Harem nedir Harem Hakkında Kısa Bilgi
Harem lugatte korunan, mukaddes ve muhterem yer anlamına gelir Ev, konak ve saraylarda genellikle ic avluya bakacak bir şekilde planlanan, kadınların yabancı erkeklerle karşılaşmadan rahatca gunluk hayatlarını surdurdukleri kısımdır Burada yaşayan kadınlara da harem deniyor olması, İslamiyet'in bu bolumlere, ozellikle hane kadınlarıyla belirli bir kan bağı dışında kalan erkeklerin (namahrem) girişini yasaklamasından kaynaklanır
Osmanlı devlet teşkilatında haremi humayun tabiri hem haremi hem de enderunu icine alır Enderun padişah, saray ve devlet hizmetinde bulunacak erkeklerin, harem ise ikametgah gorevinin yanında kadınların yetiştirilmesi icin bir eğitim muessesesidir Bu bakımdan hareme yuksek dereceli kadınlar akademisi de denilebilir Burada en alt kademe olan cariyelikten ustalığa kadar bir terfi sistemi bulunmaktadır
Haremin bu son derece carpıcı ve ilgi cekici yonu ne yazık ki, hep geri plana itilmiş ve yeterince değerlendirilmemiştir Buna karşılık harem hayatının gizliliği ve mahremiyeti herkese malum olduğu halde ozellikle batılı yazarlar tarafından hic bilinmeyeni en bilinen kısmıymış gibi harem hakkında anlatılanlar basit ilişkiler uzerine kurulmuştur Buradaki bilgilerle senaryolanan ceşitli film, roman ve tiyatrolarda da maalesef cok geniş bir teşkilata sahip bulunan haremin asıl fonksiyonu goz ardı edilmiş veya maksatlı olarak unutturulmaya calışılmıştır
Oysa son yıllarda harem uzerine yapılan yerli ve yabancı bilim adamlarının yaptıkları calışmalar Osmanlı sarayının harem bolumunun padişahın evi ikametgahı olmasının yanısıra dunyada eşi benzeri gorulmeyen bir mektep huviyetinde olduğunu gozler onune sermektedir
Haremi Humayun hakkında on yıllık yorucu bir mesai sonunda arşiv belgelerine dayalı bir doktora tezi hazırlayan Amerikalı uzman Leslie Peirce Biz batılılar İslam toplumunda cinselliği saplantı haline getirmek gibi eski ama guclu bir geleneğim mirascılarıyız Harem, musluman cinsel duyarlılığı uzerine kurulu Batı efsanelerinin kuşkusuz en yaygın simgesidirdedikten sonra haremin amac ve teşkilatı hakkında verdiği bilgiler aleyhteki iddialara en guzel cevaptır
Hanedan ailesi uyeleri icin harem bir ikametgahtı Sultan ailesinin hizmetkarları icin ise bir eğitim kurumu diye tarif olunabilir Genc kadınlar sadece padişaha uygun cariyeler ve annesiyle diğer ileri gelen harem kadınlarına nedimler sağlamak amacıyla değil, aynı zamanda askeriidari hiyerarşinin tepesine yakın erkekler icin uygun eş sağlama amacıyla eğitilirlerdi Enderun, saray icinde padişaha kişisel hizmet yoluyla erkekleri nasıl saray dışında hanedana hizmet hazırlıyorsa, harem de kadınları padişah ve annesine kişisel hizmet yoluyla dış dunyadaki rollerini almaya hazırlıyordu
Azat edilerek enderun mezunları veya diğer gorevlilerle evlendirilen bu kadınların payına da kocalarının oluşturduğu erkek hanelerini (selamlık) tamamlayan haremler oluşturmak duşerdi
Sultan hanesinin kurduğu teşkilat ve eğitim kalıbı bu kole evlilikleri vasıtasıyla coğaltılarak Osmanlı yonetici sınıfının sosyal ve politik temelini oluşturuyordu Saray eğitim sisteminin hem erkek hem de kadınlar icin ana hedeflerinden biri hukumran hanedana sadakatin aşılanmasıydı İmparatorluk elitini sarmalayan bağları erkekler kadar kadınlar da surduğu icin elitin sadakatinin odağında sadece padişahın kendisi değil, aynı zamanda sultan hanesinin kadınları, yani bir butun olarak haneden ailesi vardı
Yine 17 yuzyıl bazı batılı yazarlardan haremin gizliliğinin yaznısıra harem hakkında konuşamların da fanteziler uretmekten başka bir şey yapmadıklarını gozlemlemek mumkundur
Sarayın, ikinci avluya girmelerine izin verilen yabancıların gidebildiği kadarını gordum İceriyi gormedim Ama hukumdarlarına karşı huşu duyduklarını gosteren şahane bir sessizlik ve saygı icindeki sonsuz bir gorevliler ve hizmetkarlar kalabalığı ile karşılaştım(Henry Blunt, A Voyage into the Levant, 1638)
Kadınlar dairesine ilişkin bir bolumu buraya, okuyucuya bu daireyi iyi bilmenin imkansızlığını anlatabilmek icin dahil ediyorum Buraya erkeklerin girmesi yasaktır ve bu yasak Hristiyan manastırındakinden cok daha buyuk bir dikkatle uygulanır
Sultanın aşk hayatının niteliği gizli tutulur Bunun uzerine konuşmayacağım ve bu konu hakkında hic bir bilgi edinemedim Bu konuda fantezi kurmak kolay ama doğru bir şeyler soylemek alabildiğine guctur(JeanBaptiste Tavernier Nottvelle Relation de l'interieur du serrail de Grand Seigneur, 1675)
Kardeşim, Osmanlı imparatorlarının sarayı konusundaki merakını herkesten kolay giderebilirim Cunku yirmi yıldan fazla bir suredir bu sarayın icine kapalı kalmış biri olarak guzelliklerini, yaşam tarzını, disiplinini gozlemleme zamanım oldu Ceşitli yabancı gezginlerin bir kısmı dilimize de cevrilmiş olan bir cok fantastik tasvirine inanılacak olursa b sarayın buyulu bir yer olmadığını hayal etmemek guctur Fakat sarayın asıl guzelliği icinde gozlenen duzende ve burada yaşayan guclu kişilerin hizmetine bakacak olanların eğitiminde yatar(Francois Petis de la Croix, Ett General de l'Empire Ottoman, 1695)
Harem lugatte korunan, mukaddes ve muhterem yer anlamına gelir Ev, konak ve saraylarda genellikle ic avluya bakacak bir şekilde planlanan, kadınların yabancı erkeklerle karşılaşmadan rahatca gunluk hayatlarını surdurdukleri kısımdır Burada yaşayan kadınlara da harem deniyor olması, İslamiyet'in bu bolumlere, ozellikle hane kadınlarıyla belirli bir kan bağı dışında kalan erkeklerin (namahrem) girişini yasaklamasından kaynaklanır
Osmanlı devlet teşkilatında haremi humayun tabiri hem haremi hem de enderunu icine alır Enderun padişah, saray ve devlet hizmetinde bulunacak erkeklerin, harem ise ikametgah gorevinin yanında kadınların yetiştirilmesi icin bir eğitim muessesesidir Bu bakımdan hareme yuksek dereceli kadınlar akademisi de denilebilir Burada en alt kademe olan cariyelikten ustalığa kadar bir terfi sistemi bulunmaktadır
Haremin bu son derece carpıcı ve ilgi cekici yonu ne yazık ki, hep geri plana itilmiş ve yeterince değerlendirilmemiştir Buna karşılık harem hayatının gizliliği ve mahremiyeti herkese malum olduğu halde ozellikle batılı yazarlar tarafından hic bilinmeyeni en bilinen kısmıymış gibi harem hakkında anlatılanlar basit ilişkiler uzerine kurulmuştur Buradaki bilgilerle senaryolanan ceşitli film, roman ve tiyatrolarda da maalesef cok geniş bir teşkilata sahip bulunan haremin asıl fonksiyonu goz ardı edilmiş veya maksatlı olarak unutturulmaya calışılmıştır
Oysa son yıllarda harem uzerine yapılan yerli ve yabancı bilim adamlarının yaptıkları calışmalar Osmanlı sarayının harem bolumunun padişahın evi ikametgahı olmasının yanısıra dunyada eşi benzeri gorulmeyen bir mektep huviyetinde olduğunu gozler onune sermektedir
Haremi Humayun hakkında on yıllık yorucu bir mesai sonunda arşiv belgelerine dayalı bir doktora tezi hazırlayan Amerikalı uzman Leslie Peirce Biz batılılar İslam toplumunda cinselliği saplantı haline getirmek gibi eski ama guclu bir geleneğim mirascılarıyız Harem, musluman cinsel duyarlılığı uzerine kurulu Batı efsanelerinin kuşkusuz en yaygın simgesidirdedikten sonra haremin amac ve teşkilatı hakkında verdiği bilgiler aleyhteki iddialara en guzel cevaptır
Hanedan ailesi uyeleri icin harem bir ikametgahtı Sultan ailesinin hizmetkarları icin ise bir eğitim kurumu diye tarif olunabilir Genc kadınlar sadece padişaha uygun cariyeler ve annesiyle diğer ileri gelen harem kadınlarına nedimler sağlamak amacıyla değil, aynı zamanda askeriidari hiyerarşinin tepesine yakın erkekler icin uygun eş sağlama amacıyla eğitilirlerdi Enderun, saray icinde padişaha kişisel hizmet yoluyla erkekleri nasıl saray dışında hanedana hizmet hazırlıyorsa, harem de kadınları padişah ve annesine kişisel hizmet yoluyla dış dunyadaki rollerini almaya hazırlıyordu
Azat edilerek enderun mezunları veya diğer gorevlilerle evlendirilen bu kadınların payına da kocalarının oluşturduğu erkek hanelerini (selamlık) tamamlayan haremler oluşturmak duşerdi
Sultan hanesinin kurduğu teşkilat ve eğitim kalıbı bu kole evlilikleri vasıtasıyla coğaltılarak Osmanlı yonetici sınıfının sosyal ve politik temelini oluşturuyordu Saray eğitim sisteminin hem erkek hem de kadınlar icin ana hedeflerinden biri hukumran hanedana sadakatin aşılanmasıydı İmparatorluk elitini sarmalayan bağları erkekler kadar kadınlar da surduğu icin elitin sadakatinin odağında sadece padişahın kendisi değil, aynı zamanda sultan hanesinin kadınları, yani bir butun olarak haneden ailesi vardı
Yine 17 yuzyıl bazı batılı yazarlardan haremin gizliliğinin yaznısıra harem hakkında konuşamların da fanteziler uretmekten başka bir şey yapmadıklarını gozlemlemek mumkundur
Sarayın, ikinci avluya girmelerine izin verilen yabancıların gidebildiği kadarını gordum İceriyi gormedim Ama hukumdarlarına karşı huşu duyduklarını gosteren şahane bir sessizlik ve saygı icindeki sonsuz bir gorevliler ve hizmetkarlar kalabalığı ile karşılaştım(Henry Blunt, A Voyage into the Levant, 1638)
Kadınlar dairesine ilişkin bir bolumu buraya, okuyucuya bu daireyi iyi bilmenin imkansızlığını anlatabilmek icin dahil ediyorum Buraya erkeklerin girmesi yasaktır ve bu yasak Hristiyan manastırındakinden cok daha buyuk bir dikkatle uygulanır
Sultanın aşk hayatının niteliği gizli tutulur Bunun uzerine konuşmayacağım ve bu konu hakkında hic bir bilgi edinemedim Bu konuda fantezi kurmak kolay ama doğru bir şeyler soylemek alabildiğine guctur(JeanBaptiste Tavernier Nottvelle Relation de l'interieur du serrail de Grand Seigneur, 1675)
Kardeşim, Osmanlı imparatorlarının sarayı konusundaki merakını herkesten kolay giderebilirim Cunku yirmi yıldan fazla bir suredir bu sarayın icine kapalı kalmış biri olarak guzelliklerini, yaşam tarzını, disiplinini gozlemleme zamanım oldu Ceşitli yabancı gezginlerin bir kısmı dilimize de cevrilmiş olan bir cok fantastik tasvirine inanılacak olursa b sarayın buyulu bir yer olmadığını hayal etmemek guctur Fakat sarayın asıl guzelliği icinde gozlenen duzende ve burada yaşayan guclu kişilerin hizmetine bakacak olanların eğitiminde yatar(Francois Petis de la Croix, Ett General de l'Empire Ottoman, 1695)