harita bilgisi konu anlatimi
harita bilgisi konusu
harita bilgisi coğrafya
HARİTA BİLGİSİ
Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün, kuşbakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek, bir düzlem üzerine aktarılmasıyla elde edilen çizime harita denir
Bir çizimin harita özelliği taşıyabilmesi için gerekli olan şartlar şunlardır:
1 Kuşbakışı olarak çizilmiş olması
Haritası çizilen alanın bütün tepeden görünüşü kuşbakışı olarak adlandırılır Haritaların çiziminde tepeden dış görünüş sağlanamaz ise yeryüzü şekillerinin biçimlerinde, boyutlarında ve birbirlerine göre uzaklıklarında değişmeler olur
2 Ölçekli olması
Haritalardaki amortisman oranına ölçek denir Bir başka ifade ile harita üzerindeki uzunlukların hakiki uzunluklara olan oranıdır
a Kesir ölçek: Değerini Düşürme oranı kesirli sayılarla ifade edilen ve haritalarda en fazla kullanılan ölçeklerdir 1500, 15000, 150000, 1500000 gibi
Kesir ölçeklerde pay daima 1 dir Paydada yer alan rakam ise, haritası çizilen alanın kaç kere küçültüldüğünü gösterir
b Çizik (Grafik) Ölçek: Eşit dilimlere bölünmüş bir çizgi üstünde harita üzerindeki uzunlukların gerçek uzunluklara oranının gösterildiği ölçeklerdir
Herhangi bir yerin, kuşbakışı görünüşünün ölçeksiz ve yarım yamalak olarak bir düzleme aktarılmasına eskiz denilmektedir Harita ile taslak arasındaki fark, krokinin ölçeksiz, haritanın ise ölçekli olmasıdır
3 Bir düzleme aktarılmış olması
Dünya ’nın kutuplardan basık, Ekvator ’dan şişkin kendine has küresel bir şekli vardır Dünya ’nın küresel yüzeyi düzleme aktırılırken bazı güçlüklerle karşılaşılır Bunun nedeni, küresel yüzeyin düzleme aktarılmasının geometrik açıdan imkânsız olmasıdır Buna ast olarak haritalar çizilirken, kara ve denizlerin yerküre üzerindeki biçimleri ve genişlikleri iyice yansıtılamamakta ve boyutlarında gerçeğe uymayan bozulmalar olmaktadır Haritalarda görülen ise, gerçeğin az ya da çok benzeridir
Harita çizimindeki zorluklar dikkate alınarak bir takım metodlar geliştirilmiştir Buna projeksiyon (izdüşüm) yöntemleri adı verilir
Projeksiyonlar, izdüşüm (Yükseltinin sıfır m kabul edilmesi) esasına kadar çizildiğinden, yükseltinin fazla olduğu yerlerde ve ülkelerde izdüşüm alan ile reel alan arasındaki fark artar
Türkiye ’de, izdüşüm alan ile gerçek alan arasındaki farkın en fazla olduğu bölgeler Doğu Anadolu ve Karadeniz, asgari olduğu bölgeler ise Marmara ve Güneydoğu Anadolu ’dur
Başlıca projeksiyon yöntemleri şunlardır:
Silindir Projeksiyon: Ekvator ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır
Konik Projeksiyon: Kutuplar ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır
Düzlem (Ufki) Projeksiyon: Bu projeksiyonla elde edilen haritalarda biçim ve alan bozulmaları fazla fazladır Bu haritalar daha çok denizcilik ve havacılıkta kullanılır
HARİTA ÇEŞİTLERİ
A KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE HARİTALAR
1 Idari ve Siyasi Haritalar
Ülkelerin diğer ülkelerle olan sınırlarının gösterildiği haritalara siyasi haritalar adı verilirken, ülkelerin kendi içerisindeki illeri, eyaletleri, bölgeleri belirten haritalara yönetimle ilgili haritalar denilmektedir
2 Beşeri ve Idareli Haritalar
Nüfus, göç, yerleşme, tarım, hayvancılık, sanayi, turizm, vb dağılışını belirten haritalardır
3 Maddesel Haritalar
Yeryüzü şekillerinin fiziki yapısını, dağılış ve yükseltilerini bildiren haritalardır
4 Özel Haritalar
Belirtilmiş bir konu için özel olarak hazırlanan haritalardır (Jeomorfoloji, meteoroloji, toprak haritaları gibi)
B ÖLÇEKLERİNE TARAFINDAN HARİTALAR
1 Büyük Ölçekli Haritalar
a Plânlar: Ölçeği 120000'e kadar olan haritalardır Kent imar plânları, kadastro haritaları bu türdendir
b Topoğrafya Haritaları: Ölçeği 120000 ile 1200000 aralarında olan haritalardır Ulaşım haritaları ile topoğrafik, jeolojik, morfolojik haritalar bu türdendir
Büyük ölçekli haritaların genel özellikleri şunlardır:
– Paydası küçüktür
– Sıcacık alanları gösterir
– Ayrıntıyı manzara gücü fazladır
– Küçültme oranı azdır
– Benzer alanı gösteren minik ölçekli haritalara göre düzlemde daha pozitif yer kaplarlar
– İzohipsler arası yükselti farkı azdır
– Biçimsizleşme oranı azdır
2 Orta Ölçekli Haritalar
Ölçeği 1200000 ile 1500000 arasında olan haritalardır
3 Küçük Ölçekli Haritalar
Ölçeği 1500000 den daha minik olan haritalardır Bu haritalar Dünya ’nın, kıtaların, ülkelerin tamamını ya da bir bölümünü gösterir
Küçük ölçekli haritaların genel özellikleri şunlardır:
– Paydası büyüktür
– Geniş alanları gösterir
– Ayrıntıyı bakış gücü azdır
– Değerini Düşürme oranı fazladır
– Aynı alanı gösteren büyük ölçekli haritalara kadar düzlem üstünde daha eksik yer kaplarlarDeğeri Düşme
– İzohipsler arası yükselti farkı fazladır
– Biçimsizleşme oranı fazladır
HARİTA PROBLEMLERİ
1 Uzunluk Problemleri
Kısaltmalar;
GU Reel Uzunluk
HU Haritadaki Uzunluk
Ölç P Ölçeğin Paydası
a Reel Uzunluk: Harita uzunluğu ile ölçek verilerek hakiki uzunluk sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
GU HUx ÖlçP
b Harita Uzunluğu: Reel uzunluk ile ölçek verilerek harita uzunluğu sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
c Ölçek: Gerçek uzunluk ile harita uzunluğu verilerek ölçek sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
2 Alan Problemleri
Kısaltmalar;
GA Hakiki Alan
HA Haritadaki Bölge
Ölç P2 Ölçeğin Paydasının Karesi
a Hakiki Alan: Haritadaki alan ve ölçek verilerek gerçek bölge sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
GA HA x ÖlçP2
b Harita Alanı: Reel bölge ve ölçek verilerek haritadaki alan sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
c Ölçek: Gerçek alan ile harita alanı verilerek ölçek sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
HARİTALARDA YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİ BAKIŞ YÖNTEMLERİ
1 Renklendirme Yöntemi
Maddesel haritalarda yeryüzü şekillerini daha belirgin gösterebilmek için yükselti basamakları renklerle ifade edilir Renklendirme işlemi, aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi olur:
Fiziksel haritalarda beyaz renkler buzulları veya kalıcı karları gösterirler Göl, deniz ve okyanuslar ise mavi renkle gösterilmektedir Mavinin tonu koyulaştıkça derinliğin arttığı anlaşılması mümkün Renklendirme yöntemi, günümüzde en çok kullanılan yöntemlerdendir
2 Gölgelendirme Yöntemi
Yerşekillerinin bir yönden ışıkla aydınlatıldığı düşünülür Buna göre, ışık bölge yerler açık, gölgede kalan yerler koyu renkte boyanır Haritacılıkta daha çok asistan bir usul olarak kullanılır
3 Tarama Yöntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları çoğalan çizgilerle yerşekilleri gösterilir
Tarama yönteminde, eğim fazla ise çizgiler kalın, kısa ve sık olur Eğim az ise çizgiler ince, uzun ve seyrek olur Düz alanlar ise taranmayarak manâsız bırakılır Pozitif kullanılmayan bir yöntemdir
4 Kabartma Yöntemi
Yeryüzü şekillerinin belirtilen bir ölçek dahilinde küçültülerek oluşturulan maketleridir Bu usul, yerşekillerinin gerçeğe en uygun şekilde gösterilmesini sağlar Ama, kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zorlama olduğundan dilekçe alanı dardır
5 İzohips (Benzeyen yükselti) Yöntemi
Deniz seviyesinden itibaren aynı yükseklikteki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izohips eğrileri denir
İzohips haritası
İzohipslerin özellikleri şunlardır:
İç içe kapalı eğrilerdir
Sıfır (0) m izohipsi deniz seviyesinden başlar Kara ile denizin birleştiği deniz kıyısını düz bir çizgi halinde takip eder Buna kıyı çizgisi adı verilir
İzohips eğrileri dağ doruklarında nokta halini alır Buralar zirve olarak tanımlanır
İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler
En geniş izohips halkası en alçak yeri, en gizli izohips halkası ise en yüksek yeri gösterir
İki izohips eğrisi birbirini kesmez
Birbirini çevrelemeyen komşu iki izohipsin yükseltileri aynıdır
İzohipslerin sıklaştığı yerler eğimin arttığını, seyrekleştiği yerler ise eğimin azaldığını gösterir
Çukurluklar, derinlik istikametinde ok işareti konularak gösterilir (Yanardağ Ağzı, polye, obruk gibi)
Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek bir izohipsi çevreler Oysa çukur yerlerde bunun tersi geçerlidir
İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına eküidistans (izohips aralığı) denir
İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı (şelfi) sıcacık, seyrek geçtiği kıyılarda kıta sahanlığı geniştir Diğer bir açıklama ile, hain kıyılarda deniz sığ, yüksek kıyılarda deniz derindir
Deniz seviyesine tarafından aynı derinlikteki noktaların birleşmesi ile elde edilen çizgilere izobat (benzer derinlik) eğrileri denir Kıyı çizgisi, izohips ile izobat eğrilerinin açılış çizgisidir
İZOHİPS HARİTALARINDA BAZI YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GÖSTERİLMESİ
1 Boyun
Yokuş ve sırtlar aralarında nispeten alçakta kalan düzlüklerdir
2 Vadi
İzohipslerin zirveye içten “ Ù biçiminde girinti yaptıkları yerlerdir Vadi yamacının eğimine tarafından “ Ù şeklindeki girintinin biçimi de değişir “ Ù nin açık ağzı suyun sızıntı yönünü, kapalı kısmı kaynak yönünü gösterir
3 Sırt
İki yamacın birleştiği, su bölümü çizgisinin geçtiği sınırdır
4 Çanak (Kapalı Çukur)
Çevresine kadar yükseltisi az olan sahalardır Çanakların kolaylıkla tanınabilmesi için, eğim yönünde merkezi belirten bir ok işareti konur
5 Kıyı Çizgisi
Deniz seviyesini bildiren sıfır metre eğrisidir
6 Delta
Akarsuların denize döküldükleri yerlerde denize içten uzanan, üçgen şeklindeki çıkıntılardır
HARİTALARDAN YARARLANMA
1 İzohips haritalarından profil tümdengelim
Yeryüzü şekillerinin yanlamasına görünüşüne (kesitine) profil denir Profil şu şekilde çıkarılır:
Profili çıkarılacak olan noktaların arasına bir dürüst çizilir
Bu doğrunun kestiği izohipslerin yükselti değerleri, daha aşağı kısma çizilecek yükselti ölçeği ile kesiştirilir
Kesişen noktalar birleştirildiğinde profil çıkarılmış olur
Şu üç nitelik denetleme edilerek profil bulunabilir
a)Tepe sayısı b) Eğim c) Yükselti
2 İzobat haritalarından profil sonuç
İzobat haritalarından profil sonuç işleminde, aynen izohips haritalarından profil çıkarılırken izlenen yollar uygulanır
3Yükselti Bulma
İki izohips arasındaki yükselti farkı dikkate alınarak, yükseltisi tanıdık yerden başlatmak üzere izohipsleri sayarak, istenilen noktanın yükseltisi bulunabilir İzohips aralığı sayısının, iki izohips arası yükselti farkına çarpımı, toplam yükseltiyi verir
4 Yön bulma
Haritalar çoğunlukla kuzey güney istikametinde çizilirler Bundan yararlanarak yön görev edilebilir
Hem paralel ve meridyenlerden de yararlanılabilir Bunun yanına harita üzerindeki istikamet okları da bize bu konuda bilgi verir
5 Eğim bulma
Haritalardan yararlanarak, herhangi bir arazinin eğimi ölçülebilir Herhangi iki noktanın yükselti farkının, yine benzer iki nokta arasındaki yatay mesafeye oranına eğim denir
Yatay mesafe arttıkça, eğim azalır,
Yatay uzaklık azaldıkça, eğim artar
Eğim şu formülle bulunur:
h Yükselti farkı
L İki nokta arasındaki yatay mesafe *
harita bilgisi konusu
harita bilgisi coğrafya
HARİTA BİLGİSİ
Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün, kuşbakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek, bir düzlem üzerine aktarılmasıyla elde edilen çizime harita denir
Bir çizimin harita özelliği taşıyabilmesi için gerekli olan şartlar şunlardır:
1 Kuşbakışı olarak çizilmiş olması
Haritası çizilen alanın bütün tepeden görünüşü kuşbakışı olarak adlandırılır Haritaların çiziminde tepeden dış görünüş sağlanamaz ise yeryüzü şekillerinin biçimlerinde, boyutlarında ve birbirlerine göre uzaklıklarında değişmeler olur
2 Ölçekli olması
Haritalardaki amortisman oranına ölçek denir Bir başka ifade ile harita üzerindeki uzunlukların hakiki uzunluklara olan oranıdır
a Kesir ölçek: Değerini Düşürme oranı kesirli sayılarla ifade edilen ve haritalarda en fazla kullanılan ölçeklerdir 1500, 15000, 150000, 1500000 gibi
Kesir ölçeklerde pay daima 1 dir Paydada yer alan rakam ise, haritası çizilen alanın kaç kere küçültüldüğünü gösterir
b Çizik (Grafik) Ölçek: Eşit dilimlere bölünmüş bir çizgi üstünde harita üzerindeki uzunlukların gerçek uzunluklara oranının gösterildiği ölçeklerdir
Herhangi bir yerin, kuşbakışı görünüşünün ölçeksiz ve yarım yamalak olarak bir düzleme aktarılmasına eskiz denilmektedir Harita ile taslak arasındaki fark, krokinin ölçeksiz, haritanın ise ölçekli olmasıdır
3 Bir düzleme aktarılmış olması
Dünya ’nın kutuplardan basık, Ekvator ’dan şişkin kendine has küresel bir şekli vardır Dünya ’nın küresel yüzeyi düzleme aktırılırken bazı güçlüklerle karşılaşılır Bunun nedeni, küresel yüzeyin düzleme aktarılmasının geometrik açıdan imkânsız olmasıdır Buna ast olarak haritalar çizilirken, kara ve denizlerin yerküre üzerindeki biçimleri ve genişlikleri iyice yansıtılamamakta ve boyutlarında gerçeğe uymayan bozulmalar olmaktadır Haritalarda görülen ise, gerçeğin az ya da çok benzeridir
Harita çizimindeki zorluklar dikkate alınarak bir takım metodlar geliştirilmiştir Buna projeksiyon (izdüşüm) yöntemleri adı verilir
Projeksiyonlar, izdüşüm (Yükseltinin sıfır m kabul edilmesi) esasına kadar çizildiğinden, yükseltinin fazla olduğu yerlerde ve ülkelerde izdüşüm alan ile reel alan arasındaki fark artar
Türkiye ’de, izdüşüm alan ile gerçek alan arasındaki farkın en fazla olduğu bölgeler Doğu Anadolu ve Karadeniz, asgari olduğu bölgeler ise Marmara ve Güneydoğu Anadolu ’dur
Başlıca projeksiyon yöntemleri şunlardır:
Silindir Projeksiyon: Ekvator ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır
Konik Projeksiyon: Kutuplar ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır
Düzlem (Ufki) Projeksiyon: Bu projeksiyonla elde edilen haritalarda biçim ve alan bozulmaları fazla fazladır Bu haritalar daha çok denizcilik ve havacılıkta kullanılır
HARİTA ÇEŞİTLERİ
A KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE HARİTALAR
1 Idari ve Siyasi Haritalar
Ülkelerin diğer ülkelerle olan sınırlarının gösterildiği haritalara siyasi haritalar adı verilirken, ülkelerin kendi içerisindeki illeri, eyaletleri, bölgeleri belirten haritalara yönetimle ilgili haritalar denilmektedir
2 Beşeri ve Idareli Haritalar
Nüfus, göç, yerleşme, tarım, hayvancılık, sanayi, turizm, vb dağılışını belirten haritalardır
3 Maddesel Haritalar
Yeryüzü şekillerinin fiziki yapısını, dağılış ve yükseltilerini bildiren haritalardır
4 Özel Haritalar
Belirtilmiş bir konu için özel olarak hazırlanan haritalardır (Jeomorfoloji, meteoroloji, toprak haritaları gibi)
B ÖLÇEKLERİNE TARAFINDAN HARİTALAR
1 Büyük Ölçekli Haritalar
a Plânlar: Ölçeği 120000'e kadar olan haritalardır Kent imar plânları, kadastro haritaları bu türdendir
b Topoğrafya Haritaları: Ölçeği 120000 ile 1200000 aralarında olan haritalardır Ulaşım haritaları ile topoğrafik, jeolojik, morfolojik haritalar bu türdendir
Büyük ölçekli haritaların genel özellikleri şunlardır:
– Paydası küçüktür
– Sıcacık alanları gösterir
– Ayrıntıyı manzara gücü fazladır
– Küçültme oranı azdır
– Benzer alanı gösteren minik ölçekli haritalara göre düzlemde daha pozitif yer kaplarlar
– İzohipsler arası yükselti farkı azdır
– Biçimsizleşme oranı azdır
2 Orta Ölçekli Haritalar
Ölçeği 1200000 ile 1500000 arasında olan haritalardır
3 Küçük Ölçekli Haritalar
Ölçeği 1500000 den daha minik olan haritalardır Bu haritalar Dünya ’nın, kıtaların, ülkelerin tamamını ya da bir bölümünü gösterir
Küçük ölçekli haritaların genel özellikleri şunlardır:
– Paydası büyüktür
– Geniş alanları gösterir
– Ayrıntıyı bakış gücü azdır
– Değerini Düşürme oranı fazladır
– Aynı alanı gösteren büyük ölçekli haritalara kadar düzlem üstünde daha eksik yer kaplarlarDeğeri Düşme
– İzohipsler arası yükselti farkı fazladır
– Biçimsizleşme oranı fazladır
HARİTA PROBLEMLERİ
1 Uzunluk Problemleri
Kısaltmalar;
GU Reel Uzunluk
HU Haritadaki Uzunluk
Ölç P Ölçeğin Paydası
a Reel Uzunluk: Harita uzunluğu ile ölçek verilerek hakiki uzunluk sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
GU HUx ÖlçP
b Harita Uzunluğu: Reel uzunluk ile ölçek verilerek harita uzunluğu sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
c Ölçek: Gerçek uzunluk ile harita uzunluğu verilerek ölçek sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
2 Alan Problemleri
Kısaltmalar;
GA Hakiki Alan
HA Haritadaki Bölge
Ölç P2 Ölçeğin Paydasının Karesi
a Hakiki Alan: Haritadaki alan ve ölçek verilerek gerçek bölge sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
GA HA x ÖlçP2
b Harita Alanı: Reel bölge ve ölçek verilerek haritadaki alan sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
c Ölçek: Gerçek alan ile harita alanı verilerek ölçek sorulduğunda aşağıdaki formül kullanılır
HARİTALARDA YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİ BAKIŞ YÖNTEMLERİ
1 Renklendirme Yöntemi
Maddesel haritalarda yeryüzü şekillerini daha belirgin gösterebilmek için yükselti basamakları renklerle ifade edilir Renklendirme işlemi, aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi olur:
Fiziksel haritalarda beyaz renkler buzulları veya kalıcı karları gösterirler Göl, deniz ve okyanuslar ise mavi renkle gösterilmektedir Mavinin tonu koyulaştıkça derinliğin arttığı anlaşılması mümkün Renklendirme yöntemi, günümüzde en çok kullanılan yöntemlerdendir
2 Gölgelendirme Yöntemi
Yerşekillerinin bir yönden ışıkla aydınlatıldığı düşünülür Buna göre, ışık bölge yerler açık, gölgede kalan yerler koyu renkte boyanır Haritacılıkta daha çok asistan bir usul olarak kullanılır
3 Tarama Yöntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları çoğalan çizgilerle yerşekilleri gösterilir
Tarama yönteminde, eğim fazla ise çizgiler kalın, kısa ve sık olur Eğim az ise çizgiler ince, uzun ve seyrek olur Düz alanlar ise taranmayarak manâsız bırakılır Pozitif kullanılmayan bir yöntemdir
4 Kabartma Yöntemi
Yeryüzü şekillerinin belirtilen bir ölçek dahilinde küçültülerek oluşturulan maketleridir Bu usul, yerşekillerinin gerçeğe en uygun şekilde gösterilmesini sağlar Ama, kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zorlama olduğundan dilekçe alanı dardır
5 İzohips (Benzeyen yükselti) Yöntemi
Deniz seviyesinden itibaren aynı yükseklikteki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izohips eğrileri denir
İzohips haritası
İzohipslerin özellikleri şunlardır:
İç içe kapalı eğrilerdir
Sıfır (0) m izohipsi deniz seviyesinden başlar Kara ile denizin birleştiği deniz kıyısını düz bir çizgi halinde takip eder Buna kıyı çizgisi adı verilir
İzohips eğrileri dağ doruklarında nokta halini alır Buralar zirve olarak tanımlanır
İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler
En geniş izohips halkası en alçak yeri, en gizli izohips halkası ise en yüksek yeri gösterir
İki izohips eğrisi birbirini kesmez
Birbirini çevrelemeyen komşu iki izohipsin yükseltileri aynıdır
İzohipslerin sıklaştığı yerler eğimin arttığını, seyrekleştiği yerler ise eğimin azaldığını gösterir
Çukurluklar, derinlik istikametinde ok işareti konularak gösterilir (Yanardağ Ağzı, polye, obruk gibi)
Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek bir izohipsi çevreler Oysa çukur yerlerde bunun tersi geçerlidir
İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına eküidistans (izohips aralığı) denir
İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı (şelfi) sıcacık, seyrek geçtiği kıyılarda kıta sahanlığı geniştir Diğer bir açıklama ile, hain kıyılarda deniz sığ, yüksek kıyılarda deniz derindir
Deniz seviyesine tarafından aynı derinlikteki noktaların birleşmesi ile elde edilen çizgilere izobat (benzer derinlik) eğrileri denir Kıyı çizgisi, izohips ile izobat eğrilerinin açılış çizgisidir
İZOHİPS HARİTALARINDA BAZI YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GÖSTERİLMESİ
1 Boyun
Yokuş ve sırtlar aralarında nispeten alçakta kalan düzlüklerdir
2 Vadi
İzohipslerin zirveye içten “ Ù biçiminde girinti yaptıkları yerlerdir Vadi yamacının eğimine tarafından “ Ù şeklindeki girintinin biçimi de değişir “ Ù nin açık ağzı suyun sızıntı yönünü, kapalı kısmı kaynak yönünü gösterir
3 Sırt
İki yamacın birleştiği, su bölümü çizgisinin geçtiği sınırdır
4 Çanak (Kapalı Çukur)
Çevresine kadar yükseltisi az olan sahalardır Çanakların kolaylıkla tanınabilmesi için, eğim yönünde merkezi belirten bir ok işareti konur
5 Kıyı Çizgisi
Deniz seviyesini bildiren sıfır metre eğrisidir
6 Delta
Akarsuların denize döküldükleri yerlerde denize içten uzanan, üçgen şeklindeki çıkıntılardır
HARİTALARDAN YARARLANMA
1 İzohips haritalarından profil tümdengelim
Yeryüzü şekillerinin yanlamasına görünüşüne (kesitine) profil denir Profil şu şekilde çıkarılır:
Profili çıkarılacak olan noktaların arasına bir dürüst çizilir
Bu doğrunun kestiği izohipslerin yükselti değerleri, daha aşağı kısma çizilecek yükselti ölçeği ile kesiştirilir
Kesişen noktalar birleştirildiğinde profil çıkarılmış olur
Şu üç nitelik denetleme edilerek profil bulunabilir
a)Tepe sayısı b) Eğim c) Yükselti
2 İzobat haritalarından profil sonuç
İzobat haritalarından profil sonuç işleminde, aynen izohips haritalarından profil çıkarılırken izlenen yollar uygulanır
3Yükselti Bulma
İki izohips arasındaki yükselti farkı dikkate alınarak, yükseltisi tanıdık yerden başlatmak üzere izohipsleri sayarak, istenilen noktanın yükseltisi bulunabilir İzohips aralığı sayısının, iki izohips arası yükselti farkına çarpımı, toplam yükseltiyi verir
4 Yön bulma
Haritalar çoğunlukla kuzey güney istikametinde çizilirler Bundan yararlanarak yön görev edilebilir
Hem paralel ve meridyenlerden de yararlanılabilir Bunun yanına harita üzerindeki istikamet okları da bize bu konuda bilgi verir
5 Eğim bulma
Haritalardan yararlanarak, herhangi bir arazinin eğimi ölçülebilir Herhangi iki noktanın yükselti farkının, yine benzer iki nokta arasındaki yatay mesafeye oranına eğim denir
Yatay mesafe arttıkça, eğim azalır,
Yatay uzaklık azaldıkça, eğim artar
Eğim şu formülle bulunur:
h Yükselti farkı
L İki nokta arasındaki yatay mesafe *