Orhun (Gokturk) Abideleri
Gokturkler Ve Orhun Yazıtları
Gokturk Devleti, tarihte ilk defa Turk adını taşıyan devlettir Gokturkler, Turklerin atlı uygarlık ya da bozkır uygarlığından yerleşik uygarlığa geciş doneminde, Turk boylarının başına gecerek hukum suren bir hakan sulalesidir (552745) Kurdukları devlete de Gokturk Devleti denir
Orhun Abideleri, 8 Yuzyılda Gokturk (Kokturk) Devleti zamanında Orhun Alfabesi ile yazılmış olan taş yapıtlardır Turk tarihinin belli bir donemini hikaye ettikten başka bilinen en eski Turk yazısının ve bilhassa Turk dil ve edebiyatının cok onemli belgesi olan GokTurk (KokTurk) yazıtları, Doğuda Cin sınırlarında yaşamış Turklerin en onemli eserleridir Bunlar Orhun ırmağının eski yatağı yakınlarında KocoCaydam adlı gol civarında dikilmiş anıtlar uzerindeki yazıtlar (kitabeler) dir
Orhun Abidelerinin Turk Tarihi acısından onemi, Turklerden ve Turk Tarihinden bahseden ilk yazılı eserler olmasıdır
Bu taşların en onemlileri bilge Vezir Tonyukuk adında 720 yılında, kendisi tarafından yazdırılmış Tonyukuk Anıtı ile 731de olen Kul Tiğin ve 734te olen Bilge Kağan Anıtı olmak uzere uc tanedir
Bu yazıtların, anlattığı olaylar bakımından en dolgunu ve uslupca en guzeli İlteriş Kutluk Kağan oğlu hukumdar Bilge Kağanın, kardeşi Kul Tiğin adına, saygı ve sevgiyle diktirip yazdırmış olduğu Kul Tiğin anıtıdır Hukumdar ailesinden bir prens (tiğin) olan Yoluğ Tiğinin kaleme aldığı Kul Tiğin yazıtı Turklerin o zamanki bir Kurtuluş Savaşını anlatan bir edebi metindir Arıca hukumdar Bilge Kağan ağziyle Turk halkına seslenen eşsiz bir hitabet orneğidir
Bu kitabeyi cok gelişmiş, zengin kelimeli bol mecazlı edebi bir hitabe orneği olarak yazan prens, yazıtın guneybatı yuzunu şu sozlerle bitirmektedir:
Bilge Kitabesini ben Yolluğ Tiğin yazdım Bunca binayı resmi ve heykelleri, suslemeleri Hakanın yeğeni Yolluğ Tiğin, ben, bir ay ve dort gun oturup yazdım, susledim (ve yarattım?)
Cin emperyalizminin o zamanki usul ve hedeflerini bu yazıtta okurken daha sonra mazlum, dağınık ve vatan duygusunu yitirmiş milletler uzerine yonelen butun istilacı ve somurucu emellerin anahtarını buluruz
KokTurk devletinin kuruluşundan sonra 680 yılında Cin pencesine duşerek elli yıl esarette kalan, sonra babası İlteriş Kutluk Kağan tarafından kurtarılan GokTurklerin ibretli tarihini anlatan bu metinde, Bilge Kağan:
Milli şuuru kaybederek Cince konuşan hatta Cin isimleri almaya başlayan beylerin feci akıbetlerini, millete kotuluklerini ve tutsak oluşlarının başka sebeplerini dile getirmektedir
Kurtuluşun hikayesini anlatmakta, kendisinin ve kardeşi Kul Tiğinin millete hizmetlerini sayıp dokmekte halka umit ve kuvvet telkini yapmakta, calışmanın faydaları uzerinde durmaktadır Aşağıda Kul Tiğin Yazıtının bazı kuvvetli parcaları ve bunların bugunku dilimizle ifadesi gorulecek, ayrıca milletin tamamı verilecektir
Gokturkler Ve Orhun Yazıtları
Gokturk Devleti, tarihte ilk defa Turk adını taşıyan devlettir Gokturkler, Turklerin atlı uygarlık ya da bozkır uygarlığından yerleşik uygarlığa geciş doneminde, Turk boylarının başına gecerek hukum suren bir hakan sulalesidir (552745) Kurdukları devlete de Gokturk Devleti denir
Orhun Abideleri, 8 Yuzyılda Gokturk (Kokturk) Devleti zamanında Orhun Alfabesi ile yazılmış olan taş yapıtlardır Turk tarihinin belli bir donemini hikaye ettikten başka bilinen en eski Turk yazısının ve bilhassa Turk dil ve edebiyatının cok onemli belgesi olan GokTurk (KokTurk) yazıtları, Doğuda Cin sınırlarında yaşamış Turklerin en onemli eserleridir Bunlar Orhun ırmağının eski yatağı yakınlarında KocoCaydam adlı gol civarında dikilmiş anıtlar uzerindeki yazıtlar (kitabeler) dir
Orhun Abidelerinin Turk Tarihi acısından onemi, Turklerden ve Turk Tarihinden bahseden ilk yazılı eserler olmasıdır
Bu taşların en onemlileri bilge Vezir Tonyukuk adında 720 yılında, kendisi tarafından yazdırılmış Tonyukuk Anıtı ile 731de olen Kul Tiğin ve 734te olen Bilge Kağan Anıtı olmak uzere uc tanedir
Bu yazıtların, anlattığı olaylar bakımından en dolgunu ve uslupca en guzeli İlteriş Kutluk Kağan oğlu hukumdar Bilge Kağanın, kardeşi Kul Tiğin adına, saygı ve sevgiyle diktirip yazdırmış olduğu Kul Tiğin anıtıdır Hukumdar ailesinden bir prens (tiğin) olan Yoluğ Tiğinin kaleme aldığı Kul Tiğin yazıtı Turklerin o zamanki bir Kurtuluş Savaşını anlatan bir edebi metindir Arıca hukumdar Bilge Kağan ağziyle Turk halkına seslenen eşsiz bir hitabet orneğidir
Bu kitabeyi cok gelişmiş, zengin kelimeli bol mecazlı edebi bir hitabe orneği olarak yazan prens, yazıtın guneybatı yuzunu şu sozlerle bitirmektedir:
Bilge Kitabesini ben Yolluğ Tiğin yazdım Bunca binayı resmi ve heykelleri, suslemeleri Hakanın yeğeni Yolluğ Tiğin, ben, bir ay ve dort gun oturup yazdım, susledim (ve yarattım?)
Cin emperyalizminin o zamanki usul ve hedeflerini bu yazıtta okurken daha sonra mazlum, dağınık ve vatan duygusunu yitirmiş milletler uzerine yonelen butun istilacı ve somurucu emellerin anahtarını buluruz
KokTurk devletinin kuruluşundan sonra 680 yılında Cin pencesine duşerek elli yıl esarette kalan, sonra babası İlteriş Kutluk Kağan tarafından kurtarılan GokTurklerin ibretli tarihini anlatan bu metinde, Bilge Kağan:
Milli şuuru kaybederek Cince konuşan hatta Cin isimleri almaya başlayan beylerin feci akıbetlerini, millete kotuluklerini ve tutsak oluşlarının başka sebeplerini dile getirmektedir
Kurtuluşun hikayesini anlatmakta, kendisinin ve kardeşi Kul Tiğinin millete hizmetlerini sayıp dokmekte halka umit ve kuvvet telkini yapmakta, calışmanın faydaları uzerinde durmaktadır Aşağıda Kul Tiğin Yazıtının bazı kuvvetli parcaları ve bunların bugunku dilimizle ifadesi gorulecek, ayrıca milletin tamamı verilecektir