Doğum ismi, Numan bin Ahmed, lakabı Hacı Bayramdır 1352 (H 753) tarihinde Ankaranın Cubuk Cayı uzerinde Zulfadl (Solfasol) koyunde doğdu Hacı Bayramı Veli, 14 ve 15 yuzyıllarda Anadoluda yetişti Eserlerini diğer Hacı Bektaşı Veli yoldaşları gibi Turkce olarak yazarak Turkce kulanımını Anadolu'da onemli şekilde etkiledi
Sultan Murad Han verdiği unlu bir fermanda, Hacı Bayramı Veli'nin talebelerinin, yalnız ilim ile meşgul olmaları icin, onların vergi ve askerlikten muaf tutulduğu bildirmiştir
Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u feth edeceğini II Mehmed'in babası II Murad'a bildirdiği rivayet olunur
Bir gun medreseye birisi gelerek; İsmim Şucai Karamanidir Hocam Hamideddini Velinin selamı var Sizi Kayseriye davet ediyor Bu vazife ile huzurunuza geldim dedi O da, Hamiduddin ismini duyunca; Baş ustune, bu davete icabet lazımdır Hemen gidelim diyerek muderrisliği bıraktı Birlikte Kayseri'ye yoneldiler ve Somuncu Baba diye bilinen Hamideddini Veli ile Kurban Bayramında buluştular O zaman Hamideddini Veli; İki bayramı birden kutluyoruz! buyurdu ve ona Bayram lakabını verdi Talebeliğe kabul etti Din ve fen ilimlerinde yuksek derecelere kavuşturdu
1412 yılında Hacı Bayramı Veli, hocası Hamiduddin'in Aksaray'da olumunden sonra Ankara'ya donup irşad faaliyetlerine başlar Bu tarih, ilk Turk tarikatı1 olan Bayramiye tarikatının kuruluşu kabul edilir
hocasının vefatından sonra Ankaraya gelerek doğduğu koye yerleşti Yeniden talebe yetiştirmekle meşgul oldu Sohbetleriyle hasta kalplere şifa dağıttı Talebelerini daha cok sanata ve ziraate sevk ederdi Kendisi de gecimini ziraatle sağlardı Actığı ilim ve irfan ocağına, devrinin meşhur alimleri, hak aşıkları akın etti Damadı Eşrefoğlu Rumi, Şeyh Akbıyık, Bıcakcı Omer Sıkini, Goynuklu Uzun Selahaddin, Edirne ve Bursa ziyaretlerinde talebeliğe kabul ettiği Yazıcızade Ahmed (Bican) ve Mehmed (Bican) kardeşler ile Fatih Sultan Mehmed Hanın hocası Akşemseddin bunların en meşhurlarıdır
Fatihin babası Sultan İkinci Murad Han, Hacı Bayramı Veliyi Edirneye davet edip, ilim ve manevi derecesini anlayınca, fevkalade hurmet gostermiş, Eski Cami'de vazettirmiş, tekrar Ankaraya uğurlamıştır
Sultan İkinci Murad Han kendisinden nasihat isteyince; İmamı Azamın, talebesi Ebu Yusufa yaptığı uzun nasihatı yaptı: Tebean icinde herkesin yerini tanıyıp bil; ileri gelenlere ikramda bulun İlim sahiplerine hurmet et Yaşlılara saygı, genclere sevgi goster Halka yaklaş, fasıklardan uzaklaş, iyilerle duşup kalk Kimseyi kucumseyip hafife alma İnsanlığında kusur etme Sırrını kimseye acma İyice yakınlık peyda etmedikce kimsenin arkadaşlığına guvenme Cimri ve alcak kimselerle ahbablık kurma Kotu olduğunu bildiğin hicbir şeye ulfet etme Bir şeye hemen muhalefet etme Sana bir şey sorulursa ona herkesin bildiği şekilde cevap ver Seni ziyarete gelenlere faydalanmaları icin ilimden bir şey oğret ve herkes oğrettiğin şeyi belleyip tatbik etsin Onlara umumi şeyleri oğret, ince meseleleri acma Herkese itimad ver, ahbablık kur Zira dostluk, ilme devamı sağlar Bazan da onlara yemek ikram et İhtiyaclarını temin et Onların değer ve itibarlarını iyi tanı ve kusurlarını gorme Halka yumuşak muamele et Musamaha goster Hicbir şeye karşı bıkkınlık gosterme, onlardan biri imişsin gibi davran
Hacı Bayramı Veli, omrunun sonuna kadar İslamiyeti yaymak icin calıştı 1429 (H 833) tarihinde Ankara'da vefat etti Turbesi kendi ismiyle anılan Hacı Bayram Camii'ne bitişik olup, ziyaret mahallidir Olumunden sonra tarikat, muridleri Akşemsettin ve Bıcakcı Omer Dede (Şeyh Emir Sikkini) tarafından iki kol uzerinden devam etti2
Hacı Bayramı Veli, Yunus Emre gibi Hacı Bektaşi Veli'den etkilenmiş ve aynı tarz şiirler soylemiştir Şiirlerinde Bayramimahlasını kullanmıştır