Hucre Cekirdeğinin Yapısı

Hucre Cekirdeğinin Yapısı
Hucrenin Yapısı ve Gorevleri
Hucre Cekirdeğinin Yapısı ve Gorevleri

Hucre cekirdeği, ya da nukleus, okaryot hucrelerin coğunda bulunan zarla kaplı bir organeldir Hucrenin genetik bilgilerinin coğu, hucre cekirdeğinin icinde katlı uzun doğrusal DNA molekulleri ile histon gibi bircok proteinin biraraya gelerek oluşturduğu kromozomlarda bulunur Bu kromozomların icindeki genler hucrenin cekirdek genomunu oluşturur Hucre cekirdeğinin işlevi bu genlerin butunluğunu devam ettirmek ve gen ekspresyonunu duzenleyerek hucre işlevlerini kontrol altında tutmaktır Cekirdeği cıkarılan her hucre bir sure sonra olur

İlk defa 1665 yılında Robert Hook kendi yaptığı mikroskopla şişe mantarından aldığı kesiti incelemiştir Gorduğu odacıklara Hucre adını vermiştir

HUCRE : Canlıların en kucuk yapı birimine denir

Hucre zar,sitoplazma ve cekirdek olmak uzere 3 kısımda incelenir

HUCRE ZARININ OZELLİKLERİ :

Tum hucrelerde bulunur Bitkilerde ceper de bulunur

Mozaikli yapıdadır Protein ve yağ molekullerinden oluşmuştur

Secici gecirgen ozelliğe sahiptir

Esnektir Hucre icindeki sıvı miktarına gore genişler veya daralır

Kısaca canlı,esnek,secici gecirgen,saydam iki sıra yağ ve arsındaki protein molekullerinden ibarettir

SİTOPLAZMANIN OZELLİKLERİ :

Cekirdek ile zar arasını dolduran canlı ve akışkan sıvıdır

%90 nı su geri kalanı protein,yağ,karbonhidrat,madensel tuzlar ve vitaminlerden ibarettir

İcinde organelleri barındırır

Su da cozunmez Zardan gecemez Kolloid sıvıdır

ORGANEL : Sitoplazma icinde bulunan yapı ve gorev birimleridir

Mitokondri, Endoplazmik retikulum, Ribozom, Lizozom, koful, sentrozom, Plastitler, Golgi cisimciği onemli organellerdir

MİTOKONDRİ : Yumurta veya cubuk şekline benzer Cift zarı vardır İc zar girintili cıkıntılıdır Hucrenin enerji kaynağıdır Hucreye gelen besin maddeleri hucresel enerjiye donuşur ATP ( Adenozintrifosfat) adı verilen enerji hucrelere dağılır Gerekli yerlerde serbestce kullanılır

ENDOPLAZMİK RETİKULUM :Cekirdek ve zar arasında ince kanal sistemidir Taşıma gorevi vardır Uzerinde ribozomlar bulunur

RİBOZOM : Hem EndRet uzerinde hem de sitoplazma icinde bulunurlar

Kure şeklindedirler Protein sentezler

GOLGİ CİSİMCİĞİ : Ust uste yığılmış torbacık şeklindedir Bakteri dışında tum hucrelerde vardır Ribozomda uretilen protenin yapısını değiştirerek salgı maddesine cevirir Bitkideki selulozu golgi cisimciği salgılar Salgılarını depo eder

KOFUL : Artık maddelerin depolandığı,dışarı atıldığı yerdir Sindirime de yardımcı olur Bitkide buyuk hayvanlarda kucuktur Hucre yaşlandıkca kofullar coğalır ve buyur

LİZOZOM : Tek zarlı torbacıklardır En cok akyuvarda bulunur Golgi cisimciğindeki depolanmış salgıları ilgili yerlere taşır Bunlar sindirici ozellik taşır Boylece hucre kendi kendini sindirmesini onler

Bazen Lizozomun zarı acılır ve hucre kendini sindirmeye başlar Bu olaya OTOLİZ denir Yaşlanmış hucreler boyle yok edilir Yani lizozom enzimleri hucreyi sindirip yok eder Hucre sindiriminde gorevlidir

SENTROZOM : Hayvanlarda bulunur İlkel bitkilerde de bulunabilir

Demet şeklinde 9 iplikcikten oluşmuştur Bolunme esnasında her sentriol eşlenerek yavru hucrelere giderler

Ayrıca kamcı ve sil (kirpiksi cisim) oluşturur Bolunme esnasında iğ iplikleri oluşturur

PLASTİTLER : Bitkilerde bulunur Mitokondriye benzer Fakat buyuktur Hucre bolunmesinden bağımsız olarak bolunup coğalırlar

Kloroplast,kromoplast ve lokoplast olmak uzere 3 ceşittir

KLORPLAST : Yeşil bitkilerde bulunur Fotosentezin gercekleştiği organeldir Yeşil rengi Klorofil a ve b molekullerinden gelir

Başka renk molekulleri de vardır ama sayıca azdır

KROMOPLAST : Bitkinin yeşil dışındaki organlarının hucrelerinde bulunur Erik ve elmada başlangıcta yeşil daha sonra kırmızı veya başka renge donuşur Meyve olgunlaşırken yeşil rengi veren kloroplast daha sonra kromoplasta donuşur

LOKOPLAST : Bitkilerin kok,govde gibi kısımlarında daha cok bulunur Nişasta,protein ve yağ depo ederler Renk maddesi bulunmaz Ancak ışıkta bırakılırsa lokoplastlar kloroplasta donuşur Orneğin patates ışıkta bırakılırsa kabuğun altından yeşermeye başlar

Lugol damlatılırsa icindeki nişastanın varlığı anlaşılır

CEKİRDEK :

Hucrenin buyume,bolunme ve onarım işlerini denetleyen merkezidir Bazı hucrelerde birden fazla cekirdek bulunurken bazılarında hic bulunmaz

Kırmız kas ve karaciğer hucrelerinde birden fazla cekirdek vardır

Kandaki alyuvar hucrelerinde ise hic cekirdek yoktur Bakteri ve maviyeşil su yosunlarında da cekirdek yoktur Bunlarda cekirdek maddesi sitoplazma icinde dağınık şekilde bulunur

Cekirdeği yok edilen amip birkac gun icinde olur Eledeo Bitkisinin hucrelerin lugol damlatlırsa cekirdek kahve renk alır

Cekirdek 4 kısımdan ibarettir Zar,Ozsu,cekirdekcik ve Kromotin iplik

CEKİRDEK ZARI : Hucre zarına benzer Por adı verilen delikcikler vardır Porlar madde alışverişini kontrol eder

CEKİRDEK OZSUYU : Sitoplazmaya benzeyen kolloid sıvıdır

Kimyasal yapısında organik bileşikler ve nukleik asitler bulunur

CEKİRDEKCİK : Cekirdek oz suyunun yoğunlaşmasıyla zarsız yapıdır

Bir veya birkac tane olabilir Protein ve RNA (Ribonukleik asit) yonunden zengindir Protein sentezinde onemli gorev alır

Hucre bolunurken yok olur Mikroskopta parlak tanecik olarak gorulur

KROMOTİN : Ağ şeklindedirler Hucrenin kalıtsal karakterlerinin ve yaşamsal ozelliklerinin şifrelendiği yerdir

DNA ( Deoksiribonukleikasit) molekullerinden yapılmıştır

Hucre bolunmeye başlamadan kromotin ipliklerini oluşturur Bolunme sırasında iplikler spiral kıvrılır, kısalır,kalınlaşır ve KROMOZOMları oluşturur

DEĞERLENDİRME : 1 Hucreyi bulan kimdir ? 2Hucrenin kısımları nelerdir ? 3 Hucre zarının ozellikleri nelerdir ? 4 Sitoplazmadaki organeller nelerdir ? 4 Cekirdeğin gorevi nedir ?

D SONUC : 1 2 3 Y SONUC: 1 2 3

HALUK COLAK

FEN BİL OĞR

KROMOZOM :

Kromatin ipliklerin hucre bolunmesi sırasında yay gibi kıvrılıp, kısalıp,kalınlaşmasına kromozom denir

Yapısında DNA ( Deoksiribonukleik asit) ve protein bulunur

Kromozomdaki DNA molekulu uzerinde herhangi bir hayatsal olaya ait bilginin şifrelendiği bolgeye GEN denir

Genler Hucrenin hangi proteini yapacağını belirler Ana babaya ait karakterleri yavruya taşır

Kromozomlar bir turun tum bireylerinde aynı şekil ve sayıda bulunur

Kromozom sayıları ile gosterilir

Ureme hucrelerinde , vucut hucrelerinde (2n)tane kromozom bulunur

İnsan 23 46 (2n) (23 cift)

Soğanda 8 16 (2n) ( 8 cift)

Sivrisinekte 3 6 (2n) ( 3 cift)

Buğdayda 21 42 (2n) (21 cift)

Eğrelti otunda 510 1020 (2n) (510 cift) kromozom vardır

Kromozom sayıları sabittir Ancak canlı turunu kromozom sayısı değil kromozom uzerindeki genlerin diziliş ve yapı ozellikleri belirler

Kromozom uzerinde Sentromer adı verilen boğum bolgesi vardır Bolunme sırasında kromozomlar sentomerlerle iğ ipliklerine bağlanarak hucrenin kutuplarına giderler

Kromatin iplikler cekirdek dışarı cıkamaz

Bir kromozomda iki kromotid iplik vardır Bir anadan diğeri babadan gelmiştir Bu kromatid ciftine HOMOLOG KROMOZOM denir Homolog kromozomlar şekil ve buyukluk acısından birbirine benzer

imageshucrecekirdegininyapisi5b02f147e726b