Hafta başında Haiti'de başşehir Port-au-Prince yakınlarında silahlı şahısların, bir tıp otobüsünü durdurarak ortalarında sekiz Türk vatandaşının da olduğu toplam 17 kişiyi kaçırdığı duyulmuştu.
BBC Türkçe'de yer alan habere nazaran, Türkiye'nin Haiti Fahri Konsolosu Hugues Jouse kaçırılan Türk vatandaşlarının, yirmili yaşlarında, Ashabe isimli bir İslamî dini eğitim kurumunda vazifeli 5'i erkek ve 3'ü bayan olduğunu açıklamış, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Haiti'de bir kriz masası oluşturulduğunu duyurmuştu. El Dia isimli Dominik gazetesi kaçırılan Türk vatandaşlarının 'misyoner' olduğunu yazmıştı.
2019 yılından bu yana Haitili Müslümanlar ortasında din eğitimi çalışmaları yaptığı anlaşılan Ashabe mensubu Türk vatandaşları da dahil toplam 17 kişiyi kaçıranların daha evvel de fidye alabilmek için yabancıları kaçırdığı bilinen Haiti'nin en büyük ve en tehlikeli cürüm örgütü olan '400 Mawozo' (400 Denyo) çetesi olduğu düşünülüyor.
Son 2 yılda artış var
Haiti'de son iki yıldır fidye için insan kaçırma olaylarında büyük artış yaşanıyor.
Haiti İnsan Hakları Tahlil ve Araştırma Merkezi'ne nazaran geçen yıl 81 farklı ülkeden 1200'den fazla kişi kaçırıldı. Kuruluşa nazaran bu şahıslar ortasında ABD ve Kanada'dan 17 Hristiyan misyoner de var.
400 Mawozo, bu misyonerlerin her biri için bir milyon dolar talep etmişti.
Misyonerler dört ay sonra hür bırakıldı. Ancak bu bireyler için fidye ödenip ödenmediği bilinmiyor.
Yarım milyondan fazla çocuk oka gidemiyor
Haitili çeteler yabancıların kaçırılması olaylarıyla ismini duyurdu. Fakat Haitililer yıllardır şiddetin gölgesinde yaşıyor.
Birleşmiş Milletler çocuklara yardım örgütü UNICEF, geçen hafta ülkede devam eden çete şiddeti nedeniyle başşehir ve etrafında 1.700 okulun kapandığını ve yarım milyondan fazla çocuğun okula gidemediğini açıkladı.
UNICEF'in Haiti temsilcisi Bruno Maes, 'Mermiler havada uçuştuğu için hiçbir çocuk okula gidemiyor' dedi.
Maes çok sayıda çocuğun çetelere katılmasının da tasa verici olduğunu söyledi.
Haiti Cumhurbaşkanı Jovenel Moise, geçen Temmuz'da paralı askerler tarafından öldürülmüştü.
Rakip hata şebekeleri ülkenin denetimini ele geçirmek için savaşırken polis gücünün çok yetersiz kaldığı belirtiliyor.
400 Mawozo nasıl ünlendi?
Çete, birinci olarak 2021 yılının Ekim ayında bir küme Amerikalı ve Kanadalı Hristiyan misyoneri kaçırıp fidye talep ettiğinde milletlerarası seviyede ismini duyurdu, daha sonra da yankı getirebilecek yabancı isimleri kaçırmayı sürdürerek haber gündeminde yerini korudu.
400 Mawozo'nun faaliyetleri ve rakibi Chen Mechan (Kötü Köpek) çetesi ile yürüttüğü kanlı alan çatışmaları başşehir Port-au-Prince'in çabucak kuzeyindeki mahallelerde terör ve kaos ortamı yarattı. Lokal medyada yer alan haberlere nazaran bölgede en az 148 kişi öldürüldü ve 9 binden fazla kişi konutundan oldu
Çetenin 29 Nisan günü Dominik Cumhuriyeti'nden bir diplomatı kaçırması Dominik'in Haiti hududuna seçkin askeri birliklerini yığmasına yol açtı. Diplomat daha sonra bırakıldı.
400 Mawozo 8 Mayıs'da da Dominik Cumhuriyeti'nden ülkeye giren bir otobüsün yolunu keserek içinde 8 Türk vatandaşının da bulunduğu 17 yolcuyu ve otobüs sürücüsünü kaçırdı.
1.000'den fazla mensubu olduğu düşünülen hata şebekesi başşehir Port-au-Prince'in varoşlarında faaliyet yürütüyor ve çetenin başında 'Lanmo San Jou' lakabıyla tanınan Joseph Wilson isimli kişinin bulunduğu düşünülüyor. Wilson internette dolaşan görüntü kayıtlarında peşindeki Haiti mercilerine meydan okuyor.
Hükümet müdahale edemiyor
Komşu Dominik Cumhuriyeti'nden Diario Libre isimli haber sitesinde yer alan bir haberde, 400 Mawozo'nun son kaçırma hareketinin, çetenin iki numaralı ismi olan cezaevindeki 'Yonyon' lakaplı Germine Joly'nin 3 Mayıs'da Haiti tarafından, yargılanmak üzere ABD'ye gönderilmesinden bir kaç gün sonra gerçekleştirildiğine dikkat çekiliyor.
Yonyon hakkında 2021 yılında Haiti'de ortalarında ABD vatandaşlarının da bulunduğu bir kümenin kaçırılmasına karışmaktan dava açıldı.
Haiti medyasında yer alan birtakım haber ve yorumlarda çeteler ve çeteler ortası savaşlara hükümetin tesirli bir halde müdahale edememesinin arkasında, şahsen birtakım siyasetçilerin bu kabahat şebekelerine silah ve para takviyesi vermelerinin bulunduğu öne sürülüyor.
Haiti Observateur gazetesinde yer alan 400 Mawozo ile ilgili bir yazıda bu tezler daha da ayrıntılandırılarak ülkenin idaresindeki Tet Kale Partisi'ne (PHTK) yakın en az iki kişinin çetelerin 'gerçek patronları' olduğu ve onlara silah temin ettikleri kaydedildi.
Başbakan Ariel Henry de bir müddettir lokal toplumsal medya platformlarında çetelerin yol açtığı meseleleri küçümsemek ve tesirli bir gayret yürütememekle eleştirilerek maksat alınıyor.
Çete hakkında temel bilgiler
Kendilerine 400 Mawozo ya da Türkçeye '400 denyo' üzere çevrilebilecek alaycı bir isim veren çete 2016 yılında kuruldu.
Çetenin başkanı olduğu bir çok kaynak tarafından kaydedilen Lanmo San Jou lakaplı Joseph Wilson Haiti makamlarınca cinayet, öldürmeye teşebbüs, insan kaçırma ve araba hırsızlığı hatalarından aranıyor.
400 Mawozo'nun iki numarası Germine Joly, nam-ı öteki Yonyon ise 3 Mayıs'ta Haiti makamlarınca ABD'ye yollandı ve orada 2021 yılında Amerikan vatandaşlarının kaçırılmasında rol oynadığı suçlamasıyla hakkında dava açıldı. Joly, 2018 yılında Haiti'de müebbet mahpusa mahkum edilmişti ve lokal medyaya nazaran 400 Mawozo'yu cezaevinden yönetmeye devam ediyordu.
Joly ayrıyeten iki öbür Haiti ve bir de ABD vatandaşıyla birlikte ABD'den Haiti'ye, çetenin kullanması için silah ve cephane getirilmesini örgütlemekle de suçlanıyor.
400 Mawozo başşehir Port-au-Prince'in kuzeydoğusunda kalesi sayılan Croix-des-Bouquets mahallesinin yanı sıra başşehri ülkenin kuzeyine ve Dominik Cumhuriyeti sonuna bağlayan yolların etrafındaki yerleşimlerde de tesirli.
Çete, bilhassa de yabancı asıllı bireylerin topluca kaçırılması ve fidye talebi faaliyetleriyle öne çıkıyor. Haiti İnsan Hakları Tahlil ve Araştırma Merkezi'ne nazaran kabahat şebekesi bunun yanında haraç toplamak, kamyon kaçırmak ve kaçakçılık işlerinden de gelir sağlıyor.
24 Nisan'dan bu yana 400 Mawozo ile Chen Mechan çeteleri ortasında yaşanan kanlı çatışmalar okulların ve işyerlerinin açılamamasına ve binlerce kişinin meskenlerinden kaçmak zorunda kalmasına yol açtı.