Hoşluk ölçülemeyen bir kavram olmasına rağmen, güzellikle temaslı olan ahenk, formüllerle açıklanabilir.
Yüz nispetlerinin ahengi nedir?
Yapılan araştırmalar yüz nispetleri istikrarlı olmadığında dikkatin orantısızlığın olduğu sahaya ağırlaştığını göstermektedir.
Bu karanlık ya da düzgün sıralı olmayan dişler, aralıklar, dişetinin gereğinden ziyade göründüğü gülümsemeler (gummy smile) ile yüzdeki orantısız yapılar( mesela dudaklar, burun ve gözlerin tek başlarına, birbirleri ile ve yüzdeki başka yerlerle oranları) nedeniyle oluşur. Sıklık konsepti, çoklukla entegrasyonla ve entegrasyonlu orantılarla ilgilidir. Oran' terimi hoşluğun matematiksel yanını oluşturmaktadır.
Altın Orantı: 1,618
Altın Orantı, matematiksel hayal gücünün değil de, istikrar maddelerine ait doğal prensibin bir eseridir. Kısaca biz altın nispete "göz nizamının oranı" diyebiliriz.
Sanatkarlar bunun farkında olarak tarih boyunca bu özelliği akıllıca kullanıp göze hoş görünen eserler meydana getirmişlerdir. Örneğin Mona Lisa tablosunun uzunluğunun enine nispeti altın nispeti verir. Mona Lisa'nın başının etrafına bir dikdörtgen çizdiğinizde ortaya çıkan dört kenar bir altın dikdörtgendir. Bu dikdörtgeni, göz hizasında çizeceğiniz bir çizgiyle ikiye ayırdığınızda yeniden bir altın orantı elde edersiniz. Fotoğrafın boyutları da altın nispet oluşturmaktadır.
M.Ö. 500'lü yıllarda yaşamış olan tüm devranların en büyük matematikçilerinden biri olan Pisagor (Pythagoras), altın orantıyla ilgili aşağıdaki mülahazalarını lisana getirmiştir:
"Bir insanın tüm vücudu ile göbeğine kadar olan yüksekliğinin orantısı, bir pentagramın uzun ve kısa kenarlarının orantısı, bir dikdörtgenin uzun ve kısa kenarlarının orantısı, hepsi birebirdir. Bunun sebebi nedir? Zira tüm kesimin büyük kesime nispeti, büyük kesimin küçük kesime nispetine eşittir."
Mısır'daki piramitler, Leonardo da Vinci'nin Mona Lisa isimli tablosu, ay çiçeği, salyangoz, çam kozalağı ve parmaklarınız arasındaki ortak özellik nedir? Altın Orantı?
Bu sorunun karşılığı, Fibonacci isimli İtalyan matematikçinin bulduğu bir seri sayıda kapalıdır. Fibonacci sayıları olarak da isimlendirilen bu sayıların özelliği, serideki sayılardan her birinin, kendisinden evvel gelen iki sayının yekunundan oluşmasıdır.
ALTIN ORANTI = 1,618
233 / 144 = 1,618
377 / 233 = 1,618
610 / 377 = 1,618
987 / 610 = 1,618
1597 / 987 = 1,618
2584 / 1597 = 1,618
Sanatkarlar, bilim adamları ve dizayncılar, araştırmalarını yaparken ya da eserlerini ortaya koyarlarken orantıları altın orantıya nazaran belirlenmiş insan vücudunu ölçü olarak alırlar. Leonardo da Vinci ve Corbusier dizaynlarını yaparken altın orantıya nazaran belirlenmiş insan vücudunu ölçü almışlardır. Günümüz mimarlarının en kıymetli müracaat kitaplarından biri olan Neufert'te de altın orantıya nazaran belirlenmiş insan vücudu temel alınmaktadır.
İnsan Vücudunda Altın Nispet
İnsan vücudunda altın nispete verilebilecek birinci örnek göbek ile ayak arasındaki aralık 1 ünite olarak kabul edildiğinde, insan uzunluğunun 1,618'e denk gelmesidir. Bunun dışında vücudumuzda nokta alan gayri birtakım altın orantılar şöyledir:
Parmak ucu-dirsek arası / El bileği-dirsek arası,
Omuz hizasından baş ucuna olan ara / Baş uzunluğu,
Göbek-baş ucu arası aralık / Omuz hizasından baş ucuna olan uzaklık,
Göbek-diz arası / Diz-ayak ucu arası.
İnsan yüzünde de birçok altın orantı vardır. Lakin elinize çabucak bir cetvel alıp kişilerin yüzünden ölçüler almayı denemeyin. Zira bu oranlandırma, bilim adamları ve sanatkarların beraberce kabul ettikleri 'ideal bir insan yüzü' için makbuldür.Her yüzün bu orantıya uyması beklenemez.Bu nispet yalnızca idela yüzlerde bulunabilir.
Örneğin üst çenedeki ön iki dişin enlerinin yekununun uzunluklarına nispeti altın nispeti verir. Birinci dişin genişliğinin merkezden 2. dişe orantısı da altın nispete dayanır. Bunlar bir diş tabibinin estetik ve ülkü bir gülüş yaratırken dikkate alabileceği oranlardır.Estetik diş hekimliği bu altın nispetlerin hesaplanması ve uygulanması ile daha ilmî farklı bir platforma yerleşir. Bunların dışında insan yüzünde mahal alan vesair birtakım altın orantılar ise şöyledir:
Yüzün uzunluğu / Yüzün genişliği,
Dudak- kaşların birleşim konumu arası / Burun uzunluğu,
Yüzün uzunluğu / Çene ucu-kaşların birleşim mekanı arası,
Ağız uzunluğu / Burun genişliği,
Burun genişliği / Burun delikleri arası,
Göz bebekleri arası / Kaşlar arası.