Gokturk Yazıtları Hakkında,Gokturk Yazıtları Nedir, 10 Sınıf Gokturk Yazıtları Konu Anlatım,10 Sınıf Turk Edebiyatı
SORU 1)
Orhun Kitabeleri ya da Gokturk Yazıtları EDEBİ BİR METİNDİRDil, yabancı etkilerden uzak ve yalın bir Turkce'dir Yazıtlarda yer yer gercekci tarih dili, yer yer eleştiri cumleleri, yer yer de guclu bir soylev dili kullanılmıştır Yazıtlarda aliterasyonlu (ses tekrarına dayalı) bir soyleyiş vardır Ayrıca hukumdar Bilge Kağan ’ın ağzından Turk halkına seslenen eşsiz bir hitabet orneğidir
Bu kitabe cok gelişmiş, zengin kelimeli bol mecazlı edebi bir hitabe orneği olarak yazılmıştırİşte bu sebeplerden Gokturk Yazıtları edebi bir eserdir
2)
GOKTURK Yazıtlarının dini, tarihi ve siyasi onemi
Orhun veya Gokturk Yazıtları Turk dunyası icin bircok yonden onem taşır Bunların başında yazıtların Turkcenin ilk yazılı belgeleri olması gelir Gercektende gunumuze dek yapılan araştırmalara gore Orhun alfabesiyle yazılmış yazıtlar ve belgeler, Turk dili tarihinin ilk somut verilerini oluşturur Bu yazıtların dili incelendiği zaman Turkcenin o doneme gore oldukca gelişmiş bir dil olduğu sonucu cıkarılabilir Gerek dilbilgisi birimlerinin ceşitliliği, gerek sozcuk dağarcığının kullanarak uygulanması, bu belgelerdeki dilin sozlu ve yazılı anlatıma buyuk yatkınlık gosterdiğini acıklamaktadır
Orhun yazıtları, duz yazı ornekleridir, bununla birlikte kimi dilciler yazıtların şiir biciminde yazıldıklarını ileri surmektedirler Ancak bunu doğrulamak pek olanaklı değildir Gerci yazıtlardaki dil ve soyleyiş şiire elverişli gorunmektedir Ama bu ozelliği onun turunden kaynaklanmaktadır
Orhun Yazıtları, anısoylev karışımı bir turde yazılmıştır denilebilir İlk bakışta dikkati, konuşan kişi, yani Bilge Kağan cekmektedir Bilge Kağanı guclu bir soylevci yapmaktadır İkinci vurgulanması gereken yonde yazıtların tarihsel ve siyasal bir icerik taşımasıdır
Orhun Yazıtları, Turk tarihi, toplum yaşamı, kulturel yapısı yonunden de aydınlatıcı bilgilerle doludur Yazıtlar Gokturk Kağanlığının resmi ağızdan yazılmış bir tarihi gorunumundedir Tarihte ilk kez Turk adıyla kurulan bu devlet bozkır devletlerinin belirgin ozelliklerini taşır Aynı soydan gelen butun boylarını “il adıyla oluşturacak yapıda merkezi otoriteye bağlanması, siyasal erkin hemen butunuyle orduya dayandırılması, dolayısıyla da iktisadi gucun bu orduyla sağlanması…
3soru:
İstemi Yabgu ve Batı Tarafı adlı metin tarihi bir metindir; cunku Gokturkler hakkında bilgi vermeye yonelik dilin gondergesel işlevde kullanıldığı bir uslupla tarihi bir olayı nedensonuc ilşkileri icinde nesnel bir şekilde vermektedir
4)
Gokturk Yazıtları soylev ozelliklerini taşıyan edebi bir dilin, mecazların soz sanatlarının kullanıldığı bir metindirDiğer metin ise tarihi bir metin olduğu icin oğretmeye dayalıdırMecazlar, yan anlamlar yoktur, dil gondergesel işlevde kullanılmıştırburadan hareketle edebiyat ve tarih arasında şoyle bir ilişki vardır:
Edebiyat ve tarih birbirilerinin verilerinden yararlanan iki bilim dalıdırEdebiyatla tarih arasında cok sıkı bir ilişki vardırHer edebi eser donemin zihniyetinden izler taşır, edebi eserler de yazıldığı donemin siyasi sosyal ekonomik vb…ozelliklerinden etkiler taşıdığı icin tarihin verilerinden yararlanabilirTarih bilimi de edebiyattan yararlanır, orneğin bir yazarın anıları yazıldığı doneme ışık tuttuğu icin tarihsel bir belge niteliği taşır(Orneğin Yakup Kadri'nin Halide Edip'in anı kitapları) O anılardan tarihciler yararlanabilir ve tarihi olaylara ışık tutarlar…Edebi eserler pek cok bakımdan tarihe kaynaklık ederGokturk Yazıtları ve Dede Korkut Hikayeleri birer edebi metin olmakla beraber tarihe ışık tuttukları icin de tarihi belgedirlerAynı zamanda Oğuz Kağan, ŞuDestanı, İlyada ve Odise, Şehname gibi Turk ve dunya edebiyatına ait destanlar toplumların gecmişini yansıttığı icin tarih acısından onemlidirBunun yanı sıra seyahatnameler, tezkireler, hatıralar edebiyat tarihi icin olduğu kadar tarih icin de cok onemli kaynaklardır
5soru:
Canakkale Şehitlerineşiiri Mehmet Akif tarafından Canakkale Savaşı'nda (1918) şehit olan askerlerimiz icin yazılan destansı bir manzumedirŞiir tarihin en kanlı savaşı olan Canakkale Savaşı'nda şair Asım'ın Nesli olarak belirttiği kahraman askerimizin teknikce cok ustun olan Avrupalılara karşı iman gucuyle kazandığı destansı savaşı cok canlı tasvirler ve muhteşem imgelerle betimlemektedir
6SORU:
Canakkale Savaş'ının yapıldığı donemin siyasi ve tarihi olayları şiire yansımıştır
Bir muharebe sahnesinin tasviriyle başlayan parcada, duşmanın hem sayıca cokluğu, hem de biraraya gelmiş milletlerin ve kavimlerin ceşitliliği karşısında Mehmetciğin kahramanlığı devleşir Batı'nın yirminci asırda medeniyet adına yaptığı zulum ve işkence tabloları cizilir Nihayet, bu savaş sahnelerinin asıl kahramanına sıra gelmiştir Akif, bu kahraman iradesini, gucunu ve bu irade ile gucun ilahi kaynağını tasvir ettikten sonra, şehadet faslına gelir Şair, şiirinin bu kısmında sanatının butun ustalığını gostererek harikulade mukayeseler, teşbihler yapar
SORU 1)
Orhun Kitabeleri ya da Gokturk Yazıtları EDEBİ BİR METİNDİRDil, yabancı etkilerden uzak ve yalın bir Turkce'dir Yazıtlarda yer yer gercekci tarih dili, yer yer eleştiri cumleleri, yer yer de guclu bir soylev dili kullanılmıştır Yazıtlarda aliterasyonlu (ses tekrarına dayalı) bir soyleyiş vardır Ayrıca hukumdar Bilge Kağan ’ın ağzından Turk halkına seslenen eşsiz bir hitabet orneğidir
Bu kitabe cok gelişmiş, zengin kelimeli bol mecazlı edebi bir hitabe orneği olarak yazılmıştırİşte bu sebeplerden Gokturk Yazıtları edebi bir eserdir
2)
GOKTURK Yazıtlarının dini, tarihi ve siyasi onemi
Orhun veya Gokturk Yazıtları Turk dunyası icin bircok yonden onem taşır Bunların başında yazıtların Turkcenin ilk yazılı belgeleri olması gelir Gercektende gunumuze dek yapılan araştırmalara gore Orhun alfabesiyle yazılmış yazıtlar ve belgeler, Turk dili tarihinin ilk somut verilerini oluşturur Bu yazıtların dili incelendiği zaman Turkcenin o doneme gore oldukca gelişmiş bir dil olduğu sonucu cıkarılabilir Gerek dilbilgisi birimlerinin ceşitliliği, gerek sozcuk dağarcığının kullanarak uygulanması, bu belgelerdeki dilin sozlu ve yazılı anlatıma buyuk yatkınlık gosterdiğini acıklamaktadır
Orhun yazıtları, duz yazı ornekleridir, bununla birlikte kimi dilciler yazıtların şiir biciminde yazıldıklarını ileri surmektedirler Ancak bunu doğrulamak pek olanaklı değildir Gerci yazıtlardaki dil ve soyleyiş şiire elverişli gorunmektedir Ama bu ozelliği onun turunden kaynaklanmaktadır
Orhun Yazıtları, anısoylev karışımı bir turde yazılmıştır denilebilir İlk bakışta dikkati, konuşan kişi, yani Bilge Kağan cekmektedir Bilge Kağanı guclu bir soylevci yapmaktadır İkinci vurgulanması gereken yonde yazıtların tarihsel ve siyasal bir icerik taşımasıdır
Orhun Yazıtları, Turk tarihi, toplum yaşamı, kulturel yapısı yonunden de aydınlatıcı bilgilerle doludur Yazıtlar Gokturk Kağanlığının resmi ağızdan yazılmış bir tarihi gorunumundedir Tarihte ilk kez Turk adıyla kurulan bu devlet bozkır devletlerinin belirgin ozelliklerini taşır Aynı soydan gelen butun boylarını “il adıyla oluşturacak yapıda merkezi otoriteye bağlanması, siyasal erkin hemen butunuyle orduya dayandırılması, dolayısıyla da iktisadi gucun bu orduyla sağlanması…
3soru:
İstemi Yabgu ve Batı Tarafı adlı metin tarihi bir metindir; cunku Gokturkler hakkında bilgi vermeye yonelik dilin gondergesel işlevde kullanıldığı bir uslupla tarihi bir olayı nedensonuc ilşkileri icinde nesnel bir şekilde vermektedir
4)
Gokturk Yazıtları soylev ozelliklerini taşıyan edebi bir dilin, mecazların soz sanatlarının kullanıldığı bir metindirDiğer metin ise tarihi bir metin olduğu icin oğretmeye dayalıdırMecazlar, yan anlamlar yoktur, dil gondergesel işlevde kullanılmıştırburadan hareketle edebiyat ve tarih arasında şoyle bir ilişki vardır:
Edebiyat ve tarih birbirilerinin verilerinden yararlanan iki bilim dalıdırEdebiyatla tarih arasında cok sıkı bir ilişki vardırHer edebi eser donemin zihniyetinden izler taşır, edebi eserler de yazıldığı donemin siyasi sosyal ekonomik vb…ozelliklerinden etkiler taşıdığı icin tarihin verilerinden yararlanabilirTarih bilimi de edebiyattan yararlanır, orneğin bir yazarın anıları yazıldığı doneme ışık tuttuğu icin tarihsel bir belge niteliği taşır(Orneğin Yakup Kadri'nin Halide Edip'in anı kitapları) O anılardan tarihciler yararlanabilir ve tarihi olaylara ışık tutarlar…Edebi eserler pek cok bakımdan tarihe kaynaklık ederGokturk Yazıtları ve Dede Korkut Hikayeleri birer edebi metin olmakla beraber tarihe ışık tuttukları icin de tarihi belgedirlerAynı zamanda Oğuz Kağan, ŞuDestanı, İlyada ve Odise, Şehname gibi Turk ve dunya edebiyatına ait destanlar toplumların gecmişini yansıttığı icin tarih acısından onemlidirBunun yanı sıra seyahatnameler, tezkireler, hatıralar edebiyat tarihi icin olduğu kadar tarih icin de cok onemli kaynaklardır
5soru:
Canakkale Şehitlerineşiiri Mehmet Akif tarafından Canakkale Savaşı'nda (1918) şehit olan askerlerimiz icin yazılan destansı bir manzumedirŞiir tarihin en kanlı savaşı olan Canakkale Savaşı'nda şair Asım'ın Nesli olarak belirttiği kahraman askerimizin teknikce cok ustun olan Avrupalılara karşı iman gucuyle kazandığı destansı savaşı cok canlı tasvirler ve muhteşem imgelerle betimlemektedir
6SORU:
Canakkale Savaş'ının yapıldığı donemin siyasi ve tarihi olayları şiire yansımıştır
Bir muharebe sahnesinin tasviriyle başlayan parcada, duşmanın hem sayıca cokluğu, hem de biraraya gelmiş milletlerin ve kavimlerin ceşitliliği karşısında Mehmetciğin kahramanlığı devleşir Batı'nın yirminci asırda medeniyet adına yaptığı zulum ve işkence tabloları cizilir Nihayet, bu savaş sahnelerinin asıl kahramanına sıra gelmiştir Akif, bu kahraman iradesini, gucunu ve bu irade ile gucun ilahi kaynağını tasvir ettikten sonra, şehadet faslına gelir Şair, şiirinin bu kısmında sanatının butun ustalığını gostererek harikulade mukayeseler, teşbihler yapar