COVID-19 aşılarının bulunması ile birlikte hamile kalmak isteyen, kalihazırda hamile olan ya da emzirme sürecindeki bayanların ikilemleri çoğaldı diyebiliriz. Aşı olanlar kadar aşı olmakta tedirginlikleri bulunanların sayısı da azımsanamayacak kadar fazla. Bayan Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. İkram Dağdeviren Covid-19 aşılarının gebelik ve emzirme sürecindeki tesirleri hakkında değerli bilgileri paylaştı.
Covid-19 anne adaylarını nasıl tesirler?
Anne adayları, Covid-19 aşıları ile ilgili tedirginlik yaşasa da; gerçekleştirilen bilimsel araştırmaların sonuçları Covid-19 hastalığının anne adaylarını, hamile olmayan bayanlara oranla daha çok etkilediğini ortaya koyuyor. CDC bilgilerine nazaran gebe olan ya da yakın vakitte hamile kalan bayanlara koronavirüs bulaştığında Covid-19 hastalığının daha ağır geçtiği ve ne yazık ki hastalığın erken doğumlara neden olabileceği söz ediliyor. Münasebetiyle bu soruya vereceğimiz cevap epeyce olumsuz, elbette herkeste birebir sonuçların ortaya çıkacağını söylemek hakikat değil; tekrar de Covid-19’un hem anne adayı, hem de bebek için yol açabileceği potansiyel risklerin göz gerisi edilmemesi gerekiyor.
Covid-19 aşıları hamile bayanlar için inançlı ve tesirli midir?
Covid-19 aşıları hamile, hamile kalmaya çalışan yahut gelecekte hamile kalabilecek şahıslar için öneriliyor. Gebelik sırasında gerek aşıların güvenliği, gerek aktifliği bakımından her geçen gün daha çok bilgiye sahip oluyoruz. Sahip olduğumuz datalar, Covid-19 aşısı olmanın yararlarının gebelik sırasında aşılamanın potansiyel risklerine kıyasla çok daha kıymetli olduğunu gösteriyor. Üstelik belirttiğim üzere Covid-19 hastalığının hamilelerde, hamile olmayan bayanlara oranla çok daha ağır seyretme riskinin bulunması aşıların değerli bir gereklilik olarak ön plana çıktığını gösteriyor.
Gebelik periyodunda ne vakit aşı yapılmalıdır? Birinci 12 haftanın geçmesi beklenmeli midir?
Gebelik devrinde aşı zamanlaması konusu hayli merak ediliyor. Gebelik birinci 12 haftasında düşük riski, gebeliğin geri kalan devirlerine oranla daha fazla olduğu için bu müddet zarfında birtakım ülkelerde aşılanma yapılmıyor. Fakat elde edilen yeni bilgiler gebelik sürecinde Covid-19 hastalığına karşı korunmanın azamî düzeye çıkarılması için aşının mümkün olduğunca süratli bir biçimde, gebeliğin haftasından bağımsız olarak yapılması istikametinde. Bu nedenle gebelikte Covid-19 aşı zamanlaması ile ilgili tüm hamilelerin tabipleri ile dirsek temasında kalması en yanlışsız yaklaşım.
Aşı anne ve bebek sıhhatini nasıl korur?
Covid-19 aşısı sırf gebelik devrinde olanların değil emzirme periyodundaki bayanlar ve bebekleri için de hayli kıymetli. Emziren annelerin bağışıklık sistemlerinin, koronavirüse karşı güçlendirilmesi için bayanların aşılanması öneriliyor. Üstelik aşılanan ve antikor üretimi başlayan anneler, bebeklerine de antikor geçmesine aracılık ediyor. Aşı olunmadığında hastalığın önemli seyredebilme riskinin de bu manada dikkate alınması gerekiyor.
Emzirirken Covid-19 aşısı yaptırılabilir mi?
Elbette! Emzirme devri dahilinde Covid-19 aşısı yaptırılabilir ve hatta yaptırılması önerilmektedir. Böylelikle söz ettiğim üzere, hem anne hem de bebek bu salgına karşı daha inançta kalabilir. Tekrar de sırf aşı olmanın tam güvenlik sağlamak için şu an için kâfi olmadığı, aşı olan bireylerin de hijyen, maske ve aralık kurallarına uymaları gerektiği unutulmamalıdır.
Aşılar, doğmamış çocuğa Covid-19’a karşı bir ölçü muhafaza sağlayabilir mi?
Aşı sonrası üretilen antikorların, plasentadan bebeğe geçtiği tarafında bir emsal olsa da bu soruya kesin bir karşılık verebilmek için şu an elimizde gereğince bilimsel data bulunmamakta. Covid-19 aşısı olan bayanlardan doğmamış bebeğe antikor geçmesi mümkün olsa da, bu antikorların koruyuculuğu hakkında daha çok araştırmaya muhtaçlık duyuluyor.
Tüp bebek tedavisi sürecinde aşı yaptırılır mı?
Doğal yollarla gebelik oluşmadığında tüp bebek tedavisi birçok ikili hayallerine kavuşma fırsatı sunabiliyor. Tüp bebek tedavisi olmayı isteyen ya da hali hazırda tedavi sürecinde olan çiftler de aşı konusunda kararsızlık yaşayabiliyor. Tüp bebek tedavisi sürecinde Covid-19 aşısı yaptırılabilir, zamanlama konusunda tedaviyi yürüten ve yakından izleyen tabipler en yanlışsız yönlendirmeyi yapacaklardır.
Delta varyantı anne adaylarını nasıl tesirler? Aşıların bu varyanta karşı koruyuculuğu hakkında ne söyleyebilirsiniz?
Ne yazık ki Delta varyantının hamileleri daha fazla etkilediğini biliyoruz. Bu durum Delta varyantına karşı aşılanmanın kıymet kazanması sonucuna yol açıyor. Aşının anne karnındaki bebeğe rastgele bir ziyanı bulunmuyor, tersine anne adayları aşılanmadığında ve enfeksiyon nedeniyle önemli problemler yaşadığında bebek ziyan görebiliyor.
Mevzuyla ilgili eklemek istedikleriniz…
Gebelik bir bayanın hayatında deneyimleyebileceği en eşsiz, en mucizevi ve en his yüklü süreçlerden biridir. Her anına özenilir, elbette bu itina tedirginlikleri ve kaygıları da beraberinde getirir. Lakin kelam konusu global bir salgın ve bu salgından korunup tesirlerini minimize etmek için elimizde aşı olmak üzere güçlü ve faal bir seçeneğimiz var. Hamile kalmayı düşünen, gebelik sürecinde olan ya da emzirme periyodundaki bayanların aşı olmasının riskli olmadığı istikametinde bilimsel datalara de sahibiz. Aşı olunmadığında potansiyel riskleri de ne yazık ki sadece ülkemizde değil dünya genelinde deneyimledik. Önlemli olabiliriz, imkanımız ve fırsatımız var. Ne bayanların ne de bebeklerin sıhhati riske atılmalı! Aşı ile korunmalı fakat tıpkı vakitte hijyen, maske ve uzaklık kurallarına da ahenk sağlamalıyız.