Merkez Bankası’nın seri faiz indirimleri yaptığı eylül-aralık devrinde döviz kuru süratle artarken Hazine'nin borç stoku da tarihi bir artış kaydetti.
Merkez Bankası'nın (TCMB) faiz indirimlerine gittiği 2021 yılının Eylül-Aralık periyodunda döviz kuru ve enflasyonla birlikte Hazine'nin borç stoku da süratle arttı.
Eylül ayı başında 8,30 olan dolar/TL kuru, yüksek enflasyona karşın TCMB'nin faiz indirdiği devirde 20 Aralık'ta 18,30'lara kadar yükseldikten sonra yılı 13,35 düzeyinde kapatmıştı.
Ağustos sonunda 2 trilyon 95 milyar TL olan merkezi idare borç stoku, aralık ayı sonunda 2 trilyon 748 milyar TL'ye ulaştı.
Borç stoku döviz kurundaki artışın tesiriyle 653 milyar TL oldu
Bu periyotta Hazine'nin net borçlanması yalnızca 6,8 milyar TL olurken, borç stoku döviz kurundaki artışın tesiriyle 653 milyar TL oldu. Bu artış çok büyük oranda döviz kuru ve altın fiyatlarındaki değişimden kaynaklandı.
Sözcü'den Emre Deveci'nin haberine nazaran son dört ayda borç stokunda kaydedilen 653 milyar TL’lik artışın milyar TL’si, 610 milyar TL’si döviz cinsi borç stoku artışından kaynaklandı.
Merkezi idare borç stokunda Aralık 2020-Aralık 2021 devrindeki bir yıllık artış tam 935 milyar TL oldu. Borç stoku bu periyotta yüzde 51,6 oranında arttı.
Son bir yılda döviz cinsi borç stokunda artış 797 milyar TL oldu.
021 sonu prestijiyle merkezi idare borç stokunun yüzde 66'sı döviz ve altın cinsi borçlardan oluştu. TL cinsi borç oranı yüzde 34'e geriledi.
Merkezi idare toplam borç stoku içinde döviz cinsi borçların hissesi 2020 sonunda yüzde 56,2 idi.
Döviz cinsi borçlanmanın ve bütçe açıklarının süratle arttığı Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi periyodu öncesinde, 2017 sonunda toplam borç içinde döviz cinsi borçların hissesi yüzde 39 idi.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi devri öncesinde, 2017 sonunda 876 milyar TL olan borç stoku, yalnızca dört yılda üçe katlandı. Bu devirde borç artış oranı yüzde 214 oldu.
Bu devirde borç stoku dışında Hazine'nin faiz ödemeleri de süratle arttı. 2017'de 55,5 milyar TL olan Hazine'nin faiz harcamaları, 2021'de üçe katlanarak 160,3 milyar TL'ye yükseldi. Bu sayı 2020'de 121,2 milyar TL idi.
Garantiler borca yansımıyor
Hazine'nin açıkladığı borç sayılarında kamu özel işbirliği projesi kapsamında yapılan otoyol, köprü, demiryolu, kent hastanesi ve santrallere döviz üzerinden verilen yolcu, gelir ve alım garantileri bulunmuyor.
Prof. Dr. Uğur Emek'in hesaplamasına nazaran bu sayı yaklaşık 157 milyar dolara ulaşıyor.
Dolar kuru arttıkça, hem vatandaşın cebinden direkt ödediği geçiş fiyatları artıyor, hem de Hazine'nin projeleri üstlenen şirketlere her yıl yaptığı ödemeler.
Kurdaki 1 TL'lik artış Hazine'nin maliyetlerini 157 milyar TL artıyor.