hayvanlarda ureme buyume gelişme
Doğada yaşayan canlıların doğması,buyumesi,gelişmesi,uremesi ve olmesi olaylarının akışına HAYAT DONGUSU denir
Buyume ve gelişme tum canlılar icin ortak ozelliktirBu nedenle hayvanlarda tıpkı insanlar gibi doğar ,buyur,gelişir ,urer ve olurler Yani onlarında bir hayat donguleri vardırOnlarda da ureme dollenme ile başlar
YUMURTA +SPERMDOLLENME ZİGOTEMBRİYOFETUSYENİ BİR CANLI şeklindedir
Hayvanlarda ic ve dış olmak uzere iki tur dollenme vardır
DIŞ DOLLENME;
Yumurta ve spermin dollenmesi vucut dışında gercekleşir
Sadece suda yaşayan canlılarda gorulur
Dollenme şansının yuksek olması icin cok sayıda yumurta ve sperm ortama bırakılır
Dollenme dış ortamda olduğu icin embriyo gelişimi dışarıdadır
Yavru bakımı yoktur
Balıklarda ve kurbağalarda gorulur
İC DOLLENME;
Yumurta ve spermin birleşmesi dişi vucudunda olur
Karada yaşayan canlılar ve suda yaşayan bazı canlılarda gorulur
Dişide oluşan yumurta sayısı az buna karşılık sperm sayısı fazladır
Dollenmiş yumurtanın gelişimi daha once verildiği gibidir
Yavru bakımı vardır
Kuşlarda ,surungenlerde ve memeli hayvanlarda gorulur
Hayvanlarda oluşan yeni canlının buyuyup gelişmesi icin uygun ortamın sağlanması gerekirBu anlamda hayvanlar da gelişme İC ve DIŞ olmak uzere iki ceşittir
Bazı hayvanlarda dollenme canlının icindeyken yavrunun gelişimi dışarıda olabiliror: kuşlar
Kuşlar ,yavru gelişiminin gercekleşmesi icin kuluckaya yatarak ona uygun bir sıcaklık sağlarlarBu durum bazı surungenlerde de gorulurKuş yumurtasında gorulen kabuk ,kurbağa ve balık yumurtasında yoktur
İC GELİŞME de ise yavru gelişimi dişi vucudunda gercekleşirYavru anne tarafından beslenirAtıklar anne aralığı ile dışarı atılırMemelileri bu tur hayvanlara ornek olarak verebiliriz
Yavru bakımı memelilerde ve kuşlarda gorulurSurungen,balık ve kurbağalarda gorulmez
BAŞKALAŞIM;
Bazı canlılar dunyaya geldiklerinde ana canlıya benzemezlerGelişim donemlerinden gecerek ana canlıya benzerler,bu olaya BAŞKALAŞIM denirKurbağa ,kelebek,bocekler,cekirge başkalaşım geciren hayvanlara ornektirBu hayvanlar belli bir surecten sonra ana canlıya benzeyerek hayat dongulerine devam ederler
Omurgalı Hayvanların Uremesi
Omurgalı hayvanların tumu, insanlarda olduğu gibi eşeyli urerler Butun omurgalılarda erkek ve dişi bireyler vardır
Memeli Hayvanlar: Yumurta dişi bireyin ureme sistemi icinde dollenir Buna ic dollenme denir Embriyo burada oluşur ve yavru ilk etapta burada gelişir Yavrular ilk gunlerde dişi hayvanın meme bezlerinden salgılanan sut ile beslenir Memelilerde analık duygusu cok gelişmiştir Cunku yavru sayısı cok değil ve yavrular bakıma muhtactır
Kuşlar: Memeli hayvanlar gibi yumurta hucresi dişi ureme organında dollenir Embriyo burada oluşur Ancak, cevresi besin ve sert bir kabukla sarılan embriyo daha sonra dışarı cıkarılır Kuşlar yumurtanın uzerine yatarak sıcak tutarlar Bu olaya kuluckaya yatma denir Yavru gelişip, ana babasına benzer bir duruma geldiğinde kabuğu kırarak dışarı cıkar
Nesillerini surdurebilmek icin kuşlar da yavrularını beslemek, korumak zorundadır
Surungenler: Zigot, ic dollenme ile oluşur Onlar da kuşlar gibi yumurtlar, ancak genellikle yavruları ile ilgilenmezler Bircok surungen cok sayıda yumurta yapar Yumurtalarını sıcak ve guvenli yerlere bırakır, kuluckaya yatmaz Yumurta icindeki besinler sayesinde gelişen embriyodan, anne babasının benzeri yavru cıkar Yavrular yumurtadan cıktıktan sonra kendi başlarının caresine bakmak zorundadır
İki Yaşayışlılar: Kurbağa ve su semenderleri iki yaşayışlılar (amfibiler) grubuna girerler Onlara bu ismin verilmesinin sebebi, yaşamlarının bir bolumunu su icinde, bir bolumunu de karada gecirmeleridir Suda solungac, karada akciğer solunumu yaparlar
Bu hayvanlar da yumurtlayarak coğalır Ancak, iki yaşayışlılarda yumurta ve sperm dişi hayvanın vucudunda değil, dışarıda buluşur Bu olaya dış dollenme denir Dişi hayvan yumurtalarını su icine bırakır, tam bu sırada dişinin uzerine tırmanmış olan erkek de yumurtalarını suya salar ve dollenme gercekleşir
Anne babanın gorevi buraya kadardır Bir daha yavrularıyla ilgilenmezler Yumurtadan cıkan yavrular ise ilk etapta anne babaya hic benzemezler Daha sonra başkalaşım gecirerek yetişkin hale gelirler
Balıklar: Dollenme iki yaşayışlılarda olduğu gibi dış dollenmedir Onlar da yavrularıyla ilgilenmezler Yumurtadan cıkan yavrular, anne babasına benzer İki yaşayışlılarda olduğu gibi cok miktarda yumurta yapılır Yumurtadan cıkıp, sağ kalarak ergin hale gelenler ise oldukca azdır
Balıklarda da bazı aykırı turler vardır Orneğin; kedi balıklarında yumurtalar dişi balığın icinde olgunlaşır Engerek yılanı gibi onlar da doğum yapıyormuş sanılabilir
Omurgasız Hayvanların Uremesi
Omurgasız hayvanlar da genellikle eşeyli urerler ve yumurta oluştururlar Hayvanın turune gore ic dollenme veya dış dollenme yapabilirler Bircoğunda erkek ve dişi hayvan farklı bireylerdir Bazı omurgasızlarda ise cinsiyet ayırımı gorulmez Hem sperm hem yumurta uretebilirler Genellikle yumurta ile urer, cok sayıda yavru yapar, yavrularıyla ilgilenmezler Ancak karınca, bal arısı gibi koloni halinde yaşayan boceklerde larvalar ergin hayvanlar tarafından beslenir
Bazı Hayvanların Yavruları Başkadır
Bazı canlılar anne babalarına neredeyse tıpatıp benzerler Ancak bazı hayvanlar dunyaya cok farklı bicimde gelir Kurbağa yavrusu yumurtadan cıktığında daha cok balığa benzer Bocekler ise yumurtadan kurtcuk ya da tırtıl dediğimiz değişik şekilde cıkarlar Buyuduklerinde cok farklı gorunum kazanırlar Hayvanların gecirdiği bu koklu bicim değişikliğine başkalaşım denir
Başkalaşım geciren hayvanlarda, yumurtadan cıktığı anki doneme larva donemi denir
Kurbağa larvaları, iribaş evresinde baş ve kuyruktan ibarettir Bacaklar yoktur, akciğerler gelişmemiştir Balıklar gibi su icinde solunum yaparlar İribaş zamanla gelişerek başkalaşım tamamlanmış olur ve anne babaya benzeyen bir kurbağa haline gelir
Boceklerde başkalaşım biraz daha farklıdır Yumurtadan cıkan larvalar uzunca bir sure beslenir Boy ve kutlelerini artırırlar Belirli bir buyukluğe eriştiklerinde cevrelerine koruyucu bir kılıf yapar ve icinde hareketsiz kalırlar Bu doneme krizalit ya da pupa donemi denir Koruyucu kılıfın altında son değişim evrelerini tamamlar ve ergin bocek haline gelirler Bu donem boceğin ureme donemidir
Kelebeklerde gelişme ve buyume:
Erkek ve dişi hayvanların ciftleşmesiyle dollenme olur(ic dollenme)
Dişi yumurtaları oluşturur
Yumurtadan kurtcuklar cıkar
Kutcuklar tırtılı ,tırtılda gelişerek kelebeği oluşturur
Kurbağalarda buyume ve gelişme:
Yumurta ile coğalırlar
Yumurta ve spermler su da birleşiryani dış dollenme gorulur
Yavru gelişimi dış ortamdadır(dış gelişme)
Yumurtadan iri baş denilen larvalar cıkar
Bu canlılar gelişerek ergin kurbağayı oluşturur
başkalaşım
Dollenmiş yumurta iribaş ergin kurbağa
uyarı: surungenlerden yılan,timsah,kaplumbağa ve kertenkeleler yumurtayla coğalırkuşlarda yumurtayla coğalırlarkuşlar kuluckaya yatar
Memeliler ise doğurarak coğalırmemeli ve kuşlarda yavru bakımı varken diğerlerinde yavru bakımı gorulmez
Doğada yaşayan canlıların doğması,buyumesi,gelişmesi,uremesi ve olmesi olaylarının akışına HAYAT DONGUSU denir
Buyume ve gelişme tum canlılar icin ortak ozelliktirBu nedenle hayvanlarda tıpkı insanlar gibi doğar ,buyur,gelişir ,urer ve olurler Yani onlarında bir hayat donguleri vardırOnlarda da ureme dollenme ile başlar
YUMURTA +SPERMDOLLENME ZİGOTEMBRİYOFETUSYENİ BİR CANLI şeklindedir
Hayvanlarda ic ve dış olmak uzere iki tur dollenme vardır
DIŞ DOLLENME;
Yumurta ve spermin dollenmesi vucut dışında gercekleşir
Sadece suda yaşayan canlılarda gorulur
Dollenme şansının yuksek olması icin cok sayıda yumurta ve sperm ortama bırakılır
Dollenme dış ortamda olduğu icin embriyo gelişimi dışarıdadır
Yavru bakımı yoktur
Balıklarda ve kurbağalarda gorulur
İC DOLLENME;
Yumurta ve spermin birleşmesi dişi vucudunda olur
Karada yaşayan canlılar ve suda yaşayan bazı canlılarda gorulur
Dişide oluşan yumurta sayısı az buna karşılık sperm sayısı fazladır
Dollenmiş yumurtanın gelişimi daha once verildiği gibidir
Yavru bakımı vardır
Kuşlarda ,surungenlerde ve memeli hayvanlarda gorulur
Hayvanlarda oluşan yeni canlının buyuyup gelişmesi icin uygun ortamın sağlanması gerekirBu anlamda hayvanlar da gelişme İC ve DIŞ olmak uzere iki ceşittir
Bazı hayvanlarda dollenme canlının icindeyken yavrunun gelişimi dışarıda olabiliror: kuşlar
Kuşlar ,yavru gelişiminin gercekleşmesi icin kuluckaya yatarak ona uygun bir sıcaklık sağlarlarBu durum bazı surungenlerde de gorulurKuş yumurtasında gorulen kabuk ,kurbağa ve balık yumurtasında yoktur
İC GELİŞME de ise yavru gelişimi dişi vucudunda gercekleşirYavru anne tarafından beslenirAtıklar anne aralığı ile dışarı atılırMemelileri bu tur hayvanlara ornek olarak verebiliriz
Yavru bakımı memelilerde ve kuşlarda gorulurSurungen,balık ve kurbağalarda gorulmez
BAŞKALAŞIM;
Bazı canlılar dunyaya geldiklerinde ana canlıya benzemezlerGelişim donemlerinden gecerek ana canlıya benzerler,bu olaya BAŞKALAŞIM denirKurbağa ,kelebek,bocekler,cekirge başkalaşım geciren hayvanlara ornektirBu hayvanlar belli bir surecten sonra ana canlıya benzeyerek hayat dongulerine devam ederler
Omurgalı Hayvanların Uremesi
Omurgalı hayvanların tumu, insanlarda olduğu gibi eşeyli urerler Butun omurgalılarda erkek ve dişi bireyler vardır
Memeli Hayvanlar: Yumurta dişi bireyin ureme sistemi icinde dollenir Buna ic dollenme denir Embriyo burada oluşur ve yavru ilk etapta burada gelişir Yavrular ilk gunlerde dişi hayvanın meme bezlerinden salgılanan sut ile beslenir Memelilerde analık duygusu cok gelişmiştir Cunku yavru sayısı cok değil ve yavrular bakıma muhtactır
Kuşlar: Memeli hayvanlar gibi yumurta hucresi dişi ureme organında dollenir Embriyo burada oluşur Ancak, cevresi besin ve sert bir kabukla sarılan embriyo daha sonra dışarı cıkarılır Kuşlar yumurtanın uzerine yatarak sıcak tutarlar Bu olaya kuluckaya yatma denir Yavru gelişip, ana babasına benzer bir duruma geldiğinde kabuğu kırarak dışarı cıkar
Nesillerini surdurebilmek icin kuşlar da yavrularını beslemek, korumak zorundadır
Surungenler: Zigot, ic dollenme ile oluşur Onlar da kuşlar gibi yumurtlar, ancak genellikle yavruları ile ilgilenmezler Bircok surungen cok sayıda yumurta yapar Yumurtalarını sıcak ve guvenli yerlere bırakır, kuluckaya yatmaz Yumurta icindeki besinler sayesinde gelişen embriyodan, anne babasının benzeri yavru cıkar Yavrular yumurtadan cıktıktan sonra kendi başlarının caresine bakmak zorundadır
İki Yaşayışlılar: Kurbağa ve su semenderleri iki yaşayışlılar (amfibiler) grubuna girerler Onlara bu ismin verilmesinin sebebi, yaşamlarının bir bolumunu su icinde, bir bolumunu de karada gecirmeleridir Suda solungac, karada akciğer solunumu yaparlar
Bu hayvanlar da yumurtlayarak coğalır Ancak, iki yaşayışlılarda yumurta ve sperm dişi hayvanın vucudunda değil, dışarıda buluşur Bu olaya dış dollenme denir Dişi hayvan yumurtalarını su icine bırakır, tam bu sırada dişinin uzerine tırmanmış olan erkek de yumurtalarını suya salar ve dollenme gercekleşir
Anne babanın gorevi buraya kadardır Bir daha yavrularıyla ilgilenmezler Yumurtadan cıkan yavrular ise ilk etapta anne babaya hic benzemezler Daha sonra başkalaşım gecirerek yetişkin hale gelirler
Balıklar: Dollenme iki yaşayışlılarda olduğu gibi dış dollenmedir Onlar da yavrularıyla ilgilenmezler Yumurtadan cıkan yavrular, anne babasına benzer İki yaşayışlılarda olduğu gibi cok miktarda yumurta yapılır Yumurtadan cıkıp, sağ kalarak ergin hale gelenler ise oldukca azdır
Balıklarda da bazı aykırı turler vardır Orneğin; kedi balıklarında yumurtalar dişi balığın icinde olgunlaşır Engerek yılanı gibi onlar da doğum yapıyormuş sanılabilir
Omurgasız Hayvanların Uremesi
Omurgasız hayvanlar da genellikle eşeyli urerler ve yumurta oluştururlar Hayvanın turune gore ic dollenme veya dış dollenme yapabilirler Bircoğunda erkek ve dişi hayvan farklı bireylerdir Bazı omurgasızlarda ise cinsiyet ayırımı gorulmez Hem sperm hem yumurta uretebilirler Genellikle yumurta ile urer, cok sayıda yavru yapar, yavrularıyla ilgilenmezler Ancak karınca, bal arısı gibi koloni halinde yaşayan boceklerde larvalar ergin hayvanlar tarafından beslenir
Bazı Hayvanların Yavruları Başkadır
Bazı canlılar anne babalarına neredeyse tıpatıp benzerler Ancak bazı hayvanlar dunyaya cok farklı bicimde gelir Kurbağa yavrusu yumurtadan cıktığında daha cok balığa benzer Bocekler ise yumurtadan kurtcuk ya da tırtıl dediğimiz değişik şekilde cıkarlar Buyuduklerinde cok farklı gorunum kazanırlar Hayvanların gecirdiği bu koklu bicim değişikliğine başkalaşım denir
Başkalaşım geciren hayvanlarda, yumurtadan cıktığı anki doneme larva donemi denir
Kurbağa larvaları, iribaş evresinde baş ve kuyruktan ibarettir Bacaklar yoktur, akciğerler gelişmemiştir Balıklar gibi su icinde solunum yaparlar İribaş zamanla gelişerek başkalaşım tamamlanmış olur ve anne babaya benzeyen bir kurbağa haline gelir
Boceklerde başkalaşım biraz daha farklıdır Yumurtadan cıkan larvalar uzunca bir sure beslenir Boy ve kutlelerini artırırlar Belirli bir buyukluğe eriştiklerinde cevrelerine koruyucu bir kılıf yapar ve icinde hareketsiz kalırlar Bu doneme krizalit ya da pupa donemi denir Koruyucu kılıfın altında son değişim evrelerini tamamlar ve ergin bocek haline gelirler Bu donem boceğin ureme donemidir
Kelebeklerde gelişme ve buyume:
Erkek ve dişi hayvanların ciftleşmesiyle dollenme olur(ic dollenme)
Dişi yumurtaları oluşturur
Yumurtadan kurtcuklar cıkar
Kutcuklar tırtılı ,tırtılda gelişerek kelebeği oluşturur
Kurbağalarda buyume ve gelişme:
Yumurta ile coğalırlar
Yumurta ve spermler su da birleşiryani dış dollenme gorulur
Yavru gelişimi dış ortamdadır(dış gelişme)
Yumurtadan iri baş denilen larvalar cıkar
Bu canlılar gelişerek ergin kurbağayı oluşturur
başkalaşım
Dollenmiş yumurta iribaş ergin kurbağa
uyarı: surungenlerden yılan,timsah,kaplumbağa ve kertenkeleler yumurtayla coğalırkuşlarda yumurtayla coğalırlarkuşlar kuluckaya yatar
Memeliler ise doğurarak coğalırmemeli ve kuşlarda yavru bakımı varken diğerlerinde yavru bakımı gorulmez