(1998)
BİRİNCİ BIRIM Amaç, Kapsam, Yardım, Tanımlar ve İlkeler
Gaye
Madde1: Bu Yönetmelik; esas insan haklarının afiyet hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve ilk önce Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen hasta haklarını bedensel olarak göstermek ve sıhhat hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışarıya afiyet hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde, herkesin hasta haklarından faydalanabilmesine, yargı ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair yöntem ve esasları hazırlamak amacı ile hazırlanmıştır
Kapsam
Madde2: Bu Mevzuat; sağlık hizmeti verilen devlete ait ve özel bütün kurum ve kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda ya da bunların haricen hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan tüm fertleri kapsar
Yasal Takviye
Madde3: Bu Mevzuat; 3359 sayılı Sıhhat Hizmetleri Esas Kanunu'nun 9 maddesinin (c) bendine ve 181 sayılı Afiyet Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri hakkından Kanun Hükmünde Kararname'nin 43 maddesine dayanılarak hazırlanmıştır
Tanımlar
Madde4: Bu Yönetmelik'te geçen deyimlerden;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığı'nı,
b) Hasta: Sıhhat hizmetlerinden kullanma ihtiyacı bulunan kimseyi,
c) Personel: Hizmetin, resmi veya özel afiyet kurumlarında ve kuruluşlarında veya özgür olarak sunulmasına bakılmaksızın, sağlık hizmetinin verilmesine iştirak eden tüm sıhhat meslekleri mensuplarını ve sağlık meslekleri mensubu olmasa bile afiyet hizmetinin verilmesine sorumluluk sahibi olarak iştirak eden kimseleri,
d) Sıhhat Kurum ve kuruluşu: Milli Savunma Bakanlığı'na ait olanlar hariç elde etmek üzere, sağlık durumu hizmeti verilen devlete ait ya da özel bütün kurum ve kuruluşlar ile tababet icra edilen bütün yerleri,
e) Hasta hakları: Afiyet hizmetlerinden kullanma ihtiyacı yer alan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve TC Anayasası, uluslararası andlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile güvence altına dargın bulunan haklarını,
ifade eder
İlkeler
Madde5: Afiyet hizmetlerinin sunulmasında aşağıdaki ilkelere uyulması şarttır:
a) Bedeni,ruhi ve sosyal yönden tam iyilik bir hali içinde yaşama hakkının, en temel insan hakkı olduğu, hizmetin her safhasında tekrar tekrar gözönünde bulundurulur
b) Herkesin yaşama, fiziksel ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkını haiz olduğu ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan uyandırmak yetkisinin olmadığı bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur
c) Sıhhat hizmetinin verilmesinde, hastaların, halk müziği, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi akıl, felsefi inanç ve idareli ve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate alınamaz Afiyet hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenir
d) Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılmış haller dışarıya, rızası olmaksızın kişinin beden bütünlüğüne ve diğer şahsiyet haklarına dokunulamaz
e) Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara bağlı tutulamaz
f) Kanun ile müsaade edilen haller ile tıbbi zorunluluklar haricen, hastanın özel hayatının ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz
İKİNCİ BÖLÜM
Sağlık Durumu Hizmetlerinden Kullanma Hakkı
Yargı ve Hakkaniyete Uygun Şekilde Faydalanma
Madde6: Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde dinç yaşamanın özendirme edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetleri de dahil edinmek üzere, sağlık durumu hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun bir şekilde kullanma hakkına sahiptir Bu hak, sıhhat hizmeti veren tüm kurum ve kuruluşlar ile sıhhat hizmetinde devir alan personelin hak ve hakkaniyet ilkelerine yerinde hizmet verme yükümlülüklerini de içerir
Veri İsteme
Madde7: Hasta, sıhhat hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir Bu yargı, hangi sağlık kuruluşundan hangi şartlara kadar faydalanabileceğini, sağlık kurum ve kuruluşları kadar verilen her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu ve müracaat edilen kuruluşta verilen afiyet hizmetlerinden faydalanma usulünü öğrenme haklarını da kapsar
Bütün afiyet kurum ve kuruluşları, hastayı birinci fıkra uyarınca bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak; bu birimde, hastaya emin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli kalıcı olarak istihdam etmek ve hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini ihtiyacı karşılamak üzere, kuruluşun yerinde yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi tedbirleri edinmek zorundadır
Afiyet Kurululunu Seçme ve Değişim
Madde8: Hasta; tabi olduğu mevzuatın öngördüğü usul ve şartlara uyulmak kaydı ile, sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sıhhat kuruluşunda bahşedilen sağlık durumu hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir Yönetmelik ile muhakkak sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta afiyet kuruluşunu değiştirebilir Oysa, kuruluşu değiştirmenin yaşamsal tehlikeye yolaçıp açmayacağı ve hastalığının daha da ağırlaşıp ağırlaşmayacağı hususlarında hastanın tabip kadar aydınlatılması ve hayati risk bakımından sıhhat kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esastır Ivedi vak'alar dışarıda, herhangi bir emniyet kuruluşuna emrindeki olup da mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılar Hastanın sıhhat kuruluşunda kalmasında tıbben avantaj bulunmayan ya da bir diğer sağlık kuruluşuna nakli zorunlu olan hallerde, koşul hastaya ya da 15 maddenin ikinci fıkrasında belirtilmiş kişilere açıklanır Nakilden önce, gereken bilgiler nakil başvurusunda bulunulan ya da tıbben yerinde görülen sağlık durumu kuruluşuna, sevkeden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve aralıksız olarak verilmesi esastır
Personeli Tanınma, Seçme ve Değiştirme
Madde9: Hastaya talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve öteki personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında data verilir
Mevzuat ile belirli usullere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sıhhat hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değişiklik ve başak tabiplerin konsültasyonunu isteme hakkı vardır
Personeli seçme, tabibi değişiklik ve konsültasyon isteme hakları kullanıldığında, yönetmelik ile belirlenen ödenti farkı, bu hakları kullanan hasta tarafından karşılanır
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
Madde10: Afiyet kuruluşunun hizmet verme imkanlarının eksik veya sınırlı olması sebebiyle sıhhat hizmeti talebi vaktinde karşılanamayan hallerde, hastanın öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve nesnel olarak belirlenmesini arzu etmek hakkı vardır
Acele ve adli vak'alar ile yaşlılar ve özürlüler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili yönetmelik hükümleri uygulanır
Tıbbi Gereklere Yerinde tanı, Tedavi ve Bakım
Madde11: Hasta, çağdaş tıbbi data ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir
Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine tutarsız veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamaz
Tıbbi Gereklilikler Dışarıda Müdahale Yasağı
Madde12: Tanı, çare ve korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yolaçabilecek veya ceset bütünlüğünü ihlal edebilecek veya akli ya da bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep edilemez
Ötenazi Yasağı
Madde13: Ötenazi yasaktır Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahi, kimsenin hayatına son verilemez
Tıbbi Özen Gösterilmesi
Madde14: Personel, hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özeni gösterir Hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını gözetmek mümkün olmadığı takdirde zeka, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye hedeflemek zorundadır *
BİRİNCİ BIRIM Amaç, Kapsam, Yardım, Tanımlar ve İlkeler
Gaye
Madde1: Bu Yönetmelik; esas insan haklarının afiyet hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve ilk önce Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen hasta haklarını bedensel olarak göstermek ve sıhhat hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışarıya afiyet hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde, herkesin hasta haklarından faydalanabilmesine, yargı ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair yöntem ve esasları hazırlamak amacı ile hazırlanmıştır
Kapsam
Madde2: Bu Mevzuat; sağlık hizmeti verilen devlete ait ve özel bütün kurum ve kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda ya da bunların haricen hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan tüm fertleri kapsar
Yasal Takviye
Madde3: Bu Mevzuat; 3359 sayılı Sıhhat Hizmetleri Esas Kanunu'nun 9 maddesinin (c) bendine ve 181 sayılı Afiyet Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri hakkından Kanun Hükmünde Kararname'nin 43 maddesine dayanılarak hazırlanmıştır
Tanımlar
Madde4: Bu Yönetmelik'te geçen deyimlerden;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığı'nı,
b) Hasta: Sıhhat hizmetlerinden kullanma ihtiyacı bulunan kimseyi,
c) Personel: Hizmetin, resmi veya özel afiyet kurumlarında ve kuruluşlarında veya özgür olarak sunulmasına bakılmaksızın, sağlık hizmetinin verilmesine iştirak eden tüm sıhhat meslekleri mensuplarını ve sağlık meslekleri mensubu olmasa bile afiyet hizmetinin verilmesine sorumluluk sahibi olarak iştirak eden kimseleri,
d) Sıhhat Kurum ve kuruluşu: Milli Savunma Bakanlığı'na ait olanlar hariç elde etmek üzere, sağlık durumu hizmeti verilen devlete ait ya da özel bütün kurum ve kuruluşlar ile tababet icra edilen bütün yerleri,
e) Hasta hakları: Afiyet hizmetlerinden kullanma ihtiyacı yer alan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve TC Anayasası, uluslararası andlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile güvence altına dargın bulunan haklarını,
ifade eder
İlkeler
Madde5: Afiyet hizmetlerinin sunulmasında aşağıdaki ilkelere uyulması şarttır:
a) Bedeni,ruhi ve sosyal yönden tam iyilik bir hali içinde yaşama hakkının, en temel insan hakkı olduğu, hizmetin her safhasında tekrar tekrar gözönünde bulundurulur
b) Herkesin yaşama, fiziksel ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkını haiz olduğu ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan uyandırmak yetkisinin olmadığı bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur
c) Sıhhat hizmetinin verilmesinde, hastaların, halk müziği, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi akıl, felsefi inanç ve idareli ve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate alınamaz Afiyet hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenir
d) Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılmış haller dışarıya, rızası olmaksızın kişinin beden bütünlüğüne ve diğer şahsiyet haklarına dokunulamaz
e) Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara bağlı tutulamaz
f) Kanun ile müsaade edilen haller ile tıbbi zorunluluklar haricen, hastanın özel hayatının ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz
İKİNCİ BÖLÜM
Sağlık Durumu Hizmetlerinden Kullanma Hakkı
Yargı ve Hakkaniyete Uygun Şekilde Faydalanma
Madde6: Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde dinç yaşamanın özendirme edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetleri de dahil edinmek üzere, sağlık durumu hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun bir şekilde kullanma hakkına sahiptir Bu hak, sıhhat hizmeti veren tüm kurum ve kuruluşlar ile sıhhat hizmetinde devir alan personelin hak ve hakkaniyet ilkelerine yerinde hizmet verme yükümlülüklerini de içerir
Veri İsteme
Madde7: Hasta, sıhhat hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir Bu yargı, hangi sağlık kuruluşundan hangi şartlara kadar faydalanabileceğini, sağlık kurum ve kuruluşları kadar verilen her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu ve müracaat edilen kuruluşta verilen afiyet hizmetlerinden faydalanma usulünü öğrenme haklarını da kapsar
Bütün afiyet kurum ve kuruluşları, hastayı birinci fıkra uyarınca bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak; bu birimde, hastaya emin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli kalıcı olarak istihdam etmek ve hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini ihtiyacı karşılamak üzere, kuruluşun yerinde yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi tedbirleri edinmek zorundadır
Afiyet Kurululunu Seçme ve Değişim
Madde8: Hasta; tabi olduğu mevzuatın öngördüğü usul ve şartlara uyulmak kaydı ile, sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sıhhat kuruluşunda bahşedilen sağlık durumu hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir Yönetmelik ile muhakkak sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta afiyet kuruluşunu değiştirebilir Oysa, kuruluşu değiştirmenin yaşamsal tehlikeye yolaçıp açmayacağı ve hastalığının daha da ağırlaşıp ağırlaşmayacağı hususlarında hastanın tabip kadar aydınlatılması ve hayati risk bakımından sıhhat kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esastır Ivedi vak'alar dışarıda, herhangi bir emniyet kuruluşuna emrindeki olup da mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılar Hastanın sıhhat kuruluşunda kalmasında tıbben avantaj bulunmayan ya da bir diğer sağlık kuruluşuna nakli zorunlu olan hallerde, koşul hastaya ya da 15 maddenin ikinci fıkrasında belirtilmiş kişilere açıklanır Nakilden önce, gereken bilgiler nakil başvurusunda bulunulan ya da tıbben yerinde görülen sağlık durumu kuruluşuna, sevkeden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve aralıksız olarak verilmesi esastır
Personeli Tanınma, Seçme ve Değiştirme
Madde9: Hastaya talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve öteki personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında data verilir
Mevzuat ile belirli usullere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sıhhat hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değişiklik ve başak tabiplerin konsültasyonunu isteme hakkı vardır
Personeli seçme, tabibi değişiklik ve konsültasyon isteme hakları kullanıldığında, yönetmelik ile belirlenen ödenti farkı, bu hakları kullanan hasta tarafından karşılanır
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
Madde10: Afiyet kuruluşunun hizmet verme imkanlarının eksik veya sınırlı olması sebebiyle sıhhat hizmeti talebi vaktinde karşılanamayan hallerde, hastanın öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve nesnel olarak belirlenmesini arzu etmek hakkı vardır
Acele ve adli vak'alar ile yaşlılar ve özürlüler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili yönetmelik hükümleri uygulanır
Tıbbi Gereklere Yerinde tanı, Tedavi ve Bakım
Madde11: Hasta, çağdaş tıbbi data ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir
Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine tutarsız veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamaz
Tıbbi Gereklilikler Dışarıda Müdahale Yasağı
Madde12: Tanı, çare ve korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yolaçabilecek veya ceset bütünlüğünü ihlal edebilecek veya akli ya da bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep edilemez
Ötenazi Yasağı
Madde13: Ötenazi yasaktır Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahi, kimsenin hayatına son verilemez
Tıbbi Özen Gösterilmesi
Madde14: Personel, hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özeni gösterir Hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını gözetmek mümkün olmadığı takdirde zeka, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye hedeflemek zorundadır *