Bize hayat veren dev yıldız Güneş’in etrafında oluşturduğu Güneş Sistemi; Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Dünya ismini verdiğimiz sekiz gezegenden oluşuyor. İçinde yaşamakta olduğumuz Dünya’dan başımızı kaldırıp da gökyüzüne baktığımız vakit bu gezegenlerden birçoklarını göremiyor, gördüklerimizi ise sadece birer beyaz noktaya benzetiyoruz. Halbuki gezegenlerin renkleri var.
Eğer az çok uzayla ilgiliyseniz ya da medyayı takip ediyorsanız Güneş Sistemi’ni oluşturan gezegenlerin her birinin kendine özel bir rengi olduğunu görmüşsünüzdür. NASA ve gibisi kurum ve özel şirketlerin yaptığı çalışmalar bu renkler hakkında çok daha ayrıntılı bilgi sahibi olmamızı sağlıyor. Gelin Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin renklerine ve bu renklerin oluşum sebeplerine yakından bakalım.
Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin renkleri:
Merkür - Gri
Venüs - Kahverengi ve gri
Dünya- Mavi, kahverengi, yeşil ve beyaz
Mars - Kırmızı, kahverengi ve deri rengi
Jüpiter - Beyaz çizgili kahverengi, turuncu ve cilt rengi
Satürn - Altın rengi, kahverengi, mavi ve gri
Uranüs - Mavi ve yeşil
Neptün - Mavi
Merkür - Gri
Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür’ün en net fotoğraflarından bir tanesi Messenger uzay sondası tarafından çekilmiştir. Birinci bakışta Merkür ile Ay yüzeyi ortasında büyük bir benzerlik olduğunu fark edebilirsiniz. Merkür karasal bir gezegendir. Metalik bir çekirdeğe sahip olan gezegenin kayalık bir mantosu vardır. Öbür bileşenleri ise demir, nikel ve silikat kayalardır. Tüm bunlar birleştiği vakit Merkür’ün koyu gri bir renge sahip olmasını sağlar. İnce atmosferi Güneş ışığına müdahale etmediği için rengi etkilenmez.
Venüs - Kahverengi ve gri
Karasal gezegenlerden bir tanesi olan Venüs’ün ağır atmosferini karbondioksit, kükürt dioksit ve azot oluşturur. Dışarıdan baktığımız vakit yeryüzünün değil, bu atmosferin rengini görürüz. Yoğun sülfürik asit içeren ve gökyüzünü kaplayan bulutlar Güneş ışınlarının yüzde 90’lık bir kısmını yansıtır. İşte bu nedenle Venüs’ü sarı olarak görürüz. Dünya’dan çıplak gözle bile görülmesini sağlayan ve Güneş ışığını yansıtan bulutlar olmasa Venüs’ün altındaki kahverengi ve gri renkleri görebilirdik. Ağır atmosferi nedeniyle Güneş görmediği için yüzey rengi sabittir.
Dünya- Mavi, kahverengi, yeşil ve beyaz
Dünyamızın uzaydan çekilen fotoğraflarına baktığımız vakit masmavi, parlak bir gezegen görüyoruz fakat o fotoğrafların üzerinde renk düzenlemeleri yapıldığı bilinen bir gerçek. Yüzde 70’i mavi su ile kaplı gezegenimiz azot ve oksijenden oluşan atmosferinin doğal filtresinden geçince gri bir renk alıyor. Beyaz renk ise bulutlardan geliyor. Baktığınız bölgenin coğrafik yapısına bağlı olarak bu renk cümbüşüne yeşil ve kahverengi üzere yeryüzü renkleri de karışabilir. Yani Dünya uzaydan baktığımızda bile hayli hareketli bir gezegen.
Mars - Kırmızı, kahverengi ve cilt rengi
Kızıl Gezegen lakabından da anlaşılacağı üzere Mars gezegeninin rengi kızılımsı bir kahverengidir. Son derece ince bir atmosfere sahip olduğu için bu renk olduğu üzere görünür. Kızıl rengin sebebi ise demir oksit. Yani Mars’ın taşı toprağı demir oksit desek yanlış olmaz. Fakat Mars gezegeninde kutuplar da bulunuyor. Gezegenin farklı noktalarında, farklı yoğunluklarda olan bu kutuplar Kızıl Gezegene tatlı bir beyazlık katıyor. Demir oksit yoğunluğuna nazaran farklı bölgelerde daha koyu ya da daha açık renkler görmek mümkün.
Jüpiter - Beyaz çizgili kahverengi, turuncu ve deri rengi
Diğer gezegenlerden farklı olarak Jüpiter’in çizgili renkleri var. Beyaz, turuncu, kahverengi çizgilerin paralel bir renk görünümü oluşturmasının nedeni ise gezegende oluşan fırtınalar. Jüpiter gezegeninde saatte 360 kilometre sürate ulaştığı bile görülen fırtınalar yaşanır. Bu da çizgili görünüme neden olur. Hidrojen, helyum, su, amonyak üzere bileşenler açısından varlıklı olan Jüpiter’in turuncu ve beyaz renkleri, ultraviyole ışınlara maruz kalan kristallerin renk değiştirmesi sonucu ortaya çıkar. Renk değiştiren ve biriken bu moleküller kromofor olarak isimlendirilir.
Satürn - Altın rengi, kahverengi, mavi ve gri
Tıpkı Jüpiter üzere Satürn de bir gaz devidir ve Jüpiter kadar ağır olmasa da çizgili bir görünüme sahiptir. Ekvatora yakın olan kısımlarda geniş olan bu çizgiler bazı noktalarda son derece sönüktür. Hidrojen, helyum ve amonyak bakımından güçlü olan Satürn’ün kırmızı bulutlarının nedeni, bulutlarda ağır olarak bulunan amonyaktır. Bu bulutlar, gezegenin dış katmanını oluştururlar. Amonyak bulutlarından oluşan bu katman Güneş ışığına maruz kaldığı vakit beyaz bir renge bürünür. Işığın ve bulutun yoğunluğuna nazaran ortaya altın rengi çıkabilir.
Uranüs - Mavi ve yeşil
Uranüs bir buz ve gaz devidir. Gezegen atmosferinin büyük bir kısmını metan, helyum ve hidrojen gazları oluşturur. Uranüs gezegenin mavi ve yeşil tonlarından oluşan cam göbeği renginde olmasının nedeni işte bu atmosferde bulunan metan gazıdır. Zira metan gazı, kırmızı ve turuncu rengi veren uzun dalga uzunluğu ışınlarını absorbe edebilir fakat mavi ve yeşil rengi veren kısa dalga uzunluklarını absorbe edemez. Kısa dalga uzunlukları yansıdıkça ortaya mavi ile yeşil renk çıkar ve bu ikisinin oluşturduğu tatlı bir cam göbeği rengi görülür.
Neptün - Mavi
Uranüs ve Neptün, yapı olarak benzeri bileşenlere sahiptirler. Bu nedenle renk olarak da birbirlerine epeyce benzerler. Bir buz ve gaz devi olan Neptün’de ağır olarak hidrojen ve helyum; biraz hidrokarbon ve azot ile atmosferin üst katmanlarında metan gazı bulunur. Metan gazı kırmızı ve turuncu rengi veren uzun dalga uzunluğu ışınlarının absorbe edebilir lakin mavi rengi yansıtır. İşte Neptün’ün mavi renginin nedeni budur. Mavinin tonlarını belirleyen ise farklı bileşenler ve gaz yoğunluklarıdır.
Sonuç: Gezegenlerin renkleri neden farklıdır?
Güneş Sistemi’ni oluşturan gezegen renklerinin nedenlerinin ayrıntılarını anlatırken bahsettiğimiz üzere gezegenlerin renklerinin farklı olmasının temel nedeni atmosferdir. Atmosferi oluşturan gaz bileşenlerinin yapısı hangi ışık uzunluğunu absorbe ediyor ya da hangisini yansıtıyorsa gezegenin rengi de ona nazaran ortaya çıkıyor.
Elbette gezegen renklerini belirleyen öbür etmenler yeryüzü renkleri ve Güneş ışığını alma açılarıdır. Güneş ışığını yansıttıkları için hangi açılarda bu ışığı alırlarsa ona nazaran bir renge sahip oluyorlar. Şayet Mars üzere ince bir atmosfere sahiplerse bu sefer atmosfer gazlarının bir değeri kalmıyor ve ortaya yeryüzünün rengi çıkıyor.
Her biri birbirinden renkli Güneş Sistemi’ni oluşturan gezegenlerin renkleri nelerdir sorusunu yanıtlayarak bu renkleri ortaya çıkaran nedenlerden bahsettik. Kimbilir cihanın başka noktalarında şimdi göremediğimiz nasıl renkler var. Bahis hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
