Gezegenlerin sayısı 12'ye yükselebilir
Gelecekte birçok cisim daha gezegen olarak adlandırılabilir
cnnturkcom
Astronomlar, Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin sayısını 12'ye çıkarmayı tartışıyor Daha birçoğu da yolda olabilir Bu durum binlerce ansiklopedi ve ders kitabının değişmesine yol açabilir
Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag'da, Plüton ile UB313'ün statülerini belirlemek için toplanan uluslararası astronomlar, Güneş Sistemi'ndeki gezegen sayısının 12'ye çıkarılmasını tartışıyor
Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), 1930'da keşfedilen ve Güneş Sistemi'ne dahil olup olmadığı tartışılan Plüton'u gezegenlikten çıkarabilir ya da sisteme birçok gezegen daha ekleyebilir
Plütonlar geliyor
Uluslararası Astronomi Birliği'ne verilen teklif, sistemi sekiz gezegenden oluşmuş olarak tanımlıyor Teklif, plütonlar olarak adlandırılan ve en büyüğü Ceres olan üç asteroidin de sisteme dahil olmasını öneriyor
Teklife göre Plüton yine gezegen olarak kalıyor, ama Güneş Sistemi'ne yeni eklenen üç gökcisminden oluşan plütonlar kategorisinin merkezi olarak ele alınıyor
Komite teklifin arkasında
Teklife destek veren IAU Gezegen Tanımlama Komitesi'nin üyesi Richard Binzel, 75 yıldan uzun zamandır, ilk kez Güneş Sistemi'ne yeni gezegenler eklemek gibi bir imkanımız var Bu çok heyecan vericidiyor
Dorking'deki Mullard Uzay Bilimleri Laboratuvarı'ndan Dr Andrew Coates da, teklifin gezegenlerin tanımı ve neyin gezegen olup olmadığı konusunda iyi bir uzlaşma olduğunu düşünüyor:
Sekiz klasik gezegen fikri devam ediyor ve Plüton statüsünü koruyor Fakat diğer cisimler de sisteme dahil ediliyor, ki bence bu cisimlerle Güneş Sistemi'ndeki hayat çok daha enteresan olacak
Tartışma konusu Plüton
Uzmanlar, Güneş'ten çok uzakta ve sistemdeki diğer sekiz gezegene göre çok küçük olan Plüton'un gezegen statüsünü hak edip etmediği konusunda görüş ayrılıkları yaşıyor
1990'lı yılların başından beri gökbilimciler, Güneş Sistemi'nin hemen dışındaki Kuiper Kuşağı'nda, Plüton'la benzer kütle özelliklerine sahip birçok küçük gökcismi tespit etti
Bazı astronomlar Plüton'un da Kuiper Kuşağı'ndaki buzul cücelerden olduğunu ve gezegen olmaması gerektiğini düşünürken, diğerleri Güneş Sistemi'ne dahil olmasının doğru olduğunu söylüyor
Güneş Sistemi'nde yapılacak indirim, Plüton'un boyutları nedeniyle olabilir Çünkü 2 bin 360 kilometre çapındaki Plüton, diğer sekiz gezegene oranla çok küçük Fakat Kuiper Kuşağı'ndaki cisimlerden de çok büyük
İşte üç yeni gezegen(?)
TEKERLEME
İngilizce konuşulan ülkelerde, Güneş Sistemi'ndeki dokuz gezegenin sırasını ezberleyebilmek için bir tekerleme vardır: My Very Educated Mother Just Showed Us Nine Planets
Bu tekerlemenin baş harfleri, Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton'un İngilizcelerini temsil eder (Mercury, Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus, Neptune ve Pluto)
Güneş Sistemi'ne yeni gezegenler dahil edilirse bu en çok Anglofonların işini zorlaştıracak gibi görünüyor
Bu görüş California Teknoloji Enstitüsü'nden Prof Mike Brown'ın '2003 UB 313'ü keşfetmesiyle değişti Hubble teleskobuyla ölçülen UB 313'ün çapının 3 bin kilometre olduğu belirlendi
IAU'ya verilen yeni teklif sekiz klasik gezegeni (Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün), plütonları (Plüton, Charon ve UB 313) ve asteroid Ceres'i içeriyor
Charon, keşfedildiğinden bu yana Plüton'un uydusu olarak tanımlanıyor Fakat bazı gökbilimciler Plüton ve Charon'u, boyutlarının benzerliğinden dolayı ikiz gezegenler olarak da adlandırıyor
Hem indirim hem bindirim
IAU Gezegen Tanımlama Komitesi Başkanı Prof Owen Gingerich, klasik gezegenler arasından çıkararak Plüton'un rütbesini indiriyoruz Ama aynı zamanda plütonlar kategorisinin prototipi yaparak değerini artırıyoruzdiyor
Dr Coates ise, gezegenlerin tanımı konusunda bir şeyler yapılmalı Bu ders tüm kitaplarını değiştirebilir Ama burada yaşanan asıl sürpriz Ceres Çünkü çoğu insan onun asteroid olduğunu düşünüyoraçıklamasını yapıyor
Ceres, Mars ile Jüpiter arasında yer alan asteroid kuşağındaki en büyük cisim Ama asteroide benzemiyor çünkü aynı zamanda bir gezegen gibi küre şeklinde
Yeni gezegen tanımı
Güneş Sistemi'nin yaşayacağı bu evrim, yerçekimine sahip olması baz olarak alınan gezegenlerin yeni bir bilimsel tanımlaması Bu tanımlamaya göre, bir cismin gezegen olması için iki koşulun sağlanmış olması gerekiyor:
Birincisi, kendisi yıldız olmaması ve bir yıldız etrafında yörüngede dönmesi İkincisi ise küre şeklini alabilmek için kendi kütlesine ait bir yerçekimini olması
Buna göre gelecekte birçok cisim daha gezegen olarak adlandırılabilir Çünkü IAU'nun elinde yaklaşık 12 aday daha var Bu cisimlerin kütle ve yörüngeleri belirlendiğinde gezegenlerin sayısı daha da çoğalabilir
IAU'nun inceleme altında tuttuğu cisimler arasında, Plüton'dan daha uzaklarada yörüngede olan Sedna, Orcus, Quaoar ve 2003 EL61 ile asteroidler Vesta, Pallas ve Hygiea bulunuyor
3 binden fazla belirleyici üyesi bulunan Uluslararası Astronomi Birliği, 1919 yılından beri, gökcisimlerinin statülerini ve isimlerini belirliyor
Gelecekte birçok cisim daha gezegen olarak adlandırılabilir
cnnturkcom
Astronomlar, Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin sayısını 12'ye çıkarmayı tartışıyor Daha birçoğu da yolda olabilir Bu durum binlerce ansiklopedi ve ders kitabının değişmesine yol açabilir
Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag'da, Plüton ile UB313'ün statülerini belirlemek için toplanan uluslararası astronomlar, Güneş Sistemi'ndeki gezegen sayısının 12'ye çıkarılmasını tartışıyor
Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), 1930'da keşfedilen ve Güneş Sistemi'ne dahil olup olmadığı tartışılan Plüton'u gezegenlikten çıkarabilir ya da sisteme birçok gezegen daha ekleyebilir
Plütonlar geliyor
Uluslararası Astronomi Birliği'ne verilen teklif, sistemi sekiz gezegenden oluşmuş olarak tanımlıyor Teklif, plütonlar olarak adlandırılan ve en büyüğü Ceres olan üç asteroidin de sisteme dahil olmasını öneriyor
Teklife göre Plüton yine gezegen olarak kalıyor, ama Güneş Sistemi'ne yeni eklenen üç gökcisminden oluşan plütonlar kategorisinin merkezi olarak ele alınıyor
Komite teklifin arkasında
Teklife destek veren IAU Gezegen Tanımlama Komitesi'nin üyesi Richard Binzel, 75 yıldan uzun zamandır, ilk kez Güneş Sistemi'ne yeni gezegenler eklemek gibi bir imkanımız var Bu çok heyecan vericidiyor
Dorking'deki Mullard Uzay Bilimleri Laboratuvarı'ndan Dr Andrew Coates da, teklifin gezegenlerin tanımı ve neyin gezegen olup olmadığı konusunda iyi bir uzlaşma olduğunu düşünüyor:
Sekiz klasik gezegen fikri devam ediyor ve Plüton statüsünü koruyor Fakat diğer cisimler de sisteme dahil ediliyor, ki bence bu cisimlerle Güneş Sistemi'ndeki hayat çok daha enteresan olacak
Tartışma konusu Plüton
Uzmanlar, Güneş'ten çok uzakta ve sistemdeki diğer sekiz gezegene göre çok küçük olan Plüton'un gezegen statüsünü hak edip etmediği konusunda görüş ayrılıkları yaşıyor
1990'lı yılların başından beri gökbilimciler, Güneş Sistemi'nin hemen dışındaki Kuiper Kuşağı'nda, Plüton'la benzer kütle özelliklerine sahip birçok küçük gökcismi tespit etti
Bazı astronomlar Plüton'un da Kuiper Kuşağı'ndaki buzul cücelerden olduğunu ve gezegen olmaması gerektiğini düşünürken, diğerleri Güneş Sistemi'ne dahil olmasının doğru olduğunu söylüyor
Güneş Sistemi'nde yapılacak indirim, Plüton'un boyutları nedeniyle olabilir Çünkü 2 bin 360 kilometre çapındaki Plüton, diğer sekiz gezegene oranla çok küçük Fakat Kuiper Kuşağı'ndaki cisimlerden de çok büyük
İşte üç yeni gezegen(?)
TEKERLEME
İngilizce konuşulan ülkelerde, Güneş Sistemi'ndeki dokuz gezegenin sırasını ezberleyebilmek için bir tekerleme vardır: My Very Educated Mother Just Showed Us Nine Planets
Bu tekerlemenin baş harfleri, Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton'un İngilizcelerini temsil eder (Mercury, Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus, Neptune ve Pluto)
Güneş Sistemi'ne yeni gezegenler dahil edilirse bu en çok Anglofonların işini zorlaştıracak gibi görünüyor
Bu görüş California Teknoloji Enstitüsü'nden Prof Mike Brown'ın '2003 UB 313'ü keşfetmesiyle değişti Hubble teleskobuyla ölçülen UB 313'ün çapının 3 bin kilometre olduğu belirlendi
IAU'ya verilen yeni teklif sekiz klasik gezegeni (Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün), plütonları (Plüton, Charon ve UB 313) ve asteroid Ceres'i içeriyor
Charon, keşfedildiğinden bu yana Plüton'un uydusu olarak tanımlanıyor Fakat bazı gökbilimciler Plüton ve Charon'u, boyutlarının benzerliğinden dolayı ikiz gezegenler olarak da adlandırıyor
Hem indirim hem bindirim
IAU Gezegen Tanımlama Komitesi Başkanı Prof Owen Gingerich, klasik gezegenler arasından çıkararak Plüton'un rütbesini indiriyoruz Ama aynı zamanda plütonlar kategorisinin prototipi yaparak değerini artırıyoruzdiyor
Dr Coates ise, gezegenlerin tanımı konusunda bir şeyler yapılmalı Bu ders tüm kitaplarını değiştirebilir Ama burada yaşanan asıl sürpriz Ceres Çünkü çoğu insan onun asteroid olduğunu düşünüyoraçıklamasını yapıyor
Ceres, Mars ile Jüpiter arasında yer alan asteroid kuşağındaki en büyük cisim Ama asteroide benzemiyor çünkü aynı zamanda bir gezegen gibi küre şeklinde
Yeni gezegen tanımı
Güneş Sistemi'nin yaşayacağı bu evrim, yerçekimine sahip olması baz olarak alınan gezegenlerin yeni bir bilimsel tanımlaması Bu tanımlamaya göre, bir cismin gezegen olması için iki koşulun sağlanmış olması gerekiyor:
Birincisi, kendisi yıldız olmaması ve bir yıldız etrafında yörüngede dönmesi İkincisi ise küre şeklini alabilmek için kendi kütlesine ait bir yerçekimini olması
Buna göre gelecekte birçok cisim daha gezegen olarak adlandırılabilir Çünkü IAU'nun elinde yaklaşık 12 aday daha var Bu cisimlerin kütle ve yörüngeleri belirlendiğinde gezegenlerin sayısı daha da çoğalabilir
IAU'nun inceleme altında tuttuğu cisimler arasında, Plüton'dan daha uzaklarada yörüngede olan Sedna, Orcus, Quaoar ve 2003 EL61 ile asteroidler Vesta, Pallas ve Hygiea bulunuyor
3 binden fazla belirleyici üyesi bulunan Uluslararası Astronomi Birliği, 1919 yılından beri, gökcisimlerinin statülerini ve isimlerini belirliyor