Hareket ve kuvvet arasındaki ilişki
Hareket ve kuvvet ilişkisi hakkında bilgi
Kuvvet Duran Cisimleri Hareket Ettirir, Hareketli Cisimleri Durdurur, Hareketin Yonunu Değiştirir
Evrendeki her şey ya hareket halindedir ya da durağan yani hareketsiz haldedir Hareket, cismin konumunun surekli bicimde değişmesidir Hareket halindeki bir cismi durdurmak ve durağan hale getirmek ya da hareketsiz durumdaki bir cismi harekete gecirmek icin kuvvet denen bir etkinin uygulanması gerekir
Kuvvet, bir cismi harekete gecirebilmek, hareket halindeki bir cismi durdurabilmek, hareketin yonunu ya da hızını değiştirebilmek icin gerekli olan itme ya da cekme miktarıdır Cim bicme makinesini iten bir bahcıvan, yolcu vagonlarını ceken lokomotif, duvarda asılı olan bir resmi tutan civi hep kuvvet uyguluyor demektir Eğer bu kuvvetler uygulanmıyor olsaydı, cim bicme makinesi ile vagonlar hareket etmez, resim yere duşerdi
Butun bu itme, cekme ve tutma orneklerinde, kuvvet, uzerinde etki yaptığı cisimle gercekte temas halindedir İnsanlar uygulayabildikleri kuvvetin miktarını arttırmak icin kaldırac, makara ve fren gibi mekanizmalar geliştirmişlerdir Bu tur mekanizmalara basit makine denir Ama daha guclu kuvvetler elde etmek ve uygulamak amacıyla daha karmaşık makinelerde geliştirilmiştir Orneğin, ceşitli yakıtların yakılmasıyla acığa cıkan enerjiyi denetleyerek buyuk bir kuvvete donuşturen motorlar, bu tur gelişkin makinelerdir
Butun kuvvetlerin etkiledikleri cisme temas etmeleri gerekmez, yani bazı kuvvetler uzaktan etkiler Bu tur kuvvetlerden ikisi elektrik ve magnetizmadır Bir ucuncusu de, her an yaşadığımız yercekimi kuvvetidir; yercekimi, dunyanın uzerindeki butun cisimlere uyguladığı yere doğru cekme kuvvetidir Elimizde tuttuğumuz bir tuğlayı bıraktığımız anda tuğla, yercekiminin etkisiyle yere duşer, bu arada duşerken hızı giderek artar; hızdaki bu artışa ivme denir Ama eğer tuğlayı elimizde taşıyorsak, tuğla uzerinde yukarı doğru bir itme kuvveti uygulayarak yercekimi kuvvetini dengeliyoruz demektir; bu durumda uyguladığımız itme kuvveti ile yercekimi kuvveti birbirine eşittir Bir romorkor, arkasına halatla bağlı bir mavnayı kanalda sabit bir hızla cekerken, halatın mavna uzerinde uyguladığı cekme kuvveti, su direncinin doğurduğu kuvvete eşittir; romorkor biraz daha kuvvetlice cekerse mavna da daha hızlı hareket eder 1687 ’de buyuk İngiliz bilim adamı Sir Isaac Newton kuvvet ve hareketle ilgili uc yasa yayımladı Bunlara Newton hareket yasaları denir
1 Hareketsiz halde duran yada sabit bir hızla hareket etmekte olan bir cisme, herhangi bir başka kuvvet uygulanmadığı surece bu durağan halini yada sabit hızlı hareketini korur (Otobus birden durduğunda yolcuların birden one doğru savrulduklarına dikkat etmişsinizdirSavrulmanın nedeni, yolcuların durma anından onceki sabit hızlı hareketlerini surdurmeleridir)
2 Belirli bir hızla yol almakta olan bir cismin hızını değiştirmek icin gerekli olan kuvvetin miktarı, cismin kutlesine ve cisme kazandırılmak istenen ivmenin miktarına bağlıdır (Bir golf topunu durdurmak, aynı hızla hareket eden bir pingpong topunu durdurmaktan daha zordur;cunku golf topunun kutlesi daha buyuktur)
3 Her etki, kendisine eşit ve ters yonde bir tepki doğurur (Bir jet ucağında,motor cok buyuk bir gaz kutlesini surekli olarak arkaya doğru puskurtur; bu nedenle de ters yonde,yani one doğru itilir) Elde tutulan, yani uzerinde yukarıya doğru bir kuvvet uygulanan tuğlanın yere duşmemesi de bu yasayla acıklanır
Hareket halindeki butun cisimler, momentum denen bir ozelliğe sahiptir; cismin momentumu, kutlesi ile hızının carpımına eşittir Newton ’un ikinci hareket yasasından, bir cismin momentumundaki değişim oranın, o cismi etkileyen kuvvetle orantılı olduğu gorulebilir Momentum korunumlu bir ozelliktir; yani orneğin, belirli momentumlarla birbirine yaklaşan iki cisim carpıştıklarında, toplam momentumlarında bir değişiklik olmaz
Kuvvet birimi newtondur 1 newtonluk bir kuvvet, 1 kilogramlık bir kutlenin hızını saniyede 1 metresaniye kadar, yani 1 metresaniye kadar değiştirir
Bir yuzeyin uzerine duzgun olarak dağılmış halde basan kuvvete basınc denir Basınc, birim alana duşen kuvvet miktarıyla olculur Kuvvet miktarı ise ağırlık birimleriyle ifade edilirDunya yuzeyindeki normal hava basıncı, santimetre kareye yaklaşık 1 kilogramdır Bu Dunya yuzeyinin ve onun uzerindeki her şeyin her santimetre karesinin 1 kilogramlık bir ağırlıkla aşağıya doğru bastırılıyor olması demektir
KUVVET
Bir cismin denge durumunu, veya şeklini değiştiren sebebe kuvvet denir Demek oluyor ki kuvvet, bir cismi hareket ettirebilir, durdurabilir; veya cismin hareket doğrultusunu ve şeklini değiştirebilir Bir cismi iterken, cekerken, veya kaldırırken kas kuvveti harcarız Bir taşıt aracının veya asansorun hızı (veya ivmesi) değiştiği zaman, hareket ettiren kuvvetin farkına varabiliriz
Fizik biliminin bir dalı olan mekanik, cisimlerin denge durumlarını ve hareketlerini inceler Mekaniğin onemli bir konusu olan kuvvet, ne tur olursa olsun, yani ister cansız bir cisim, ister bir canlı tarafından meydana getirilsin, bir vektor ile gosterilir
KUVVETİN SINIFLANDIRILMASI
Her ne kadar fizikciler,Einstein ’ın calışmalarından bu yana butun kuvvetlerin tek bir olaydan (elektromagnetik olay)kaynaklandığını duşunurlerse de, kuvvetler uc kumede sınıflandırılırlar:
1 Uzaktan etkiyen kuvvetler yada alan kuvvetleri;
2 Temas kuvvetleri (ancak iki sistemin bağlantı kurması sonucu ortaya cıkar);
3 Kohezyon (ic tutunum) kuvvetleri (katı cisimlerin bukulmezliğini sağlarlar)
ALAN KUVVETLERİ: Bir cismin her bir oğesinin kutlesi ustune etkirler; bu nedenle alan kuvvetlerine, bir yuzey ustune etki eden temas kuvvetlerinden ayırt etmek amacıyla , kutle kuvvetleri de denir Alan kuvvetleri, havasız bir ortam icinde bile birbirinden uzaktaki cisimlere etkirler Bunlar yercekimi kuvvetleri, cisimlerin ağırlığı ve elektrostatik, magnetik, elektromagnetik kuvvetlerdir
TEMAS KUVVETLERİ: Birbirleri ile ilişki halindeki katıların, icine girilmez ve bozulmaz olma ozelliğinden kaynaklanırlar Her iki cisme de ortak, kucuk bir yuzeyde (temas yuzeyi) gercekleşen temas sonucu, bu bolgenin yakınlarında, katı hafifce bicim değiştirir Temas kuvvetleri yuzeye dik olduklarında, surtunmesiz temas soz konusudur Oysa, bir katı, bir başkasına oranla yer değiştiriyorsa, temas kuvvetleri, yuzeye oranla eğiktirler: Bu duruma da surtunmeli temas denir
KOHEZYON KUVVETLERİ: Katıyı oluşturan atomlar, molekuller yada iyonlar arasında etkirler Makroskobik duzeyde, bu kuvvetler temas kuvvetlerini andırırlar, ama atomik olcekte, alan kuvvetleri niteliğindedirler Katılar arasındaki temas etkileşimlerinde temel nitelikte bir rol oynamakla birlikte, acıkca işe karışmazlar
KUVVETİN ELEMANLARI
* Uygulama noktası: Kuvvetin uygulandığı noktadır
* Doğrultu: AB doğrultusu kuvvetin doğrultusudur
* Yonu: Ok işareti ile gosterilen yon kuvvetin yonudur
* Şiddeti: AB vektorunun buyukluğu kuvvetin şiddetini gosterir
Hareket ve kuvvet ilişkisi hakkında bilgi
Kuvvet Duran Cisimleri Hareket Ettirir, Hareketli Cisimleri Durdurur, Hareketin Yonunu Değiştirir
Evrendeki her şey ya hareket halindedir ya da durağan yani hareketsiz haldedir Hareket, cismin konumunun surekli bicimde değişmesidir Hareket halindeki bir cismi durdurmak ve durağan hale getirmek ya da hareketsiz durumdaki bir cismi harekete gecirmek icin kuvvet denen bir etkinin uygulanması gerekir
Kuvvet, bir cismi harekete gecirebilmek, hareket halindeki bir cismi durdurabilmek, hareketin yonunu ya da hızını değiştirebilmek icin gerekli olan itme ya da cekme miktarıdır Cim bicme makinesini iten bir bahcıvan, yolcu vagonlarını ceken lokomotif, duvarda asılı olan bir resmi tutan civi hep kuvvet uyguluyor demektir Eğer bu kuvvetler uygulanmıyor olsaydı, cim bicme makinesi ile vagonlar hareket etmez, resim yere duşerdi
Butun bu itme, cekme ve tutma orneklerinde, kuvvet, uzerinde etki yaptığı cisimle gercekte temas halindedir İnsanlar uygulayabildikleri kuvvetin miktarını arttırmak icin kaldırac, makara ve fren gibi mekanizmalar geliştirmişlerdir Bu tur mekanizmalara basit makine denir Ama daha guclu kuvvetler elde etmek ve uygulamak amacıyla daha karmaşık makinelerde geliştirilmiştir Orneğin, ceşitli yakıtların yakılmasıyla acığa cıkan enerjiyi denetleyerek buyuk bir kuvvete donuşturen motorlar, bu tur gelişkin makinelerdir
Butun kuvvetlerin etkiledikleri cisme temas etmeleri gerekmez, yani bazı kuvvetler uzaktan etkiler Bu tur kuvvetlerden ikisi elektrik ve magnetizmadır Bir ucuncusu de, her an yaşadığımız yercekimi kuvvetidir; yercekimi, dunyanın uzerindeki butun cisimlere uyguladığı yere doğru cekme kuvvetidir Elimizde tuttuğumuz bir tuğlayı bıraktığımız anda tuğla, yercekiminin etkisiyle yere duşer, bu arada duşerken hızı giderek artar; hızdaki bu artışa ivme denir Ama eğer tuğlayı elimizde taşıyorsak, tuğla uzerinde yukarı doğru bir itme kuvveti uygulayarak yercekimi kuvvetini dengeliyoruz demektir; bu durumda uyguladığımız itme kuvveti ile yercekimi kuvveti birbirine eşittir Bir romorkor, arkasına halatla bağlı bir mavnayı kanalda sabit bir hızla cekerken, halatın mavna uzerinde uyguladığı cekme kuvveti, su direncinin doğurduğu kuvvete eşittir; romorkor biraz daha kuvvetlice cekerse mavna da daha hızlı hareket eder 1687 ’de buyuk İngiliz bilim adamı Sir Isaac Newton kuvvet ve hareketle ilgili uc yasa yayımladı Bunlara Newton hareket yasaları denir
1 Hareketsiz halde duran yada sabit bir hızla hareket etmekte olan bir cisme, herhangi bir başka kuvvet uygulanmadığı surece bu durağan halini yada sabit hızlı hareketini korur (Otobus birden durduğunda yolcuların birden one doğru savrulduklarına dikkat etmişsinizdirSavrulmanın nedeni, yolcuların durma anından onceki sabit hızlı hareketlerini surdurmeleridir)
2 Belirli bir hızla yol almakta olan bir cismin hızını değiştirmek icin gerekli olan kuvvetin miktarı, cismin kutlesine ve cisme kazandırılmak istenen ivmenin miktarına bağlıdır (Bir golf topunu durdurmak, aynı hızla hareket eden bir pingpong topunu durdurmaktan daha zordur;cunku golf topunun kutlesi daha buyuktur)
3 Her etki, kendisine eşit ve ters yonde bir tepki doğurur (Bir jet ucağında,motor cok buyuk bir gaz kutlesini surekli olarak arkaya doğru puskurtur; bu nedenle de ters yonde,yani one doğru itilir) Elde tutulan, yani uzerinde yukarıya doğru bir kuvvet uygulanan tuğlanın yere duşmemesi de bu yasayla acıklanır
Hareket halindeki butun cisimler, momentum denen bir ozelliğe sahiptir; cismin momentumu, kutlesi ile hızının carpımına eşittir Newton ’un ikinci hareket yasasından, bir cismin momentumundaki değişim oranın, o cismi etkileyen kuvvetle orantılı olduğu gorulebilir Momentum korunumlu bir ozelliktir; yani orneğin, belirli momentumlarla birbirine yaklaşan iki cisim carpıştıklarında, toplam momentumlarında bir değişiklik olmaz
Kuvvet birimi newtondur 1 newtonluk bir kuvvet, 1 kilogramlık bir kutlenin hızını saniyede 1 metresaniye kadar, yani 1 metresaniye kadar değiştirir
Bir yuzeyin uzerine duzgun olarak dağılmış halde basan kuvvete basınc denir Basınc, birim alana duşen kuvvet miktarıyla olculur Kuvvet miktarı ise ağırlık birimleriyle ifade edilirDunya yuzeyindeki normal hava basıncı, santimetre kareye yaklaşık 1 kilogramdır Bu Dunya yuzeyinin ve onun uzerindeki her şeyin her santimetre karesinin 1 kilogramlık bir ağırlıkla aşağıya doğru bastırılıyor olması demektir
KUVVET
Bir cismin denge durumunu, veya şeklini değiştiren sebebe kuvvet denir Demek oluyor ki kuvvet, bir cismi hareket ettirebilir, durdurabilir; veya cismin hareket doğrultusunu ve şeklini değiştirebilir Bir cismi iterken, cekerken, veya kaldırırken kas kuvveti harcarız Bir taşıt aracının veya asansorun hızı (veya ivmesi) değiştiği zaman, hareket ettiren kuvvetin farkına varabiliriz
Fizik biliminin bir dalı olan mekanik, cisimlerin denge durumlarını ve hareketlerini inceler Mekaniğin onemli bir konusu olan kuvvet, ne tur olursa olsun, yani ister cansız bir cisim, ister bir canlı tarafından meydana getirilsin, bir vektor ile gosterilir
KUVVETİN SINIFLANDIRILMASI
Her ne kadar fizikciler,Einstein ’ın calışmalarından bu yana butun kuvvetlerin tek bir olaydan (elektromagnetik olay)kaynaklandığını duşunurlerse de, kuvvetler uc kumede sınıflandırılırlar:
1 Uzaktan etkiyen kuvvetler yada alan kuvvetleri;
2 Temas kuvvetleri (ancak iki sistemin bağlantı kurması sonucu ortaya cıkar);
3 Kohezyon (ic tutunum) kuvvetleri (katı cisimlerin bukulmezliğini sağlarlar)
ALAN KUVVETLERİ: Bir cismin her bir oğesinin kutlesi ustune etkirler; bu nedenle alan kuvvetlerine, bir yuzey ustune etki eden temas kuvvetlerinden ayırt etmek amacıyla , kutle kuvvetleri de denir Alan kuvvetleri, havasız bir ortam icinde bile birbirinden uzaktaki cisimlere etkirler Bunlar yercekimi kuvvetleri, cisimlerin ağırlığı ve elektrostatik, magnetik, elektromagnetik kuvvetlerdir
TEMAS KUVVETLERİ: Birbirleri ile ilişki halindeki katıların, icine girilmez ve bozulmaz olma ozelliğinden kaynaklanırlar Her iki cisme de ortak, kucuk bir yuzeyde (temas yuzeyi) gercekleşen temas sonucu, bu bolgenin yakınlarında, katı hafifce bicim değiştirir Temas kuvvetleri yuzeye dik olduklarında, surtunmesiz temas soz konusudur Oysa, bir katı, bir başkasına oranla yer değiştiriyorsa, temas kuvvetleri, yuzeye oranla eğiktirler: Bu duruma da surtunmeli temas denir
KOHEZYON KUVVETLERİ: Katıyı oluşturan atomlar, molekuller yada iyonlar arasında etkirler Makroskobik duzeyde, bu kuvvetler temas kuvvetlerini andırırlar, ama atomik olcekte, alan kuvvetleri niteliğindedirler Katılar arasındaki temas etkileşimlerinde temel nitelikte bir rol oynamakla birlikte, acıkca işe karışmazlar
KUVVETİN ELEMANLARI
* Uygulama noktası: Kuvvetin uygulandığı noktadır
* Doğrultu: AB doğrultusu kuvvetin doğrultusudur
* Yonu: Ok işareti ile gosterilen yon kuvvetin yonudur
* Şiddeti: AB vektorunun buyukluğu kuvvetin şiddetini gosterir