısına olan borcu ile takası; tahsil hükmündedir Tanıdık Olmayan parasiyle yapılan ödemeler, ödeme gününün borsa rayici ile, borsada rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tesbit edilecek kur üzerinden Türk Parasına çevrilir EMSAL KİRA BEDELİ ESASI: Madde 73 (Öbür fıkra: 04121985 323956 md) Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mülk ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır Yapı ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce ya da mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir ya da tespit edilmiş kira mevcut değilse Ücret Usul Kanununa kadar belirlenen ücret değerinin %5'idir Diğer mülk ve haklarda emsal kira bedeli, bu mülk ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Ödenti Usul Kanununun servetlerin değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre belirli edilen değerlerinin %10'udur Aşağı yazılı hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz: 1 Anlamsız kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması; 2 (Değişik bent: 04121985 323956 md) Binaların mal sahiplerinin yöntem, füru ya da kardeşlerinin ikametine tayin edilmesi (Yöntem, füru veya kardeşlerden herbirinin ikametine birden artı ev görev edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz Kardeşler evli ise eşlerden yalnızca biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz); 3 Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde ya da dairede ikamet etmesi; 4 (Ilave bent: 04121985 323956 md) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer ulus kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda GİDERLER: Madde 74 (Değişik fıkra: 24121980 236151 md) Safi iradın bulunması için, 21 inci Maddeye göre istisna edilen gayrisafi hasılata isabet edenler hariç almak üzere gayrisafi hasılattan aşağıda yazılı giderler indirilir 1 Kiraya veren kadar ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri; 2 Kiraya bahşedilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri; 3 Kiraya bahşedilen mal ve haklara mütaallik sigorta giderleri; 4 (Öbür bent: 22071998 436938 md) Kiraya verilen mülk ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri ile ev olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren beş sene zaman ile iktisap bedelinin %5'i (İkmtisap bedelinin %5'i tutarındaki bu indirim, yalnızca ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanır Fakat, indirilmeyen kısım 88 inci maddenin 3 üncü fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz); 5 (Öbür bent: 24121980 236151 md) Kiraya bahşedilen mülk ve haklar için ödenen ücret, fotoğraf, harç ve şerefiyelerle kiraya verenler tarafından ödenmiş elde etmek şartıyla belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları; 6 Kiraya bahşedilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar (Amortismana yan layık, umulan ise maliyet bedeli, umulan değilse, bina ve arazi için ödenti değeri, diğer mallar için Ödenti Yöntem Kanununun 267 nci Maddesinin 3 üncü sırasına göre tesbit edilen emsal değeridir); 7 Kiraya verenin yaptığı yenileme giderleri (Emlakin iktisadi değerini artıracak surette tevsii, tadili veya bunlara ilaveler yapılması için yaşlı olunan giderler yenileme gideri sayılmaz); 8 Kiraya verilen mülk ve haklara ait bakım ve idame giderleri; 9 Kiraladıkları mülk ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler; 10 (Değişik bent: 24121980 236151 md) Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun kira bedeli (kira indirimi gayri safi hasılattan bu Maddenin 1 ila 9 ve 11 numaralı bentlerinde yazılmış giderler düşüldükten sonradan, kalan arz üzerinden yapılır; kiranın indirilemeyen kısmı 88 inci Maddenin 3 üncü fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz); 11 (Ek bent: 19021963 20237 md) Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye, kanuna ya da ilama istinaden ödenen hasar, ziyan ve tazminatlar Gayrimenkul anapara mahiyetindeki mülk ve hakların kısmen kiraya verilmesi halinde, yukarda yazılı giderlerden yalnız bu kısma isabet edenler hasılattan indirilebilir (Öbür fıkra: 24121980 236151 md) Mükellefler (hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde yukarıda yazılı giderlere karşılık edinmek üzere hasılatlarından %25'ini götürü olarak indirebilirler Götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler Bu Madde hükmünün uygulanmasında para cezaları ve aidat cezaları hasılattan gider olarak indirilemez ALTINCI BIRIM : MENKUL ANAPARA İRADI TARİFİ: Madde 75 (Değişik madde: 24121980 236152 md) Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti haricen nakdi anapara veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul anapara iradıdır Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar menkul anapara iradı sayılır: 1 (Öbür bent: 31121981 257413 md) Her nevi hisse senetlerinin kar payları (kurucu hisse senetleri ve diğer intifa hisse senetlerine verilen kar payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü ödemeler ile Sermaye Piyasası Kanununa kadar kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kar payları dahil); 2 (Öbür bent: 04121985 323957 md) İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, meslek ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden doğan karların ortaklara, kooperatifle yaptıkları muameleler nisbetinde tevzii, kazanç dağıtımı sayılmaz) Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları, şirket karının ilişkin bulunduğu takvim yılında elde edilmiş sayılır; 3 Kurumların idare meclisi Başkan ve üyelerine verilen kar payları; 4 (Değişik bend: 09042003 4842 SK7 md) (1) Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık ya da özel beyanname veren dar mükellef kurumların, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonradan kalan kısmı, 5 (Değişik bent: 22071998 436939 md) Her nevi senet ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Ev İdaresi, Ulus Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler (Döviz cinsinden yoksa dövize, altına veya diğer bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları irat sayılmaz); 6 ( Öbür bent: 04121985 323957 md) Her nevi alacak faizleri (Adi, ayrıcalıklı, rehinli, senetli alacaklarla cari hesap alacaklarından doğan faizler ve millet tüzelkişilerince borçlanılan ve senede bağlanmış olan meblağlar için ödenen faizler dahil); 7 Mevduat faizleri (Bankalara, bankerlere, tasarruf sandıklarına, tevdiat kabul eden öteki müesseselere yatırılan vadeli, vadesiz paralara ödenen faizler, bunlar dışarıda kalan kişi ve kuruluşlardan devamlı olarak para birleştirme işi ile uğraşanların her ne şekil ve isim aşağı olursa olsun toplanan paralara sağladıkları gelirler ve menfaatler ile bankalar ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tarafından kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasasında değerlendirilen paralara ödenen faizler de mevduat faizi sayılır); 8 Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller; 9 İştirak hisselerinin sahibi adına hemen şimdi tahakkuk etmemiş kar paylarının ödev ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar; 10 Her değişiklik senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri; 11 (Mülga bent: 04121985 323957 md) 12 ( Öbür bent: 04121985 323957 md) Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve hasar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları 13 (Mülga bend: 09042003 4842 SK37 md)(2) 14 (Ilave bent: 26121993 394616 md) Bu Maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıymetlerin geri alım ya da satım taahhüdü ile iktisap ya da elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatler 15 (Ilave bend: 28062001 4697 SK5 md) Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, takviye sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından; a) On sene süreyle prim, aidat ya da katkı payı ödemeden ayrılanlara yapılan ödemeler, b) On sene süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte kişisel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile diğer sandık ve sigortalardan on sene süreyle prim ya da ücret ödeyenlere ve vefat, maluliyet veya tasfiye gibi gerekli nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler, c) Kişisel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden ölüm, maluliyet ya da tasfiye gibi gerekli nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler Yukarıda yazılmış iratlar, bunları karşılayan sermaye sahibinin ticari faaliyetine tabi bulunduğu takdirde, ticari kazancın tespitinde nazara alınır ÜCRET ALACAĞI Mükerrer Madde 75 (Mülga madde: 09042003 4842 SK37 md) İRAT SAYILMAYAN HALLER: Madde 76 (Değişik madde: 24121980 236153 md) Menkul kıymetin kuponlu ya da kuponsuz olarak satılması, iştirak hisselerinin tayin ve temliki, menkul kıymetler ile iştirak hisselerinin adamakıllı veya kısmen itfa olunması karşılığında alınan paralarla itfa dolayısıyla verilen ikramiyeler menkul sermaye iradı sayılmaz (Ek fıkra: 22071998 436940 md;Mülga fıkra : 30122004 5281 SK44mad) 1 2 Madde 77 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) SAFİ İRAT: Madde 78 Safi iradın bulunması için menkul sermaye iradından aşağıdaki giderler indirilir: 1 depo etme ve sigorta ücretleri gibi menkul kıymetlerin muhafazası için yapılan giderler; 2 Temettü hisseleri ile faizlerin tahsil giderleri (Şirket toplantılarına kişisel olarak ya da bilvekale iştirak gibi sermayenin idaresi için yapılan giderler irattan indirilmez); 3 Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü ücret, fotoğraf ve harçlar (Kazanç Vergisi irattan indirilmez) YABANCI PARASI İLE ÖDENEN FAİZ VE TEMETTÜLER: Madde 79 Menkul anapara iratları, yabancı parası ile tahsil edildiği ya da yabancı parası olarak kayıtlara intikal ettirildiği veya bu iratlara tanıdık olmayan parası olarak tasarruf edildiği takdirde, mezkur iratlar, tahsil edildikleri veya kayıtlara intikal ettirildikleri ya da tasarruf olundukları günün borsa rayici üzerinden, borsada rayici yahut, Maliye Bakanlığınca ödev olunacak kur üzerinden Türk Parasına çevrilir YEDİNCİ BIRIM : SAİR GELIR VE İRATLAR GELİRE GİREN ÖTEKI GELIR VE İRATLAR: Madde 80 (Değişik madde: 07012003 4783 SK3 md) Aşağı yazılmış olup geçen bölümlerin dışında kalan kazanç ve iratlar bu bölümdeki hükümlere tarafından vergiye ast gelire dahildir : 1 Değer artışı kazançları, 2 Arızi kazançlar DEĞERINDE ARTIŞI KAZANÇLARI: Mükerrer Madde 80 (Mülga madde: 22071998 436982 md; Bitmiş düzenlenen madde: 07012003 4783 SK4 md) Aşağıda yazılmış mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar layık artışı kazançlarıdır 1 (Öbür bend: 09042003 4842 SK8 md; Öbür bend: 30122004 5281 SK27mad) 1 2 İvazsız olarak iktisap edilenler ile bütün mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan artı süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin ya da öteki anapara piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar 2 70 inci maddenin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar 3 Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları açık havada kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar 4 Ortaklık haklarının ya da hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar 5 Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen ya da en ince ayrıntısına kadar elden çıkarılmasından doğan kazançlar 6 İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılmış mal (gerçek usulde vergiye bağlı çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tayin ettikleri gayrimenkulleri atama tarihinde müşterek tarafından satın gücenmiş sayılır) Bu maddede geçen elden tümdengelimdeyimi, yukarıda yazılmış mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını açıklama eder (Öbür fıkra: 30122004 5281 SK27mad) 1 2 Bir takvim yılında elde edilen değerinde artışı kazancının, menkul değer ve diğer anapara piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, 6000 Yeni Türk Lirası gelir vergisinden müstesnadır Faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen ya da ayrıntılarıyla satılmasından ya da ticari işletmeye dahil amortismana ast iktisadi kıymetlerle birinci fıkrada yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ticari gelir sayılır ve bunlara ticari gelir hakkındaki hükümler uygulanır VERGİLENDİRİLMEYECEK BEDEL ARTIŞI KAZANÇLARI: Madde 81 (Değişik madde: 07012003 4783 SK5 md) Aşağıdaki yazılı hallerde değer artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez : 1 Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni varisçiler tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve varisçiler göre işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin belirli değerleriyle (bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması 2 Kazancı bilanço esasına kadar saptama edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir anapara şirketine aktif ve pasifiyle tüm halinde devrolunması, devir bölge şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sahip ya da sahiplerinin şirketten, atama bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık payı alması (Bu ortaklık payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır) 3 Kollektif ve normal komandit şirketlerin bu maddenin (2) numaralı bendinde yazılı koşullar kapsamında nev'i değiştirerek anapara şirketi haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim şirket haline dönüşmesi halinde şekil değiştiren kollektif ve bayağı komandit şirketlerin ortaklarının anonim şirketteki ortaklık paylarını gösteren hisse senetlerinin nama yazılmış olması şarttır) SAFİ DEĞER ARTIŞI: Mükerrer Madde 81 (Mülga madde: 22071998 436982 md; Tekrar düzenlenen madde: 07012003 4783 SK6 md) Değerinde artışında safi gelir, elden sonuç karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen ödenti ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur Hasılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Ücret Yöntem Kanununun değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur Maliyet bedelinin mükelleflerce saptama edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Ücret Usul Kanunu hükümlerine göre, takdir komisyonlarınca tespit edilecek değer, kazancı bilanço ya da işletme hesabı esasına göre saptama edilen işletmelerde ise son bilançoda ya da envanter kayıtlarında gösterilen bedel başlıca alınır İşletmeye dahil amortismana alt iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli yerine amortismanlar düşüldükten daha sonra kalan net değeri alınır Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde Ödenti Yöntem Kanununun 266 ncı maddesinde yazılı itibari layık iktisap bedeli olarak kabul edilir Gizli mükelleflerin (kurumlar dahil), tanıdık olmayan anapara mevzuatına göre ilgili mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye'ye kişisel olarak getirdikleri nakdi veya ayni sermaye karşılığında iktisap ettikleri menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından doğan değerinde artışı kazançlarının hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate alınmaz Şu kadar ki, bu mükelleflerin Türkiye'de elde ettikleri kazançların, münhasıran bu menkul değer veya iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratlarından ve bu değer veya hisselerin elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazançlarından ibaret olması şarttır Bu mükelleflerin, Türkiye'de menkul kıymet alım satımıyla sürekli olarak uğraşmaları halinde, kur farkından doğan kazançlar da ticari kazancın hesabında dikkate alınır Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul kıymet veya iştirak hisselerinin iktisabına görev edilen yabancı sermayenin bu değer ya da hisselerin iktisap tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna kadar hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu değer ya da hisselerin elden çıkarılması tarihindeki aynı tedarik yabancı sermayenin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruna kadar hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır Mülk ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç edinmek üzere Devlet Istatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki yükselme oranında artırılarak saptama edilir (Ek tümce: 30122004 5281 SK28mad) 1 Şu dek oysa, bu endekslemenin yapılabilmesi için çoğaltma oranının % 10 veya üstünde olması şarttır ARIZİ KAZANÇLAR: Madde 82 (Öbür madde: 07012003 4783 SK7 md) Vergiye bağlı arızi kazançlar şunlardır : 1 Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından ya da bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar 2 Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyeti ile hür iş faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, az önce başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hasılat 3 Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların terhis ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil) 4 Arızi olarak yapılan bağimsizlik iş faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat 5 Reel usulde vergiye ast mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (hasar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan belirsiz alacakların tahsili dahil) 6 Rahat mükellefiyete ast olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticari, zirai ya da mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının on milyar liralık kısmı kazanç vergisinden müstesnadır Bu maddede geçen hasılatdeyimi alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsilcilik edilebilen menfaatleri açıklama eder Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde saptama olunur: 1 Bu maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yazılmış işlerde satış bedelinden maliyet bedeli ve satmak dolayısıyla yapılan giderler indirilir 2 Bu maddenin birinci fıkrasının (2), (3), (4) ve (5) numaralı bentlerinde yazılmış işlerde elde edilen hasılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler indirilir 3 Bu maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yazılmış işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır DÖRDÜNCÜ KISIM : VERGİNİN TARHI BİRİNCİ BIRIM : AÇIKLAMA ESASI BEYAN ESASI: Madde 83 Hilafına hüküm olmadıkça, Gelir Vergisi mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üstüne tarh olunur ŞARTNAME ÇEŞİTLERİ: Madde 84 Gelir Vergisi beyanları: 1 Takvim; 2 Muhtasar; 3 Münferit; Şartname ile yapılır 1 Takvim beyanname, muhtelif kaynaklardan bir yıllık yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsustur Gelirin yıllık yılının muhakkak bir dönemine taallük etmesi, beyannamenin yıllık vasfını değiştirmez 2 Muhtasar şartname, meslek verenler veya ödenti tevkifatı yapan diğer kimseler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, toplu olarak ücret dairesine bildirilmesine mahsustur 3 Münferit şartname, bakimli mükellefiyete tabi olanların takvim beyanname ile bildirmeye mecbur olmadıkları gelir ve iratlardan, vergisi tevkif suretiyle alınmamış olanların bildirilmesine mahsustur İKİNCİ BÖLÜM : GELİRİN TOPLANMASI VE YILLIK ŞARTNAME GELİRİN TOPLANMASI VE BEYAN : Madde 85 (Öbür madde: 22071998 436944 md) Mükellefler 2 nci maddede yazılmış kaynaklardan bir yıllık yılı içinde elde ettikleri gelir ve iratları için bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça takvim beyanname verirler Bu Kanuna göre beyanı gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zorunludur Tacirlerle çiftçiler ve bağimsizlik iş erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler Bu hüküm şirketlerin etkinlik ve tasfiye dönemlerine şamil edinmek üzere kollektif şirket ortakları ile komanditeler hakkında da uygulanır Yabancı memleketlerde elde edilen gelir ve iratlar : 1 Mükellefin bunları Türkiye 'de hesaplarına intikal ettirdiği yılda; 2 Türkiye 'de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dışındaki sebeplerden ileri geldiği tevsik olunan hallerde, müklelefin bunlara tasarruf edebildiği yılda; Elde edilmiş sayılır BIRLEŞTIRME YAPILMAYAN HALLER: Madde 86 (Öbür madde: 09042003 4842 SK9 md) Altında belirli gelirler için takvim şartname verilmez, öteki gelirler için şartname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez 1 Bütün mükellefiyette; a) Reel usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar, bu Kanunun 75 inci maddesinin (15) numaralı bendinde yazılmış menkul anapara iratları, gelir ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı, b) Tek işverenden gücenmiş ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler (pat diye fazla işverenden ödenti almakla beraber, birdenbire sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci kazanç diliminde bulunan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dahil), c) Vergiye alt kazanç toplamının (a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç 103 üncü maddede yazılmış tarifenin ikinci gelir diliminde bulunan tutarı aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata bağlı tutulmuş olan; ansizin fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları, d) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 600 milyon lirayı aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları 2 Gizli mükellefiyette, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest iş kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer gelir ve iratlar İHTİYARİ BIRLEŞTIRME VE IFADE: Madde 87 (Mülga madde: 22071998 43682 md) ZARARLARIN KARLARA DEĞIŞ TOKUŞ VE MAHSUBU: Madde 88 (Değişik madde: 24121980 236163 md) Gelirin () toplanmasında kazanç kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararlar (80 inci maddede yazılı diğer gelir ve iratlarda () doğanlar hariç) öteki kaynakların kazanç ve iratlarına mahsup edilir (Değişik fıkra: 31121981 257419 md) Bu mahsup neticesinde kapatılmayan hasar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilir sırt sırta beş sene içinde mahsup edilmeyen hasar bakiyesi müteakip yıllara naklolunamaz Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, gider fazlalığından doğanlar hariç, sermayede vukua gelen eksilmeler hasar addolunmaz (Ilave fıkra: 12061987 33804 md) Tam mükellefiyette yurt dışı faaliyetlerden doğan zararlar, faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlarına göre ifade edilen aidat matrahlarının (hasar dahil) her sene o ülke mevzuatına göre denetleme yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması ve bu raporun aslı ile tercüme edilmiş bir örneğinin Türkiye'deki ilgili aidat dairesine ibrazı halinde mahsup edilebilecektir Denetim kuruluşlarınca hazırlanacak raporun ekinde bulunan ücret beyanlarının, bilanço ve karhasar cetvellerinin o ülkedeki yetkili parasal makamlarca onaylanması zorunludur Faaliyette bulunulan ülkede yoklama kuruluşu olmaması halinde, her yıla ait aidat beyannamesinin, o ülke yetkili makamlarından alınan birer örneğinin mahallindeki Türk elçilik ve konsoloslukları, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan ülkenin aynı mahiyetteki temsilcilerine onaylatılarak, aslının ve çeviri edilmiş bir örneğinin ilgili aidat dairesine ibrazı yeterlidir (Ilave fıkra: 12061987 33804 md) Türkiye'de mahsup edilen yurt dışı zararın, ilgili ülkede de mahsup edilmesi halinde, Türkiye'deki beyannameye dahil edilecek yurt dışı kazanç, mahsuptan önceki miktar olacaktır (Ilave fıkra: 12061987 33804 md) Türkiye'de Gelir Vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili yurt dışı zararlar, yurt içindeki kazanç ve iratlardan mahsup edilmez (Ilave fıkra: 12061987 33804 md) Bu Maddenin uygulanmasıyla ilgili yöntem ve esasları belirlemeye Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir DIĞER İNDİRİMLER 1 Madde 89 (Öbür madde: 16072004 5228 SK28mad) Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir: 1 Beyan edilen gelirin % 10'unu (kişisel emeklilik sistemi dışındaki kişi sigorta primleri için, beyan edilen gelirin % 5'ini) ve asgarî ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve minik çocuklarına ait hayat, vefat, kaza, rahatsızlık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile kişisel emeklilik sistemine ödenen katkı maddesi payları (sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta ya da emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ödenti geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında hem indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların bambaşka şartname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilir) Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları bir katına kadar artırmaya ve belirtilmiş haddi asgarî ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere bitmiş belirlemeye yetkilidir 2 Ifade edilen gelirin % 10'unu aşmaması , 1 Türkiye'de yapılması ve kazanç ya da kurumlar vergisi mükellefiyeti yer alan hakiki veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve ufak çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve afiyet harcamaları (mükerrer 121 inci madde çerçevesinde eğitim ve sıhhat harcamaları sebebiyle aidat indiriminden yararlanan ücretliler, aynı harcamalarını bu hükümden yararlanarak matrahlarından indiremezler) 3 Bağımsızlık iş faaliyetinde bulunan veya kolay usulde vergilendirilen özürlülerin açıklama edilen gelirlerine, 31 inci maddede yer alan esaslara kadar hesaplanan takvim indirim (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu özürlü birey bulunan bağimsizlik iş erbabı ile hizmet erbabı (tevkifat matrahı dahil) da yararlanır) 4 Genel ve özel bütçeli millet idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile millet yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti belli vakıflara takvim toplamı beyan edilecek gelirin % 5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10'unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar 5 Genel ve özel bütçeli millet idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan mektep, sıhhat tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile anaokulu, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar ya da bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı 6 Fakirlere takviye nedeniyle gıda bankacılığı faaliyetinde yer alan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı 1 7 Genel ve özel bütçeli millet idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, millet yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca aidat muafiyeti bilinen vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen; a) Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal ya da uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine, b) Ülkemizin medenilik birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme eser ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yurt açık havada dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına, c) Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına, d) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine, e) Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına, f) Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının uygun korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye'ye getirtilmesi çalışmalarına, g) Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına, h) 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, modern ve geleneksel el sanatları alanlarındaki mahsul ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına, i) Maddi olmayan kültürel miras, hoş sanatlar, sinema, modern ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve etkinlikler ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya başvuru merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü vasıta ve teçhizatın tedariki ile film yapımına, j) Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına, İlişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların % 100'ü (Bakanlar Kurulu, bölgeler ve etkinlik türleri itibariyle bu oranı yarısına kadar indirmeye veya kanuni oranına değin çıkarmaya yetkilidir) 8 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 1761992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; acemi spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50'si 9 Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına karşın araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının % 40'ı oranında hesaplanacak ArGe indirimi 10 (Ilave bend: 221220055436 SK14 mad) 2 Bakanlar Kurulunca destek kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık yoluyla makbuz mukabili yapılan aynî veya nakdî bağışların tamamı Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana ast iktisadi kıymetler için hesaplanan değeri düşme tutarlarından verilen paylar üzerinden ArGe indirimi hesaplanmaz ArGe indiriminden yararlanılacak harcamaların kapsamı ile uygulamadan yararlanılabilmesi için zorunlu belgeleri ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mülk veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Aidat Yöntem Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca saptama edilecek değeri esas alınır MATRAHTAN VE KAZANÇ UNSURLARINDAN İNDİRİLMİYECEK GİDERLER: Madde 90 (Öbür madde: 19021963 20245 md) Kazanç Vergisi ile öteki kişisel vergiler ve her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsili Usulü hakkındaki Kanun hükümlerine tarafından ödenen cezalar, geç kalma zamları ve faizler Gelir Vergisinin matrahından ve kazanç unsurlarından indirilmez (Ilave fıkra: 03121988 350512 md) Ücret Usul Kanunu hükümlerine tarafından ödenen gecikme faizleri, ödenti matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez Madde 91 (Değişik madde: 18041984 29951 md) Takvim beyannamelerin şekil, muhteva ve ekleri Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tahsis ve saptama olunur Mükellefler beyanlarını bu şartname ile yapmaya veya bu beyannamelerde yazılmış bilgilere mütenazır olarak bildirmeye mecburdurlar YILLIK BEYANNAMENİN VERİLMESİ: Madde 92 (Değişik madde: 19021963 20246 md) (Değişik fıkra: 09042003 4842 SK11 md) Bir takvim yılına ait beyanname izleyen yılın Mart ayının onbeşinci günü akşamına değin , gelirin yalnızca basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret olduğu takdirde izleyen yılın Şubat ayının onbeşinci günü akşamına kadar, tam mükellefiyette vergiyi tarha yetkili vergi dairesine, dar mükellefiyette Türkiye'de aidat muhatabı mevcutsa onun Türkiye'de oturduğu yerin, Türkiye'de aidat muhatabı yahut işyerinin, işyeri pat diye fazla ise bu işyerlerinden herhangi birisinin bulunduğu yer ödenti dairesine verilir ya da taahhütlü olarak posta ile gönderilir Yillik yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terke takaddüm eden 15 gün, ölüm halinde, vefat tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir AİLE REİSİ BEYANI: Madde 93 (Mülga madde: 22071998 436982 md) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : ÖDENTI TEVKİFATI VE MUHTASAR BEYANNAME ÖDENTI TEVKİFATI: Madde 94 (Öbür madde: 26121993 394622 md) Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi ulus müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, meslek ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, hakiki gelirlerini demeç etmeye mecburi olan ticaret ve özgür meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına tarafından saptayan çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden ya da hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar 1 Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci Maddede yazılmış olup ücret farzedilen ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere kadar, 2 Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (noterlere özgür iş faaliyetlerinden nedeniyle yapılan ödemeler hariç); a) 18 inci Madde kapsamına giren hür iş işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden, b) Diğerlerinden, 3 42 nci Madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden, 4 Rahat mükellefiyete tabi olanlara, telif ve berat haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden, 5 a) 70 inci Maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden, b) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden, c) Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden, 6 a) Dağıtılsın veya dağıtılmasın Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci Maddesinin 4 numaralı bendinin; i) (a), (c) ve (d) bentlerinde yazılı kazançlardan, ii) (b) daha alçak bendinde yazılmış kazançlardan, b) (Öbür alt bend: 09042003 4842 SK12 md) i) Tam mükellef kurumlar göre; tam mükellef reel kişilere, kazanç ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar paylarından (karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmaz), ii) Tam mükellef kurumlar kadar; gizli mükellef hakiki kişilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye'de bir işyeri veya kalıcı vekil aracılığıyla kar payı elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılmış kar paylarından (Karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmaz), iii) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iradının başlıca merkeze aktarılan tutarı üzerinden, c) ( Mülga daha aşağı bent: 25122003 5035 SK49 md) i ) Bakanlar Kurulu'nca aidat muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu menfaatlerine yararlı farzedilen dernekler için (Bu bent gereğince yapılan tevkifat binde aniden artı olamaz), ii ) Öteki vakıf ve dernekler için (Bu bent uyarınca yapılan tevkifat yüzde aniden pozitif olamaz), 7 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Öbür ibare: 16072004 5228 SK29mad) 1 2 ( Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca aidat muafiyeti bilinen vakıflar, millet menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, iş örgütleri ve bunların üstteki kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve takviye sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile bütün mükellef kurumlara ödenenler dahil) a) Devlet tahvili faizlerinden, b) Hazine bonosu faizlerinden, c) (Öbür daha aşağı bent: 22071998 436948 md) Toplu Ev İdaresi, Ulus Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden, d) Nama yazılmış bono faizlerinden, e) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden, f) Diğerlerinden, 8 Mevduat faizlerinden (Değişik ibare: 16072004 5228 SK29mad) 1 2 (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yardımcı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, iş örgütleri ve bunların üstteki kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve takviye sandıkları gibi aidat uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) a) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile özel finans kurumlarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar paylarından, b) Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, c) Hamiline yazılmış mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, d) Diğerlerinden, 9) 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının 12 numaralı bendinde bulunan menkul sermaye iratlarından (Değişik ibare: 16072004 5228 SK29mad) 1 2 (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca aidat muafiyeti belli vakıflar, millet menfaatine yardımsever dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, iş örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile bütün mükellef kurumlara ödenenler dahil) a) Pasif olarak kredi verenlere ödenen kar paylarından, b) Kar ve hasar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar paylarından, c) Özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar paylarından, 10 (Öbür bent: 22071998 436948 md) a) Baş bayiler hariç almak üzere Ulusal Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar ile öteki kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan kurul, prim ve benzeri ödemelerden, b ) 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna kadar hakiki ve tüzel şahısların mallarını meslek akdi ile yan olmaksızın bunlar adına kapı kapı seyahat etmek suretiyle tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komite, pirim ve sanki ödemelerden, 11 (Öbür bent: 25051995 410823 md) Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller için yapılan ödemelerden; a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için, b) Öteki zirai mahsuller için, c) Ziraai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için, d) (Ilave bend: 28062001 4697 SK8 md) Çiftçilere yapılan ilk elden kazanç desteği ve alternatif ürün ödemeleri için, 12 PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri sebebiyle ödenen kurul bedeli üzerinden, 13 (Öbür bent: 25051995 410823 md) (Esnaf muaflığından) yararlananlara mülk ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden, 14 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının 14 numaralı bendinde bulunan menkul sermaye iratlarından (Değişik ibare: 16072004 5228 SK29mad) 1 2 (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca ücret muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yardımsever dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve destek sandıkları gibi aidat uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile bütün mükellef kurumlara ödenenler dahil) %25 ücret tevkifatı yapılır Tüccar, özgürlük meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifat; ticari, mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır Yukarıdaki bentlerde yazılı aidat tevkifatının yapılmasında 96 ncı Madde hükmü gözönünde tutulur (Değişik fıkra: 09042003 4842 SK12 md) Bu maddenin (6) numaralı bendinin (a) daha aşağı bendine kadar üzerinden ödenti tevkifatı yapılan kurum kazancından kar payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz Bakanlar Kurulu, bu Maddede yer alan tevkifat nispetini, herbir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra değin indirmeye veya bir katına dek artırmak suretiyle her tarafta saptama etmeye yetkilidir Bu yetki; Bütün ve rahat mükellefler ile gerçek ve tüzel kişiler itibariyle, 6, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan; mevduat ya da menkul kıymetin vadesi, menkul kıymetlerin türleri ile bankalar ve 2499 sayılı Anapara Piyasası Kanununa kadar kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasasında değerlendirilen paralara ödenen faizler için, 6 numaralı bendin (b) daha alçak bendinde bulunan menkul anapara iratları kapsamına giren Devlet tahvili, Hazine bonosu faizleri ve Toplu Konut İdaresi ile Millet Ortaklığı idaresince çıkartılan menkul kıymetlerin gelirlerine isabet eden kısım için (bu kısım, bu faiz ve gelirlerin toplam kurum hasılatı içindeki payına tarafından hesaplanır), (Değişik fıkra: 25051995 410823 md) 11 numaralı bent uyarınca zirai ürün bedelleri üzerinden yapılacak aidat tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılıp satılmadığına ya da destekleme kapsamında alım yapan kurumlar ile diğerlerine, zirai faaliyet dahilinde ifa edilen hizmetler için de faaliyetin türü ve niteliğine, münhasıran zirai alet ve makinalarla verilen hizmetlere veya zirai işletmenin başka kişilerin işlerinde kullandırılmak suretiyle yapılmasına kadar, (Öbür fıkra: 25051995 410823 md) 13 numaralı bentte bulunan ödemelerde ödeme yapılan şahısların mükellef olup olmadıklarına, ödemenin konusunun emtia ya da hizmet alımı, emtia ve hizmet alımının birlikte olmasına, iş grupları, iş nevileri, sektörler ve emtia gruplarına kadar, Öbür oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir Bakanlar Kurulu, bu Maddede yer alan tevkifat nispetini, kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden bakimli mükellefler için, ülkeler itibariyle ve ortak edinmek şartıyla, ayrı ayrı ya da topluca sıfıra dek indirmeye ya da bir katına kadar artmak suretiyle her tarafta saptama etmeye yetkilidir 15 (Ilave bend: 28062001 4697 SK8 md) a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) daha alçak bendinde bulunan menkul sermaye iratlarından, b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) daha alçak bendinde bulunan menkul anapara iratlarından, c) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (c) daha aşağı bendinde bulunan menkul anapara iratlarından, (Ilave fıkra: 12062002 4761 SK2 md) Maliye Bakanlığı, vergiye bağlı işlemlere taraf veya arabulucu olanları verginin ödenmesinden sorumluluk sahibi tutabilir TEVKİFATA TABI OLMIYAN ÜCRETLER: Madde 95 Aşağı yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkif usulü cari olmaz 1 Ücretlerini tanıdık olmayan bir memleketteki meslek verenden direkt bölge hizmet erbabı; 2 16 ncı Maddede yazılı istisnadan faydalanmıyan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri: 3 Maliye Bakanlığınca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler Bunlar gelirlerini, bu kısmın 2 nci bölümündeki hükümlere göre, takvim beyanname ile bildirirler ÖDENTI TEVKİFATINDA UYULACAK ESASLAR: Madde 96 (Öbür fıkra: 31121982 277211 md) Ücret tevkifatı, 94 üncü Madde kapsamına giren nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır Bu Maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına yan gelir ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda belirten her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder (Değişik fıkra: 24121980 236166 md) Ücret tevkifatı, ücretler dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan kadar üstlenilmesi halinde bu aidat, bilfiil ödenen arz ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır AIDAT TEVKİFATININ GÖSTERİLMESİ: Madde 97 Meslek verenler, hizmet erbabına ödedikleri ücretlerden 94 üncü Madde gereğince yaptıkları vergi tevfikatını Aidat Yöntem Kanununda yazılı ücret bordrosunda veya bordro yerine geçen öteki kayıtlarda göstermeye mecburdurlar (Öbür fıkra: 31121981 257421 md) 94 üncü Maddede yazılmış ödemelerden yapılan vergi tevkifatı, aidat kesenin kayıt ve hesaplarında keza gösterilir (Değişik fıkra: 31121981 257421 md) 94 üncü Maddede yazılı mevduat faizlerinden yapılan vergi tevkifatı takvim yılının sonunda vadeli hesap yılı içinde kapatılmışsa hesabın kapatıldığı tarihte ödenti kesenin tescil ve hesaplarında gösterilir MUHTASAR ŞARTNAME: A VERİLME ZAMANI: Madde 98 (Öbür madde: 31121981 277212 md) 94 üncü Madde gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar bir ay içinde yaptıkları ödemeler ya da tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın yirminci günü akşamına dek ödeme ya da tahakkukun yapıldığı yerin ast olduğu ücret dairesine bildirmeye mecburdurlar Yıl sonlarında tahakkuk ettirilen mevduat faizlerinden kesilecek vergilerin bildirilmesi için bu süre bir ay uzatılır Benzer belediye hudutları içinde muhtelif yerlerde yapılan ödeme ve tahakkuklar ile bunlara ait vergilerin bir merkezden bildirilmesi caizdir (Değişik fıkra: 03121988 350514 md) Zirai ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç elde etmek üzere, çalıştırdıkları hizmet erbabı sayısı 10 ve daha eksik olanlar, 94 üncü Maddeye göre yapacakları tevkifatla ilgili muhtasar beyannamelerini, emrindeki bulundukları aidat dairesine önceden anlatmak şartıyla her ay yerine Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının yirminci günü akşamına kadar verebilirler B MUHTEVİYATI: Madde 99 Muhtasar beyannamede aşağıdaki malumatın gösterilmesi lazımdır: a) Tevkifat yapanın adı ve soyadı ya da unvanı ile adresi; b) Muhtasar beyannamenin ilgili bulunduğu ay ya da aylar; c) Aylık aidat bordrolarının icmali: 1 Hizmet erbabının sayısı; 2 Hizmet erbabına verilen ücretler tutarı; 3 Ücretlerden yapılan aidat tevkifatının tutarı (Üç aylık muhtasar beyannamelerde her aya ait bordronun icmali farklı gösterilir); d) Aidat tevkifatına tabi öteki ödemeler: 1 (Öbür daha aşağı bent: 24121980 236167 md) İstihkak sahibinin adı ve soyadı ile iş adresi, varsa bağlı bulunduğu aidat dairesi ve mükellef hesap numarası; 2 Ödemenin nev'i; 3 Ödemenin miktarı; 4 Ödemeden yapılan ödenti tevkifatı; e) Muhtasar beyannamenin tanzim tarihi ve yetkili imza (Öbür fıkra: 31121981 257422 md) Tevkifata tabi menkul sermaye iratları ile bunlardan yapılan vergi tevkifatı nev'i itibariyle icmalen ayrı bir muhtasar beyannameye alınır MUHTASAR ŞARTNAME VERİLMİYECEK HALLER: Madde 100 Genel bütçeye dahil idare ve müesseseler yaptıkları ücret tevkifatı için şartname vermezler DÖRDÜNCÜ BÖLÜM : ÖZEL HALLER VE MÜNFERİT ŞARTNAME MÜNFERİT BEYANNAMENİN VERİLMESİ: Madde 101 (Değişik madde: 24121980 236168 md) (Öbür fıkra : 22071998 436949 md) Kuytu mükellefiyete bağlı mükelleflerden yıllık beyanname vermeye zoraki olmayanlar: 1 Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan diğer gelir ve iratlarını gayrimenkulün bulunduğu, 2 Menkul malların ve hakların elden çıkaraılmasından doğan öteki gelir ve iratlarını, mal ve hakların Türkiye 'de elden çıkarıldığı, 3 Ticari ya da zirai bir işletmenin faaliyetinin durdurulması ya da terk edilmesi karşılığında elde ettikleri diğer kazanç ve iratlarını işletmenin bulunduğu, 4 Arızi olarak ticari işlemlerin yapılmasından ya da bu nitelikteki işlemlere tavassuttan elde edilen diğer kazanç ve iratlarla, arızi olarak serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla elde edilen kazançlar ve sicacik mükellefiyete bağlı olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri diğer gelir ve iratlar, faaliyetin yapıldığı ya da yolcu veya yükün taşıta alındığı, 5 Hakiki usulde vergiye emrindeki mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonra elde ettikleri öteki gelir ve iratlar ( hasar yazılan değersiz alacaklarla karşılık ayrılan kesin olmayan alacaklıların tahsili dahil ), ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi veya ihale, arttırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde ettikleri öteki kazanç ve iratları, vergisi tevkif suretiyle alınmamış menkul anapara iratlarının ve öteki her türlü gelir ve irada ilişkin ödemenin Türkiye'de yapıldığı, 6 Diğer hallerde Maliye Bakanlığınca belirlenen, Yerin vergi dairesine münferit beyananme ile bildirmeye mecburdurlar Bu gelir ve iratlardan özgür meslek faaliyetlerine ilişkin olanların beyannamelerinin bu faaliyetlerin sona erdiği öteki gelir ve iratlarla ilgili beyannamelerin ise bu kazanç ve iratlarla ilgili () beyannamelerin ise bu kazanç ve iratların iktisap olunduğu tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili aidat dairesine verilmesi mecburidir Geliri telif ve patent haklarının satışından ibaret olan ve tamamı üzerinden tevkif suretiyle kazanç vergisi ödemiş bulunan gizli mükellefiyete ast kimselerin bu gelirleri için münferit beyanname vermeleri ihtiyaridir MÜNFERİT BEYANNAMENİN MUHTEVİYATI: Madde 102 Münferit beyannamede altında yazılmış malumatın gösterilmesi lazımdır: 1 (Değişik bent: 24121980 236169 md) Mükellefin adı ve soyadı, varsa unvanı ile adresi ve emrindeki bulunduğu vergi dairesi ile mükellef hesap numarası; 2 Beyanname mükellef adına Türkiye'de başka bir kimse kadar verilmişse, beyannameyi verenin adı ve soyadı, varsa unvanı ile adresi; 3 Muamelenin yapıldığı tarih veya tarihler; 4 Elde edilen kazançların nev'i; 5 Elde edilen kazançların tutarı BEŞİNCİ BIRIM : VERGİNİN NİSPETİ TARİFE: Madde 103 (Öbür madde: 30032006 5479 SK1 md) Gelir vergisine ast gelirler; 7000 YTL'ye değin % 15 18000 YTL'nin 7000 YTL'si için 1050 YTL, fazlası % 20 40000 YTL'nin 18000 YTL'si için 3250 YTL, fazlası % 27 40000 YTL'den fazlasının 40000 YTL'si için 9190 YTL, fazlası % 35 oranında vergilendirilir VERGİNİN HESAPLANMASI: Madde 104 (Değişik madde: 24121980 236171 md) Yıllık Kazanç Vergisi, vergiye alt gelirlerin yıllık toplamından 31 inci Maddedeki indirimler düşüldükten sonradan 103 üncü Maddedeki nispetler uygulanmak suretiyle hesaplanır Ücretlerin vergilendirilmesinde aylık ücret; takvim aidat 12'ye bölmek, gündelik vergi aylık aidat 30'a taksim etmek suretiyle hesaplanır (Mülga son fıkra : 30122004 5281 SK44mad) 1 Madde 105 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) ALTINCI BIRIM : TARH MUAMELESİ TARH YERİ: Madde 106 Gelir Vergisi, mükellefin ikametgahının bulunduğu mahal aidat dairesince tarh edilir Şu değin ancak; 1 Iş yeri ve ikametgahı bambaşka ödenti daireleri bölgesinde yer alan mükelleflerin vergileri, Maliye Bakanlığınca yerinde görüldüğü takdirde ve mükellefe de evvelden bildirilmek kaydiyle meslek yerinin bulunduğu; 2 Öteki () ücretlerde, gezici olarak çalışanların ticaret ve özgürlük iş kazançlarının vergileri bu ücret ve kazanç sahiplerinin ikametgahtarının bulunduğu yerin ücret dairesince tarh edilmemişse, faaliyetlerini icra ettikleri; 3 Kuytu mükellefiyete bağlı olanların vergileri, beyannamelerini vermeye mecbur oldukları; Yerin vergi dairesince tarh olunur TARHİYATIN MUHATABI: Madde 107 Kazanç Vergisi, bu vergiye mükellef olan hakiki kişiler adına tarh edilir Şu dek fakat; 1 Küçüklerle kısıtlılarda, bunların nam ve hesabına kanuni temsilcileri; 2 (Mülga bent: 22071998 436982 md) 3 Verginin tevkif suretiyle alınması halinde, mükellef hesabına tevkifat yapmaya zoraki olanlar; 4 (Öbür bent: 27031969 11375 md) Gizli mükellefiyette, mükellefin Türkiye'de daimi temsilcisi mevcutsa mükellef hesabına daimi vekil (Türkiye'de ansizin fazla daimi temsilcinin mevcudiyeti halinde, mükellefin ödev edeceği, tarhiyat tarihine kadar böyle bir görev yapılmamışsa temsilcilerden herhangi birisi), kalıcı temsilci mevcut değilse, kazanç ve iratları tanıdık olmayan kişiye sağlıyanlar; Tarhiyata muhatap tutulurlar VERGİLENDİRME DÖNEMİ: Madde 108 (Değişik madde: 24121980 236173 md) Kazanç Vergisinde vergilendirme dönemi, geçmiş yıllık yılıdır Şu dek ama: 1 Mükellefiyetin takvim yılı içinde kalkması halinde, vergilendirme dönemi, takvim yılı başından mükellefiyetin kalkması tarihine dek geçen süreye inhisar eder; 2 (Mülga bent: 22071998 436982 md) 3 (Öbür bent: 22071998 436981 md) Öteki ücretlerde vergilendirme dönemi hizmetin ifa olunduğu yıllık yılıdır 4 Tevkif yoluyla ödenen vergilerde, istihkak sahipleri ayrıca yıllık beyanname vermeye zorunlu değillerse tevkifatın ilgili bulunduğu dönemler vergilendirme dönemi sayılır ve kesilen ya da kesilmesi icabeden vergiler takvim verginin yerine geçer; 5 Münferit şartname ile bildirilmesi gereken gelirlerin vergilendirilmesinde vergilendirme dönemi yerine gelirin iktisap tarihi başlıca tutulur TARH ZAMANI: Madde 109 (Öbür madde: 24121980 236174 md) Gelir Vergisi: 1 Beyanname verilmesi icabeden hallerde, beyannamenin verildiği günde, şartname posta ile gönderilmişse, vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi takibeden yedi gün içinde; 2 Öteki () ücretlerde, hizmetin ifa olunduğu takvim yılının ikinci ayında, yıllık yılı içinde işe başlanması halinde, işe başlama tarihinden itibaren bir ay içinde; 3 (Mülga bent: 22071998 436982 md) Tarh edilir 2 numaralı bentte yazılmış öteki ödenti () sahiplerinden bu bentlerde belirli tarh zamanlarının hitamından evvel memleketi terk edenlerin vergileri, memleketi terke tekaddüm eden 15 gün içinde tarh olunur 2 numaralı bentte yazılı diğer ödenti () sahipleri, tarh zamanlarında, ödenti karnelerini ast oldukları ödenti dairelerine ibraz ederek vergilerini tarh ettirmeye mecburdurlar VERGİLENDİRME DÖNEMİ İÇİNDE İŞE BAŞLIYAN ÖTEKI ÜCRET SAHİPLERİNİN AIDAT MATRAHI VE VERGİLERİ: Madde 110 (Değişik madde: 19021963 20254 md) 1 Takvim yılı içinde işe başlıyan diğer vergi sahiplerinin vergi matrahı, yıllık diğer aidat matrahından () işe başlama ayı hariç tutulmak suretiyle, o yılın ardına kadar ama aylara isabet eden miktardır Takvim yılının birinci yarısı içinde işini bırakan diğer ödenti sahiplerinden, keyfiyeti yıllık yılının ikinci yarısı girmeden haber verenlerin ikinci taksite isabet eden vergileri terkin olunur 2 (Mülga bent: 22071998 436982 md) YEDİNCİ BÖLÜM : ORTALAMA KAR HADDİ, MINIMUM GAYRİ SAFİ HASILAT VE GİDER ESASLARINA GÖRE GELIR TAYİNİ SIRADAN KAR HADDİ VE EN AZ GAYRİSAFİ HASILAT ESASI: Madde 111 (Mülga madde: 25051995 410839 md) TALIH OYUNLARI SALONLARINDAN ELDE EDİLEN KAZANÇLARDA EN DÜŞÜK ÖDENTI: Mükerrer Madde 111 (Ek madde: 25051995 410824 md) 2634 sayılı Turizmi Özendirme Kanununa tarafından talih oyunları salonları işletmeciliği faaliyetinde yer alan reel usulde gelir vergisine ast ticari gelir sahipleri; cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, kismet oyunları salonlarında bulundurdukları birincil 6 oyun masasının herkes için aylık 100 000 000 (800000000) lira, sonradan gelen her oyun masası için ise 75 000 000 (600000000) lira ve birincil 60 oyun makinesinin herkes için 10 000 000 (80000000) lira, sonra gelen her oyun makinesi için ise 7 500 000 (60000000) lira asgari ücret öderler Yukarıda yer alan tutarlar, Vergi Yöntem Kanunu hükümlerine kadar o sene için belirlenen her tarafta değerleme oranı ile çarpılmak suretiyle yeniden tespit edilir ve izleyen yılda bu tutarlar başlıca alınır Bakanlar Kurulu bu tutarları 10 katına kadar artırmaya yetkilidir Bu yetki, baht oyunları salonlarının bulunduğu turizm alan, alan ve merkezleri itibariyle öbür miktarlar saptama edilmek suretiyle de kullanılabilir Aylık dönemler itibariyle hesaplanan bu aidat, müteakip ayın 20 nci günü akşamına değin gelir vergisi bakımından emrindeki bulunulan vergi dairesine bir beyanname ile açıklama edilir ve aynı zaman içinde ödenir Bir önceki yıl içinde tahakkuk eden bu vergiler, yıllık şartname üzerinden bu faaliyete ilişkin olarak hesaplanan kazanç vergisinden mahsup edilir, mahsup edilemeyen vergiler ise inkar ve iade edilmez Cari vergilendirme dönemine ilişkin ödenmemiş geçici verginin talih oyunları salonlarından elde edilen kazanca isabet eden kısmının; bu Madde uyarınca ödenen minimum ödenti kadarki kısmı terkin edilir Geçici verginin kismet oyunları salonlarından elde edilen kazanca isabet eden kısmı, şans oyunları salonlarından sağlanan hasılatın toplam hasılat içindeki payına tarafından hesaplanır Yapılan çalışmalar sonucunda bu Madde gereğince ödenmesi gereken, geçmiş dönemlere ait en az verginin beceriksiz ifade edildiğinin tespit edilmesi halinde, yetersiz ifade edilen bu kısım için re'sen ya da ikmalen en düşük vergi tarh edilir ve tarh edilen bu vergiye ceza ve gecikme faizi uygulama edilir Takvim şartname verme süresi geçtikten sonradan bu tarhiyat, yıllık beyannamede beyan edilen kazanç üzerinden hesaplanan vergiyi aşan vergi farkı için yapılır Bir önceki dönemde ödenmesi gereken verginin yıllık beyannamede mahsup edilen tutarı için ise cinayet ve mahsup tarihine kadar gecikme faizi aranır Şans oyunları salonları işletmeciliği faaliyetinde yer alan kurumlar vergisi mükellefleri de cari vergilendirme döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere bu Maddede belirtilen esaslar çerçevesinde minimum aidat öderler Bu uygulamanın yöntem ve esasları Maliye Bakanlığınca tayin ve tespit olunur ASGARI ZİRAİ KAZANÇ ESASI: Madde 112 (Mülga madde: 22071998 436982 md) EN AZ ZİRAİ ÜCRET: Mükerrer Madde 112 (Ilave madde: 24121980 236177 md; Mülga madde: 22071998 436982 md) Madde 113 (Mülga madde: 18041984 29954 md) SEKİZİNCİ BIRIM : MAL VARLIĞI BEYANI BEYANDA BULUNACAKLAR: Madde 114 (Mülga madde: 18041984 29954 md) Madde 115 (Mülga madde: 18041984 29954 md) Madde 116 (Mülga madde: 18041984 29954 md) DOKUZUNCU BIRIM : HAYAT STANDARDI ESASI HAYAT STANDARDI ESASI : Mükerrer Madde 116 (Mülga madde: 22071998 436982 md) BEŞİNCİ KISIM : VERGİNİN ÖDENMESİ BİRİNCİ BIRIM : TAKSİTLER YILLIK BEYANA YAN GELİRLER ÜZERİNDEN TAHAKKUK EDEN VERGİLERDE ÖDEME: Madde 117 (Değişik madde: 09042003 4842 SK14 md) 1 Şubat ayı içerisinde verilmesi gereken beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergisi Şubat ve Haziran aylarında; 2 Mart ayı içerisinde verilmesi gereken şartname ile bildirilen kazanç üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergisi Mart ve Temmuz aylarında; Olmak üzere iki eşit taksitte ödenir Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük bir kısmı zirai kazançtan oluşan mükellefler hakkında gerekli görülen hallerde, iki taksitten artı olmamak üzere, muhakkak imal bölgeleri ve ziraat ürünlerine kadar, özel ödeme zamanları tahsis edebilir Mükerrer Madde 117 (Mülga madde: 31121982 277220 md) ÖTEKI ÜCRETLER ÜZERİNDEN TAHAKKUK EDEN VERGİLERDE ÖDEME: Madde 118 (Öbür madde: 19021963 20260 md) Diğer () ücretlerin vergisi: 1 Öteden beri işe devam edenlerde, takvim verginin yarısı takvim yılının () ikinci, diğer yarısı sekizinci ayında; 2 Yillik yılının () birinci yarısı içinde işe başlıyanlarda, takvim verginin yarısı verginin karneye yazıldığı ayda; öteki yarısı yıllık yılının () sekizinci ayında; 3 Yillik yılının () ikinci yarısı içinde işe başlıyanlarda, verginin karneye yazıldığı ayda; ödenir ÖDENTI TEVKİFATININ YATIRILMASI: Madde 119 (Değişik madde: 25 51995 410825 md) 94 üncü madde gereğince yapılan vergi tevkifatı, aidat kesenler tarafındanbeyanname verecekleri ayın yirmialtıncı günü akşamına dek ast bulundukları vergi dairesine yatırılır (Mülga tümce: 09042003 4842 SK37 md) MÜNFERİT ŞARTNAME İLE BİLDİRİLEN KAZANÇLARIN VERGİSİ: Madde 120 Münferit şartname ile bildirilen kazançların vergisi, beyanname verme süresi içinde vergi dairesine ödenir GEÇİCİ ÖDENTI: Mükerrer Madde 120 (Değişik madde: 22071998 436952 md) Ticari kazanç sahipleri ( basit usulde vergilendirilenler hariç ) ile serbest iş erbabı cari vergilendirme döneminin kazanç vergisine mahsup edilmek üzere, bu Kanunun ticari veya mesleki kazancın tespitine ilişkin hükümlerine göre (indirim ve isitisnalar ile Ücret Yöntem Kanunun değerlemeye ait hükümleri de dikkate alınarak ) belirlenen ilgili hesap döneminin altışar aylık kazançları ( 42 nci madde kapsamına giren kazançlar ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerden sağladıkları kazançlar hariç ) üzerinden, 103 üncü maddede bulunan tarifenin birincil gelir dilimine uygulanan oranda geçici vergi öderler Geçici aidat matrahının hesaplanmasında dönem sonu mülk mevcutları, kayıtlar üzerinden saptama edilebilir (Mülga cümle: 09042003 4842 SK37 md) (Ilave fıkra: 11081999 44442 md) Bakanlar Kurulu geçici vergi dönemlerini üç aya indirmeye, geçici verginin beyan süresini üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın onuncu, ödeme süresini ise onyedinci günü akşamı olarak belirlemeye yetkilidir Hesaplanan geçici ödenti, altı aylık dönemi izleyen ikinci ayın onuncu günü akşamına değin bağlı olunan aidat dairesine demeç edilir ve onyedinci günü akşamına değin ödenir Aynı dönem içinde tevkif edilmiş bulunan gelir vergisi (42 nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifat hariç) hesaplanan geçici vergiden mahsup edilir Yapılan araştırmalar sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin %10' u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tesbiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re'sen veya ikmalen geçici ödenti tarh edilir Mahsup süresi geçtikten sonra, kesinleşen geçici vergiler terkin edilir, ama gecikme faizi ve cinayet tahsil edilir Bir önceki takvim yılında altışar aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici vergi, takvim şartname üzerenden hesaplanan kazanç vergisinden mahsup edilir Mahsup edilemeyen tutar, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir Bu mahsuplara rağmen kalan geçici aidat tutarı, o yılın ardına kadar yazılmış olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edilir İşin bırakılması halinde, işin bırakıldığı dönemi izleyan dönemlerde geçici ödenti ödenmez Geçici ücret uygulamasına ilişkin usuller Maliye Bakanlığınca tespit edilir İKİNCİ BÖLÜM : MAHSUPLAR AIDAT TEVKİFATININ MAHSUBU: Madde 121 Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan bu kanuna tarafından kesilmiş bulunan vergiler, şartname üzerinden hesaplanan Kazanç Vergisine mahsubedilir (Değişik fıkra: 24121980 236184 md) Mahsubu yapılan miktar Kazanç Vergisinden artı olduğu takdirde aradaki fark ücret dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin beyanname tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üstüne kendisine ret ve iade olunur (Ilave fıkra: 25122003 5035 SK15 md) 1 Maliye Bakanlığı; iadeyi mahsuben veya nakden yaptırmaya, çözümleme raporuna, yeminli finansal müşavir raporuna ya da teminata bağlamaya ve iade için aranılacak belgeleri belirlemeye yetkilidir (Ilave fıkra: 25122003 5035 SK15 md) 1 Bu yetki; gelir türlerine, iade şekillerine, geliri elde edenin ya da ödemeyi yapanın hukuki statüsüne göre ayrı ayrı kullanılabileceği gibi muhakkak hadler çerçevesinde de kullanılabilir (Ilave fıkra: 25122003 5035 SK15 md) 1 Mahsuben iade işlemi, aranan bütün belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla yapılır İkmalen ya da resen yapılan tarhiyatlarda mahsup işlemi, mahsup talebine ilişkin başvuru ve eklerinin eksiksiz olarak ücret dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınarak yapılır Aranan belgelerin tamamlanması aşamasında yapılan tahsilatlar yönünden ayar yapılmaz ÜCRETLİLERDE VERGI İNDİRİMİ: Mükerrer Madde 121 (Değişik madde: 09042003 4842 SK15 md) Hakiki ücretlerin vergilendirilmesinde, mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sıhhat, gıda, giyim ve ikamet edilen konuta ait kira harcamalarının yıllık toplam tutarının; 3 milyar liraya dek % 8'i, 6 milyar liranın 3 milyar lirası için % 8'i, aşan kısmı için % 6'sı, 6 milyar liradan fazlasının, 6 milyar lirası için % 7'si, aşan kısmı için % 4'ü, Ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği kazanç vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir Şu değin fakat; harcamaların Türkiye'de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan reel ya da tüzel kişilerden alınan belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır Mahsup hakkı kazanılan tutarın hesaplanmasında dikkate alınan harcama tutarı, ödenti matrahının toplamını geçemez Ücretlilerin masraf belgelerinin işverene ibrazı, beyanı ve verginin mahsup ya da iadesine ilişkin süreleri saptama etmeye, iadeyi nakden ya da mahsuben yaptırmaya, 1 ve uygulamanın usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir ÖTEKI AIDAT VERGİSİNİN MAHSUBU : Madde 122 Diğer aidat zarfında vergilendirilen () hizmet erbabı muhtasar beyannameye ast meslek verenler nezdinde çalışmaya başladıkları takdirde, bu tarihten sonraki aylara ait olmak üzere peşin ödemiş oldukları vergiler hakiki ücretleri üzerinden hesaplanan vergilere mahsup edilir ve mahsubu yapılan arz hizmet erbabının vergi karnesine meslek veren kadar kaydolunur Mükerrer Madde 122 (Mülga madde: 04121985 3239138 md) YABANCI MEMLEKETLERDE ÖDENEN VERGİLERİN MAHSUBU: Madde 123 Tam mükellefiyete emrindeki mükelleflerin tanıdık olmayan memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratlardan mahallinde ödedikleri sözde vergiler, Türkiye'de tarh edilen Gelir Vergisinin yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmından indirilir Birinci fıkra hükmünce indirilecek tedarik Gelir Vergisinin yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmından pozitif olması halinde, aradaki ayrım nazara alınmaz Gelir Vergisinin tanıdık olmayan memlekette elde edilen kazanç ve iratlara isabet eden kısmı, bunların gelire olan nispeti üzerinden hesaplanır Birinci fıkrada yazılmış vergi indiriminin yapılması için: 1 Tanıdık Olmayan memlekette ödenen vergilerin gelir üzerinden alınan şahsi bir aidat olması; 2 Yabancı memlekette aidat ödendiğinin yetkili makamlardan alınan ve mahallindeki Türk elçilik ya da konsoloslukları, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan memleketin aynı mahiyetteki temsilcileri kadar onaylama olunan vesikalarla tevsik edilmesi; Şarttır 2 numarada yazılmış vesikalar taksit zamanına kadar gelmemiş olursa, tanıdık olmayan memlekette elde edilen gelir ve iratlara isabet eden ücret kısmı bir sene süre ile ertelenir Aranan vesikalar bu süre kapsamında ücret dairesine takdim edildiği takdirde ücret tenzil edilir; vakit geçtikten sonra durdurma hükmü kalkar ve vesikalar takdim edilse bile nazara alınmaz Ödenti Yöntem Kanununda yazılı mücbir sebeplere ait hükümler mahfuzdur Yabancı memleketlerde ödenen vergilerin ilgili bulundukları kazanç ve iratlar mükellef göre hangi yılın gelirine ithal edilmişse, bu vergilerde o gelire ait vergiden indirilir Bu Madde gereğince yapılan vergi indiriminde yabancı para ile ödenen vergilere, bunların ilgili bulunduğu kazanç ve iratlara uygulanan kambiyo rayici uygulanır YETKİ: Mükerrer Madde 123 (Değişik madde: 09042003 4842 SK16 md) 1 Bu Kanunun 21, 238, 47 ve 48 inci maddelerinde bulunan maktu had ve tutarlar, 01012003 tarihi itibariyle geçerli olan had ve tutarlarına yükseltilmiştir 2 Bu Kanunun 19, 21, 238, 31, 47, 48, mükerrer 80, 82, 86 ve mükerrer 121 inci maddelerinde bulunan maktu had ve tutarlar, her sene bir önceki yıla ilişkin olarak Ücret Yöntem Kanunu hükümlerine kadar belirlenen her tarafta değer biçme oranında artırılmak suretiyle uygulanır Bu şekilde hesaplanan maktu had ve tutarların % 5'ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz Bakanlar Kurulu, bu surette saptama edilen had ve tutarları % 50'sine kadar artırmaya ya da indirmeye yetkilidir 3 Bu Kanunun 103 üncü maddesinde bulunan ücret tarifesinin gelir dilim tutarları hakkında, bu maddenin (2) numaralı fıkrası uygulanır SON HÜKÜMLER: KALDIRILAN HÜKÜMLER: Madde 124 5421 sayılı Kazanç Vergisi Kanunu ile mezkur kanunu değiştiren 5820, 6247, 6582, 6838 ve 6908 sayılı kanunlar 01011961 tarihinden, 2897, 3343, 4750 ve 5818 sayılı Kanunlarla 4040, 4226 sayılı kanunların Hayvanlar Vergisini ilgilendiren hükümleri de 01011962 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır YÜRÜRLÜK MADDELERİ: Madde 125 Bu Kanun 1 Ocak 1961 tarihinde yürürlüğe girer Madde 126 Bu Kanun hükümlerini Maliye Bakanı yürütür GEÇİCİ MADDELER GEÇMİŞ YILLARA AİT VERGİLER: Geçici Madde 1 (Ek madde: 24121980 236186 md) a) 1981 yıllık yılından önceki dönemlerde elde edilen gelir ve iratlar (götürüler dahil) ile ücretlere; b) 1981 parasal yılından önceki dönemlerde elde edilen götürü ücretlere; Ait vergiler bu Kanunda tersine hüküm bulunmadıkça eski hükümlere göre alınır ESNAF MUAFLIĞININ KAYBEDİLMESİ: Geçici Madde 2 (Ilave madde: 24121980 236186 md) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 9 uncu Maddesinde yer alan esnaf muaflığı şartlarını 01011981 tarihi itibariyle taşımayanlar, 1981 yıllık yılında esnaf muaflığından faydalanamazlar GÖTÜRÜLÜĞÜN KAYBEDİLMESİ: Geçici Madde 3 (Ilave madde: 24121980 236186 md) Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 46, 47 ve 48 inci, Maddelerinde sayılan götürü usule alt olmanın genel ve özel şartlarını 01011981 tarihi itibariyle taşımayanlar, 1981 takvim yılında götürü usulden faydalanamazlar Bu mükellefler hakkında Kazanç Vergisi Kanununun ticari kazancın hakiki usulde tespiti hakkındaki hükümleri uygulanır SAKATLIK İNDİRİMİ: Geçici Madde 4 (Ek madde: 24121980 236186 md) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 31 inci Maddesinde kayıtlı sakatlık indirimine ait yönetmelik yürürlüğe girinceye değin, daha önce Kazanç Vergisi Kanununun 23 üncü Maddesinin bu kanunla değiştirilmeden önceki 1 numaralı bendi hükmüne tarafından ücretleri vergiden müstesna tutulan mükellefler, Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 31 inci Maddesi hükümlerine göre, 1 inci derece sakat sayılarak bu dereceye ait indirimden faydalanırlar YATIRIM İNDİRİMİ: Geçici Madde 5 (Ilave madde: 24121980 236186 md) 01011981 tarihinden önce yapılmış olan yatırım indirimi kapsamına giren yatırım harcamalarına yatırım indirimine ilişkin eski hükümler, bu tarihten daha sonra yapılacak yatırım harcamalarına ise yatırım indirimine ilişkin yeni hükümler uygulanır 01011981 tarihinden önce başlandığı halde demin tamamlanmamış olan yatırım indirimi kapsamına giren yatırımlar nedeniyle uygulanacak yatırım indirimi tutarı yukarıdaki hükme kadar hesaplanacak indirimler toplamını geçemez SENELERE SARİ İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ: Geçici Madde 6 (Ilave madde: 24121980 236186 md) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce taahhüde bağlanmış ve az önce tamamlanmamış ya da bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce bitmekle beraber az önce demeç edilmemiş olan inşaat ve onarma işlerine ait kazançlar Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 42 nci Maddesi hükümlerine kadar saptama edilir ve dağıtıma alt tutulmadan işin bittiği yılın geliri olarak demeç edilir ZİRAİ KAZANÇLARDA GÖTÜRÜ GİDER EMSAL NİSPETİNİN UYGULANMASI: Geçici Madde 7 (Ilave madde: 24121980236186 md; Değişik madde: 01051981245415 md) 1980 yıllık yılına ilişkin olup götürü gider esasına kadar vergilendirilen zirai kazançlarda götürü gider emsali tüm zirai mahsüller ile kara ve su avcılığında %70 olarak uygulanır EMLAK VERGİSİNİN GİDER YAZILMASI: Geçici Madde 8 (Ilave madde: 24121980 236186 md) 1980 takvim yılı içinde elde edilen gayrimenkul sermaye iratları üzerinden hesaplanacak Kazanç Vergisinden, Kazanç Vergisi Kanununun 01011981 tarihinden önce yürürlükte olan mükerrer 122 nci Maddesi hükmü gereğince Emlak Vergisinin mahsubu yapılmaz Mahsubu kabul edilmeyen Emlak Vergisi Kazanç Vergisi Kanununun 74 üncü Maddesinin birinci fıkrasının 5 numaralı bendine göre gider yazılır ya da götürü gider usulünü kabul edenlerde aynı Maddenin 3 üncü fıkrasında yazılı götürü gider oranı %25 olarak uygulanır MENKUL SERMAYE İRADI: Geçici Madde 9 (Ek madde: 24121980236186 md) a) Kurumların 1980 takvim yılı karlarından idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar paylarına Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 75 inci Maddesinin 3 numaralı bendi hükmü uygulanır b) Rahat mükellefiyete alt kurumların 1980 takvim yılı ticari bilançolarına kadar hasıl olan karlarından Kurumlar Vergisi düşüldükten sonra kalan kısımlarına Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla öbür 75 inci Maddesinin 4 numaralı bendi hükmü uygulanır SIRADAN KAR HADDİ VE ASGARI GAYRİ SAFİ HASILAT ESASI: Geçici Madde 10 (Ek madde: 24121980 236186 md; Değişik madde: 31121981257430 md) Kazanç Vergisi Kanununun değişik 111 inci Maddesinin (B) fıkrası kapsamına giren işkolları ve meslek gruplarından Maliye Bakanlığınca uygun görülenlerde etkinlik bildiren mükelleflerin 1980 takvim yılı kazançlarına da en düşük gayri safi hasılat esası uygulanır Fakat, mezkur takvim yılında uygulanacak en düşük gayri safi hasılat miktarları 1982 yıllık yılı sonuna kadar saptama edilir Geçici Madde 11 (Ilave madde: 24121980 236186 md; Mülga madde: 31121981 257435 md) Geçici Madde 12 (Ilave madde: 24121980236186 md; Öbür madde: 31121981257431 md) 1982, 1983 ve 1984 takvim yıllarına ait gelirler altında yazılı ücret tarifelerine tarafından vergilendirilirler A) 1982 yıllık yılına ait Kazanç Vergisine emrindeki gelirler; 1 000 000 liraya kadar %39 3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 390 000 lira; fazlası %44 5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 270 000 lira; fazlası %49 10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 2 250 000 lira; fazlası %59 15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 5 200 000 lira; fazlası %69 25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 8 650 000 lira; fazlası %74 25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 16 050 000 lira; fazlası%65 Nispetinde vergilendirilir B) (Öbür bent: 31121982277219 md) 1983 yıllık yılına ait Kazanç Vergisine yan gelirler, 1 000 000 liraya değin %36 3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 360 000 lira; fazlası %41 5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 180 000 lira; fazlası %49 10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 2 160 000 lira; fazlası %59 15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 5 110 000 lira; fazlası %69 25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 8 560 000 lira; fazlası %74 25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 15960000 lira; fazlası%65 Nispetinde vergilendirilir C) 1984 takvim yılına ait Gelir Vergisine alt gelirler; 1 000 000 liraya dek %30 3 000 000 liranın 1 000 000 lirası için 300 000 lira; fazlası %35 5 000 000 liranın 3 000 000 lirası için 1 000 000 lira; fazlası %43 10 000 000 liranın 5 000 000 lirası için 1 000 lira; fazlası %53 15 000 000 liranın 10 000 000 lirası için 4 510 000 lira; fazlası %63 25 000 000 liranın 15 000 000 lirası için 7 660 000 lira; fazlası %68 25 000 000 liradan fazlasının 25 000 000 lirası için 14460000 lira; fazlası%60 Nispetinde vergilendirilir HİZMET ERBABININ ÜCRETLERİNDEKİ ARTIŞIN ÖDENMESİ: Geçici Madde 13 (Ilave madde: 24121980 236186 md) Hizmet erbabının 1981 takvim yılının Ocak ve Şubat ayları net ücretlerinde, Gelir Vergisi Kanununda yapılan şansın dönmesi dolayısıyla meydana gelecek artışlar, 1981 parasal yılı içinde Bakanlar Kurulunun tespit edeceği tarihlerde tayin edilecek usul ve esaslara göre ödenir Toplu Meslek Sözleşmesi düzenine emrindeki personel hakkında geçici 14 üncü Madde hükümleri uygulanır BU KANUNUN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ TARİHTE DEVAM ETMEKTE OLAN TOPLU MESLEK SÖZLEŞMELERİNE BAĞLI HİZMET ERBABININ VERGI FARKLARININ ÖDEME ŞEKİL VE ZAMANI: Geçici Madde 14 (Ilave madde: 24121980 236186 md) 12 Eylül 1980 tarihinden önce yürürlüğe girmiş olup da halen uygulanmakta yer alan toplu meslek sözleşmelerine ast olanların (Toplu sözleşmelere paralel olarak zam bölge kapsam dışı personel dahil) net ücretlerinde Kazanç Vergisi Kanununda yapılan şansın dönmesi dolayısıyla meydana gelecek artışlar toplu iş sözleşmeleri sona erinceye dek TC Merkez Bankasında açılacak bir hesapta toplanır TC Merkez Bankasında toplanan bu meblağ, Bakanlar Kurulunca tespit edilecek yöntem ve esaslara tarafından en geç 1982 mali yılı sonuna kadar adalet sahiplerine ödenir İşverenler birinci fıkrada açıklanmış farkları en geç ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar TC Merkez Bankasındaki hesaba yatırmak mecburiyetindedirler Vergi farklarını TC Merkez Bankasındaki hesaba zamanında yatırmayan işverenler hakkında yatırılması gereken miktarın iki katına dek para cezasına hükmolunur Vadesinde ödenmeyen paralar hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü hakkındaki Kanun hükümleri uygulanır ÜCRET KARNESİ: Geçici Madde 15 (Ek madde: 24121980236186 md; Değişik madde: 31121981257432 md) Gelir Vergisi Kanununun öbür 35 inci Maddesinin (B) bendinde yer alan aidat karnesi esası yürürlüğe girinceye kadar, 213 sayılı Aidat Yöntem Kanununun 2365 sayılı Kanunla değiştirilen 247 nci Maddesinin değişmeden önceki hükümleri gereğince, aile durumu sual varakası esası uygulanan yerlerde, bu belge ile indirimlerin uygulanmasına devam olunur GENEL İNDİRİM: Geçici Madde 16 (Ek madde: 24121980 236186 md) Kazanç Vergisi Kanununun, bu Kanunla, değiştirilen 31 inci Maddesinde kayıtlı genel indirim hadleri, hesaplı koşullar gözönünde bulundurularak 01011983 tarihinden itibaren geçerli almak üzere tekrar düzenlenir GÖTÜRÜ GİDER ESASINDAN FAYDALANMA: Geçici Madde 17 (Ek madde: 01051981 245416 md) 1980 takvim yılı kazançlarını götürü gider esasına göre açıklama eden çiftçilerden mezkur sene hasılatları dört milyon lirayı aşmamış olanlar 1981 yılında da götürü gider usulünden faydalanırlar İŞTİRAK KAZANÇLARINDA TEVKİFAT: Geçici Madde 18 ( Ek madde: 01051981 245417 md) 1980 yılı kazançlarına ilişkin olarak 1981 yıllık yılı içinde Kurumlar Vergisi beyannamesi veren kurumların 1980 takvim yılında elde ettikleri ve iştirak kazançları istisnası kapsamına giren kazançları üzerinden dağıtılsın ya da dağıtılmasın; 33 13 nispetinde ücret tevkifatı yapılır Geçici Madde 19 (Ek madde: 01051981 245418 md; Mülga madde: 26121993 394638 md) Geçici Madde 20 (Ek madde: 31121981 257433 md) Mükelleflerin mükerrer 117 nci Madde uyarınca 1981 takvim yılında peşin olarak ödedikleri vergiler, 1981 yıllık yılına ait beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsubedilir Mahsubu yapılan miktarın hesaplanan Gelir Vergisinden artı olduğu takdirde, aradaki fark 1982 takvim yılına ilişkin olarak ödenmesi gereken peşin vergiye mahsup edilir Bu iki mahsuba rağmen arta kalan kısım var ise, bu meblağ aidat dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur Geçici Madde 21 (Ek madde: 31121981 257434 md) 1981 takvim yılında Gelir Vergisi Kanununun 47 ve 48 inci Maddelerinde bulunan eski hadleri aşmakla birlikte bu Kanunda getirilen yeni hadleri aşmamış olan mükellefler,1982 yıllık yılında da götürü usulde vergilendirilmeye devam olunurlar Geçici Madde 22 (Ilave madde: 18041984 29955 md) Mükellefler hakkında mal varliği beyanı ve gider esasına dayanılarak geçmişe yönelik çözümleme ve tarhiyat yapılamaz Mükelleflerin geçmiş vergilendirme dönemlerine ait servet bildirimlerinde ifade ettikleri mal varliği unsurları ile yıllık kazanç vergisi beyannamelerinde demeç ettikleri giderler vergi incelemelerinde ve takdir işlemlerinde bilgi olarak kullanılamaz Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce mal varliği beyanlarına dayanılarak yapılmış yer alan tarhiyatlar terkin edilir Bu konuda sürdürülen ihtilaflardan ve incelemelerden vazgeçilir Geçici Madde 23 (Ilave madde: 04121985 323970 md) 1 Ocak 1986 tarihinden önce açtırılan döviz tevdiat hesapları için ödenen faizler ile bu tarihten evvel ihraç edilen özel kanunlarla ya da Devletin, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak akdettiği mukavelelerle her türlü vergiden istisna edilmiş olan menkul kıymetlerin faiz, kar payı ve ikramiyeleri gelir vergisinden müstesnadır (Mülga ikinci tümce: 26121993 394638 md) Geçici Madde 24 (Ek madde: 12061987 33808 md) 1991 yılı sonuna kadar yurt dışı etkinlik zararlarını yurt içi gelir ve iratlardan mahsup edecek mükellefler geçmiş beş takvim faaliyet sonuçlarını Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 88 inci Maddesindeki esaslara kadar tevsik etmek zorundadırlar Geçici Madde 2 5 (Ek madde: 12061987 33808 md) Bakanlar Kurulu, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci Maddesinin 12 numaralı bendine göre vergiden müstesna tutulan kazançlar üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü Maddesinin (A) fıkrasının 8 numaralı bendi uyarınca yapılacak ücret tevkifatı nispetini en çok yedi sene vakit ile 0sıfır olarak tespit etmeye yetkilidir Geçici Madde 26 (Ek madde: 12061987 33808 md) Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, yatırım teşvik ve yatırım indirimi belgesi almış olup, yatırımı aralıksız gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunun 3 üncü Maddesiyle öbür ilave 3 üncü Maddesi hükmünden yararlanırlar Geçici Madde 27 (Ilave madde: 19061987 339311 md; Mülga madde: 22071998 436982 md) Geçici Madde 28 (Ilave madde: 19061987 339312 md) a) Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 12 nci Maddesinde yer alan, işletme büyüklüğü ölçülerini on katına değin artırma konusundaki yetki, Bakanlar Kurulunca 1987 yılı için, 01011987 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde de kullanılabilir b) (Mülga bent: 25061992 382426 md) Geçici Madde 29 (Ek madde: 24031988 341827 md) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce hakiki usulde mükellefiyeti tesis edilen PTT acentelerinden, PTT acenteliği işi yanında diğer faaliyetleri de bulunanların, PTT acenteliği dışındaki faaliyetlerinden dolayı, 31121988 tarihi itibariyle götürü usule bağlı olmanın genel ve özel şartlarını taşımaları ve 31031989 tarihine değin alt bulundukları aidat dairesine yazılı olarak başvurmaları halinde, bu mükellefler Gelir vergisi Kanununun 50 nci Maddesi hükmü dikkate alınmaksızın, 01011989 tarihinden itibaren götürü usulde önerge olunurlar Geçici Madde 30 (Ek madde: 24031988 341828 md) a) Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81 inci Maddesine bu Kanunla eklenen fıkralar, bu Kanunun yayımı tarihinde yurt dışına transfer edilmemiş kazançlar hakkında da uygulanır b) 2802 sayılı Dominant ve Savcılar Kanununun 106 ncı Maddesi ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ilave Geçici 7 nci Maddesine göre ödenmekte olan baskın ve adalet ödenekleri ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 12 nci maddesine tarafından ödenen üniversite ödenekleri, 01011988 tarihinden 31121997 tarihine kadar kazanç vergisinden müstesnadır Bu hüküm, 15121987 14011988 dönemini kapsamak üzere 15121987 tarihinde peşin olarak ödenen ödeneklerden, 01011988 14011988 dönemine isabet eden kısım hakkında da uygulanır Geçici Madde 31 (Ek madde: 03121988 350517 md) Yapısı itibariyle sürücüsünden başka ondört ve alt oturma yeri olan ve insan taşımaya kasıtlı olarak kara taşıtları ile yolcu taşıyan mükelleflerden, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce mükellefiyetleri reel usulde tesis edilenler, 31121988 tarihi itibarile götürü usule alt olmanın şartlarını taşıdıkları ve 31121988 tarihine değin yan bulundukları aidat dairesine yazılı olarak başvurdukları takdirde, 01011989 tarihinden itibaren götürü usulde vergilendirilirler Geçici Madde 32 (Ilave madde: 03121988 350518 md; İptal: Tüzük Mahkemesi'nin 07111989 tarih ve E 19896 K 198942 sayılı Kararıyla) Geçici Madde 33 (Ek madde: 03121988 350519 md) a) 1989 yılı Ocak ve Şubat aylarına ilişkin geçici aidat tutarı, hakiki usulde gelir vergisine ast ticari gelir sahipleri ile serbest meslek erbabının 1987 yılı gelirleri ile ilgili olarak verdikleri yıllık şartname üzerinden hesaplanan (yaşam standardı esasına tarafından tarhiyat yapılması halinde, bu tarhiyat başlıca alınır) kazanç vergisinin, ticari ve mesleki kazanca isabet eden kısmının 212'sidirBu miktar, Ocak ve Şubat aylarında katma layık vergisi beyannamesi ile birlikte açıklama edilerek benzer zaman içinde iki eşdeğer taksitte ödenir 1988 yılı içinde işe başlayan mükelleflerin, 1989 yılı Ocak ve Şubat aylarına ilişkin geçici vergi tutarı, 1987 yılı gelirleri için uygulanan ve mükellefin durumuna uyan yaşam standardı esas gösterge tutarı dikkate alınarak yukarıdaki esaslara tarafından hesaplanır 1988 yılı Aralık ayına ilişkin olarak 1989 yılı Ocak ayında verilmesi gereken katma değer vergisi beyannamelerinde bu avuç içi ait dahili tevkifat demeç edilmez ve ödenmez b) Ödeme kaydedici aygıt bölge ikinci sınıf tacirler, ilk kez satın aldıkları cihazlar nedeniyle ve bir defaya kasten elde etmek üzere, bu cihazları aldıkları tarihi takip eden aydan başlatmak üzere 12 avuç içi ilişkin geçici ücret taksitlerini ödemezler Geçici verginin bu aylara isabet eden tutarı ödenti dairesince terkin edilir 05111988 tarihinden itibaren ilk kere ödeme kaydedici aygıt satın bölge ikinci sınıf tacirlerden, ödeme kaydedici cihazı 1988 Kasım ayında satın alanlar 11 ay süreyle,1988 Aralık ayında satın alanlar ise 12 ay süreyle, 01011989 tarihinden itibaren geçici ücret ödemezler c) 1988 ve önceki yıllara ait olup mahsubu yapılamayan dahili tevkifat tutarı,1988 yılı gelirlerinin demeç edildiği yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir Mahsup edilemeyen tutar 1989 yılına ilişkin olarak ödenecek geçici vergiye, artan kısmı diğer aidat borçlarına mahsup edilir Bu mahsuplara rağmen kalan dahili tevkifat tutarı, mükellefin 1989 yılı ardına kadar yazılmış olarak talep etmesi halinde, kendisine inkar ve iade edilir d) Kazanç Vergisi Kanununun 94 üncü Maddesinin (A) fıkrasına eklenen 15 numaralı bent hükmü, mükelleflerin 1988 yılına ait olup 1989 yılında beyanı gereken matrahlarının tespitinde indirilecek gelirler hakkında da uygulanır Geçici Madde 34 (Ek madde: 15121990 36897 md) a) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 46 ncı Maddesi hükmü uyarınca her yerde saptama edilen miktarlara kadar yeni takdirler yapılıncaya kadar, takdir komisyonlarınca takdir edilen ve uygulanmakta olan her bir dereceye ait götürü ticaret ve özgürlük meslek kazançlarına, her bir derecede yapılan artışlar oranında ilave yapılır b) Kazançları 1990 yılında götürü usulde vergilendirilen mükelleflerden 31121990 tarihi itibariyle Kazanç Vergisi Kanununun 48 inci Maddesinin bu Kanunla düzenlenen alış, satmak ve hasılat hadlerini aşmayanların, götürü usule alt olmanın diğer şartlarını da taşımaları kaydıyla,1991 yılında da götürü usulde vergilendirilmelerine devam olunur Geçici Madde 35 (Ilave madde: 15121990 36897 md) 1) 01011990 31121998 tarihleri aralarında, gerçek usulde kazanç vergisine alt ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı, bu Maddede belirtilen hayat standardı esasına tabidir 2) a) hayat standardı esas gösterge tutarı; faaliyetin yapıldığı takvim yılı sonunda geçerli olan ve 16 yaşından büyük sanayi kesiminde çalışan işçiler için uygulanan minimum ücretin yıllık brüt tutarının, birinci derslik tacirler için 3,1 katı, ikinci derslik tacirler için 1,8 katı, özgür meslek erbabı için de 2,8 katıdır b) Ticari kazanç sahipleri ile hür iş erbabının zarar beyanı da dahil almak üzere, bu faaliyetleri ile ilgili olarak ifade edecekleri kazançları, esas gösterge tutarlarına hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin yapılması suretiyle bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde, bu Maddeye tarafından belirlenen miktar, aidat tarhına başlıca gelirin hesaplanmasında ilgili kazanç tutarı olarak dikkate alınır c) Bir mükellefin benzer yılda ticari ve mesleki faaliyette bulunması halinde, temel gösterge tutarı her bir kazanç için ayrı ayrı uygulanır Benzer ya da ayrı neviden birdenbire fazla işyerinde ticari faaliyette bulunan mükellefin temel gösterge tutarına, birden sonraki her bir işyeri için esas gösterge tutarına %50'si oranında ek yapılır Ticari faaliyette yer alan sıradan ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların bu ortaklık veya şirkete ilişkin temel gösterge tutarı; ortakların birisi için esas gösterge tutarı, diğer ortakların herkes için esas gösterge tutarının %50'si dikkate gücenmek suretiyle tespit edilen toplam tutarın, ortaklık ve şirket mukavelelerinde yazılmış hisse oranlarında, hisse oranları belirli edilmemiş ise her bir ortağa eşdeğer olarak karşılıklı sayısına bölüştürmek suretiyle uygulanır Bu Maddenin uygulanmasında, olağan ortaklıklara, kollektif, bayağı ve eshamlı komandit şirketlere ait işyerlerinin her biri, ortaklar bakımından ayrı olarak işyeri hükmündedir Bu Maddenin uygulanmasında, komanditer ortaklar dikkate alınmaz d) Bu fıkranın (a) ve (c) bentlerinde yer alan esas gösterge tutarları;3030 sayılı Kanun uyarınca büyükşehir belediyesi olan illerin, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için %25 oranında artırılarak, kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette yer alan mükelleflerde ise, birinci derecede öncelikli yörelerde %50 oranında, ikinci derecede öncelikli yörelerde %40 oranında indirilerek dikkate alınır e) Bu fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerinde yer alan temel gösterge tutarları; faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle altın imalatı veveya altın ticareti ile uğraşanlar için %50 oranında artırılarak uygulanır f) (Öbür daha aşağı bent: 21011998 43259 md) Birincil kere işe başlayan mükellefler ile götürülük şartlarını haiz olanlardan kendi ricası ile götürü usulden reel usule geçen mükellefler için, işe ya da hakiki usulde vergilendirmeye başlanılan ve izleyen yılda hayat standardı esası uygulanmaz g) Kazanç Vergisi Kanununun mükerrer 116 ncı Maddesinde yer alan hayat standardı gösterge tablosunun; 1 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 2 000 000,3 000 000 ve 5 000 000 lira, 2 (b) numaralı bendindeki tutar 2 000 000 lira, 3 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 20 000 000 ve 4 000 000 lira, 4 numaralı bendindeki tutarlar sırasıyla 4 000 000 ve 20 000 000 lira, 5 numaralı bendindeki tutar 4 000 000 lira, 6 numaralı bendindeki miktar 5 000 000 lira, Olarak uygulanır yaşam standardı gösterge tutarları, kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde %50, kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde %40 oranında indirilerek dikkate alınır hayat standardı gösterge tutarları aile reisi beyanları da dahil almak üzere bir kere dikkate alınır h) (Ilave daha aşağı bent: 25051995 410827 md) 11 ve daha yukarı yaşta olan bir taşıtla münhasıran nakliyecilik faaliyetinde yer alan mükellefler hakkında, faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle yaşam standardı esas gösterge tutarını, %75'e değin indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir Bu yetki, taşıtların yaşlarına tarafından gruplandırılarak bambaşka oranlar uygulanmak suretiyle de kullanılabilir Bir araçtan yaşına bakmaksızın yalnız bir yaşam standardı vergisi tahsil edilir ı) (Ilave alt bent: 25051995 410827 md) Ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin tedavi maksadıyla oluşturacağı yurt dışı seyahatler ile bir defaya mahsus olmak üzere yapılan hac seyahatleri için hayat standardı ek göstergeleri uygulanmaz Şu değin ki, çare maksadıyla yapılan seyahatlerin ilgili afiyet kurullarından alınacak raporlarla tevsik edilmesi şarttır 3 (İptal: Tüzük Mahkemesi'nin 12111991 tarih ve E19917, K199143 sayılı Kararıyla) 4 Çiftçiler, noter vekilleri, geçici yetkili noter yardımcıları ile ruhsatlı dava vekilleri hakkında yaşam standardı esası uygulanmaz 5 En Az vergi tutarının değiştirilmediği yıllarda başlıca alınacak esas göstergeler tutarı, önceki yılda uygulanan esas göstergeler tutarına, faaliyetin yapıldığı yıla ilişkin olarak Aidat Yöntem Kanunu gereğince belirlenen baştan değer biçme oranında ilave yapılmak suretiyle saptama edilir Şu kadar ki, minimum aidat tutarının değiştirildiği yıllarda, en az ücrete kadar hesaplanan esas göstergeler tutarının, yukarıda yazılı esasa göre baştan değer biçme oranı dikkate alınarak belirlenen esas gösterge tutarından daha düşük olduğu takdirde, yukarıda yazılı esasa tarafından saptama edilen esas gösterge tutarları dikkate alınır Bu Maddenin 2 numaralı fıkrasının (g) bendinde yazılı, her bir yılda uygulanacak yaşam standardı ilave göstergeler tutarları, temel göstergeler tutarında yapılan artışlar oranında artırılır hayat standardı esas ve ek göstergelerinin tespitinde 100 000 liraya değin olan tutarlar nazara alınmaz 6 Bu Maddenin yürürlükte olduğu tarihlerde, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 116 ncı Maddesinin bu Maddeye tutarsız hükümleri uygulanmaz 7 (Ilave bent: 26121993 394627 md) Mükellefler; kendilerine, eşlerine ve çocuklarına ait ve üzerinden gelir vergisi ödenen gelirleri (hamiline yazılı mevduat ve hamiline yazılmış menkul kıymetlerden elde edilen gelirler hariç) ile kendilerine ve eşlerine ait emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde, bu gelirler, yaşam standardı esasına göre kazancın tespitinde izah nedeni gelir olarak kabul edilir 8 Bu Maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tahsis ve tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir Geçici Madde 36 (Ilave madde: 15121990 36897 md) a) Gelir Vergisi Kanununun; 1) 13 üncü Maddesinde yazılı 10000000liralık tutar, 25000000 liraya, 2) 17 nci Maddesinde yazılmış 60000 liralık miktar,600000 liraya, 3) 21 inci Maddesinde yazılmış 120000 liralık tutar, 1000000 liraya, 4) 24 üncü Maddesinin 3 numaralı bendinde yazılmış 360000liralık tutar, 500000 liraya, 5) 31 inci Maddesinde yazılı jurnal 200 liralık miktar, 1200 liraya, aylık 6000 liralık miktar, 36000 liraya, takvim 72000 liralık tutar,432000 liraya, 6) Ek 2 nci Maddesinin 4 numaralı bendinde yazılı 40000000 liralık tutar, 1000000000 liraya, 20000000 liralık miktar, 250000000liraya, 4000000 liralık miktar, 100000000 liraya, 7) 47 nci Maddesinde yazılmış 700000 liralık tutar, 7000000 liraya, 48000 liralık miktar, 1000000 liraya, 8) 53 üncü Maddesinde yazılı 4000000 liralık tutarlar, 50000000 liraya, 9) 68 inci Maddesinin 10 numaralı bendinde yer alan 20000 liralık tutar, 90000 liraya, 10) Mükerrer 80 inci Maddesinin 2,3 ve 4 numaralı bentlerinde yazılı 100000 liralık tutarlar, 200000 liraya, 11) 86 ve 87 nci Maddelerinde yazılı 9000000 liralık tutarlar, 36000000 liraya, 12) 111 ve 112 nci Maddelerinde yazılı 10000 liralık tutarlar, 100000 liraya, Yükseltilmiştir b) Bu Maddenin (a) fıkrasının 1, 3, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerinde bulunan hükümler, mükelleflerin 1990 yılı gelirleri için de uygulanır Geçici Madde 37 (Ilave madde: 15121990 36897 md; Mülga madde: 26121993 394638 md) Geçici Madde 38 (Ek madde: 26121993 394628 md) Gelir Vergisi Kanununun yürürlükten kaldırılan Mükerrer 20 nci Maddesinde yer alan istisna hükmünün uygulanmasına, 01011994 tarihinden önce faaliyete geçen işletmelerin kazançları hakkında, istisna süresi sona erinceye dek devam olunur Geçici Madde 39 (Ek madde: 26121993 394628 md) 1) 01011994 tarihinden önce Yatırım Özendirme Belgesine bağlanmış olan yatırımlar için yapılacak harcamalara (kurumlar vergisi mükelleflerinin yatırım harcamaları dahil) yatırım indirimine ilişkin eski hükümler, bu tarihten sonra alınan Yatırım Özendirme Belgesine yan yatırım harcamalarına ise yatırım indirimine ilişkin yeni hükümler uygulanır Bu Kanunla öbür Ilave 3 üncü Maddenin dördüncü fıkrası hükmü, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce alınan Özendirme Belgeleri dahilinde 01011994 tarihinden itibaren yapılan harcamalara da uygulanır 2) Bu Kanunla Kazanç Vergisi Kanununun 38 inci ve mükerrer 81 inci Maddelerinin sonuna eklenen fıkraların hükmü, 01011994 tarihinden önce iktisap edilen gayrimenkul ve iştirak hisseleri hakkında, Ödenti Yöntem Kanunu hükümlerine tarafından her yerde değerlendirme oranının saptama edildiği yıldan itibaren uygulanır 3) a) Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değişmeden önceki 94 üncü Maddesinin (A) fıkrasının,7,8 ve 15 numaralı bentleri ile bu Kanunla kaldırılan mükerrer 39 uncu Maddesi, özel hesap dönemleri de dahil almak üzere, kurumların 1993 yılına ait olup, 01011994 tarihinden itibaren beyan edilecek kazançları hakkında da uygulanır b) Tam mükellef kurumlardan 1994 yılı içinde elde edilen kar payları için Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişmeden önceki hükümleri, özel hesap dönemi 1994 yılı içinde biten kurumlardan benzer sene içinde elde edilen kar payları ve aidat alacakları hakkında ise Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişen hükümleri uygulanır c) Kurumların 01011995 tarihinden önceki dönemlere ait ihtiyat akçeleri ve banka provizyonlarının bu tarihten sonradan dağıtılması veya sermayeye eklenmesi halinde, bu kar payları için Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla öbür hükümleri uygulanır d) Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca görev ve tespit edilir 4) (Mülga bent: 25051995 410839 md) 5) (Mülga bent: 22071998 436982 md) 6) Tam mükellefiyete tabi kişilerin yanında çalışan gemi adamlarına, münhasıran uluslararası sularda geçen hizmetleri karşılığında ödenen ücretler, 01011994 31122000 tarihleri aralarında gelir vergisinden müstesnadır Bu ücretler üzerinden %10 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır Bu istisnanın tevkif yoluyla ödenen kazanç vergisine şümulü yoktur Bakanlar Kurulu %10 oranını,%25 oranına değin artırmaya veya kanuni oranına dek indirmeye yetkilidir 7) Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik 85, 86 ve 87 nci Maddelerinde yer alan hükümler,75 inci Maddenin ikinci fıkrasının 5, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde bulunan ve 01011997 tarihinden önce elde edilen menkul anapara iratları hakkında uygulanmaz Ticari İşletmeye dahil olan bu gelirler, bu Maddenin kapsamı dışındadır Geçici Madde 40 (Mülga madde: 22071998 436982 md) Geçici Madde 41 (Mülga madde: 22071998 436982 md) Geçici Madde 42 (Ilave madde: 25051995 410828 md) Gelir Vergisi Kanununun 51 inci Maddesinin 4 numaralı bendinin bu Kanunla değişmeden önceki hükmü gereğince, 01011994 tarihinden itibaren reel usule dargın olan mükelleflerden 31121994 tarihi itibariyle götürü usule alt olmaya ilişkin şartları topluca taşıyanlar; bu Kanunun yayımlandığı tarihi peşine düşüp takip eden ayın sonuna kadar tabi oldukları aidat dairesine yazılmış olarak başvuru ederek bu tarihe dek 1995 yılına ilişkin götürü usule ait gelir vergisini tarh ve tahakkuk ettirdikleri takdirde, 01011995 tarihinden itibaren götürü vergilendirme usulünden yararlandırılır Götürü usule geçen mükelleflerin 1994 yılına ait gerçek usule tarafından saptama edilen kazançları ile 01011995 tarihinden bu Kanunun yayımı tarihine değin tevkif ettikleri gelir vergisi ve düzenledikleri belgelerde gösterilen katma değer vergisi, genel esaslara kadar beyan edilerek ödenir Geçici Madde 43 (Ilave madde: 25051995 410828 md) Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değişik Ek 3 üncü Maddesi hükümleri 01011994 tarihinden daha sonra, Ilave 4 üncü Maddesi hükmü 01011995 tarihinden sonradan, Yatırım Özendirme Belgesine bağlanmış olan yatırımlar için 01011995 tarihinden itibaren yapılan yatırım harcamalarına uygulanır Kazanç Vergisi Kanununun 75 inci Maddesinin bu Kanunla değiştirilen ikinci fıkrasının 4 numaralı bendi hükmü, 1995 yılı hesap döneminden itibaren elde edilen kazançlara uygulanır Geçici Madde 44 Götürü usule bağlı ticaret erbabından Kazanç Vergisi Kanunun bu Kanunla değişik 47 ve 48 maddelerinde farzedilen kolay usule ast olmanın genel ve özel şartlarının 31121998 tarihi itibariyle taşıyanlar 01011999 tarihinden itibaren basit usule yan olurlar Götürü usulde vergilendirilmekte iken 01011999 tarihinden itibaren basit usulde vergilendirilme kapsamına alınan mükellefler, bu tarih itibariyle mevcut mallarını alış bedelleri ile, bu layık bilinmiyorsa kendileri göre saptama edilecek rayiç bedelleri ile değerlemeye alt tutarlar 0101199931122003 tarihleri arasındaki kazançlara uygulanmak üzere, münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde ( belediyelerin mücavir alan sınırları hariç) meslek yerlerinde faaliyet bildiren ve basit usulde vergilendirilen mükelleflerin 103 üncü maddede yazılmış tarifenin birinci kazanç diliminin yarısını aşmayan kazançları için beyanname verilmez Basit usule yan mükelleflerin 2001 yılı sonuna kadar, ilgili vergilendirme dönemleri için açıklama edecekleri safi gelir tutarlarının, Gelir Vergisi Kanunun bu Kanunla değişmeden önceki 46 ncı maddesine kadar uygunluk ettirildikleri derecelerin bulundukları yöreler itibariyle belirlenen ve 1998 yılında uygulanacak olan götürü safi kazanç tutarlarının 1999, 2000, 2001 yıllarında tekrar değer biçme oranında arttırılan tutarlarını aşması halinde; ifade edilen tutarlar yerine bu tutarlar vergilemeye esas alınır Bu gerçekte, takvim yılı içinde işe başlayan ya da işi bırakan mükelleflerin götürü safi kazancı, işe başalanılan ay hariç tutulmak ve işin bırakıldığı ay bütün sayılmak suretiyle hesaplanan tutardır Bu zaman içinde 48 inci maddede yazılı hadler aranmaz 31122001 tarihinde kolay usule alt olmanın şartlarını topluca taşıyanların kazançları, şartları taşıdıkları sürece takip eden yıllarda da kolay usule tarafından tespit edilir Yapılan denetimlerde, bir takvim yılı içinde iki kere belge almadığı veya vermediği tespit edilen mükellefler intibak ettirildikleri derecenin bir üstünden, birinci dereceden vergilendirilenler ise adaptasyon ettirilen derecelere ait safi kazanç tutarları %50 oranında arttırılmak suretiyle bulunan tutar üzerinden vergilendirilirler Geçici Madde 45 1) 1997 yıllık yılındaki satış hasılatı; 1996 yılı için uygulanan satış hasılatı tutarının her tarafta değer biçme oranında arttırılmış tutarını aşmayan küçük çiftçiler, 1997 yıllık yılında elde ettikleri zirai kazançlar için yıllık kazanç vergisi beyannamesi vermezler 1997 yılı zirai kazancına ilişkin olarak 1998 yılı içerisinde şartname veren çiftçilerin beyannamelerinde gösterilen zirai kazançları üzerinden hesaplanarak tahakkuk ettirilen vergileri terkin, tahsil edilen vergileri iade edilir Bu Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmünde yer alan on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olma şartı kendi işinde kullanılması şartıyla, on sene süre ile dikkate alınmaz 2) Kazanç Vergisi Kanunun bu Kanunla değişmeden önceki 53 üncü maddesi hükmü uyarınca götürü gider ya da reel gelir usulüne göre vergilendirilen zirai kazanç mükellefleri, 31121997 tarihi itibariyle bu Kanunun 54 üncü maddesinde yazılmış ölçüleri aşmamaları halinde 01011998 tarihinden itibaren zirai mahsulleri ve hizmetlerinin satmak bedeli üzerinden yapılan tevkifat suretiyle vergilendirilirler Geçici Madde 46 1 31122008 tarihine dek uygulanmak üzere; iktisap şekli ne olursa olsun dört yıldan pozitif elde tutulan ( veraset aracılığıyla iktisap edilenlerde dört takvim vakit şartı aranmaz ); konutlar ile köy kıymet demeç defterine kayıt edilmesi gereken gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar gelir vergisinden müstesnadır Diğer gelir ve irat tutarının hesaplanmasında, 1998 yılı emlak vergisi şartname verme süresinin bitmesinden önce iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, bunların maliyet bedeli olarak 1998 yılı genel ifade döneminde açıklama edilecek emlak vergisi değeri alınır 01011999 tarihinden önce iktisap edilen ve menkul kıymetler borsasında operasyon gören hisse senetlerinin bu tarihten sonradan elden çıkarılması halinde bunların maliyet bedeli olarak, 1998 yılının son işlem gününde borsada oluşan sıradan fiyatı; 01011999 tarihinden önce iktisap edilen menkul kıymet yatırım fonlarının katılma belgelerinin elden çıkarılmasında 1998 yılının son günündeki değeri başlıca alınabilir Bu maddeye kadar maliyet bedeli kabul edilen tutarlar endekslenmiş maliyet bedeli kabul edilir ve iktisap tarihinden; gayrimenkullerde 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresi sonuna, hisse senetlerinde 1998 yılı ardına kadar olan vakit için her yerde endeksleme yapılmaz 2 Bu Kanunun 2 nci maddesinin 16 numaralı bentlerinde sanılan gelir unsurları ile ilişkilendirilemeyen ve elde edildiği dönemin tespit edilememesi nedeniyle bu Kanunun 80 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca bir önceki yılın geliri olarak vergilendirilecek olan öteki kazanç ve iratlar üzerinden tarh edilecek vergilere 2003 yılı ardına kadar vergi ziyaı cezası ile usulsüzlük cezası uygulanmaz Geçici Madde 47 Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibariyle sahip olunan ve mevcudiyeti Devlet göre veya Devlet güvencesinde tutulan tescil ve siciller ve diğer kanaat getirici vesikalarca kanıt edilen para ve alacak ile altın, döviz ve diğer mallardan karşılanan mal edinimleri ve harcamalardan hareketle bu Kanunun 82 nci maddesinin 2 numaralı fıkrasına göre tarhiyat yapılamayacağı gibi, bu unsurlar delil olarak kullanılmak suretiyle Vergi Usul Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının 7 numaralı bendine göre geçmişe yönelik inceleme ve tarhiyat yapılamaz Bu maddede geçen kanaat getirici vesika tabiri; banka, banker, aracı kurumlar ve sanki parasal kurumlar, posta idaresi, noterler ile tapu, trafik, millet kurum ve kuruluşlarının kayıt ve belgeleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunun ikinci kitap üçüncü kısmında bulunan belgeleri açıklama eder Mükellefin bu kayıtlarda yer almayan veya yukarıda farzedilen vesikalarla kanıtlanamayan peşin para para, mevduat sertifikası, döviz ve sanki kıymetlerini 30091998 tarihi itibarıyle minimum bir gün süreyle Türkiye'de kurulu mevduat kabulüne yetkili bankaların Türkiye'deki şubelerinde bulundurduklarının tevsiki şartıyla bu kıymetlerden karşılanan mal edinimleri ve harcamalar hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanır Laf konusu kuruluşlar mükelleflerin bu konudaki taleplerini yerine getirmeye mecburdurlar Maliye Bakanlığı bu maddenin uygulanmasına ilişkin yöntem ve esasları belirlemeye yetkilidir Geçici Madde 48 Kazanç ve kurumlar vergisi mükellefleri (normal, kollektif ve bayağı komandit şirketler dahil), işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makina, ekipman ve demirbaşlarını kendilerince veya emrindeki oldukları meslek kuruluşunca saptama edilecek rayiç değerinde ile bu Kanunun yayımını izleyen üçüncü ayın son meslek gününe kadar bir envanter listesi ile ücret dairelerine söylemek suretiyle defterlerine kaydedebilirler Bu suretle beyan edilen kıymetlerin satılması halinde satmak bedeli bunların deftere kaydedilen bedelinden düşük olamaz Bildirime dahil edilen varlıklar için değeri düşme ayrılmaz Bilanço esasına tarafından defter tutan mükellefler, bu madde hükümleri uyarınca aktiflerine kaydettikleri emtia için bambaşka; makina, ekipman ve demirbaşlar için bambaşka özel karşılık hesabı açarlar Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi halinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez Makina, teçhizat ve demirbaşalar envantere kaydedelir ve ayrılan karşılık birikmiş değerini düşürme addolunur İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler sözkonusu emtia defterlerinin gider kısmına satın alınan mülk olarak kaydederler Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir Geçici Madde 49 Kazanç ve kurumlar vergisi mükellefleri (sıradan, kollektif ve adi komandit şirketler dahil ), kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan mallarını, bu Kanunun yayımlandığı tarihi takip eden ikinci ayın ardına kadar, benzer neviden mallara ilişkin cari sene kayıtlarına tarafından saptama edilen gayri safi kar oranını dikkate alarak faturalamak ve her türlü vergisel yükümlülüklerini gerçekleştirmek suretiyle tescil ve beyanlarına intikal ettirebilirler Gayri safi kar oranının cari sene kayıtlarına tarafından tesbit edilemediği hallerde mükellefin yan olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar alınır Bu madde hükmünün uygulanmasına ilişkin olarak geçmişe karşın canice ve faiz uygulanmazYılı içerisinde ödenmesi gereken vergilerin, ödeme sürelerinde değiştirme yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir Geçici Madde 50 01011999 tarihinden önce Yatırım Özendirme Belgesine bağlanan yatırım harcamalarına, Gelir Vergisi Kanunun bu Kanunla değişim yapılmadan önceki Ilave 1 ve Ek 4 üncü maddeleri ile Ilave 3 üncü maddesinin beşinci fıkrası hükümleri ve Kurumlar Vergisi Kanunun bu Kanunla kaldırılan mükerrer 8 inci maddesi hükmü; 01011999 tarihinden daha sonra Yatırım Özendirme Belgesine bağlanmış olan yatırım harcamalarına ise söz konusu maddelerin bu Kanununla öbür hükümleri uygulanır Geçici Madde 51 Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, 31121998 tarihi itibariyle içinde bulundukları üç aylık dönemi takip eden dönemden başlayarak bu Kanunun öbür mükerrer 120 ve Kurumlar Vergisi Kanunun 25 inci maddeleri uyarınca geçici ödenti öderler Geçici aidat beyannamesi verilen dönemlere ilişkin yıllık beyannameler üzerinden tahakkuk ettirilen geçici aidat taksitleri terkin edilir Geçici Madde 52 01071998 tarihinden sonra elde edilen ücretler için, bu tarih itibariyle mevcut aidat matrahı dikkate alınarak, bu Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 1 numaralı bendine kadar yapılacak tevkifatlarına münhasır olmak üzere aşağıdaki tarife uygulanır 1000000000 liraya dek : %20 2000000000 liranın 1000000000 lirası için 200000000 lira, fazlası : %25 4000000000 liranın 2000000000 lirası için 450000000 lira, fazlası : %30 8000000000 liranın 4000000000 lirası için 1150000000 lira, fazlası : %35 16000000000 liranın 8000000000 lirası için 2450000000 lira, fazlası : %40 16000000000 liradan fazlasının 16000000000 lirası için 5650000000 lira, fazlası : %45 Geçici Madde 53 Bu Kanunun yayımından önce ihraç edilen her nevi bono ve Define bonosu ile Toplu Ev İdaresi, Ulus Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirlerden yapılan gelir vergisi tevkifatı esnasında, Gelir Vergisi Kanunun bu Kanunla değişmeden önceki 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendi hükmü uygulanır Geçici Madde 54 1998 yılı gelirleri için, bu Kanunun 45 inci maddesiyle değiştirilen 193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinin (b), (c) ve (d) daha alçak bendlerinde yer alan hadler yerine, 2500000000 lira başlıca alınır Geçici Madde 55 (Ek madde: 11081999 44443 md) 111999 31122005 tarihleri arasında elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş yer alan Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları, menkul kıymetler yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları veya bu fonların katılma belgelerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında alım satımından elde edilen kazançlar ile Türkiye'de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemler sonucunda elde edilen kazançlar için takvim şartname verilmez Diğer gelirler nedeniyle şartname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez Ticari işletmeye dahil olan bu gelirler, bu maddenin kapsamı dışındadır 1 Geçici Madde 56 (Ek madde: 11081999 44443 md) 1999 2002 yılları gelirlerinin vergilendirilmesinde 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 1, 2, 80, 81, 82, Geçici 46 ve Geçici 47 nci maddeleri yerine aşağıdaki hükümler uygulanır Mevzu A) Reel kişilerin gelirleri (Gelir Vergisi) ne tabidir Gelir, bir gerçek kişinin bir yıllık yılı içinde elde ettiği gelir ve iratların safi tutarıdır Gelirin unsurları B) Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır: 1 Ticari kazançlar, 2 Zirai kazançlar, 3 Ücretler, 4 Özgür iş kazançları, 5 Gayrimenkul anapara iratları, 6 Menkul sermaye iratları, 7 Diğer kazanç ve iratlar Bu Kanunda tersine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde hakiki ve safi miktarları ile nazara alınır Öteki gelir ve iratlar C) Aşağıda yazılı olan öteki gelir ve iratlar bu maddedeki hükümlere tarafından vergiye tabi gelire dahildir: 1 Layık artışı kazançları, 2 Arızi kazançlar Bedel artışı kazançları D) Aşağı yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değerinde artışı kazançlarıdır 1 İvazsız olarak iktisap edilenler hariç elde etmek üzere; hisse senetlerinin iktisap tarihinden başlayarak üç ay içinde veya iktisaptan evvel elden çıkartılmasından sağlanan kazançlar ile öteki menkul kıymetlerin (menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgeleri hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 2 70 inci maddenin birinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılmış hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 3 Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 4 Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 5 Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya ayrıntılarıyla elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 6 İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının 1, 2, 4 ve 7 numaralı bentlerinde yazılı mal (reel usulde vergiye yan çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tayin ettikleri gayrimenkuller görev tarihinde ortak kadar satın küskün sayılır) Yukarıda yazılmış mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazançlarının her birinin 3,500,000,000 lirayı aşan kısmı vergiye tabidir Bu fıkrada geçen elden sonuçdeyimi, yukarıda yazılı mülk ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında atama ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını açıklama eder Faaliyetine sürekli ticari bir işletmenin kısmen ya da tamamen satılmasından ya da ticari işletmeye dahil amortismana yan iktisadi kıymetlerle yukarıdaki bentlerde yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ticari gelir sayılır ve bunlara ticari gelir hakkındaki hükümler uygulanır Vergilendirilmeyecek layık artışı kazançları E) Altında yazılı hallerde değerinde artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez: 1 Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni mirasçılar göre işletmenin faaliyetine devam olunması ve varisçiler kadar işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleri ile (bilanço esasına kadar defter tutuluyorsa bilançonun faal ve pasifiyle tüm halinde) aynen ödev alınması, 2 Kazancı bilanço esasına kadar saptama edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir sermaye şirketine etkin ve pasifiyle bütün halinde devrolunması, devralan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sahip ya da sahiplerinin şirketten, tayin bilançosuna göre hesaplanan özsermayesi tutarında ortaklık payı alması (Bu ortaklık payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılmış olması şarttır), 3 Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu fıkranın 2 numaralı bendinde yazılı şartlar kapsamında nevi değiştirerek anapara şirketi haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim şirket haline dönüşmesi halinde şekil değiştiren kollektif ve sıradan komandit şirketlerin ortaklarının anonim şirketteki ortaklık paylarını gösteren hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır) Safi değerinde artışı F) Layık artışında safi gelir, elden sonuç karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsilcilik edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden tümdengelim dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur Hasılatın ayın ve avantaj olarak sağlanan kısmının tutarı Aidat Usul Kanununun değerlendirme ile ilgili hükümlerine göre devir ve tespit olunur Maliyet bedelinin mükelleflerce saptama edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Aidat Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca saptama edilecek değer, kazancı bilanço veya işletme hesabı esasına kadar saptama edilen işletmelerde ise son bilançoda veya envanter kayıtlarında gösterilen değerinde başlıca alınır İşletmeye dahil amortismana yan iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli yerine, amortismanlar düşüldükten sonradan kalan net değeri esas alınır Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde, iktisap tarihindeki rayiç değer iktisap bedeli olarak kabul edilir Aynı yıl içinde birdenbire pozitif menkul kıymet alınıp satılması halinde, bunların kazancı birlikte hesaplanır Alım satımın birinden doğan zarar, diğerinin karından mahsup edilir Kuytu mükelleflerin (kurumlar dahil), tanıdık olmayan anapara mevzuatına kadar ilgili mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye'ye kişisel olarak getirdikleri nakdi ya da ayni sermaye karşılığında iktisap ettikleri menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından doğan layık artışı kazançlarının hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate alınmaz Şu değin ki bu mükelleflerin Türkiye'de elde ettikleri kazançların münhasıran bu menkul kıymet ya da iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratlarından ve bu kıymet veya hisselerin elden çıkarılmasından doğan değerinde artışı kazançlarından ibaret olması şarttır Bu mükelleflerin, Türkiye'de menkul değer alım satımıyla aralıksız olarak uğraşmaları halinde, kur farkından doğan kazançlar da ticari kazancın hesabında dikkate alınır Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul değer veya iştirak hisselerinin iktisabına devir edilen tanıdık olmayan sermayenin, bu değer ya da hisselerin iktisap tarihindeki TC Merkez Bankası döviz alış kuruna tarafından hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu değer veya hisselerin elden çıkarılması tarihindeki benzer tedarik tanıdık olmayan sermayenin TC Merkez Bankası döviz alış kuruna kadar hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark başlıca alınır Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet Istatistik Bilimi Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir Menkul kıymetlerin elden çıkarılması halinde kazanç, sene içinde elde edilen toplam gelirden, bu Kanunun 76 ncı maddesinde belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısmın düşülmesi suretiyle hesaplanabilir Bu durumda iktisap bedeli endekslenmez Bedel artışı kazancının hesaplanmasında; 1998 yılı emlak vergisi beyanname verme süresinin bitmesinden önce iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması halinde, bunların maliyet bedeli olarak 1998 yılı genel ifade döneminde açıklama edilen emlak vergisi değeri esas alınır 01011999 tarihinden önce iktisap edilen ve menkul kıymetler borsasında işlem gören hisse senetlerinin bu tarihten daha sonra elden çıkarılması halinde bunların maliyet bedeli olarak, 1998 yılının son işlem gününde borsada oluşan ortalama fiyatı; 01011999 tarihinden önce iktisap edilen menkul değer yatırım fonlarının katılma belgelerinin elden çıkarılmasında 1998 yılının son günündeki değeri esas alınabilir Bu maddeye kadar maliyet bedeli kabul edilen tutarlar endekslenmiş maliyet bedeli kabul edilir ve iktisap tarihinden; gayrimenkullerde 1998 yılı emlak vergisi şartname verme süresi sonuna, hisse senetlerinde 1998 yılı ardına kadar olan zaman için baştan endeksleme yapılmaz Arızi kazançlar G) Vergiye ast arızi kazançlar şunlardır: 1 Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından ya da bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar, 2 Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetiyle serbest iş faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, demin başlanmamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hasılat, 3 Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinden doğan kazançlar dahil), 4 Arızi olarak yapılan özgürlük meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat, 5 Reel usulde vergiye alt mükelleflerin terk ettikleri işleriyle ilgili olarak sonra elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan önemsiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil), 6 Gizli mükellefiyete yan olanların 45 inci maddede yazılmış işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar Yukarıda yazılı kazançlardan 14 numaralı bentlerde yazılı olanların (demin başlamamış olan ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) 3,500,000,000 lirayı aşan kısmı, diğerlerinde tamamı vergiye tabidir Bu fıkrada geçen hasılat deyimi, alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil edilebilen menfaatleri açıklama eder Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit olunur: 1 Bu fıkranın 1 numaralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden, maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan giderler indirilir, 2 Bu fıkranın 2, 3, 4 ve 5 numaralı bentlerinde yazılı işlerde elde edilen hasılattan tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler indirilir, 3 Bu fıkranın 6 numaralı bendinde yazılı işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır H) Bu Kanunun geçici 47 nci maddesi kapsamındaki değerler ile operasyon ve bildirimlerden hareketle bunlara taraf olanlar da dahil almak üzere herhangi bir aidat incelemesi ve tarhiyat (Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının 7 numaralı bendi dahil) yapılamaz Geçici Madde 57 (Ilave madde: 11081999 44443 md) 1999 2002 yılları gelirlerinin (ücretler hariç) vergilendirilmesinde bu Kanunun 103 üncü maddesindeki tarifenin mükerrer 123 üncü maddeye göre belirlenen gelir dilimlerine karşılık gelen vergi oranları beş puan artırılmak suretiyle uygulanır Bu Kanunun mükerrer 120 nci maddesinin uygulamasında bu hüküm dikkate alınmaz Geçici Madde 58 (Ek madde: 23112000 4605 SK5 md) 1) 01012000 31122001 tarihleri arasında, kazanç vergisine bağlı ticari kazanç sahipleri ile özgürlük iş erbabı, bu maddede belirtilen yaşam standardı esasına tabidir 2 a) yaşam standardı temel gösterge tutarı; Birinci derslik tacirler için 3,500,000,000, İkinci sınıf tacirler için 2,000,000,000, Ticari kazancı basit usulde saptama edilenlerden, geçici 44 üncü madde hükmü gereğince demeç edilecek ticari kazancın maksimum tutarının belirlenmesinde başlıca alınacak derecelerden; 1 dereceye uyarlama ettirilmiş olanlar için 1,000,000,000, 2 dereceye uyarlama ettirilmiş olanlar için 650,000,000, 3 dereceye adaptasyon ettirilmiş olanlar için 300,000,000, Serbest iş erbabı için 3,200,000,000, Liradır b) Ticari kazanç sahipleri ile bağimsizlik meslek erbabının hasar beyanı da dahil edinmek üzere, bu faaliyetleri ile ilgili olarak ifade edecekleri kazançları, esas gösterge tutarlarına hayat standardı göstergelerine tarafından belirlenen ilavelerin yapılması suretiyle bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde, bu maddeye tarafından belirlenen miktar, ödenti tarhına başlıca gelirin hesaplamasında ilgili kazanç tutarı olarak dikkate alınır Ticari kazancı basit usulde tespit olunanlar için yaşam standardı göstergelerine tarafından belirlenen ilave tutarlar dikkate alınmaz c) Bir mükellefin aynı yılda ticari ve mesleki faaliyette bulunması halinde, temel gösterge tutarı her bir kazanç için ayrı ayrı uygulanır Benzer ya da farklı neviden birdenbire pozitif işyerinde ticari faaliyette yer alan mükellefin temel gösterge tutarına, birdenbire sonraki her bir dükkan için temel gösterge tutarının %50'si oranında ek yapılır Ticari faaliyette bulunan olağan ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların bu ortaklık veya şirkete ilişkin temel gösterge tutarı; ortakların birisi için temel gösterge tutarı, diğer ortakların herkes için esas gösterge tutarının %50'si dikkate alınmak suretiyle tespit edilen toplam tutarın, ortaklık ve şirket mukavelelerinde yazılı hisse oranlarında, hisse oranları belli edilmemiş ise her ortağa eşdeğer olarak karşılıklı sayısına bölüştürmek suretiyle uygulanır Bu maddenin uygulanmasında, adi ortaklıklara, kollektif, bayağı ve eshamlı komandit şirketlere ait işyerlerinin her biri, ortaklar bakımından ayrı ayrı dükkan hükmündedir Bu maddenin uygulanmasında, komanditer ortaklar dikkate alınmaz d) Bu fıkranın (a) ve (c) bentlerinde bulunan esas gösterge tutarları; 3030 sayılı Kanun gereğince büyükşehir belediyesi olan illerin, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için %25 oranında artırılarak, kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette yer alan mükelleflerde ise, %50 oranında indirilerek dikkate alınır e) Bu fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerinde bulunan temel gösterge tutarları; faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle altın imalatı veya da altın ticareti ile uğraşanlar için %50 oranında artırılarak uygulanır f) Ilk kez işe başlayan mükellefler için işe başlanılan ve izleyen yılda hayat standardı esası uygulanmaz Bu bent hükmünün uygulanmasında benzer işin mükellefin benzeyen ve çocukları ile bakmakla mesul olduğu kişiler göre yapılması hali birincil defa işe başlangıç sayılmaz g) İşi bırakan mükellefler için faaliyette bulunulan süreler göz önünde tutulur h) hayat standardı gösterge tutarları aşağıdaki gibidir Yaşam Standardı Göstergeleri Ilave Edilecek Miktar (TL) 1 Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla sorumlu olduğu diğer kişilere ait özel binek otomobillerinin her biri için (işletmelerinde belirtilmiş olanlar dahil); a) Silindir hacmi 1600 (dahil) cc'ye kadar olanlarda 450,000,000 b) Silindir hacmi 1601 (dahil) cc'den 2000 (dahil) cc'ye dek olanlarda 700,000,000 c) Silindir hacmi 2001 (dahil) cc'den fazla olanlarda 1,200,000,000 2 Mülkiyeti mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla sorumlu olduğu öteki kişilere ait ve bunlar tarafından kanımca kullanılan birdenbire fazla binalardan (Bağımsız bölümler, katlar, sayfiye ve dinlenme evleri dahil) her biri için; Yıllık emsal kira bedelinin %25'i 3 Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait (işletmeye açıklanmış olanlar dahil) her bir; a) Hava taşıtı, yat, kotra, hızlı olma teknesi için 4,600,000,000 b) On beygir gücü üstünde motorlu diğer özel tekneler için 900,000,000 4 Özel hizmetlerde aralıksız ve vergi karşılığı çalıştırılan; a) şoför, mürebbiye, aşçı, hizmetçi, bahçıvan ve benzerlerinin her biri için 900,000,000 b) Kaptan, pilot ve benzerlerinin her biri için 4,600,000,000 5 Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla mesul olduğu öteki kişilere ait her bir yarış atı için (taylar dahil), 1,200,000,000 6 Turistik amaçlı yurt dışı seyahatlerde, seyahate katılan mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu öteki kişilerden her birinin her seyahati için, 900,000,000 Mükellefin eşinin ya da çocuklarının hayat standardı esasına tabi faaliyetinin bulunması durumunda, hayat standardı göstergeleri yalnızca bunların kazançlarının tespitinde dikkate alınır hayat standardı gösterge tutarları, kalkınmada öncelikli yörelerde %50 oranında indirilerek dikkate alınır i) Bu madde, birden pozitif yıllık yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde işin devam ettiği yıllar ve bu yıllar için geçerli olan gösterge tutarları göz önüne alınarak topluca uygulanır j) 11 ve daha yukarı yaşta olan bir taşıtla münhasıran taşımacılık faaliyetinde yer alan mükellefler hakkında, faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle yaşam standardı esas gösterge tutarı, %50 oranın da indirilerek dikkate alınır Bir araçla nakliyecilik yapan mükelleflerde aracın yaşına ve ortaklık olarak faaliyette bulunup bulunmadığına bakılmaksızın hayat standardı temel gösterge tutarı bir kere dikkate alınır k) (İptal bend: Anayasa Mah 16012003 tarih ve 200136 E, 20033 K) 3) Noter vekilleri, geçici yetkili noter yardımcıları, ruhsatlı dava vekilleri, ebeler, sünnetçiler, sağlık memurları, arzuhalciler ve mesleklerinin ifası yüksek tahsili icap ettirmeyen yarı serbest meslek erbabından Maliye Bakanlığınca devir edilecek olanlar ile belediye teşkilatı bulunmayan köylerde (belediyelerin mücavir alanları hariç) dükkan yer alan kolay usule yan mükellefler hakkında yaşam standardı esası uygulanmaz 4) hayat standardı temel ve ek göstergeler tutarları, faaliyette bulunulan yıla ilişkin olarak Ücret Yöntem Kanunu hükümlerine göre belirlenen her tarafta değerleme oranında artırılmak suretiyle tespit edilir Buşekilde hesaplanan tutarların %5'ini aşmayan kesirleri dikkate alınmaz Bakanlar Kurulu, bu surette tespit edilen tutarları %50 fazlasına dek artırmaya veya yarısına kadar indirmeye yetkilidir 5) Mükellefler; kendilerine, eşlerine ve çocuklarına ait ve üzerinden vergisi ödenen gelirleri (hamiline yazılmış menkul kıymetlerden elde edilen gelirler hariç) ile kendilerine ve eşlerine ait emekli, maluliyet, dul ve babasız aylığı bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde, bu gelirler, yaşam standardı esasına kadar kazancın tespitinde izah nedeni gelir olarak kabul edilir İzah nedeni gelirler ilk olarak mükelleflerin kendilerine ait beyanları için esas alınır Arta kalan bir tutarın olması halinde eşler ve çocuklar, yalnızca arta kalan tutarı kendi beyanlarında izah nedeni kazanç olarak dikkate alırlar 6) 88 inci maddeye göre yapılacak zarar mahsubu, 89 uncu maddeye göre yapılacak indirimler ve yatırım indirimi istisnası dahil istisnaların uygulanması, yalnızca bu madde uyarınca tespit edilecek geliri aşan kazanç kısmı için mümkündür 7) Bu maddeye göre yapılacak tarhiyata itiraz, tahakkuk eden verginin tahsilini durdurmaz Ama, Danıştay ve vergi mahkemelerince bu davalar öncelikle ele alınır ve dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde karara bağlanır 8) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usuller Maliye Bakanlığınca belirlenir Geçici Madde 59 (Ilave madde: 11102001 4710 SK1 md) 31122007 tarihine kadar , 267200131122005 tarihleri arasında ihraç edilen Devlet tahvilleri ve Hazine bonolarının faiz gelirleri ve elden çıkarılmasından sağlanan öteki kazançlar toplamının; 2001 yılında 50 milyar lirası, 2002 ve izleyen yıllarda bu tutarın veya artırılmış tutarın her yıl için belirlenen her tarafta değer biçme oranında artırılmasıyla bulunacak tutar kazanç vergisinden müstesnadır Bu istisnadan yararlananlar, mükerrer 80 inci ve geçici 56 ncı maddelerde yer alan istisnalardan ayrıca yararlanamaz 1 Ticari işletmelere ait olan bu nesil gelirler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz Geçici Madde 60 ( Ek madde: 12062002 4761 SK3 md) Mevcut ya da yeni kurulacak olan sermaye şirketlerine, ayni ya da nakdi sermaye olarak konulan değerlerden hareketle; herhangi bir ücret incelemesi ve tarhiyat (Vergi Yöntem Kanununun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının (7) numaralı bendi dahil) yapılamaz Bu hükmün uygulanabilmesi için 31122002 tarihine değin; mevcut anapara şirketlerinde sermaye artırımı işlemlerinin, yeni kurulacak şirketlerde şirket kuruluşunun tamamlanması ve sermaye olarak konan değerlerin şirket aktifine girmiş olması şarttır Geçici Madde 61 (Ilave madde: 09042003 4842 SK17 md) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım özendirme belgeleri kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına (özendirme belgelerine bu tarihten daha sonra ilave edilen iktisadi kıymetler için yapılan harcamalar hariç), yatırım indirimi uygulamasına ilişkin olarak Kazanç Vergisi Kanununun bu tarihten önce yürürlükte yer alan hükümleri uygulanır Yukarıda belirtilmiş şekilde yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile bu maddenin yürürlük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması sebebiyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır İsteyen mükellefler, bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri dahilinde bu tarihten itibaren yaptıkları harcamaları (öngörülen harcamalar dahilinde daha önce yatırım indirimi istisnasından yararlanmış harcamalar hariç) için bu Kanunun 19 uncu maddesinde yer alan hükümler çerçevesinde yatırım indirimi istisnasından yararlanabilirler Bunun için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki birincil geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verileceği tarihe değin yan bulunulan ücret dairesine bir bildirimde bulunulması ve tercihin, gücenmiş olan yatırım özendirme belgelerinin tamamı için yapılması şarttır Geçici Madde 62 (Ek madde: 09042003 4842 SK17 md) 1 Kurumlar vergisi mükelleflerinin; a) 31121998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarının, b) (a) bendi kapsamı dıştan kalan ve 31122002 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlarının, c) Geçici 61 inci madde zarfında tevkifata ast tutulmuş kazançlarının, Dağıtımı halinde 94 üncü madde uyarınca tevkifat yapılmaz 2 Gerçek kişilerce (1) numaralı fıkranın (a) bendi dahilinde elde edilen kar payları kazanç vergisinden müstesnadır 3 Reel kişilerce (1) numaralı fıkranın (b) ve (c) bendi kapsamında elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 19'u eklendikten sonra, yer alan tutarın yarısı vergiye bağlı gelir olarak dikkate alınır Bu gelirler ile ilgili olarak takvim beyanname verilmesi halinde, beyannameye intikal ettirilen tutarın 15'i şartname üzerinden hesaplanan kazanç vergisinden mahsup edilir 4 Kurumlar vergisi mükelleflerinin doğrudan ya da iştirakleri aracılığıyla, bu maddenin (1) numaralı fıkrasında açıklanmış nitelikte kar payı elde etmeleri halinde, bu kar paylarının dağıtımı ve kar payı elde eden reel kişilerce bu kar paylarının beyanı ile ilgili olarak (1), (2) ve (3) numaralı fıkra hükümleri uygulanır 5 Bu madde kapsamındaki kar payları için 22 nci madde hükümleri uygulanmaz Geçici Madde 63 (Ilave madde: 09042003 4842 SK17 md) 1 Tamamlanmış altın ticareti ve imalatı ile iştigal eden kazanç ve kurumlar vergisi mükelleflerinden (normal, kollektif ve bayağı komandit şirketler dahil) 4811 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine istinaden bildirimde bulunmayanların 31122002 tarihi itibariyle defter kayıtlarında bulunan altın maliyet bedelleri, İstanbul Altın Borsasının benzer tarihteki (benzer tarihte işlem görmemesi halinde bu tarihten önceki son operasyon günündeki) has altın kapanış fiyatından düşük olamaz Maliyet bedelinin bu fiyattan düşük olması halinde aradaki fark altın satış karı addolunur ve 2002 yılı kazancına eklenerek bu Kanunun yayımını izleyen ikinci ayın ardına kadar beyan edilir ve tahakkuk eden ücret aynı sürede ödenir 2 Kıymetli maden ve ziynet eşyası imalatı ve ticareti faaliyetinde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve bayağı komandit şirketler dahil) işletmelerinde mevcut olup kayıtlarında yer almayan değerli maden (altın, platin ve gümüş) ve değerli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci gibi ) ile bunlardan mamul ziynet eşyasını 4811 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında kayıtlı şekilde bildirmeleri halinde aynı Kanunun 13 üncü maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre vergi öderler Geçici Madde 64 (Ilave madde: 09042003 4842 SK17 md) 31122007 tarihine dek sporculara ödenti olarak yapılan ödemeler kazanç vergisinden müstesnadır Bu ücretler üzerinden % 15 oranında kazanç vergisi tevkifatı yapılır Bu istisnanın tevkif yoluyla ödenen kazanç vergisine şümulü yoktur Bakanlar Kurulu % 15 oranını % 25 oranına değin artırmaya veya kanuni oranına değin indirmeye yetkilidir Geçici Madde 65 (Ek madde: 17122003 5024 SK8 md) Geçici 61 inci madde zarfında yatırım indirimi istisnası uygulamasını seçmiş olan mükellefler, bu tercihlerini bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten daha sonra verilmesi gereken ilk geçici vergi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe dek ast bulundukları aidat dairesine bildirimde bulunmak suretiyle değiştirebilirler Bu şekilde tercihlerini değiştiren mükellefler, 24042003 tarihinden itibaren yaptıkları harcamalar (öngörülen harcamalar zarfında daha önce yatırım indirimi istisnasından yararlanmış harcamalar hariç) için 19 uncu maddede bulunan hükümler çerçevesinde yatırım indirimi istisnasından yararlanabilirler Tercihlerini değiştirmeyen mükellefler ise, yatırım indirimi istisna tutarlarının tespitinde, enflasyon düzeltmesi uygulaması sonucu yatırım indiriminden yararlanan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak oluşan ayar farklarını dikkate alamazlar 19 uncu madde dahilinde yatırım indirimi istisnası tutarlarının tespitinde 01012004 tarihine dek yapılan masraf tutarları düzeltilmiş değerleri ile dikkate alınmaz Geçici Madde 66 (Ilave madde: 10112004 5255 SK12mad) İzmir Universiade Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kuruluna yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı yıllık şartname ile bildirilecek gelirlerden indirilir Geçici Madde 67 (Ek madde: 30122004 5281 SK30mad) 1) Bankalar ve aracı kurumlar yıllık yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla; a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile öteki sermaye piyasası araçlarının alış ve satmak bedelleri arasındaki fark, b) Alımına arabuluculuk ettikleri menkul değer veya öteki anapara piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark, c) Menkul kıymetlerin ya da diğer anapara piyasası araçlarının tahsiline arabuluculuk ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet ya da öteki sermaye piyasası aracına bağlı olmayan), d) (Ek bend: 221220055436 SK14 mad) Arabuluculuk ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler, Üzerinden % 15 oranında ödenti tevkifatı yaparlar (Öbür paragraf: 221220055436 SK14 mad) Aynı menkul kıymet ve diğer anapara piyasası aracından değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonradan bunların bir kısmının elden çıkarılması halinde, birincil giren birincil çıkar yöntemi kullanılmak suretiyle, tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacak alış bedeli belirlenir Bir menkul değer ve öteki anapara piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma tarihinden sonradan yapılan ilk alım işlemi başlıca alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilir Benzer gün içerisindeki işlemlerde ağırlıklı sıradan yöntemi kullanılabilir Alış ve satmak işlemleri dolayısıyla ödenen komisyonlar ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınır Üç aylık dönem içerisinde benzer türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası arabulucu ile ilgili olarak birden pozitif alım satım işlemi yapılması halinde tevkifatın gerçekleştirilmesinde bu işlemler tek bir işlem olarak dikkate alınır Benzer türden menkul değer veya öteki anapara piyasası arabulucu alım satımından doğan zararlar takvim yılı aşılmamak kaydıyla izleyen dönemlerin tevkifat matrahından mahsup edilir Dövize, altına ya da başka bir değere endeksli menkul değer ya da diğer anapara piyasası aracının alış ve satış bedeli olarak operasyon tarihindeki Yeni Türk Lirası karşılıkları başlıca alınarak tevkifat matrahı saptama edilir Menkul değer ve diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para cinsinden ihraç edilmiş olması halinde ise tevkifat matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmaz Menkul değer ve diğer anapara piyasası arabulucu sahibinin, bu kıymetleri diğer bir banka ya da arabulucu kuruma aktarması halinde, laf konusu menkul kıymetlerin alış bedeli ve alış tarihi aktarma yapılan kuruma bildirilir Aktarmanın diğer bir kişi ya da kurum adına yapılması halinde, alış bedeli ve alış tarihinin ilgili banka veya aracı kuruma bildirilmesinin yanı sıra operasyon Maliye Bakanlığına da bildirilir Bu bildirimler, diğer bir birey ya da kurum namına naklin benzer banka veya arabulucu kurumun bünyesinde gerçekleştirilmesi ya da kıymetin sahibi göre fiziken teslim alınması halinde de yapılır Menkul değer ve diğer anapara piyasası aracının fiziken bir banka veya aracı kuruma teslim edilmesi halinde alış bedeli olarak, tevsik edilmesi kaydıyla, değer sahibinin beyanı esas alınır ve yapılan operasyon Maliye Bakanlığına bildirilir Sermaye Piyasası Kanununa kadar kurulan menkul kıymetler yatırım fonlarının (borsa yatırım fonları hariç) katılma belgelerinin ilgili olduğu fona iadesi, menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin alım satımı, Define tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin alım satımı, itfası esnasında elde edilen getirileri ile bunların dönemsel getirilerinin tahsilinde, bütün mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasında ve hisse senetleri kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra hükümleri uygulanmaz (Ek cümle: 221220055436 SK14 mad) Tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görebilen ve bir yıldan pozitif süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler için, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80 inci Madde hükümleri uygulanmaz Bu fıkra zarfında yapılan tevkifat tutarları, verilecek muhtasar beyannameye dahil edilmez Banka ve aracı kurumlar, tevkif ettikleri vergileri şekli ve muhteviyatı Maliye Bakanlığınca belirlenecek bir beyanname ile tevkifat dönemini izleyen ayın yirminci günü akşamına kadar yan oldukları ödenti dairesine ifade eder ve yirmialtıncı günü akşamına dek öderler (Ek paragraf: 221220055436 SK14 mad) Bu Maddenin uygulaması bakımından banka ya da arabulucu kurumlar (işleme taraf olanlar) kendilerinde bulunan ya da ulaştırılan bilgi ve belgeler zarfında tarhiyattan sorumlu tutulurlar Bilgilerin eksik veya yanlış olması sebebiyle beceriksiz açıklama edilen kısım için bildirimi yapan adına zorunlu tarhiyat yapılır 2) Bu Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul anapara iratlarından (Define göre yurt dıştan ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç), ödemeyi yapanlarca, banka veya aracı kurumlara ya da bunlar yoluyla öteki reel ve tüzel kişilere ödenenler hariç, % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır Bankalara veya arabulucu kurumlara alış bedeli tevsik edilmeksizin teslim edilmiş olan menkul kıymetlerin gelirlerinin ödenmesinde ise ödeme banka veya aracı kurumlar yoluyla yapılsa deha tevkifat yapılır Menkul kıymetin bir banka ya da aracı kurum yoluyla gücenmiş olması halinde tevkifatta, bu işlemdeki itfa bedeli ile alış bedeli arasındaki fark alınır Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi zarfında ayrıca tevkifat yapılmaz 3) Bankalar ile arabulucu kurumlar, bir menkul kıymet veya öteki sermaye piyasası aracını (hisse senetleri ile (1) numaralı fıkranın altıncı paragrafında belirli menkul kıymetler ve öteki sermaye piyasası araçları hariç) (1) numaralı fıkra kapsamında tevkifata tâbi tutulmaksızın almaları halinde, kendilerine satış yapanlar namına satmak bedeli ile alış bedeli arasındaki fark üzerinden % 15 oranında tevkifat yaparlar Menkul kıymet ya da diğer anapara piyasası aracının daha önce bir banka ya da arabulucu kurumdan alınmamış olması halinde, tevkifatın yapılmasında alış bedeli yerine ihraç bedeli başlıca alınır Tevkif edilen vergiler (1) numaralı fıkra kapsamında verilecek beyannameye dahil edilmek suretiyle açıklama edilir ve ödenir 4) (Değişik fıkra: 221220055436 SK14 mad) Bankalar arası mevduat ile arabulucu kurumların borsa para piyasasında değerlendirdikleri kendilerine ait paralarına yürütülen faizler hariç edinmek üzere, 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılmış menkul anapara iratlarından ödemeyi yapanlarca %15 oranında ödenti tevkifatı yapılır Bu fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları 98 inci ve 119 uncu Maddelerde belirli sürelerde açıklama edilir ve ödenir Bu iratlar üzerinden 94 üncü Madde ya da Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü Maddesi zarfında keza tevkifat yapılmaz 5) Gelir sahibinin hakiki veya tüzel kişi veya sicacik ya da tam mükellef olması, ücret mükellefiyeti bulunup bulunmaması, vergiden muaf olup olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca yapılacak tevkifatı etkilemez Şu kadar ama, Anapara Piyasası Kanununa tarafından kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden (1) ve (4) numaralı fıkralar gereğince tevkifat yapılmaz 6) Bu maddenin (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkralarında belirtilen tevkifat oranlarını tanıdık olmayan para cinsinde ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan getiriler ile döviz cinsinden çözülmüş hesaplardan elde edilen faiz gelirleri için beş puana kadar artırmaya ya da kanunî oranına kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir 7) (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulan kazançlar için hakiki kişilerce yıllık ya da münferit şartname verilmez Diğer gelirler dolayısıyla verilecek takvim beyannameye bu gelirler dahil edilmez Ticarî faaliyet zarfında elde edilen gelirler ticarî gelir hükümleri çerçevesinde kazancın tespitinde dikkate alınır ve tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, 94 üncü madde dahilinde tevkif edilen vergilerin tâbi olduğu hükümler çerçevesinde tevkifata tâbi kazançların ifade edildiği beyannamelerde hesaplanan vergiden mahsup edilir Şu değin fakat, (2) ve (3) numaralı fıkralar zarfında tevkif suretiyle ödenen verginin, işlemden doğan kazancın tâbi olduğu tevkifat oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan kısmı takvim beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmez 8) Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonları (borsa yatırım fonları hariç) ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan portföy kazançları, dağıtılsın ya da dağıtılmasın % 15 oranında vergi tevkifatına tâbi tutulur Bu kazançlar üzerinden 94 üncü madde uyarınca keza tevkifat yapılmaz Bu fon ya da ortaklıklarının katılma belgelerinin ilgili fona iadesinden elde edilen gelirler ile hisse senetlerinin alım satımından elde edilen kazançlar için takvim beyanname verilmez Öteki gelirler nedeniyle şartname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez Ticarî işletmeye dahil olan bu nitelikteki gelirler, bu fıkra kapsamı dışındadır 9) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Ev İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması ya da elden çıkarılması suretiyle sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde (Bakimli mükellef kurumların, bu menkul kıymetleri elden dışlamak suretiyle sağladıkları kazançlar hariç) bu madde hükümleri uygulanmaz Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, 31122005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır 10) Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymet ya da öteki anapara piyasası araçlarının elden çıkarılmasından ya da elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler () için bu madde hükümleri uygulanmaz Bu gelirlerin vergilendirilmesinde 31122005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır 11) (Ek fıkra: 221220055436 SK14 mad) Gizli mükellefler de dahil elde etmek üzere, bu Madde dahilinde tevkifata tâbi tutulan ve takvim veya münferit şartname ile açıklama edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet ve öteki sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançları için takvim yılı itibarıyla yıllık şartname verilebilir Demeç edilen gelirden, aynı türden menkul kıymetler için yıl içinde oluşan zararların tamamı mahsup edilebilir Ifade edilen kazanç üzerinden %15 oranında ücret hesaplanır Hesaplanan vergiden sene içinde tevkif edilen vergiler mahsup edilir, mahsup edilemeyen miktar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilir Şu değin fakat, mahsup edilemeyen zararlar izleyen takvim yıllarına devredilemez 12) Bu maddede geçen, bankakavramı 1861999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu dahilinde Türkiye'de faaliyette bulunan bankalar ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını , aracı kurumkavramı ise 2871981 tarihli ve 2499 sayılı Anapara Piyasası Kanunu dahilinde Türkiye'de faaliyette bulunan aracı kurumları açıklama eder 13) Bu maddede geçen menkul değer ve diğer anapara piyasası arabulucu ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı sürece Türkiye'de ihraç edilmiş ve Anapara Piyasası Kurulunca kayda küskün veveya Türkiye'de kurulu menkul değer ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem görebilen menkul kıymetler veya öteki anapara piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa veya menkul değer ve vadeli işlem borsalarında operasyon görmese dahi Hazinece ya da öteki millet tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul kıymet ya da diğer anapara piyasası aracını açıklama eder Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar yoluyla yapılan; belirtilmiş bir vadede, evvelden belirlenen fiyat, tedarik ve nitelikte, ekonomik ya da parasal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil elde etmek üzere, para ya da anapara piyasası aracını, malı, değerli madeni ve dövizi alma, satma, değişim yargı veveya yükümlülüğünü veren vadeli operasyon ve opsiyon sözleşmeleri bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası arabulucu addolunur 14) (Öbür fıkra: 221220055436 SK14 mad) Türkiye'de kurulu vadeli operasyon ve opsiyon borsalarında 2006 yılında yapılan işlemlerden elde edilen kazançlar için (1) numaralı fıkrada belirtilen tevkifat oranı sıfır olarak uygulanır Tam ve bakimli mükellef kurumların (Türkiye'de işyeri veya kalıcı vekil aracılığıyla faaliyette bulunmayanlar hariç) 2006 yılında arasında yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden doğan kazançları bakımından bu Madde hükümleri uygulanmaz Şu değin ki, banka ve yarı finans kurumları için Türkiye'de işyeri ya da daimi delege yoluyla faaliyette katılmak şartı aranmaz 15) (Ek fıkra: 221220055436 SK14 mad) Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci Maddesinin 5281 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki (2) numaralı fıkrasında, Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonu olarak addolunmuş gizli mükellefiyete tâbi yatırım fonlarının vergilendirilmeye ilişkin 31122005 tarihindeki bu statüleri; a) 31122005 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerle (hisse senetleri hariç) sınırlı elde etmek üzere bu menkul kıymetlerin tamamı itfa edilinceye değin, b) 31122005 tarihinde portföylerinde bulunan hisse senetleri için ise bu menkul kıymetlerin bu tarihten sonradan portföyden ilk çıkış tarihine değin, Devam eder 16) Bu madde kapsamına girmeyen ve 11 2006 tarihinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde 31122005 tarihi itibariyla geçerli olan hükümler uygulanır 17) (Değişik fıkra: 221220055436 SK14 mad) Bu Madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin başlıca ve usûlleri belirlemeye, vergiye tâbi işlemlere taraf ya da arabulucu olanları verginin ödenmesinden sorumluluk sahibi tutmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir 18) Bu madde hükümleri 31122019 tarihine kadar uygulanır Geçici Madde 68 (Ilave madde: 30122004 5281 SK30mad) 1 31122010 tarihine değin Türkiye Jokey Kulübünce organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey yamakları ve antrenörlerine vergi olarak yapılan ödemeler üzerinden % 20 oranında Gelir Vergisi tevkifatı yapılır Ödemeyi yapanın 94 üncü madde dahilinde tevkifat yapma zorunluluğu bulunup bulunmamasının ve 23 üncü maddenin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde düzenlenmiş olan istisnanın tevkif yoluyla ödenecek Kazanç Vergisine etkisi yoktur Türkiye Jokey Kulübü aracılığıyla yapılan ödenti ödemelerinde Kazanç Vergisi tevkifatı bu Kulüp tarafından yerine getirilir Tevkif suretiyle vergilendirilmiş yer alan bu gelirler için yıllık beyanname verilmez Öteki gelirler sebebiyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez Bakanlar Kurulu, % 20 oranını % 25 oranına dek artırmaya veya kanunî oranına değin indirmeye yetkilidir Geçici Madde 69 (Ilave madde: 30032006 5479 SK3 md) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; 31122005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile; a) 2442003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım özendirme belgeleri kapsamında, 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 942003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki ilave 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ncı maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımları için doküman dahilinde 112006 tarihinden sonra yapacakları yatırımları, b) 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun mülga 19 uncu maddesi zarfında 112006 tarihinden önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan tamlık arz edip bu tarihten daha sonra yapılan yatırımları, nedeniyle, 31122005 tarihinde yürürlükte yer alan yönetmelik hükümlerine kadar hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını, tekrar bu tarihteki yönetmelik hükümleri (ödenti oranına ilişkin hükümler dahil) çerçevesinde sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlarından indirebilirler Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir Geçici Madde 70 (Ilave madde: 30032006 5479 SK3 md) 2006 yıllık yılına ilişkin olarak üretilmiş aidat ödemeleri için bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar yapılmış olan kazanç vergisi tevkifat tutarlarının 103 üncü maddede bu Kanunla yapılan değişim hükmü gereğince hesaplanan vergiden artı olması halinde, ayrım vergi tutarı terkin edilir, tahsil edilmişse mükelleflerin sonraki dönemlerde ödeyecekleri kazanç vergisinden mahsup edilir Yetersiz olduğu takdirde ise bu ayrım, ücret sorumluları göre bu Kanunun yayımlanmasından daha sonra yapılacak ilk ödenti ödemesinden kesilerek bu ödemenin ait olduğu döneme ilişkin muhtasar beyannamenin verilme ve ödeme süresi içinde topluca (muhtasar beyanname verme yükümlülüğü olmayanlar hariç) verilecek ayrı bir beyanname ile ifade edilir ve ödenir Bu beyanname için keza damga vergisi hesaplanmaz Anılan sürede düzeltilen söz konusu ayrım için geç kalma faizi ve vergi cezası aranmaz; eksik tahakkuk etmiş olan verginin bu süre içinde tamamlanmaması halinde bu tarihte ücret ziyaı doğmuş olur Bu hükmün uygulamasına ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER 31121982 TARİH VE 2772 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDELERİ: Geçici Madde 1 1 inci Madde ile değiştirilen 18 inci Madde ve 2 nci Madde ile değiştirilen 21 inci Madde hükümleri,1982 yılına ait olup 1983 yılı Mart ayında ifade edilecek gelirler hakkında uygulanmaz Geçici Madde 2 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 94 üncü Maddesinin 9 numaralı bendinde bulunan ve tam mükellef kurumlara ödenecek tahvilat faizlerinden tevkifat yapılmasına ilişkin hüküm 01011983 tarihinden sonra ihraç olunan tahvillere ödenecek faizler hakkında uygulanır Geçici Madde 3 11 inci Madde ile değiştirilen 96 ncı Madde hükmü, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce gider yazılmak suretiyle hesaben ödeme kapsamına giren ve tevkifata ast tutulmamış yer alan ödemeler hakkında da uygulanır Geçici Madde 4 Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 31121983 tarihine kadar 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 81 inci Maddesinin 2 ve 3 numaralı bentleri hükümleri gereğince anapara şirketine devrolunan ferdi işletmeler ile nevi değiştirmek suretiyle anapara şirketi haline dönüşen kollektif ve sıradan komandit şirketlerin bilançoları 213 sayılı Aidat Usul Kanununun geçici 11 inci Maddesinde belirlenen koşullar zarfında ve anılan Maddede yazılmış emsaller başlıca içerlemek suretiyle değerlemeye ast tutulur Bu değerlendirme dolayısıyla Türk Ticaret Kanununun değerlemeye ilişkin hükümleri uygulanmaz Bu şekilde anapara şirketine devrolunan ferdi işletmenin sahip ya da sahipleri ile anapara şirketi haline dönüşen kollektif ve adi komandit şirketlerin ortaklarına değerlendirilmiş yer alan bilançolara tarafından hesaplanan öz anapara tutarında ortaklık payı verilir Yukarıdaki hükümlere kadar ödev ya da nevi değiştirme halinde yahut bilançoları yeniden değerlemeye emrindeki tutulmuş yer alan ferdi işletmelerle kollektif ve sıradan komandit şirketlerin 31121983 tarihine dek 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 81 inci Maddesinin 2 ve 3 numaralı bent hükümlerine göre anapara şirketine devrolunması veya nevi değiştirmeleri halinde, devralan ya da nevi değişiklik suretiyle kurulan sermaye şirketlerinin bilançolarında bulunan aktif kıymetler,213 sayılı Ödenti Usul Kanununun geçici 11 inci Maddesinde Kurumlar Vergisi mükellefleri için belirlenen esaslara göre amortismana tabi tutulur 213 sayılı Ödenti Usul Kanununun geçici 11 inci Maddesi uyarınca bilançoları bitmiş değerlemeye bağlı tutulan ferdi işletmelerle kollektif ve bayağı komandit şirketlerin 31121983 tarihinden sonra 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 81 inci Maddesinin 2 ve 3 numaralı bent hükümlerine göre anapara şirketine devrolunması ya da nevi değiştirmeleri halinde, ferdi işletmelerin sahip ya da sahipleriyle kollektif ve bayağı komandit şirketlerin ortaklarına tekrar değerleme katsayıları uygulanmamış bilançolarına tarafından hesaplanan öz sermayeleri tutarında ortaklık payı verilir 31121983 tarihinden sonra ferdi işletmeleri devralan ya da nevi değiştirme suretiyle kurulan sermaye şirketlerinin bilançolarında bulunan aktif kıymetler tekrar değerlemeye emrindeki tutulmadan önceki değerleri üzerinden amortismana emrindeki tutulur Bu şirketlerin bilançolarında gösterilen değerinde artma fonları ise, tekrar değerlemeye emrindeki tutulan aktif kıymetlerin satışı ya da şirketlerin tasfiyesi halinde birikmiş amortismanlar gibi işleme bağlı olur Geçici Madde 5 1982 yılında gerçek usulde vergiye yan ticari kazanç sahiplerinden 01011983 tarihinde yürürlükte olan götürü usulde vergilendirilmenin genel ve özel şartlarını taşıyanlar 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun 50 nci maddesi hükmü dikkate alınmaksızın bir defaya mahsus olmak üzere götürü usulde vergilendirme usulünü seçebilirler Geçici Madde 6 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa bu Kanunun 15 inci Maddesi ile eklenen mükerrer 116 ncı Maddesi hükmü ticari, zirai ve mesleki kazançlarından dolayı 1982 takvim yılında gerçek usulde vergilendirilen mükellefler hakkında da uygulanır Şu kadarki 1983 yılında gerçek usulden götürü usule geçenler ile 15041983 tarihine kadar faaliyetlerini terk edenler hakkında 1982 yılı ve 01011983 15041983 dönemi için mükerrer 116 ncı Madde hükmü uygulanmaz Geçici Madde 7 1475 sayılı Meslek Kanununa bağlı olup da, 12071975 ile 13041980 tarihleri (bu tarihler dahil) aralarında işten meydana çıkan veya çıkarılan hizmet erbabına ödenen işten çıkma tazminatının her hizmet yılı için, günlük minimum ücretin 30 jurnal tutarının 7,5 katını ve en fazla 24 takvim tutarının aşmayan kısmı kazanç vergisinden müstesna tutulur İstisnanın hesaplanmasında sene kesirleri tama iblağ olunur Bu Madde hükmünün uygulanmasında Aidat Usul Kanununda yer alan düzeltmeye ilişkin hükümler gözönünde bulundurulur Bu Maddeye dayanılarak mükellefler ve ücret sorumluları adına ödenti tarh edilemez 04121985 TARİH VE 3239 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ: Geçici Madde 1 a) 193 sayılı Kanunun bu Kanunla değiştirilen 46 ncı maddesi hükmü gereğince artırılan miktarlara göre yeni takdirler yapılıncaya değin, takdir komisyonlarınca takdir edilen ve halen uygulanmakta olan her bir dereceye ait götürü ticaret ve özgürlük meslek kazançlarına, bu kazançların 13’ü oranında ilave yapılır b) Bu Kanun ile Kazanç Vergisi Kanununun 51 inci Maddesinin 8 numaralı bendine ilave edilen parantez içi hükümle götürü usulden yararlanmalarına olanak verilen ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce mükellefiyetleri hakiki usulde tesis edilenler, 31121985 tarihi itibariyle götürü usule tabi olmanın şartlarını taşımaları ve Ocak 1986 ayı içinde ast bulundukları ödenti dairesine yazılmış olarak başvurmaları halinde, Gelir Vergisi Kanununun 50 inci Maddesi hükmü dikkate alınmaksızın 01011986 tarihinden itibaren götürü usulde önerge olunurlar Maliye ve Gümrük Bakanlığı, bu Maddede yazılı başvuru formu süresini bir aya değin uzatmaya yetkilidir c) 1985 yıllık yılı kazançlarına ilişkin olarak 1986 yıllık yılı içinde kurumlar vergisi beyannamesi veren kurumların 1985 takvim yılında elde ettikleri ve iştirak kazançları istisnası kapsamına giren kazançları üzerinden %10 gelir vergisi tevkifatı yapılır Bu tevkifat kurumlar vergisi beyanname verme süresi içinde yapılır d) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 86 ve 87 nci Maddelerinin bu Kanun ile değiştirilen hükümleri,1985 takvim yılında elde edilen ve münhasıran ücretten ibaret olan gelirler hakkında da uygulanır e) 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla öbür mükerrer 116 ncı Maddesi hükmü ticari, zirai ve mesleki kazançlarından dolayı 1985 yılında reel usulde vergilendirilen mükellefler hakkında da uygulanır f) Gelir Vergisi Kanununun 24121980 tarih ve 2361 sayılı ve 31121981 tarih ve 2574 sayılı Kanunlarla öbür 75 inci Maddesinin ikinci fıkrasının 1, 2, 3 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı olan ve 1985 takvim yılı içinde elde edilen iratlar için, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 77 ve mükerrer 122 nci Maddeleri hükümleri uygulanır 03121988 TARİH VE 3505 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ: Geçici Madde 1 Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe değin (bu tarih dahil) her bir aidat türü, vergilendirme dönemi ve ücret dairesi itibariyle miktarı 500000 lirayı aşmayan ve vadesi geldiği halde ödenmemiş olan vergiler ile bu tarih itibariyle ihtilaflı ayla getirilmiş veya dava açma süresi henüz geçmemiş olan ve miktarı 500000 lirayı aşmayan vergilerin %30 fazlasıyla ve ihtilaf yaratmamak, yaratılmış ihtilaftan caymak kaydıyla 31121988 tarihi ardına kadar ödenmesi halinde, ödenen bu vergilere isabet eden geç kalma zammı, geç kalma faizi ve ödenti cezalarının tahsilinden vazgeçilir Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce her bir ücret türü, vergilendirme dönemi ve vergi dairesi itibariyle asılları kısmen ya da iyice ödenmiş yer alan vergilere ait olan ve her vergi türü itibariyle miktarı 500000 lirayı aşmayan geç kalma zammı, geç kalma faizi ve vergi cezalarının %30’unun 31121988 tarihi sonuna kadar ödenmesi halinde, kalan %70’inin tahsilinden vazgeçilir Bu Maddenin uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenir 15121989 TARİH VE 3689 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ : Geçici Madde 1 Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe değin (bu tarih dahil) her bir ödenti türü, vergilendirme dönemi ve ücret dairesi itibariyle miktarı 3000000 lirayı, takvim beyannameler üzerinden tarh olunan vergilerde 25000000 lirayı aşmayan ve vadesi geldiği halde ödenmemiş olan veya ödeme süresi henüz geçmemiş olan vergilerin tamamı ile bu vergilere isabet eden gecikme zammı, geç kalma faizi ve ücret cezalarının ayrı ayrı %30’unun; yarısının 31121990, diğer yarısının da 31011991 tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte tamamen ödenmesi ve ihtilaf yaratılmaması, yaratılmış ihtilaflardan vazgeçilmesi şartıyla geç kalma zammı, geç kalma faizi ve aidat cezalarından kalan %70’inin tahsilinden vazgeçilir Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte anlaşmazlığa neden olan olan veya dava açma süresi henüz geçmemiş bulunan ikmalen, re’sen ya da idarece tarh edilen ve her bir aidat türü, vergilendirme dönemi ve vergi dairesi itibariyle miktarı 3000000 lirayı takvim beyannameler üzerinden tarh olunan vergilerde 25000000 lirayı aşmayan vergilerin tamamı ile bu vergilere isabet eden geç kalma zammı, gecikme faizi ve aidat cezalarının ayrı ayrı %30’unun; yarısının 31121990, öteki yarısının da 31011991 tarihi ardına kadar iki eşit taksitte ödenmesi halinde ve ihtilaf yaratılmaması, yaratılmış ihtilaflardan vazgeçilmesi şartıyla geç kalma zammı, geç kalma faizi ve vergi cezalarından kalan %70’inin tahsilinden vazgeçilir Bu fıkra kapsamına giren geç kalma faizinin hesaplanmasında tarhiyatın tahakkuk tarihi, dava açma süresinin bitim tarihi olarak dikkate alınır Bu Kanunun uygulanmasında; 3505 sayılı Kanunun 24 üncü Maddesi ile değişik 6183 sayılı Kanunun 51 inci Maddesi gereğince esas addolunan ve her bir ücret türü, vergilendirme dönemi ve aidat dairesi itibariyle miktarı 3000000 lirayı, takvim beyannameler üzerinden tarh olunan vergilerde ise 25000000 lirayı aşmayan geç kalma zammı ve gecikme faizlerinden; 01011989 tarihi itibariyle ana addolunan miktarın %30’unun; yarısının 31121990, öteki yarısının da 31011991 tarihi sonuna kadar iki eşdeğer taksitte ödenmesi şartıyla kalan %70’inin, 01011990 tarihi itibariyle esas addolunan miktarların %20’sinin; yarısının 31121990, öteki yarısının da 31011991 tarihi sonuna kadar iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla kalan %80’inin ve 01011990 tarihinde esas addolunan meblağlara 1990 yılı içinde uygulanan geç kalma zamlarının, Bu konuda ihtilaf yaratılmaması ve yaratılmış ihtilaflardan vazgeçilmesi halinde tahsilinden vazgeçilir Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce her bir ücret türü, vergilendirme dönemi ve ödenti dairesi itibariyle asılları kısmen ya da adamakıllı ödenmiş yer alan vergilere ait olan ve her ödenti türü itibariyle miktarı 3000000 (Yıllık beyannamelere ilişkin olarak 25000000) lirayı aşmayan geç kalma zammı, gecikme faizi ve vergi cezalarının %20’sinin; yarısının 31121990, öteki yarısının da 31011991 tarihi ardına kadar iki eşdeğer taksitte ödenmesi halinde, kalan %80’inin tahsilinden vazgeçilir Bu Kanunda açıklanmış miktarların üstünde borç olması halinde; bu borçların yalnızca Kanunda belirli miktarları kadarki kısmı hakkında da, yukardaki fıkra hükümleri uygulanır Bu Kanun kapsamına giren alacaklar ile ilgili olarak bu Kanunun yayımı tarihinden önce yapılan tahsilat tutarları ile bu Kanuna göre yapılan ödemeler mükellefe inkar ve iade edilmez Bu Maddenin uygulanmasına ait usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenir 28062001 TARİH VE 4697 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDELERİ : Geçici Madde 1 Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce; a) Faaliyete başlamış olan emekli ve yardım sandıklarına ödenen primler ile bu sandıklardan iştirakçilerine yapılan ödemeler, b) Akdedilmiş kişi sigorta poliçelerinin ilgili olduğu prim ve ödemeler, Bakımından Gelir Vergisi Kanununun 23, 25, 63, 75, 89 ve 94 üncü maddelerinin bu Kanunla değişim yapılmadan önceki hükümleri uygulanır Geçici Madde 2 Çiftçilere yapılan aracısız kazanç desteği ödemeleri için tescil sistemi oluşturulması amacıyla, ilgililerin isteği üstüne gayrimenkullere ilişkin olarak verilecek tescil ve evrak örnekleri için tapu harcı, eğitime katkı maddesi payı, özel operasyon vergisi ve döner sermaye ücreti aranmaz 09042003 TARİH VE 4842 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ : Geçici Madde 1 Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü ve Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi gereğince aidat tevkifatı yerine getirmek zorunda olanlar, Aralık 2003 dönemi ile ilgili olarak hesapladıkları fon payını, bu Kanunun 37 nci maddesinin (3) numaralı fıkrası ile kaldırılan hükümler çerçevesinde öderler 2003 yılı vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak 01012004 tarihinden sonra verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan kazanç ve kurumlar vergisi tutarlarından hem fon payı hesaplanmaz, bu gelir ve iratlara ilişkin olarak vergilendirme dönemi içinde ödenen fon payları mahsup ve iadeye konu olmaz 2004 yılı Ocak ayı kazanç ve kurumlar vergisi tahsilatından bu Kanunun 38 inci maddesi hükümleri çerçevesinde pay verilmez 16072004 TARİH VE 5228 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDELERİ GEÇİCİ MADDE 1 112004 tarihinden önce faaliyete geçen özel kreşler, anaokulları ve iş teknik okulları ile kalkınmada öncelikli yörelerde açılan özel okullarla ilgili olarak, 861965 tarihli ve 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 3 üncü maddesinin bu Kanunla değiştirilmeden önceki hükmü uygulanır Bu işletmelerden elde edilen kazançlar hakkında Kazanç Vergisi Kanununun 20 nci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bent hükümleri uygulanmaz GEÇİCİ MADDE 5 1 Mükelleflerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe dek yaptıkları araştırma geliştirme harcamaları hakkında, 193 sayılı Kazanç Vergisi Kanununun bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 89 uncu maddesinin (2) numaralı bendinin altıncı ve yedinci alt bentleri ile 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilmeden önceki 14 üncü maddesinin (6) numaralı bendi hükümleri uygulanır 2 2004 yılına ilişkin olarak bu Kanunun yayımından önce bahşedilen geçici ücret beyannamelerinde bu Kanunla yapılan şansın dönmesi nedeniyle herhangi bir düzeltme yapılmaz Kanunİçtihat Programı