Guneydoğu Anadolu bolgesinin konumu nedir
GUNEYDOĞU ANADOLU BOLGESİ COĞRAFİ KONUMU VE OZELLİKLERİ
Guneydoğu Anadolu Bolgesi Amanos ve Guneydoğu Toros yaylalarının onunde Suriye Platformuna doğru giderek alcalan ve yeryuzu şekilleri acısından tekduzeliği ile dikkat ceken platolar alanı olarak nitelendirilir
Ancak gercekte doğal bolge olarak bu alan sınırlarımızda ona ermemekte,bir yandan Filistin bir yandan da Zagros etekleri boyunca Basra Korfezine doğru devam etmektedirDış kenarlarından doğal orman yetiştirme ortamına daha nemli dağlık alanlar,ic kenarından da Suriye Arabistan colunun kuzeye doğru sokulmuş olan bolge,hilale benzeyen bir yayılım alanı gostermektedirBir ucundan obur ucuna,guneydeki colu dolanarak bir yay cizen bu bolge butun tarih boyunca kendi icindeki ulkeleri birbirlerine gerekse bunları daha uzaklardaki ulkelere bağlayan yolların doğal guzergahı olmuş bu yol boyunca toplumlar ya birbirleri ile barış icinde ticaret yaparak ya da savaşarak kultur alışverişinde bulunmuşlardır
Bu alan milattan binlerce yıl once gelişen ilk buyuk uygarlıkların ve ozellikle verimli alanları ile ilk etkili tarımcılığın gelişme alanı olarak un yaymıştırTum bu ozellikleri ile bolgeye Tarih ve Arkeoloji Bilim Adamları
tarafından “Bereketli Hilal adı verilmiştir
Gunumuz sınırlarında Guneydoğu Anadolu Bolgesi Bereketli Hilal ’in birbirinden coller ile ayrılmış iki uzak ucunun birleştiği kesiştiği,kuzeye doğru en cok sokulduğu ve en buyuk genişliğe eriştiği orta kesimini oluşturur
Bu nedenlere bağlı olarak oldukca geniş olanaklara sahip olan bolge yok şebekesi bakımından adeta bir duğum noktası durumunda olmuştur
Bolge icindeki ozel konumu nedeniyle her daim yerleşime sahne olan UrfaAdıyaman bolgesine gelince 130´150km2 ’lik alanda,kuzeyde Antitoros dağlarının hakim kirectaşı kayalıkları kenarında guneyde Fırat doğuda ise;bazalt platosu ile kaplı bu alanda karşımıza cıkmaktadır
Yerleşmemizin yer aldığı Urfa Bolgesi;3638 boylam dereceleri arasında olup,kuzeybatı ve guneyinde Fırat doğusunda ise;yine Fırat ’ın kollarından biri olan Habur ırmağı ile sınırlandırılmıştırDoğusunda Mardin,batısında Gaziantep,kuzeybatısında Adıyaman ve kuzeyinde de Diyarbakır ile cevrilmiş,guneyinde Suriye ile sınır halinde yer almaktadırDoğu ile Batı dunyasını kultur ve ticaret bakımından birbirine bağlayan eski ve en onemli yollar sisteminin bir duğum noktası oluşu butun bu bolgede cok eskiden beri parlak bir medeniyet seviyesine ulaşmış kentlerin kurulmasını hazırlamıştır
Burada 1894 ’ten beri Fransız Gautier,1946 Kılıc Kokten ile devam eden araştırmalar ve kazılar neticesinde Paleolitik ve Neolitik(MO80005000),Kalkolitik(MO50003000),Tunc Cağlarına ait yuzlerce yerleşim alanı bulunmuştur(Lev1Harita 1)
Coğrafi Konum :Turkiye ’nin guneydoğusunda yer alırNufus miktarı ve yuzolcumu ile en kucuk bolgemizdirTurkiye yuzolcumunun %7,5 ’unu kaplayarak bolgeler arasında yedinci sırada bulunur
Yeryuzu Şekilleri :Bolge olarak ova ve platolarla kaplıdırYer şekilleri tarıma elverişlidirBatıdan doğuya doğru ve guneyden kuzeye gidildikce yukseklik artarKaracadağ volkan konisi (1919m) ile MardinMidyat eşiği
(12001300m)yukseltinin fazla olduğu yorelerdirŞanlıurfa,Gaziantep,Adıyaman platolarının ortalama yukseltisi 5001000m arasındadır
Akarsu ve Golleri :Başlıca akarsuları kaynağını Doğu Anadolu Bolgesi ’nden alan Dicle ve Fırat ’tırFırat ’ın
Nizip,Goksu kolları,Dicle ’nin ise;Botan,Garzan,Batman kolları bolgeye yayılmıştırBolgede tabii gol yoktur
Sadece Fırat ve Dicle uzerine kurulmuş baraj golleri yer alır
İklim ve Bitki Ortusu :Ozellikle bolgenin batısında Akdeniz ikliminin genel ozellikleri gorulurYazları sıcak ve kuraktırBunun başlıca nedeni;guneyden esen sıcak ve kavurucu ruzgarlardırBatıdan doğuya gidildikce ve alcak yerlerden yukseklere cıkıldıkca Akdeniz ikliminin etkisi zayıflar,karasal iklimin etkisi belirginleşir
Bolgede yağışın coğu kış aylarında gorulurYıllık yağış toplamı 500600 mm ’dirİc Anadolu ’ya oranla fazla ve Marmara kadar yağış almasına karşın bolgede yaz aylarında şiddetli bir kuraklık yaşanırCunku yaz ayları cok sıcaktırBuna bağlı olarak da buharlaşma fazladır
Ulkemizin en yuksek Şanlıurfa (46,5°C)ve Diyarbakır (462°C) da gorulmuşturSıcaklığın bu kadar şiddetli buharlaşmaya neden olmuşturDolayısıyla yazın Turkiye ’nin sulamaya en cok ihtiyac duyulan bolgesidir Kış
ayları yuksek yerlerde soğuk gecerKar yağışı ve don olaylarına sıkca rastlanılır
Doğal bitki ortusu iklim ozelliklerine gore yer yer değişikler gosterirEn cok bozkırlar gorulurBozkırlar daha cok yuksek olmayan yerlerde yaygındırGuneydoğu Torosların eteklerinde ve MardinMidyat eşiği ’nde yuksekliğin artmasına bağlı olarak yağışlar artarMeşe ormanlarına ve calılıklara rastlanırAkarsu boylarında soğut ve kavak ağacları yetişirOrman oranı bakımından %3 ile sonuncudur
Tarım ve Hayvancılık :Bolge ekonomisinde tarım ve hayvancılık onemli bir yere sahiptirTarıma elverişli geniş duzluklerin bulunması ve ayrıca toprağın verim gucunun fazla olması uretimi arttırmaktadırEkilidikili alanlar bakımından %20 ile dorduncu sıradadır
Bozkırların geniş yer kaplaması kucukbaş hayvancılığı onemli hale getirmiştirEn cok koyun ve keci yetiştirilir
Guneydoğu Torosların eteklerinde ve MardinMidyat eşiğinde kıl ve tiftik kecisi beslenirBu bolgede kucukbaş hayvancılık ile birlikte yağ,peyniryun gibi hayvansal urunlerinde ticareti yapılmaktadır
GUNEYDOĞU ANADOLU BOLGESİ COĞRAFİ KONUMU VE OZELLİKLERİ
Guneydoğu Anadolu Bolgesi Amanos ve Guneydoğu Toros yaylalarının onunde Suriye Platformuna doğru giderek alcalan ve yeryuzu şekilleri acısından tekduzeliği ile dikkat ceken platolar alanı olarak nitelendirilir
Ancak gercekte doğal bolge olarak bu alan sınırlarımızda ona ermemekte,bir yandan Filistin bir yandan da Zagros etekleri boyunca Basra Korfezine doğru devam etmektedirDış kenarlarından doğal orman yetiştirme ortamına daha nemli dağlık alanlar,ic kenarından da Suriye Arabistan colunun kuzeye doğru sokulmuş olan bolge,hilale benzeyen bir yayılım alanı gostermektedirBir ucundan obur ucuna,guneydeki colu dolanarak bir yay cizen bu bolge butun tarih boyunca kendi icindeki ulkeleri birbirlerine gerekse bunları daha uzaklardaki ulkelere bağlayan yolların doğal guzergahı olmuş bu yol boyunca toplumlar ya birbirleri ile barış icinde ticaret yaparak ya da savaşarak kultur alışverişinde bulunmuşlardır
Bu alan milattan binlerce yıl once gelişen ilk buyuk uygarlıkların ve ozellikle verimli alanları ile ilk etkili tarımcılığın gelişme alanı olarak un yaymıştırTum bu ozellikleri ile bolgeye Tarih ve Arkeoloji Bilim Adamları
tarafından “Bereketli Hilal adı verilmiştir
Gunumuz sınırlarında Guneydoğu Anadolu Bolgesi Bereketli Hilal ’in birbirinden coller ile ayrılmış iki uzak ucunun birleştiği kesiştiği,kuzeye doğru en cok sokulduğu ve en buyuk genişliğe eriştiği orta kesimini oluşturur
Bu nedenlere bağlı olarak oldukca geniş olanaklara sahip olan bolge yok şebekesi bakımından adeta bir duğum noktası durumunda olmuştur
Bolge icindeki ozel konumu nedeniyle her daim yerleşime sahne olan UrfaAdıyaman bolgesine gelince 130´150km2 ’lik alanda,kuzeyde Antitoros dağlarının hakim kirectaşı kayalıkları kenarında guneyde Fırat doğuda ise;bazalt platosu ile kaplı bu alanda karşımıza cıkmaktadır
Yerleşmemizin yer aldığı Urfa Bolgesi;3638 boylam dereceleri arasında olup,kuzeybatı ve guneyinde Fırat doğusunda ise;yine Fırat ’ın kollarından biri olan Habur ırmağı ile sınırlandırılmıştırDoğusunda Mardin,batısında Gaziantep,kuzeybatısında Adıyaman ve kuzeyinde de Diyarbakır ile cevrilmiş,guneyinde Suriye ile sınır halinde yer almaktadırDoğu ile Batı dunyasını kultur ve ticaret bakımından birbirine bağlayan eski ve en onemli yollar sisteminin bir duğum noktası oluşu butun bu bolgede cok eskiden beri parlak bir medeniyet seviyesine ulaşmış kentlerin kurulmasını hazırlamıştır
Burada 1894 ’ten beri Fransız Gautier,1946 Kılıc Kokten ile devam eden araştırmalar ve kazılar neticesinde Paleolitik ve Neolitik(MO80005000),Kalkolitik(MO50003000),Tunc Cağlarına ait yuzlerce yerleşim alanı bulunmuştur(Lev1Harita 1)
Coğrafi Konum :Turkiye ’nin guneydoğusunda yer alırNufus miktarı ve yuzolcumu ile en kucuk bolgemizdirTurkiye yuzolcumunun %7,5 ’unu kaplayarak bolgeler arasında yedinci sırada bulunur
Yeryuzu Şekilleri :Bolge olarak ova ve platolarla kaplıdırYer şekilleri tarıma elverişlidirBatıdan doğuya doğru ve guneyden kuzeye gidildikce yukseklik artarKaracadağ volkan konisi (1919m) ile MardinMidyat eşiği
(12001300m)yukseltinin fazla olduğu yorelerdirŞanlıurfa,Gaziantep,Adıyaman platolarının ortalama yukseltisi 5001000m arasındadır
Akarsu ve Golleri :Başlıca akarsuları kaynağını Doğu Anadolu Bolgesi ’nden alan Dicle ve Fırat ’tırFırat ’ın
Nizip,Goksu kolları,Dicle ’nin ise;Botan,Garzan,Batman kolları bolgeye yayılmıştırBolgede tabii gol yoktur
Sadece Fırat ve Dicle uzerine kurulmuş baraj golleri yer alır
İklim ve Bitki Ortusu :Ozellikle bolgenin batısında Akdeniz ikliminin genel ozellikleri gorulurYazları sıcak ve kuraktırBunun başlıca nedeni;guneyden esen sıcak ve kavurucu ruzgarlardırBatıdan doğuya gidildikce ve alcak yerlerden yukseklere cıkıldıkca Akdeniz ikliminin etkisi zayıflar,karasal iklimin etkisi belirginleşir
Bolgede yağışın coğu kış aylarında gorulurYıllık yağış toplamı 500600 mm ’dirİc Anadolu ’ya oranla fazla ve Marmara kadar yağış almasına karşın bolgede yaz aylarında şiddetli bir kuraklık yaşanırCunku yaz ayları cok sıcaktırBuna bağlı olarak da buharlaşma fazladır
Ulkemizin en yuksek Şanlıurfa (46,5°C)ve Diyarbakır (462°C) da gorulmuşturSıcaklığın bu kadar şiddetli buharlaşmaya neden olmuşturDolayısıyla yazın Turkiye ’nin sulamaya en cok ihtiyac duyulan bolgesidir Kış
ayları yuksek yerlerde soğuk gecerKar yağışı ve don olaylarına sıkca rastlanılır
Doğal bitki ortusu iklim ozelliklerine gore yer yer değişikler gosterirEn cok bozkırlar gorulurBozkırlar daha cok yuksek olmayan yerlerde yaygındırGuneydoğu Torosların eteklerinde ve MardinMidyat eşiği ’nde yuksekliğin artmasına bağlı olarak yağışlar artarMeşe ormanlarına ve calılıklara rastlanırAkarsu boylarında soğut ve kavak ağacları yetişirOrman oranı bakımından %3 ile sonuncudur
Tarım ve Hayvancılık :Bolge ekonomisinde tarım ve hayvancılık onemli bir yere sahiptirTarıma elverişli geniş duzluklerin bulunması ve ayrıca toprağın verim gucunun fazla olması uretimi arttırmaktadırEkilidikili alanlar bakımından %20 ile dorduncu sıradadır
Bozkırların geniş yer kaplaması kucukbaş hayvancılığı onemli hale getirmiştirEn cok koyun ve keci yetiştirilir
Guneydoğu Torosların eteklerinde ve MardinMidyat eşiğinde kıl ve tiftik kecisi beslenirBu bolgede kucukbaş hayvancılık ile birlikte yağ,peyniryun gibi hayvansal urunlerinde ticareti yapılmaktadır