Hekimler Iş Etiği Kuralları (1998)
1998 yılı başında değiştirilmek ve günün koşullarına yerinde ülkü getirilmek üzere Türk Tabipleri Birliği tarafından her yerde ele alınan 1961 tarihli Tıbbi Deontoloji Tüzüğüyapılan araştırmalar sonunda 1998 Ekim ayında Ankara'da toplanan TTB 47 Olağanüstü Genel Kurulu'nda görüşüldükten sonradan son şeklini aldı ve zorunlu süreçlere tamamlanarak, yasa gereği olarak, TTB'nin Tıp Dünyası adlı 15 günlük gazetesinin 1 Ocak 1999 tarihli nüshasında yayınlandı 1 Şubat 1999'dan başlayarak geçerli olacaktır
Kendilerini defalarca dünya hekimliğinin bir parçası olarak gören Türkiye Cumhuriyeti toprakları üstünde milli, evrensel ve modern bir yükümlülük ve hizmet anlayışına sahip bulunan, hekimlik mesleğinin içinde yeraldığı toplumsal ve kültürel koşullardan soyutlanamayacağının bilinci ile insanın sahip olduğu olanakları geliştirebilmesinin en temel koşulunun onun maddi ve ruhsal sağlığı olduğunun bilincini içeren bu ülkenin hekimleri; dünyadaki ve Türkiye'deki toplumsal ve bilimsel değişimler gözöününde bulundurularak ve dağıtılmış platformlarda tartışılarak oluşturulan Hekimlik Mesleği Etik Kuralları'na bağlılıklarını bildirmekle, insana insan olarak hizmet etmenin yüce onurunu taşırlar
Birinci Bölüm (Gaye, Kapsam ve Tanımlar)
Niyet:
Madde 1: Bu kuralların amacı, hekimerin mesleklerinin gereklerini yerine getirirken uymaları gerekli olan hekimlik meslek etiği kurallarını belirlemektir
Kapsam:
Madde 2: Türkiye'de hekimlik yapma hakkını kazanmış olup mesleğini uygulayan tüm hekimler bu kurallar kapsamındadır
Takviye:
Madde 3: Bu kurallar bütünü 6023 sayılı yasanın 59g
Maddesine dayanılarak hazırlanmıştır
Tanımlar:
Madde 4: Bu metinde geçen;
a)Bakanlık deyimi; Sıhhat Bakanlığı'nı,
b)Hekim Deyimi; tıp doktorlarını
c)Hekim örgütü deyimi; Türk Tabipleri Birliği'ni açıklama eder
İkinci Bölüm (Genel Kural ve İlkeler)
Hekimin Görev ve Ödevleri:
Madde 5: Hekimin öncelikli görevi, hastalıkları önlemeye ve bilimsel gerekleri yerine getirerek hastaları iyileştirmeye çalışarak insanın yaşamını ve sağlığını korumaktır Iş uygulaması sırasında insan onurunu gözetmesi de, hekimin öncelikli ödevidir Hekim, bu yükümlülüklerini yerine getirebilmek için, gelişmeleri yakından izler
Etik İlkeler:
Madde 6: Görevlerini yerine getirirken, hekimin uyması gereken evrensel tıbbi etik ilkeleri yararlılık, zarar vermemek, hak ve özerklik ilkeleridir
Hekimin Yansızlığı:
Madde 7: Hekim görevlerini her durumda hastaları arasındaki siyasal bakış, sosyal şart, dini inanç, milliyet, etnik köken, ahali, cinsiyet, yaş, toplumsal ve ekonomik şart ve yarı farklılıkları gözetmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür
Vicdani ve Mesleki Kanı:
Madde 8: Doktor, mesleğini uygularken vicdani ve mesleki bilimsel kanaatine göre hareket eder
Sır Gizleme Yükümlülüğü
Madde 9: Hekim, hastasından mesleğini uygularken öğrendiği sırları açıklayamaz hastanın ölmesi ya da o hekimle ilişkisinin sona ermesi, hekimin bu yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz
Hastanın onam vermesi veya sırrın saklanmasının hasta veya öbür insanların yaşamını tehlikeye sokması durumunda, hastanın karakter haklarının zedelenmemesi koşuluyla, hekim bu sırrı saklamakla sorumlu değildir
Yasal zorunluluk durumlarında hekimin rapor düzenlemesi de, iş sırrının açıklanması anlamına gelmez
Doktor, şahit veya bilirkişi olarak mahkemeye çağrıldığında olayın meslek sırrı olduğunu ileri sürerek bu görevlerinden çekilebilir
Acil Takviye:
Madde 10: Hekim, görevi ve uzmanlığı ne olursa olsun, gerekli tıbbi girişimlerin yapılmadığı acil durumlarda, birincil yardımda bulunur
Ticari Kasıt ve Reklam Yasağı
Madde 11: Doktor, mesleğini uygularken yapamaz, ticari reklamlara vasıta olamaz, çalışmalarına ticari bir görünüş veremez; insanları yanıltıcı, paniğe düşürücü, yanlış yönlendirici, meslektaşlar aralarında haksız rekabete yol açıcı davranışlarda bulunamaz Doktor, yayınlama araçlarıyla yapacağı duyurularda varsa, Tababet Uzmanlık Tüzüğü'ne göre kabul edilmiş olan uzmanlık alanını, alıştırma gün ve saatlerini bildirebilir Tabela ve sözde tanıtım araçlarının biçim ve boyutları yerel tabip odası tarafından saptanır
Meşru ve Yasaklanmış Yöntemler:
Madde 12: Hekim mesleğini yerine getirirken, bilimsel ve modern tanı ve çare yöntemleriyle koruyucu hekimlik ilkelerini gözönünde bulundurur; hastalarının teşhis ve tedavisinde bilimsel olmayan yöntemleri uygulayamaz Doktor, zorunlu bilimsel aşamalardan geçip ruhsatlandırılmamış kimyasal, farmakolojik, biyolojk
Maddeleri ilaç olarak kullanamaz
Hekimliğin Kötü Uygulanması(Malpractice):
Madde 13: Bilgisizlik, deneyimsizlik ya da kayıtsızlık sebebiyle bir hastanın hasar görmesi hekimliğin kötü uygulamasıanlamına gelir
Aracılık Etme ve Aracıdan Faydalanma Yasağı:
Madde 14: Doktor, öteki hekimlere ya da muayeneçare kuruluşlarına bedensel çıkar karşılığı hasta gönderemez Doktor, hasta temin etmek nedeniyle arabulucu kişilerden yararlanamaz
Endüstri ile İlişkilerde Çıkar Sağlama Yasağı:
Madde 15: Hekimler, endüstri kuruluşları ile hiçbir çıkar ilişkisi kuramazlar Bilimsel araştırmalar ve eğitime karşın ilişkiler ise, saydam ve kurumsal olmalıdır Bu ilişkilerde Türk Tabipleri Birliği'nin hazırladığı Doktor ve Hap Tanıtım İlkelerigeçerlidir
Üçüncü Birim (Hekimler Arası İlişkiler)
Meslektaşlar Arasında Hürmet:
Madde 16: Hekim, kendi meslektaşlarını mesleki yönden alçaltıcı ve haksız saldırılara karşısında korur
Yetkinlik Dışı Faaliyet Yasağı:
Madde 18: Doktor tıbbi görevlerini yerine getirirken, gecikmenin hasta yaşamını tehdit edebileceği zorunlu durumlar dışarıda özel veri, maharet gerektiren bir girişimde bulunamaz
Danışım (Konsültasyon) ve Takım Çalışması:
Madde 19: Danışım ve takım çalışması sürecinin düzenli işleyebilmesi ve bir doktor hakkı olarak yaşama geçirilebilmesi için;
a) Hasta izlemi esnasında,değişik uzmanlık alanlarının görünüm ve uygulamalarına gereksinim doğduğunda, tedaviyi yürüten doktor durumu hasta veya da yakınlarına bildirmelidir Konsültasyonu hastanın tedaviyi yürüten hekimi yazılı olarak ister Yazılmış istemde hastanın özellikleri, konsültasyon isteğinin nedenleri açık ve anlaşılır biçimde belirtilir
b) Konsültasyon sürecinde konsültan doktor de, hastanın kesintisiz hekimi gibi hastadan sorumludur
c) Konsültan hekim, alanında bilimsel ve teknik bilgiye sahip olmalıdır
d) Konsültasyon sonucunda, konsültasyonun gerekçesi ve sonuçları, açık ve anlaşılır biçimde tutanak ile belgelenir
e) Konsültasyon sonuçlarından hastalar da yeterli ölçüde bilgilendirilir
f) Konsültasyonun sonucunda hastanın tedaviyi yürüten hekimi ile konsültan hekimin görüntü ve kanaatleri arasında ayrım olur ve hasta konsültan hekimin önerilerini kabul ederse, hastanın tedaviyi yürüten hekimi tedaviyi bırakabilir
g) Konsültasyon istenen doktor davete alıntı yapmak zorundadır
Odaya Bildirme Yükümlülüğü:
Madde 20: Hekim meslektaşları ile iş uygulaması konusunda uzlaşmaz bir anlaşmazlığa düştüğünde veya tıp etiği açısından yanlış davranan bir meslektaşının bu davranışını kasıtlı bir biçimde sürdürmesi durumunda lokal tabip odasına konuyla ilgili bildirimde bulunur
Dördüncü Bölüm (HekimHasta İlişkileri)
Hasta Haklarına Saygı:
Madde 21: Doktor hastasının sağlığı ile ilgili kararlar alırken; bilgilenme hakkı, aydın onam hakkı, tedaviyi kabul veya red hakkı, vb hasta haklarına hürmet etmek zorundadır
Doktor Seçme Özgürlüğü:
Madde 22: Hasta, mevzuatın belirlediği kurallara, tıbbi uygulamanın özelliklerine ve kurumun koşullarına kadar hekimini seçmekte özgürdür
Muayenesiz Tedavi Yasağı:
Madde 23: Doktor, acil vakalar gibi zorunlu durumlar dıştan, hastasını bana kalırsa tetkik etmeden tedavisine başlayamaz *
1998 yılı başında değiştirilmek ve günün koşullarına yerinde ülkü getirilmek üzere Türk Tabipleri Birliği tarafından her yerde ele alınan 1961 tarihli Tıbbi Deontoloji Tüzüğüyapılan araştırmalar sonunda 1998 Ekim ayında Ankara'da toplanan TTB 47 Olağanüstü Genel Kurulu'nda görüşüldükten sonradan son şeklini aldı ve zorunlu süreçlere tamamlanarak, yasa gereği olarak, TTB'nin Tıp Dünyası adlı 15 günlük gazetesinin 1 Ocak 1999 tarihli nüshasında yayınlandı 1 Şubat 1999'dan başlayarak geçerli olacaktır
Kendilerini defalarca dünya hekimliğinin bir parçası olarak gören Türkiye Cumhuriyeti toprakları üstünde milli, evrensel ve modern bir yükümlülük ve hizmet anlayışına sahip bulunan, hekimlik mesleğinin içinde yeraldığı toplumsal ve kültürel koşullardan soyutlanamayacağının bilinci ile insanın sahip olduğu olanakları geliştirebilmesinin en temel koşulunun onun maddi ve ruhsal sağlığı olduğunun bilincini içeren bu ülkenin hekimleri; dünyadaki ve Türkiye'deki toplumsal ve bilimsel değişimler gözöününde bulundurularak ve dağıtılmış platformlarda tartışılarak oluşturulan Hekimlik Mesleği Etik Kuralları'na bağlılıklarını bildirmekle, insana insan olarak hizmet etmenin yüce onurunu taşırlar
Birinci Bölüm (Gaye, Kapsam ve Tanımlar)
Niyet:
Madde 1: Bu kuralların amacı, hekimerin mesleklerinin gereklerini yerine getirirken uymaları gerekli olan hekimlik meslek etiği kurallarını belirlemektir
Kapsam:
Madde 2: Türkiye'de hekimlik yapma hakkını kazanmış olup mesleğini uygulayan tüm hekimler bu kurallar kapsamındadır
Takviye:
Madde 3: Bu kurallar bütünü 6023 sayılı yasanın 59g
Maddesine dayanılarak hazırlanmıştır
Tanımlar:
Madde 4: Bu metinde geçen;
a)Bakanlık deyimi; Sıhhat Bakanlığı'nı,
b)Hekim Deyimi; tıp doktorlarını
c)Hekim örgütü deyimi; Türk Tabipleri Birliği'ni açıklama eder
İkinci Bölüm (Genel Kural ve İlkeler)
Hekimin Görev ve Ödevleri:
Madde 5: Hekimin öncelikli görevi, hastalıkları önlemeye ve bilimsel gerekleri yerine getirerek hastaları iyileştirmeye çalışarak insanın yaşamını ve sağlığını korumaktır Iş uygulaması sırasında insan onurunu gözetmesi de, hekimin öncelikli ödevidir Hekim, bu yükümlülüklerini yerine getirebilmek için, gelişmeleri yakından izler
Etik İlkeler:
Madde 6: Görevlerini yerine getirirken, hekimin uyması gereken evrensel tıbbi etik ilkeleri yararlılık, zarar vermemek, hak ve özerklik ilkeleridir
Hekimin Yansızlığı:
Madde 7: Hekim görevlerini her durumda hastaları arasındaki siyasal bakış, sosyal şart, dini inanç, milliyet, etnik köken, ahali, cinsiyet, yaş, toplumsal ve ekonomik şart ve yarı farklılıkları gözetmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür
Vicdani ve Mesleki Kanı:
Madde 8: Doktor, mesleğini uygularken vicdani ve mesleki bilimsel kanaatine göre hareket eder
Sır Gizleme Yükümlülüğü
Madde 9: Hekim, hastasından mesleğini uygularken öğrendiği sırları açıklayamaz hastanın ölmesi ya da o hekimle ilişkisinin sona ermesi, hekimin bu yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz
Hastanın onam vermesi veya sırrın saklanmasının hasta veya öbür insanların yaşamını tehlikeye sokması durumunda, hastanın karakter haklarının zedelenmemesi koşuluyla, hekim bu sırrı saklamakla sorumlu değildir
Yasal zorunluluk durumlarında hekimin rapor düzenlemesi de, iş sırrının açıklanması anlamına gelmez
Doktor, şahit veya bilirkişi olarak mahkemeye çağrıldığında olayın meslek sırrı olduğunu ileri sürerek bu görevlerinden çekilebilir
Acil Takviye:
Madde 10: Hekim, görevi ve uzmanlığı ne olursa olsun, gerekli tıbbi girişimlerin yapılmadığı acil durumlarda, birincil yardımda bulunur
Ticari Kasıt ve Reklam Yasağı
Madde 11: Doktor, mesleğini uygularken yapamaz, ticari reklamlara vasıta olamaz, çalışmalarına ticari bir görünüş veremez; insanları yanıltıcı, paniğe düşürücü, yanlış yönlendirici, meslektaşlar aralarında haksız rekabete yol açıcı davranışlarda bulunamaz Doktor, yayınlama araçlarıyla yapacağı duyurularda varsa, Tababet Uzmanlık Tüzüğü'ne göre kabul edilmiş olan uzmanlık alanını, alıştırma gün ve saatlerini bildirebilir Tabela ve sözde tanıtım araçlarının biçim ve boyutları yerel tabip odası tarafından saptanır
Meşru ve Yasaklanmış Yöntemler:
Madde 12: Hekim mesleğini yerine getirirken, bilimsel ve modern tanı ve çare yöntemleriyle koruyucu hekimlik ilkelerini gözönünde bulundurur; hastalarının teşhis ve tedavisinde bilimsel olmayan yöntemleri uygulayamaz Doktor, zorunlu bilimsel aşamalardan geçip ruhsatlandırılmamış kimyasal, farmakolojik, biyolojk
Maddeleri ilaç olarak kullanamaz
Hekimliğin Kötü Uygulanması(Malpractice):
Madde 13: Bilgisizlik, deneyimsizlik ya da kayıtsızlık sebebiyle bir hastanın hasar görmesi hekimliğin kötü uygulamasıanlamına gelir
Aracılık Etme ve Aracıdan Faydalanma Yasağı:
Madde 14: Doktor, öteki hekimlere ya da muayeneçare kuruluşlarına bedensel çıkar karşılığı hasta gönderemez Doktor, hasta temin etmek nedeniyle arabulucu kişilerden yararlanamaz
Endüstri ile İlişkilerde Çıkar Sağlama Yasağı:
Madde 15: Hekimler, endüstri kuruluşları ile hiçbir çıkar ilişkisi kuramazlar Bilimsel araştırmalar ve eğitime karşın ilişkiler ise, saydam ve kurumsal olmalıdır Bu ilişkilerde Türk Tabipleri Birliği'nin hazırladığı Doktor ve Hap Tanıtım İlkelerigeçerlidir
Üçüncü Birim (Hekimler Arası İlişkiler)
Meslektaşlar Arasında Hürmet:
Madde 16: Hekim, kendi meslektaşlarını mesleki yönden alçaltıcı ve haksız saldırılara karşısında korur
Yetkinlik Dışı Faaliyet Yasağı:
Madde 18: Doktor tıbbi görevlerini yerine getirirken, gecikmenin hasta yaşamını tehdit edebileceği zorunlu durumlar dışarıda özel veri, maharet gerektiren bir girişimde bulunamaz
Danışım (Konsültasyon) ve Takım Çalışması:
Madde 19: Danışım ve takım çalışması sürecinin düzenli işleyebilmesi ve bir doktor hakkı olarak yaşama geçirilebilmesi için;
a) Hasta izlemi esnasında,değişik uzmanlık alanlarının görünüm ve uygulamalarına gereksinim doğduğunda, tedaviyi yürüten doktor durumu hasta veya da yakınlarına bildirmelidir Konsültasyonu hastanın tedaviyi yürüten hekimi yazılı olarak ister Yazılmış istemde hastanın özellikleri, konsültasyon isteğinin nedenleri açık ve anlaşılır biçimde belirtilir
b) Konsültasyon sürecinde konsültan doktor de, hastanın kesintisiz hekimi gibi hastadan sorumludur
c) Konsültan hekim, alanında bilimsel ve teknik bilgiye sahip olmalıdır
d) Konsültasyon sonucunda, konsültasyonun gerekçesi ve sonuçları, açık ve anlaşılır biçimde tutanak ile belgelenir
e) Konsültasyon sonuçlarından hastalar da yeterli ölçüde bilgilendirilir
f) Konsültasyonun sonucunda hastanın tedaviyi yürüten hekimi ile konsültan hekimin görüntü ve kanaatleri arasında ayrım olur ve hasta konsültan hekimin önerilerini kabul ederse, hastanın tedaviyi yürüten hekimi tedaviyi bırakabilir
g) Konsültasyon istenen doktor davete alıntı yapmak zorundadır
Odaya Bildirme Yükümlülüğü:
Madde 20: Hekim meslektaşları ile iş uygulaması konusunda uzlaşmaz bir anlaşmazlığa düştüğünde veya tıp etiği açısından yanlış davranan bir meslektaşının bu davranışını kasıtlı bir biçimde sürdürmesi durumunda lokal tabip odasına konuyla ilgili bildirimde bulunur
Dördüncü Bölüm (HekimHasta İlişkileri)
Hasta Haklarına Saygı:
Madde 21: Doktor hastasının sağlığı ile ilgili kararlar alırken; bilgilenme hakkı, aydın onam hakkı, tedaviyi kabul veya red hakkı, vb hasta haklarına hürmet etmek zorundadır
Doktor Seçme Özgürlüğü:
Madde 22: Hasta, mevzuatın belirlediği kurallara, tıbbi uygulamanın özelliklerine ve kurumun koşullarına kadar hekimini seçmekte özgürdür
Muayenesiz Tedavi Yasağı:
Madde 23: Doktor, acil vakalar gibi zorunlu durumlar dıştan, hastasını bana kalırsa tetkik etmeden tedavisine başlayamaz *