Genel Türk Tarihi Ders Notları
1KONU:
TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI
TÜRKLERİN BELLI BAŞLI YURDU
Kazıbilimsel kazılar sonunda ortaya çıkan bulgular, Türk tarihinin günümüzden 4000 sene öncesine uzandığını göstermektedir
Son yapılan incelemeler Türklerin ilk esas yurdu AltaySayan dağlarının kuzey batısı, Tanrı dağlarının kuzeyi, Hazar Denizi ’nin doğusu, Sibirya steplerinin güneyi olarak belirlenmiştir
Orta Asya, karasal bir iklime sahiptir Türklerin yaşadıkları bu coğrafya, onların göçebe bir yaşam tarzını benimsemelerine ve mücadeleci bir karaktere sahip olmalarına neden olmuştur
ANAYURTTA KURULAN BIRINCIL UYGARLIKLAR
1Anav kültürü ( MÖ 4500MÖ 1000)
Anav kültürü, bugünkü Türkmenistan ’ın başkenti Aşkabat yakınlarındaki Anav bölgesinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır
Yapılan araştırmalara göre Anav kültürü insanları oturmuş hayata geçmişlerdi, dokumacılığı biliyorlardı, topraktan ve bakırdan eşyalar yapabiliyorlardı
2Afanasyevo kültürü (MÖ3000MÖ 1700)
Altay ve Sayan dağlarının kuzeybatısındaki bozkırlarda gelişen bir kültürdür Afanasyevo toplumu, avcı ve savaşçı bir toplumdu Bu kültür Orta Asya uygarlığının temelini oluşturmuştur
3Andronova kültürü ( MÖ1700 MÖ 1200)
AltayTanrı dağları, Güney Sibirya ve Hazar Denizi ’nin doğusuna değin olan bölgede oluşmuş bir kültürdür Afanasyevo kültürünün gelişmiş bir halidir Bu dönemde ilk defa tunçtan ve altından eşya yapılmıştır Bu kültürde halk müziği atı binek ve önem hayvanı olarak kullanmışlardır
4Karasuk kültürü ( MÖ 1200MÖ700)
Bu kültür adını, Yenisey ırmağının kollarından biri olan Karasuk nehrinden almıştır Demir ilk olarak bu kültürde kullanılmıştır Bu kültürde toplum keçeden çadır yapmayı öğrenmiş ve üzeri çadırla örtülü, dört tekerlekli arabalar kullanmışlardır
5Tagar kültürü ( MÖ 700MÖ 100)
Abakan bölgesinde görülen kültürdür Tagar kültürüne ait fazla sayıda kalıntı bulunmuştur
HUNLARDAN ÖNCEKİ TÜRKLERİN YAŞAYIŞI
Çin kaynaklarında Orta Asya ’nın Hunlardan önceki sahiplerinden Hiungnu diye bahsedilmektedir
Bozkır iklimi Türklerin karakterini etkilemiştir Baskı koşulların getirdiği kendine güven, dinç bir irade, dayanıklılık ve kanaatkarlık Türk milletinin özellikleri olmuştur
Bozkırlar tarımdan fazla hayvancılığa elverişlidir Atın ehlileştirilmesi Türklerin hayatını kolaylaştırmıştır Idareli hayatın temeli hayvancılığa dayanmaktadır Türkler sürülerine ot ve su bulabilmek için konar göçer bir yaşam yaşamışlardır
Evcilleşen hayvanların beslenmesi için bir takım bitkileri ekmek zorunda kalınca tarıma tartma vermişlerdir Türkler tarımla uğraşmaya başladıktan daha sonra toprağa büyük ağırlık vermişlerdir Türkçe ’de aşina ilk tarım sözcüğü saban bu dönemde ortaya çıkmıştır Türkler hayvanlarına yem olarak yonca, kendi beslenmeleri için de mısır yetiştirmişlerdir
ORTA ASYA TÜRK GÖÇLERİ
Orta Asya ’daki Türk göçlerinin yoğun olarak MÖ 1700 ’lerde başladığı kabul edilmektedir
Yüzyıllarca sürekli Türk göçlerinin sebepleri şunlardır:
1Orta Asya ’da iklim değişiklikleri ( Soğuk hava)
2Nüfusun şipşak artması sebebiyle geçimini sağlama kaynaklarının yetersiz kalması
3Dış baskılar (Çin, Kitan baskıları)
4Özellikle Çin, Moğol saldırıları sonucu esaret altına girmektense yurtlarını terkedip bağımsız yaşama arzusu
5Yeni ülkeler fethetme arzusu
6Türk boyları arasındaki mücadeleler
7Hayvan hastalıkları
MİLLATTAN ÖNCEKİ TÜRK GÖÇLERİ
Milattan önce Türkler Çin ’in kuzeybatısındaki Kansu ve Ordos bölgelerine dürüst göç etmeye başladılar Bir kısım Türk boyları da İran üzerinden geçerek Mezopotamya ve Anadolu ’ya yerleştiler Yakut ve Çuvaş Türkleri de Sibirya ’ya doğru göç ettiler
MİLATTAN SONRAKİ TÜRK GÖÇLERİ
Bu dönemdeki göçler daha fazla güney ve batı yönlerine olmuştur Güneye göç edenler Çin içlerine yerleşerek dağıtılmış Türk devletleri kurdular Batıya yapılan göçler 9 yüzyıl sonlarına değin devam etti Orta Macaristan ’a kadar ilerleyen topluluklardan Hunlar, Avarlar, Bulgarlar ve Macarlar Avrupa ’da devletler kurdular Batıla göç eden türklerden bir kısmı ise Afganistan ve Kuzey Hindistan ’a yerleşerek Akhunlar (Eftalitler) Devleti ’ni kurdular
GÖÇLERDEN SONRADAN ESAS YURT
Anayurtta kalan Türkler OrhunSelenga ırmakları ve Baykal Gölü çevresinde yaşamaya devam ettiler Bu Türkler, Orta Asya ’da Asya Hun Devleti ’ni, Göktürk Devleti ’ni, Kutluk Devleti ’ni (IIGöktürk Devleti) ve Uygur Devleti ’ni kurdular
ORTA ASYA TÜRK GÖÇLERİNİN GENEL SONUÇLARI
1Göç eden Türkler Asya ve Avrupa ’nın siyasal ve kültürel yapısının değişmesine sebep oldular
2Göç ettikleri yerlerdeki yerli kavimlerin diğer yerlere göç etmelerine sebep oldular
3Batıya göç eden Hunlar, Kavimler Göçü ’nün gerçekleşmesine ve Roma İmparatorluğu ’nun zayıflayıp parçalanmasına yol açtılar
4Göçlere katılan bazı boylar Hazar ve Sabar devletlerini kurarak Kafkasya ’da üç yüz yıldan artı egemenlik sürdüler
5Horosan topraklarında Büyük Selçuklu Devleti ’ni kuran Oğuzlar Yakın Doğu ’ya başat oldular Anadolu Selçuklu Devleti ’ni, Anadolu Türk beyliklerini ve Osmanlı Devleti ’ni kuran Oğuzlardır
İSKİTLER ( SAKALAR)
Asya kavimlerinden olan İskitlerin MÖ 7 yüzyılda Tanrı dağları ile Fergana bölgesinde yaşadıkları varsayım edilmektedir
Yunan kaynaklarında İskit, İran kaynaklarında Saka olarak geçerler
Atlı göçebe bir topluluk olan İskitler, üstü çadırlarla örtülü arabalar kullanıyordu Göktanrı inancına sahiptiler Eşyalarında hayvan üslubunu ustalıkla kullanmışlardır *
1KONU:
TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI
TÜRKLERİN BELLI BAŞLI YURDU
Kazıbilimsel kazılar sonunda ortaya çıkan bulgular, Türk tarihinin günümüzden 4000 sene öncesine uzandığını göstermektedir
Son yapılan incelemeler Türklerin ilk esas yurdu AltaySayan dağlarının kuzey batısı, Tanrı dağlarının kuzeyi, Hazar Denizi ’nin doğusu, Sibirya steplerinin güneyi olarak belirlenmiştir
Orta Asya, karasal bir iklime sahiptir Türklerin yaşadıkları bu coğrafya, onların göçebe bir yaşam tarzını benimsemelerine ve mücadeleci bir karaktere sahip olmalarına neden olmuştur
ANAYURTTA KURULAN BIRINCIL UYGARLIKLAR
1Anav kültürü ( MÖ 4500MÖ 1000)
Anav kültürü, bugünkü Türkmenistan ’ın başkenti Aşkabat yakınlarındaki Anav bölgesinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır
Yapılan araştırmalara göre Anav kültürü insanları oturmuş hayata geçmişlerdi, dokumacılığı biliyorlardı, topraktan ve bakırdan eşyalar yapabiliyorlardı
2Afanasyevo kültürü (MÖ3000MÖ 1700)
Altay ve Sayan dağlarının kuzeybatısındaki bozkırlarda gelişen bir kültürdür Afanasyevo toplumu, avcı ve savaşçı bir toplumdu Bu kültür Orta Asya uygarlığının temelini oluşturmuştur
3Andronova kültürü ( MÖ1700 MÖ 1200)
AltayTanrı dağları, Güney Sibirya ve Hazar Denizi ’nin doğusuna değin olan bölgede oluşmuş bir kültürdür Afanasyevo kültürünün gelişmiş bir halidir Bu dönemde ilk defa tunçtan ve altından eşya yapılmıştır Bu kültürde halk müziği atı binek ve önem hayvanı olarak kullanmışlardır
4Karasuk kültürü ( MÖ 1200MÖ700)
Bu kültür adını, Yenisey ırmağının kollarından biri olan Karasuk nehrinden almıştır Demir ilk olarak bu kültürde kullanılmıştır Bu kültürde toplum keçeden çadır yapmayı öğrenmiş ve üzeri çadırla örtülü, dört tekerlekli arabalar kullanmışlardır
5Tagar kültürü ( MÖ 700MÖ 100)
Abakan bölgesinde görülen kültürdür Tagar kültürüne ait fazla sayıda kalıntı bulunmuştur
HUNLARDAN ÖNCEKİ TÜRKLERİN YAŞAYIŞI
Çin kaynaklarında Orta Asya ’nın Hunlardan önceki sahiplerinden Hiungnu diye bahsedilmektedir
Bozkır iklimi Türklerin karakterini etkilemiştir Baskı koşulların getirdiği kendine güven, dinç bir irade, dayanıklılık ve kanaatkarlık Türk milletinin özellikleri olmuştur
Bozkırlar tarımdan fazla hayvancılığa elverişlidir Atın ehlileştirilmesi Türklerin hayatını kolaylaştırmıştır Idareli hayatın temeli hayvancılığa dayanmaktadır Türkler sürülerine ot ve su bulabilmek için konar göçer bir yaşam yaşamışlardır
Evcilleşen hayvanların beslenmesi için bir takım bitkileri ekmek zorunda kalınca tarıma tartma vermişlerdir Türkler tarımla uğraşmaya başladıktan daha sonra toprağa büyük ağırlık vermişlerdir Türkçe ’de aşina ilk tarım sözcüğü saban bu dönemde ortaya çıkmıştır Türkler hayvanlarına yem olarak yonca, kendi beslenmeleri için de mısır yetiştirmişlerdir
ORTA ASYA TÜRK GÖÇLERİ
Orta Asya ’daki Türk göçlerinin yoğun olarak MÖ 1700 ’lerde başladığı kabul edilmektedir
Yüzyıllarca sürekli Türk göçlerinin sebepleri şunlardır:
1Orta Asya ’da iklim değişiklikleri ( Soğuk hava)
2Nüfusun şipşak artması sebebiyle geçimini sağlama kaynaklarının yetersiz kalması
3Dış baskılar (Çin, Kitan baskıları)
4Özellikle Çin, Moğol saldırıları sonucu esaret altına girmektense yurtlarını terkedip bağımsız yaşama arzusu
5Yeni ülkeler fethetme arzusu
6Türk boyları arasındaki mücadeleler
7Hayvan hastalıkları
MİLLATTAN ÖNCEKİ TÜRK GÖÇLERİ
Milattan önce Türkler Çin ’in kuzeybatısındaki Kansu ve Ordos bölgelerine dürüst göç etmeye başladılar Bir kısım Türk boyları da İran üzerinden geçerek Mezopotamya ve Anadolu ’ya yerleştiler Yakut ve Çuvaş Türkleri de Sibirya ’ya doğru göç ettiler
MİLATTAN SONRAKİ TÜRK GÖÇLERİ
Bu dönemdeki göçler daha fazla güney ve batı yönlerine olmuştur Güneye göç edenler Çin içlerine yerleşerek dağıtılmış Türk devletleri kurdular Batıya yapılan göçler 9 yüzyıl sonlarına değin devam etti Orta Macaristan ’a kadar ilerleyen topluluklardan Hunlar, Avarlar, Bulgarlar ve Macarlar Avrupa ’da devletler kurdular Batıla göç eden türklerden bir kısmı ise Afganistan ve Kuzey Hindistan ’a yerleşerek Akhunlar (Eftalitler) Devleti ’ni kurdular
GÖÇLERDEN SONRADAN ESAS YURT
Anayurtta kalan Türkler OrhunSelenga ırmakları ve Baykal Gölü çevresinde yaşamaya devam ettiler Bu Türkler, Orta Asya ’da Asya Hun Devleti ’ni, Göktürk Devleti ’ni, Kutluk Devleti ’ni (IIGöktürk Devleti) ve Uygur Devleti ’ni kurdular
ORTA ASYA TÜRK GÖÇLERİNİN GENEL SONUÇLARI
1Göç eden Türkler Asya ve Avrupa ’nın siyasal ve kültürel yapısının değişmesine sebep oldular
2Göç ettikleri yerlerdeki yerli kavimlerin diğer yerlere göç etmelerine sebep oldular
3Batıya göç eden Hunlar, Kavimler Göçü ’nün gerçekleşmesine ve Roma İmparatorluğu ’nun zayıflayıp parçalanmasına yol açtılar
4Göçlere katılan bazı boylar Hazar ve Sabar devletlerini kurarak Kafkasya ’da üç yüz yıldan artı egemenlik sürdüler
5Horosan topraklarında Büyük Selçuklu Devleti ’ni kuran Oğuzlar Yakın Doğu ’ya başat oldular Anadolu Selçuklu Devleti ’ni, Anadolu Türk beyliklerini ve Osmanlı Devleti ’ni kuran Oğuzlardır
İSKİTLER ( SAKALAR)
Asya kavimlerinden olan İskitlerin MÖ 7 yüzyılda Tanrı dağları ile Fergana bölgesinde yaşadıkları varsayım edilmektedir
Yunan kaynaklarında İskit, İran kaynaklarında Saka olarak geçerler
Atlı göçebe bir topluluk olan İskitler, üstü çadırlarla örtülü arabalar kullanıyordu Göktanrı inancına sahiptiler Eşyalarında hayvan üslubunu ustalıkla kullanmışlardır *