gokturk kitabelerinin onemi nedir
Gokturk Kitabeleri ya da Orhun Yazıtları, Turklerin bilinen ilk alfabesi olan Gokturk Alfabesi ile Gokturkler tarafından yazılmış yapıtlardırBilge Kağan ve Kul Tigin anıtlarını Yollug Tigin yazmıştır, Yollug Tigin aynı zamanda Bilge Kağan'ın yeğenidir
Yazıtlar, 1889 yılında Moğolistan'da Orhun Vadisi'ndeki anıtlarda saptanmıştırBu yazıtlar IIKokturk devletine aittir Yazılış tarihi 8 yuzyılın başlarına dayanmaktadır 1893 yılında Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Ludwig Peter Thomsen tarafından, Rus Turkolog Vasili Vasilyevic Radlof'un yardımıyla cozulmuş ve aynı yılın 15 Aralık gunu Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi'nde bilim dunyasınaacıklanmıştır
Orhun harfleriyle yazılan yazıtlardan 13yuzyıl Moğol tarihcisi Cuveyni (Ebu'l Muzaffer Alaúdin Ata‘ Melik bin Bahaiddin Muhammed elCuveyni), Tarihi Cihanguşa adlı yapıtında soz etmişti Cin kaynakları da kitabelerin dikilişini bildirmekteydi Yine de bu durum 18 ve 19 yuzyıllara kadar bilim dunyasının bilinmeyeni olarak kalmalarına engel olamadı İlk olarak Rus carı I Petro'nun emriyle Sibirya bitki ortusunu incelemek icin gorevlendirilen bitki bilimci Messerschmidt ve kendisine rehber olarak verilen İsvecli tutsak subay Strahlenberg, 1721 yılında Yenisey vadisinde bu yazı ile yazılmış Kırgızlara ait mezar taşlarını iceren Yenisey Yazıtları'ndan bir tanesini keşfetti Bir yıl sonra tutsaklığı son bulan Strahlenberg İsvec'e donuşunde bu inceleme ile ilgili izlenimlerini kitap haline getirip Stockholm'de yayınladı Boylece Orhun yazısı bilim dunyasının dikkatini cekmiş oldu Orhun yazıtlarından iki yuzyıl oncesine ait Yenisey Yazıtları'nın tamamına yakını bu surecte ortaya cıkarıldı Nihayet 1889 yılında Rus bilgini Yadrintsev, sonradan Bilge Kağan ve Kul Tigin anıtları olduğu anlaşılan Orhun Yazıtları'nı bulmuş, bunun uzerine 1890 yılında Heikel başkanlığında bir Fin heyeti, bir yıl sonra da unlu Turkolog Radloff'un başkanlığında bir Rus heyeti bolgede incelemelerde bulunmuştur Rus ve Fin heyetleri, anıtların fotoğraflarını alarak kitap halinde yayımlamışlar; bu yayınlar sayesinde yazıtların okunması sureci hız kazanmıştır Sonunda Danimarkalı dil bilimci Thomsen 1893 yılında Orhun yazısını cozmeyi başarmıştırİlk cozduğu kelime de Tanrı olmuştur Yazının cozulmesinden sonraki surecte Thomsen ve Radloff anıtların metni ve cevirisi uzerinde yarışa girmişlerdir Yazıtlar, yazıtlarda kullanılan yazı ve dil uzerindeki calışmalar gunumuzde de devam etmektedir Yazıtların hem dil hem de yazı bakımından ozgun metni ile gunumuz Turkcesine cevirisini Prof Dr Muharrem Ergin (1971) yapmıştır
Gokturk Kitabeleri ya da Orhun Yazıtları, Turklerin bilinen ilk alfabesi olan Gokturk Alfabesi ile Gokturkler tarafından yazılmış yapıtlardırBilge Kağan ve Kul Tigin anıtlarını Yollug Tigin yazmıştır, Yollug Tigin aynı zamanda Bilge Kağan'ın yeğenidir
Yazıtlar, 1889 yılında Moğolistan'da Orhun Vadisi'ndeki anıtlarda saptanmıştırBu yazıtlar IIKokturk devletine aittir Yazılış tarihi 8 yuzyılın başlarına dayanmaktadır 1893 yılında Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Ludwig Peter Thomsen tarafından, Rus Turkolog Vasili Vasilyevic Radlof'un yardımıyla cozulmuş ve aynı yılın 15 Aralık gunu Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi'nde bilim dunyasınaacıklanmıştır
Orhun harfleriyle yazılan yazıtlardan 13yuzyıl Moğol tarihcisi Cuveyni (Ebu'l Muzaffer Alaúdin Ata‘ Melik bin Bahaiddin Muhammed elCuveyni), Tarihi Cihanguşa adlı yapıtında soz etmişti Cin kaynakları da kitabelerin dikilişini bildirmekteydi Yine de bu durum 18 ve 19 yuzyıllara kadar bilim dunyasının bilinmeyeni olarak kalmalarına engel olamadı İlk olarak Rus carı I Petro'nun emriyle Sibirya bitki ortusunu incelemek icin gorevlendirilen bitki bilimci Messerschmidt ve kendisine rehber olarak verilen İsvecli tutsak subay Strahlenberg, 1721 yılında Yenisey vadisinde bu yazı ile yazılmış Kırgızlara ait mezar taşlarını iceren Yenisey Yazıtları'ndan bir tanesini keşfetti Bir yıl sonra tutsaklığı son bulan Strahlenberg İsvec'e donuşunde bu inceleme ile ilgili izlenimlerini kitap haline getirip Stockholm'de yayınladı Boylece Orhun yazısı bilim dunyasının dikkatini cekmiş oldu Orhun yazıtlarından iki yuzyıl oncesine ait Yenisey Yazıtları'nın tamamına yakını bu surecte ortaya cıkarıldı Nihayet 1889 yılında Rus bilgini Yadrintsev, sonradan Bilge Kağan ve Kul Tigin anıtları olduğu anlaşılan Orhun Yazıtları'nı bulmuş, bunun uzerine 1890 yılında Heikel başkanlığında bir Fin heyeti, bir yıl sonra da unlu Turkolog Radloff'un başkanlığında bir Rus heyeti bolgede incelemelerde bulunmuştur Rus ve Fin heyetleri, anıtların fotoğraflarını alarak kitap halinde yayımlamışlar; bu yayınlar sayesinde yazıtların okunması sureci hız kazanmıştır Sonunda Danimarkalı dil bilimci Thomsen 1893 yılında Orhun yazısını cozmeyi başarmıştırİlk cozduğu kelime de Tanrı olmuştur Yazının cozulmesinden sonraki surecte Thomsen ve Radloff anıtların metni ve cevirisi uzerinde yarışa girmişlerdir Yazıtlar, yazıtlarda kullanılan yazı ve dil uzerindeki calışmalar gunumuzde de devam etmektedir Yazıtların hem dil hem de yazı bakımından ozgun metni ile gunumuz Turkcesine cevirisini Prof Dr Muharrem Ergin (1971) yapmıştır