Güzel Konuşma Kuralları ve ilkeleri

Sözlü anlatımda konuşmacının önünde geniş bir zaman, daima okuma ve ayarlama imkânı yoktur Bu sebeple usulüne uygun etkili ve güzel bir tavır yerine getirmek, benzer konu hakkında yazı yazmaktan daha zordur Hoş yazı yazar biri aynı derecede iyi bir hatip olmayabilir
Güzel ve etkili konuşmak her ne dek kolay bir iş olmasa da yukarıda sıralanan söylev yanlışlarından sakınmakla, bu konuyla ilgili kaynakları ve örnekleri incelemekle, birazcık uğraş ve özenle en azından öncekilerden daha iyi ve başarılı bir söylev yerine getirmek mümkündür Söylev eyleminin gerçekleştiği bir ortamda hatip ya da dinleyici olarak bulunuyorsanız aşağıdaki hususlara dikkat etmelisiniz
1 Muhatabınıza önem veriniz, saygılı olunuz ve övünmeyiniz Bu bununla beraber kişinin kendisine olan saygısının da gereğidir Siz muhatabınıza hürmet göstermezseniz o da size hürmet göstermeyecektir
2 Dinlemesini biliniz Siz muhatabınızı dinlemezseniz karşısında tarafın sizi dinlemesini istemeye hakkınız olmayacaktır Her kafadan bir sesin çıktığı, herkesin benzer anda konuşmaya çalıştığı, gürültülü ve ilgisiz bir ortamda hoş konuşmak muhtemel değildir
3 Samimî olunuz ve yapmacıklıktan sakınınız Sözlerinizin ve tavırla­rınızın birbirini desteklemesi inandırıcılığınızı artıracaktır Söylediklerinize ilk olarak sizin inandığınız her hâlinizden belirli olmalıdır
4 Yere, zamana, duruma, muhataba yerinde bir konu seçiniz ve manâsız konuşmayınız Düşündüklerinizin hepsini söylemeyin lakin söylediklerinizi düşünüp söyleyiniz Söyleyecek sözünüz olmadığı süre susmasını biliniz Sözü boşuna uzatmayınız Konuşmanın tahammül taşıracak uzunlukta olma­masına uyarı ediniz Sözün, düşünceyi tam olarak ifade etmesine özen gösteriniz
5 Çevrenizdekilere sık sık tavsiye vermeye kalkışmayınız Sizin düşünceniz sorulursa usulüne uygun olarak karşılık veriniz
6 Konuşurken sözcük seçimine, bunları dürüst söylemeye ve üslûbu­nuza özen gösteriniz Söz varlığınızı genişletmeye çalışınız Sınırlı bir dille, tekrarlanan kelimelerle konuşmayınız Anlamını tam bilmediğiniz kelimeleri kullanmaktan sakınınız ve kelimeleri içten telaffuz ediniz Kelimelerin söylenişine ağız özelliklerini yansıtmayınız Edebî dille, kültür diliyle konuşmaya çalışınız Yakın manalı kelimeler arasındaki manâ inceliğine uyarı ediniz Hitabe­nızda kaba sözlere ve argoya yer vermeyiniz
7 Mümkün olduğu dek sağlam cümleler kurmaya çalışınız Uzun cümlelere hâkim olamıyorsanız kısa cümleleri seçim ediniz
8 Sesin insanın kişiliğini yansıtan kayda değer bir öğe olduğunu unutma­yınız Dikkatsizlik, takâtsizlik, rahatsızlık, korkaklık, zayıflık, utangaçlık, bencillik gibi nitelikleri konuşmaya yansıtmamaya itina gösteriniz Pürüzlü, vahşi, sert, çok ince, hım hım, genizden gelen sesin dinleyenler üstünde olumlu tesir bırakmayacağını unutmayınız
9 Sesinizin tonunu duygu ve düşüncenizin özelliğine tarafından ayarlayınız monoton ses tonuyla konuşmayınız, gerektiği yerde ses tonunuzu değiştiriniz Vurgulara uyarı ediniz
10 Konuşmada jest ve mimiklerden aşırılığa kaçmadan, gerektiği ölçüde söz ve düşüncenin ahengine uygun bir şekilde yararlanınız
11 Bir sunuş konuşması yapmanız gerektiği vakit (konuyu ne dek iyi bilirseniz bilin) mutlaka hazırlık yapınız, en azından tavır plânınızla ilgili kısa notlar alınız
12 Dinleyicilerinizle göz irtibatını kesmeyiniz Konuşma esnasında bir noktaya, bir yere veya bir kişiye yok, dinleyicilerinizin hepsine ve her tarafa bakarak konuşunuz
13 Hitabe esnasında doğruyu güzel bir üslûpla açıklama etmeye özen gösteriniz Kendinize ait bir üslûp geliştirmeye çalışınız Yeri geldikçe benzetmelerden, mecazlardan, tezatlardan, kişileştirmelerden, veciz sözlerden, fıkralardan yararlanınız *