Gebelik ve Toksoplazma
Pek fazla birey etraflarında bir kadının kediden bulaşan bir hastalık yüzünden düşük veya ölü doğum yaptığı öykülerini duymuştur Bu öyküler nedeni ile gebe kadınlar çoğunlukla kedi köpek gibi evcil hayvanlardan uzakta durmaya çalışırlar Hatta gebelik öncesinde evlerinde bu cins evcil hayvan besleyenler ya bu dostlarını ebediyen terk ederler ya da bir tanıdıklarına vermeye çalışırlar Hamilelikleri sırasında da kedi ya da köpek beslenen evlere o kadar uğramazlar
Kedilerden bulaştığı inancı yaygın
olan bu hastalığın adı toksoplazmozis'dir Realist olmak icabında insanlara bulaşan toksoplazma enfeksiyonlarında kediler en düşük suçlanması gereken faktördür
Toksoplazmozis nedir?
Toksoplazmozis Toxoplasma gondii adı verilen parazitin niçin olduğu bir enfeksiyondur ilk kez 1908 yılında Afrikada gondi adı verilen bir cins kemirgende saptanmıştır Tüm dünyada insanların da dahil olduğu pekçok tür omurgalı canlıda enfeksiyona niçin olur Buna karşılık yalnızca evcil kedilerin barsağında dişisi ve erkeği bir araya gelerek üreyebilir Başka bir yerde üremesi muhtemel değildir Bu enfektif parazitler kedinin dışkısı ile dış dünyaya atılır ve buradan diğer canlılara sindirim sistemi yolu ile bulaşır Bir diğer değişle enfeskiyonun insan veya öteki hayvanlara bulaşabilmesi için ağızlarından girmesi gerekir
Toksoplazmozis nasıl bulaşır?
Kediler de bu paraziti enfekte bir hayvanı (fare gibi) çiğ olarak yediklerinde alırlar Bundan sonta yaklaşık 2 hafta süreyle asalak kedinin barsağında çoğalır Takip eden dönemde kedinin dışkısı ile dıştan atılır Atılan bu parazitlerin bulaşıcı olabilmesi için dış dünyada 24 saat geçirmeleri gerekir Daha önce bulaşıcılıkları olmaz Enfekte bir kedi yaklaşık 23 hafta süreyle dışkısı ile parazit atar Bundan sonraki dönemde kedinin dışkısında parazit olmaz bir defa toksoplazma enfeksiyonu geçiren kedi bağışıklık kazanır ve daha sonra bitmiş enfekte olmayacağı gibi bulaştırıcılık özelliği de taşımaz Benzer bir özellik insanlarda da vardır bir kere enfeksiyon geçiren bir kişi bağışıklık kazanır ve sonra bitmiş hastalanmaz
Cadde kedileri başlıca bu enfeksiyonu yaşamlarının fazla erken döneminde geçirirler ve beğışıklık kazanırlar bu nedenle büyük sokak kedilerinden enfeksiyon bulaşması fazla uzakta bir olasılıktırBenzer şekilde çiğ etle beslenmeyen yalnızca kuru mama yiyen ve sokağa çıkmayan konut kedilerinde ise hastalığın görülmesi olanaksızdır
Kedinin dışkısı ile toprağa atılan ve 24 saat içinde bulaşıcı özellik şampiyon parazitler besin esnasında (mesela otlaklarda) sığır, koyun, inek gibi hayvanların sindirim sitemine geçer daha sonra buradan kas dokusu içine geçerek hayvanı enfekte eder Böyle bir hayvanın eti pişirilmeden veya eksik pişirilerek bir insan göre yendiğinde dosdoğru o insanda da enfeksiyona niçin olur Bir diğer bulaşma yolu da toksoplazma yer alan toprakla bağlantı etmiş meyve ve sebzelerin uygun şekilde yıkanmadan yenmesidir
Görüldüğü gibi toksoplazma insana 3 esas şekilde bulaşabilir
Enfekte bir kedinin dışıkısı ile bağlantı edip daha sonra bu temasın gerçekleştiği eli yıkamadan ağıza götürmek
Enfekte bir hayvanın etini tamamen pişirmeden yemek
Paraziti barındıran bir beslenme maddesini tamamen yıkamadan yemek
İnsanlarda bir bulaşma yolu daha vardır:
Enfekte bir anne adayından gebelik esnasında bebeğine bulaşması
Ne sıklıkta görülür?
Bütün dünyada toksoplazmozisin görülme sıklığı konusunda net bir istatistik yoktur Ama insanların yaklaşık %2550'sinin yaşamlarının herhangi bir döneminde parazitle temas ettikleri ve enfekte oldukları tahmin edilmektedir Ilıman iklimlerde daha fazla görülür Hastalığın maksimum görüldüğü Fransa'da insanların %65'inin bu enfeksiyonu geçirdiği varsayım edilmektedir
Belirtileri nelerdir?
Toksoplazma enfeksiyonları erişkinlerde genelde böylece belirti vermez Birçok zaman doktora gitme gereksinimi doğurmayan hafif bir soğuk algınlığı biçiminde atlatılır Hafif kas ve eklem ağrıları, halsizlik, yorgunluk, lenf düğümlerinde şişkinlik gibi belirtiler görülebilir Belirtiler birkaç hafta ile birkaç ay içinde kendiliğinden geriler Fazla arada bir göz enfeksiyonlarına niçin olabilir
Bağışıklık sistemi baskılanmış lösemi, lenfoma, AIDS hastaları ile organ nakli yapılan hastalarda çok daha ağır seyredebilir ve hatta ölümlere neden olabilir
Tanısı nasıl konur?
Toksoplazmozis kanda bu parazite karşısında vücudun bağışıklık sisteminin ürettiği antikorların varlığının saptanması ile konur Yapılan incelemede toksoplazmaya karşısında IgG pozitifliği hastalığın daha evvelden geçirildiği ve bağışıklık olduğu anlamına gelir Böyle bir durumda yeniden toksoplazmaya yakalanmak mümkün değildir kanda IgM varlığı ise faal yeni bir enfeksiyon varlığını gösterebilir Böyle bir durumda tekrarlanan incelemelerde IgM düzeylerinde yükselme görülmesi ile teşhis konur ve çare edilir Keza IgG hem de IgM negatifliğinde rahatsızlık yok ve kişi daha önce bu hastalık ile hiç karşılaşmamış demektir ve toksoplazmaya yakalanmamak için önlemlerin alınması gerekmektedir
Bebek için riskleri nelerdir?
Hamilelikleri sırasında toksoplazma enfeksiyonuna yakalanan kadınların sadece %3040'ı bu hastalığı bebeklerine geçirirler
Annedeki enfeksiyonun bebeği de etkileme riski hamilelik yaşı ile doğrudan doğruya ilişkilidir Bu risk gebeliğin son trimesterında daha yüksektir ve %70'le dek ulaşabilirken bu oran birincil trimester enfeksiyonlarında %15'ler civarındadır Ancak ilk trimesterda bebeğe enfeksiyon geçme olasılığı düşük olmasına rağmen bebekte yaratacağı zarar daha fazladır
Bir başka deyişle son 3 ayda bebeğe enfeksiyon geçmesi daha basit oysa hasar yaratma olasılığı son derece düşükken, ilk 3 ayda çok şiddet geçen enfeksiyon daha ciddi sorunlara niçin olmaktadır
Erken dönemde görülen toksoplazma düşük ya da ölü doğumlara neden olabilir Toksoplazmanın öteki etkileri ise beyin hasarı, beyinde su toplanması (hidrosefali), görme ve işitme bozuklukları, gelişme geriliği, akıl geriliği ve sara gibi sinir sistemi bozukluklarıdır
Hamilelikte toksoplazma enfeksiyonu saptanırsa ne yapılmalıdır?
Hamilelikl sırasında anne adayında toksoplazma enfeskiyonu saptanması bebekte mutlaka bir sorun olacağı anlamına gelmez Böyle bir durumda detaylı ultrasonografi ile enfeksiyonun bebekte zarar oluşturup oluşturmadığı aranır 20 gebelik haftasından sonra ise bebeğin göbek kordonundan kan alınarak (kordosentez) belli tanı konulabilir Burada bebek kanında IgM varlığı bebekte enfeksiyon olduğunun kesin belirtisidir
Tedavi
Gebe olmayan bir kadında toksoplazmanın tedavisi antibiyotik ile yapılır Hamilelerde ise uygulanan antibiyotiğin bebekte oluşması muhtemel hasarı engelleyip engellemediği açık d eğildir
Eğer bebekte ciddi sekel saptanır ise tercih edilmesi gereken usul gebeliğin sonlandırılmasıdır
Hamilelikte toksoplazmaya bağışıklık olmadığı saptanırsa ne yapılmalıdır?
Böyle bir durumda toksoplazmadan korunma önlemlerine uyarı edilmeli ve belirtilen aralıklarla kanda toksoplazmaya aleyhinde antikor oluşup oluşmadığı araştırılmalıdır
Toksoplazmadan korunma yolları
Toksoplazmadan korunmanın en etkili yolu hijyen kurallarına uymaktır
Ellerinizi sık sık yıkayın
Eğer toprak ile uğraşıyorsanız mutlaka elen giyin
Çiğ veya az pişmiş et yemeyin (salam sucuk vb)
Ham et ile temas ettikten sonra mutlaka ellerinizi yıkayın
Ham et kesiiğiniz bıçak ile iyice yıkamadan diğer bir madde kesmeyin
Çiğ et kestiğiniz kesme tahtalarını ayrıntılarıyla yıkamadan üzerinde diğer bir işlem yapmayın
Çiğ sebze ve meyveleri mutlaka yıkayın
Tercihan dışarıda yeşil yapraklı salataları yemeyin
Pastörüze edilmemiş süt içmeyin bu nesil sütlerden yapılmış ürünleri kullanmayın
Evde kedi varsa kumunu siz değiştirmeyin
Kedinin kumunun 24 saat aralıklarla mutlaka değişmesini sağlayın
Kedinizi dışarı bırakmayın
Kedinize çiğ et yedirmeyin
Konut kedisinden toksoplazma bulaşması son derece nadirdir ve hamile kaldığınızda evdeki kedinizi göndermeniz gerekmez *
Pek fazla birey etraflarında bir kadının kediden bulaşan bir hastalık yüzünden düşük veya ölü doğum yaptığı öykülerini duymuştur Bu öyküler nedeni ile gebe kadınlar çoğunlukla kedi köpek gibi evcil hayvanlardan uzakta durmaya çalışırlar Hatta gebelik öncesinde evlerinde bu cins evcil hayvan besleyenler ya bu dostlarını ebediyen terk ederler ya da bir tanıdıklarına vermeye çalışırlar Hamilelikleri sırasında da kedi ya da köpek beslenen evlere o kadar uğramazlar
Kedilerden bulaştığı inancı yaygın
olan bu hastalığın adı toksoplazmozis'dir Realist olmak icabında insanlara bulaşan toksoplazma enfeksiyonlarında kediler en düşük suçlanması gereken faktördür
Toksoplazmozis nedir?
Toksoplazmozis Toxoplasma gondii adı verilen parazitin niçin olduğu bir enfeksiyondur ilk kez 1908 yılında Afrikada gondi adı verilen bir cins kemirgende saptanmıştır Tüm dünyada insanların da dahil olduğu pekçok tür omurgalı canlıda enfeksiyona niçin olur Buna karşılık yalnızca evcil kedilerin barsağında dişisi ve erkeği bir araya gelerek üreyebilir Başka bir yerde üremesi muhtemel değildir Bu enfektif parazitler kedinin dışkısı ile dış dünyaya atılır ve buradan diğer canlılara sindirim sistemi yolu ile bulaşır Bir diğer değişle enfeskiyonun insan veya öteki hayvanlara bulaşabilmesi için ağızlarından girmesi gerekir
Toksoplazmozis nasıl bulaşır?
Kediler de bu paraziti enfekte bir hayvanı (fare gibi) çiğ olarak yediklerinde alırlar Bundan sonta yaklaşık 2 hafta süreyle asalak kedinin barsağında çoğalır Takip eden dönemde kedinin dışkısı ile dıştan atılır Atılan bu parazitlerin bulaşıcı olabilmesi için dış dünyada 24 saat geçirmeleri gerekir Daha önce bulaşıcılıkları olmaz Enfekte bir kedi yaklaşık 23 hafta süreyle dışkısı ile parazit atar Bundan sonraki dönemde kedinin dışkısında parazit olmaz bir defa toksoplazma enfeksiyonu geçiren kedi bağışıklık kazanır ve daha sonra bitmiş enfekte olmayacağı gibi bulaştırıcılık özelliği de taşımaz Benzer bir özellik insanlarda da vardır bir kere enfeksiyon geçiren bir kişi bağışıklık kazanır ve sonra bitmiş hastalanmaz
Cadde kedileri başlıca bu enfeksiyonu yaşamlarının fazla erken döneminde geçirirler ve beğışıklık kazanırlar bu nedenle büyük sokak kedilerinden enfeksiyon bulaşması fazla uzakta bir olasılıktırBenzer şekilde çiğ etle beslenmeyen yalnızca kuru mama yiyen ve sokağa çıkmayan konut kedilerinde ise hastalığın görülmesi olanaksızdır
Kedinin dışkısı ile toprağa atılan ve 24 saat içinde bulaşıcı özellik şampiyon parazitler besin esnasında (mesela otlaklarda) sığır, koyun, inek gibi hayvanların sindirim sitemine geçer daha sonra buradan kas dokusu içine geçerek hayvanı enfekte eder Böyle bir hayvanın eti pişirilmeden veya eksik pişirilerek bir insan göre yendiğinde dosdoğru o insanda da enfeksiyona niçin olur Bir diğer bulaşma yolu da toksoplazma yer alan toprakla bağlantı etmiş meyve ve sebzelerin uygun şekilde yıkanmadan yenmesidir
Görüldüğü gibi toksoplazma insana 3 esas şekilde bulaşabilir
Enfekte bir kedinin dışıkısı ile bağlantı edip daha sonra bu temasın gerçekleştiği eli yıkamadan ağıza götürmek
Enfekte bir hayvanın etini tamamen pişirmeden yemek
Paraziti barındıran bir beslenme maddesini tamamen yıkamadan yemek
İnsanlarda bir bulaşma yolu daha vardır:
Enfekte bir anne adayından gebelik esnasında bebeğine bulaşması
Ne sıklıkta görülür?
Bütün dünyada toksoplazmozisin görülme sıklığı konusunda net bir istatistik yoktur Ama insanların yaklaşık %2550'sinin yaşamlarının herhangi bir döneminde parazitle temas ettikleri ve enfekte oldukları tahmin edilmektedir Ilıman iklimlerde daha fazla görülür Hastalığın maksimum görüldüğü Fransa'da insanların %65'inin bu enfeksiyonu geçirdiği varsayım edilmektedir
Belirtileri nelerdir?
Toksoplazma enfeksiyonları erişkinlerde genelde böylece belirti vermez Birçok zaman doktora gitme gereksinimi doğurmayan hafif bir soğuk algınlığı biçiminde atlatılır Hafif kas ve eklem ağrıları, halsizlik, yorgunluk, lenf düğümlerinde şişkinlik gibi belirtiler görülebilir Belirtiler birkaç hafta ile birkaç ay içinde kendiliğinden geriler Fazla arada bir göz enfeksiyonlarına niçin olabilir
Bağışıklık sistemi baskılanmış lösemi, lenfoma, AIDS hastaları ile organ nakli yapılan hastalarda çok daha ağır seyredebilir ve hatta ölümlere neden olabilir
Tanısı nasıl konur?
Toksoplazmozis kanda bu parazite karşısında vücudun bağışıklık sisteminin ürettiği antikorların varlığının saptanması ile konur Yapılan incelemede toksoplazmaya karşısında IgG pozitifliği hastalığın daha evvelden geçirildiği ve bağışıklık olduğu anlamına gelir Böyle bir durumda yeniden toksoplazmaya yakalanmak mümkün değildir kanda IgM varlığı ise faal yeni bir enfeksiyon varlığını gösterebilir Böyle bir durumda tekrarlanan incelemelerde IgM düzeylerinde yükselme görülmesi ile teşhis konur ve çare edilir Keza IgG hem de IgM negatifliğinde rahatsızlık yok ve kişi daha önce bu hastalık ile hiç karşılaşmamış demektir ve toksoplazmaya yakalanmamak için önlemlerin alınması gerekmektedir
Bebek için riskleri nelerdir?
Hamilelikleri sırasında toksoplazma enfeksiyonuna yakalanan kadınların sadece %3040'ı bu hastalığı bebeklerine geçirirler
Annedeki enfeksiyonun bebeği de etkileme riski hamilelik yaşı ile doğrudan doğruya ilişkilidir Bu risk gebeliğin son trimesterında daha yüksektir ve %70'le dek ulaşabilirken bu oran birincil trimester enfeksiyonlarında %15'ler civarındadır Ancak ilk trimesterda bebeğe enfeksiyon geçme olasılığı düşük olmasına rağmen bebekte yaratacağı zarar daha fazladır
Bir başka deyişle son 3 ayda bebeğe enfeksiyon geçmesi daha basit oysa hasar yaratma olasılığı son derece düşükken, ilk 3 ayda çok şiddet geçen enfeksiyon daha ciddi sorunlara niçin olmaktadır
Erken dönemde görülen toksoplazma düşük ya da ölü doğumlara neden olabilir Toksoplazmanın öteki etkileri ise beyin hasarı, beyinde su toplanması (hidrosefali), görme ve işitme bozuklukları, gelişme geriliği, akıl geriliği ve sara gibi sinir sistemi bozukluklarıdır
Hamilelikte toksoplazma enfeksiyonu saptanırsa ne yapılmalıdır?
Hamilelikl sırasında anne adayında toksoplazma enfeskiyonu saptanması bebekte mutlaka bir sorun olacağı anlamına gelmez Böyle bir durumda detaylı ultrasonografi ile enfeksiyonun bebekte zarar oluşturup oluşturmadığı aranır 20 gebelik haftasından sonra ise bebeğin göbek kordonundan kan alınarak (kordosentez) belli tanı konulabilir Burada bebek kanında IgM varlığı bebekte enfeksiyon olduğunun kesin belirtisidir
Tedavi
Gebe olmayan bir kadında toksoplazmanın tedavisi antibiyotik ile yapılır Hamilelerde ise uygulanan antibiyotiğin bebekte oluşması muhtemel hasarı engelleyip engellemediği açık d eğildir
Eğer bebekte ciddi sekel saptanır ise tercih edilmesi gereken usul gebeliğin sonlandırılmasıdır
Hamilelikte toksoplazmaya bağışıklık olmadığı saptanırsa ne yapılmalıdır?
Böyle bir durumda toksoplazmadan korunma önlemlerine uyarı edilmeli ve belirtilen aralıklarla kanda toksoplazmaya aleyhinde antikor oluşup oluşmadığı araştırılmalıdır
Toksoplazmadan korunma yolları
Toksoplazmadan korunmanın en etkili yolu hijyen kurallarına uymaktır
Ellerinizi sık sık yıkayın
Eğer toprak ile uğraşıyorsanız mutlaka elen giyin
Çiğ veya az pişmiş et yemeyin (salam sucuk vb)
Ham et ile temas ettikten sonra mutlaka ellerinizi yıkayın
Ham et kesiiğiniz bıçak ile iyice yıkamadan diğer bir madde kesmeyin
Çiğ et kestiğiniz kesme tahtalarını ayrıntılarıyla yıkamadan üzerinde diğer bir işlem yapmayın
Çiğ sebze ve meyveleri mutlaka yıkayın
Tercihan dışarıda yeşil yapraklı salataları yemeyin
Pastörüze edilmemiş süt içmeyin bu nesil sütlerden yapılmış ürünleri kullanmayın
Evde kedi varsa kumunu siz değiştirmeyin
Kedinin kumunun 24 saat aralıklarla mutlaka değişmesini sağlayın
Kedinizi dışarı bırakmayın
Kedinize çiğ et yedirmeyin
Konut kedisinden toksoplazma bulaşması son derece nadirdir ve hamile kaldığınızda evdeki kedinizi göndermeniz gerekmez *