Gerileme donemi
Osmanlı İmparatorluğunda Osmanlı Devleti, 13 yuzyıl sonlarından 20 yuzyılın ilk ceyreğine değin varlığını surduren Turk devleti Anadolu'da kurulmuş, sınırları tarihi boyunca cok değişmekle birlikte en geniş doneminde bugunku Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya ye Akdeniz'in doğusundaki adaları, Macaristan ve Rusya'nın bazı kesimlerini, Kafkasya, Irak, Suriye, Filistin ve Mısır'ı, Cezayir'e kadar tum Kuzey Afrika'yı ve Arabistan'ın bir bolumunu kapsamıştır
Detaylı bilgi icin linke tıklayınız15661566 yılı olayları, olumler, doğumlar ve diğer onemli gelişmeler
Detaylı bilgi icin linke tıklayınız1807 yılları arasındaki doneme verilen isim
Detaylı bilgi icin linke tıklayınızI Suleyman'ın saltanatı, Osmanlı kudretinin bağrında zaaf oğelerinin de belirdiği bir doruktu I Suleyman'dan sonra imparatorluk ile onde gelen Avrupa devletleri arasındaki kuvvet dengesi adım adım değişti Yeni dunya ekonomisinin merkezi Osmanlı Devleti'nin onuncu sultanı ve İslam halifelerinin yetmiş beşincisi Babası Yavuz Sultan Selim Han, annesi Aişe Hafsa Sultan olup, KanUni lakabıyla meşhur oldu Avrupalılar Buyuk Turk ve Muhteşem Suleyman lakaplarını verdiler
Detaylı bilgi icin linke tıklayınızAtlas Okyanusu kıyılarında yukselirken Doğu Akdeniz zamanla cevre (periferi) durumuna geldi Kapitalizme gecemeyen Osmanlı toplumu 17 18 yuzyıllar boyunca bu kaymanın etkilerini her alanda duydu Batı karşısında gucsuzleştikce Osmanlı egemen sınıfı reformcu ve tutucu olmak uzere iki kanada bolundu 19 yuzyılın ilk yarısında reformcu kanadın ustunluğu imparatorluğun yarısomurgeleşme surecinin başlamasına denk geldi
Gerileme donemi ic sorunlar
Gerilemeyi acıklarken sozu edilen etmenlerden biri, bu donemde birbirini izleyen sultanların yetersizliği ve iradesizliğidir Gercekten de I Suleyman'ın son yıllarında uzun askeri seferlerden ve hep kendi uzerinde yoğunlaşan yonetim işlerinden yorularak hareme cekilmeye başlamasıyla sadrazamlık makamının boşluğu dolduracak bicimde adım adım yukseltildiği ve mutlak itaat isteme yetkisi, otoritesi ve servetiyle neredeyse ikinci bir sultanlığa donuşturulduğu gorulur Bununla birlikte sadrazamın resmi işlevler acısından sultanın yerini alabilmesi, imparatorluğun ceşitli sınıf ve gruplarının bağlılıklarının ortak odağı olarak da sultanın yerini alması anlamına gelmedi Boylece siyasal sadakat ilişkileri Ue merkezi yetki arasında bir bolunme doğdu Gerilemenin kişisel ozellikleri aşan ve onlan da belirleyen etmeni ise Osmanlı monokratik devleti ile egemen sınıfının genel kriziydi 16 yuzyıl ortalarında egemen sınıfın ic dengeleri bozuldu Turk soylularını başkentten uzaklaşarak Guneydoğu Avrupa ve Anadolu'daki eski kuvvet merkezlerine cekilmeye zorlayan devşirgecirdiler ve neredeyse kendi ozel mulklerine (malikane) donuşturduler Sultanın devşirmeleri Turk soylulanyla dengelemek olanağını yitirmesi ise devşirmelerin sultan uzerinde ve yonetimde denetim sağlamasına ve butun kademelerde bir yozlaşmanın, ruşvet ve iltimasın, adam kayırmanın alabildiğine yaygınlaşmasına yol actı Ayrıca, devşirmeler kendi iclerinde sayısız hizbe bolunduler; her biri kendi cıkarı peşinde koşan bu gruplar ayrı şehzadeler cevresinde kumelendiler ve şehzadelerin annelerini, kanlarını, kız kardeşlerini kapsayan saray hizipleriyle de ilişki kurdular I Suleyman' m olumunden sonra, sultanların tahta cıkışı da, belli başlı gorevlere atamalar da bu devşirmeharem hiziplerinin manevralarıyla belirlenir oldu İktidardakiler şehzadeleri avuclarına almak icin onları eğitim ve deneyimden yoksun bırakmayı yeğlediklerinden, genc şehzadelerin sancağa cıkması ve bir taşra valiliğinde ulkeyi, yonetimi tanıması usulunun yerini, şehzadelerin haremdeki ozel dairelerine kapatılıp dunyadan kopuk bicimde yetiştirilmeleri aldı Boylece sultanlar kuramsal olarak kulları sayılan bir egemen sınıf kesiminin esiri durumuna duştuler II Selim (hd 156674) ve III Murad (hd 157495) orneklerinde gorulduğu gibi, onlar da farklı hizipleri birbirine duşurmeye ve asıl mucadele konusu olan sadrazamlığı zayıflatmaya calıştılar 156579 arasında uc ayrı sultana sadrazamlık edip sureklilik sağlayan Sokollu Mehmed Paşa'nın olumunden sonra, iktidarda ağırlık once haremdeki kadın sultanlara (157078), oradan da 1578'den 1625 dolaylarına değin yeniceri ağalanna gecti Butun bu el değiştirmeler boyunca da imparatorluk capında yonetimin felce uğraması, farklı grupların duşman kesimlere donuşerek birbirinden ayrışması surdu Siyasi duzlemde gozlenebilen bu olguların ardında, derin ve kalıeılaşan bir ekonomik bunalım yatıyordu Sıkıntılar, 16 yuzyılın sonlarında İngilizlerle Hollandalıların Ortadoğu'dan gecen eski ticaret yollarını tamamen kesmeleriyle başlamıştı Bu gelişmenin Arap eyaletlerinin refah duzeyinde yol actığı onemli gerilemeler merkezi devletin ceşitli gelirlerine yansıdı Osmanlı ekonomisi, bu donemde Latin Amerika'dan İspanyol kalyonlanyla Avrupa'ya taşınan buyuk miktarlarda altın ve gumuşun yol actığı 16 yuzyıl fiyat devriminin etkisiyle de sarsıldı Kapitulasyonlar sayesinde imparatorluk topraklarında serbestce faaliyet gosteren Avrupa tuccarının yuksek alım gucu hammadde fiyatlarını artırdı Loncalar bu yuksek fiyatlar ve Avrupa mamul mallarıyla rekabet gereği arasında sıkıştı Geleneksel Osmanlı zanaat uretimi daha bu donemde zayıflamaya başladı Ote yandan hazine, Doğu ile Batı arasındaki ticaret dengesizliğinin doğurduğu enflasyon karşısında bir kez daha sikke tağşişine başvurdu Butun maaşlıların gercek gelirleri surekli duşerken yolsuzluk da karşı konmaz boyutlara ulaştı Bu arada savaş koşullan da değişiyor, Avrupa ordularında disiplinli, maaşlı, ateşli silahlarla da donatılmış piyade birliklerinin ağırlığı artıyordu Tımarlı sipahi turu orgutlenme gecersiz kalırken zaten sipahilerin tımar gelirleri de enflasyon nedeniyle yetersiz hale geliyordu Bunun uzerine hazine bircoğu sipahilerince terk edilen ve hızla devşirmelerin eline gecmekte olan tımarların alabildiği kadarını geri alıp, peşin bedel karşılığında iltizama verdi; boylelikle nakit rezervini coğaltmaya ve kapıkulu ocaklarının mevcudunu ivedilikle artırmaya yoneldi Multezimler ise, gelir kaynaklarının uzun vadeli verimliliğini koruyacaklarına, enflasyon koşullarında bir an once kara gecmek icin halka zulmetmeye koyuldular Malikane denen omur boyu iltizam usulunun yaygınlaşması multezimlerin denetimsiz davranışlarını kolaylaştırdı ve koylu kitlelerinin yenidenuretim olanaklarını dara soktu Avrupa'nın geniş kesimlerinde bu sırada gorulen genel nufus artışının 16 ve 17 yuzyıllarda Osmanlı toplumunda da yaşanması sınırlı tanmsal kaynaklar uzerindeki baskıyı daha da yoğunlaştırdı Devşirmelerin ve multezimlerin soygunculuğuna hedef olan, nufus artışı nedeniyle ciftsjz kalan koylulerin topraktan kacması tanm sektorunu busbutun altust etti Bu topraksız ve işsiz kitlelerin bir bolumunun kentlere sığınması oradaki yiyecek sıkıntısını keskinleştirdi Taşrada kalan buyuk kesimleri ise leventler denen asi gruplarda toplanıp 16 yuzyıl sonlarındaki buyuk Celali Ayaklanmalarının mayasını oluşturdu
Osmanlı İmparatorluğunda Osmanlı Devleti, 13 yuzyıl sonlarından 20 yuzyılın ilk ceyreğine değin varlığını surduren Turk devleti Anadolu'da kurulmuş, sınırları tarihi boyunca cok değişmekle birlikte en geniş doneminde bugunku Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya ye Akdeniz'in doğusundaki adaları, Macaristan ve Rusya'nın bazı kesimlerini, Kafkasya, Irak, Suriye, Filistin ve Mısır'ı, Cezayir'e kadar tum Kuzey Afrika'yı ve Arabistan'ın bir bolumunu kapsamıştır
Detaylı bilgi icin linke tıklayınız15661566 yılı olayları, olumler, doğumlar ve diğer onemli gelişmeler
Detaylı bilgi icin linke tıklayınız1807 yılları arasındaki doneme verilen isim
Detaylı bilgi icin linke tıklayınızI Suleyman'ın saltanatı, Osmanlı kudretinin bağrında zaaf oğelerinin de belirdiği bir doruktu I Suleyman'dan sonra imparatorluk ile onde gelen Avrupa devletleri arasındaki kuvvet dengesi adım adım değişti Yeni dunya ekonomisinin merkezi Osmanlı Devleti'nin onuncu sultanı ve İslam halifelerinin yetmiş beşincisi Babası Yavuz Sultan Selim Han, annesi Aişe Hafsa Sultan olup, KanUni lakabıyla meşhur oldu Avrupalılar Buyuk Turk ve Muhteşem Suleyman lakaplarını verdiler
Detaylı bilgi icin linke tıklayınızAtlas Okyanusu kıyılarında yukselirken Doğu Akdeniz zamanla cevre (periferi) durumuna geldi Kapitalizme gecemeyen Osmanlı toplumu 17 18 yuzyıllar boyunca bu kaymanın etkilerini her alanda duydu Batı karşısında gucsuzleştikce Osmanlı egemen sınıfı reformcu ve tutucu olmak uzere iki kanada bolundu 19 yuzyılın ilk yarısında reformcu kanadın ustunluğu imparatorluğun yarısomurgeleşme surecinin başlamasına denk geldi
Gerileme donemi ic sorunlar
Gerilemeyi acıklarken sozu edilen etmenlerden biri, bu donemde birbirini izleyen sultanların yetersizliği ve iradesizliğidir Gercekten de I Suleyman'ın son yıllarında uzun askeri seferlerden ve hep kendi uzerinde yoğunlaşan yonetim işlerinden yorularak hareme cekilmeye başlamasıyla sadrazamlık makamının boşluğu dolduracak bicimde adım adım yukseltildiği ve mutlak itaat isteme yetkisi, otoritesi ve servetiyle neredeyse ikinci bir sultanlığa donuşturulduğu gorulur Bununla birlikte sadrazamın resmi işlevler acısından sultanın yerini alabilmesi, imparatorluğun ceşitli sınıf ve gruplarının bağlılıklarının ortak odağı olarak da sultanın yerini alması anlamına gelmedi Boylece siyasal sadakat ilişkileri Ue merkezi yetki arasında bir bolunme doğdu Gerilemenin kişisel ozellikleri aşan ve onlan da belirleyen etmeni ise Osmanlı monokratik devleti ile egemen sınıfının genel kriziydi 16 yuzyıl ortalarında egemen sınıfın ic dengeleri bozuldu Turk soylularını başkentten uzaklaşarak Guneydoğu Avrupa ve Anadolu'daki eski kuvvet merkezlerine cekilmeye zorlayan devşirgecirdiler ve neredeyse kendi ozel mulklerine (malikane) donuşturduler Sultanın devşirmeleri Turk soylulanyla dengelemek olanağını yitirmesi ise devşirmelerin sultan uzerinde ve yonetimde denetim sağlamasına ve butun kademelerde bir yozlaşmanın, ruşvet ve iltimasın, adam kayırmanın alabildiğine yaygınlaşmasına yol actı Ayrıca, devşirmeler kendi iclerinde sayısız hizbe bolunduler; her biri kendi cıkarı peşinde koşan bu gruplar ayrı şehzadeler cevresinde kumelendiler ve şehzadelerin annelerini, kanlarını, kız kardeşlerini kapsayan saray hizipleriyle de ilişki kurdular I Suleyman' m olumunden sonra, sultanların tahta cıkışı da, belli başlı gorevlere atamalar da bu devşirmeharem hiziplerinin manevralarıyla belirlenir oldu İktidardakiler şehzadeleri avuclarına almak icin onları eğitim ve deneyimden yoksun bırakmayı yeğlediklerinden, genc şehzadelerin sancağa cıkması ve bir taşra valiliğinde ulkeyi, yonetimi tanıması usulunun yerini, şehzadelerin haremdeki ozel dairelerine kapatılıp dunyadan kopuk bicimde yetiştirilmeleri aldı Boylece sultanlar kuramsal olarak kulları sayılan bir egemen sınıf kesiminin esiri durumuna duştuler II Selim (hd 156674) ve III Murad (hd 157495) orneklerinde gorulduğu gibi, onlar da farklı hizipleri birbirine duşurmeye ve asıl mucadele konusu olan sadrazamlığı zayıflatmaya calıştılar 156579 arasında uc ayrı sultana sadrazamlık edip sureklilik sağlayan Sokollu Mehmed Paşa'nın olumunden sonra, iktidarda ağırlık once haremdeki kadın sultanlara (157078), oradan da 1578'den 1625 dolaylarına değin yeniceri ağalanna gecti Butun bu el değiştirmeler boyunca da imparatorluk capında yonetimin felce uğraması, farklı grupların duşman kesimlere donuşerek birbirinden ayrışması surdu Siyasi duzlemde gozlenebilen bu olguların ardında, derin ve kalıeılaşan bir ekonomik bunalım yatıyordu Sıkıntılar, 16 yuzyılın sonlarında İngilizlerle Hollandalıların Ortadoğu'dan gecen eski ticaret yollarını tamamen kesmeleriyle başlamıştı Bu gelişmenin Arap eyaletlerinin refah duzeyinde yol actığı onemli gerilemeler merkezi devletin ceşitli gelirlerine yansıdı Osmanlı ekonomisi, bu donemde Latin Amerika'dan İspanyol kalyonlanyla Avrupa'ya taşınan buyuk miktarlarda altın ve gumuşun yol actığı 16 yuzyıl fiyat devriminin etkisiyle de sarsıldı Kapitulasyonlar sayesinde imparatorluk topraklarında serbestce faaliyet gosteren Avrupa tuccarının yuksek alım gucu hammadde fiyatlarını artırdı Loncalar bu yuksek fiyatlar ve Avrupa mamul mallarıyla rekabet gereği arasında sıkıştı Geleneksel Osmanlı zanaat uretimi daha bu donemde zayıflamaya başladı Ote yandan hazine, Doğu ile Batı arasındaki ticaret dengesizliğinin doğurduğu enflasyon karşısında bir kez daha sikke tağşişine başvurdu Butun maaşlıların gercek gelirleri surekli duşerken yolsuzluk da karşı konmaz boyutlara ulaştı Bu arada savaş koşullan da değişiyor, Avrupa ordularında disiplinli, maaşlı, ateşli silahlarla da donatılmış piyade birliklerinin ağırlığı artıyordu Tımarlı sipahi turu orgutlenme gecersiz kalırken zaten sipahilerin tımar gelirleri de enflasyon nedeniyle yetersiz hale geliyordu Bunun uzerine hazine bircoğu sipahilerince terk edilen ve hızla devşirmelerin eline gecmekte olan tımarların alabildiği kadarını geri alıp, peşin bedel karşılığında iltizama verdi; boylelikle nakit rezervini coğaltmaya ve kapıkulu ocaklarının mevcudunu ivedilikle artırmaya yoneldi Multezimler ise, gelir kaynaklarının uzun vadeli verimliliğini koruyacaklarına, enflasyon koşullarında bir an once kara gecmek icin halka zulmetmeye koyuldular Malikane denen omur boyu iltizam usulunun yaygınlaşması multezimlerin denetimsiz davranışlarını kolaylaştırdı ve koylu kitlelerinin yenidenuretim olanaklarını dara soktu Avrupa'nın geniş kesimlerinde bu sırada gorulen genel nufus artışının 16 ve 17 yuzyıllarda Osmanlı toplumunda da yaşanması sınırlı tanmsal kaynaklar uzerindeki baskıyı daha da yoğunlaştırdı Devşirmelerin ve multezimlerin soygunculuğuna hedef olan, nufus artışı nedeniyle ciftsjz kalan koylulerin topraktan kacması tanm sektorunu busbutun altust etti Bu topraksız ve işsiz kitlelerin bir bolumunun kentlere sığınması oradaki yiyecek sıkıntısını keskinleştirdi Taşrada kalan buyuk kesimleri ise leventler denen asi gruplarda toplanıp 16 yuzyıl sonlarındaki buyuk Celali Ayaklanmalarının mayasını oluşturdu