İlk Turk Denizcisi Kimdir

İlk Turk Denizcileri,

Anadoludaki ilk Turk denizcisi Caka Bey dir, kurduğu donanma ise ilk donanma olarak kabul edilmektedir


İlk Turk Denizcileri CAKA BEY

Turkleri denizlerle kaynaştıran ilk oncu, Caka Bey olmuştur Caka Bey, 1078 yılında Bizansa esir duşmuş ve İstanbula gonderilmiştir Caka Bey, İstanbuldaki esaret doneminde deniz ve denizciliğe karşı tutku derecesinde bir ilgi duymaya başlamıştır

Bizans İmparatorunun 1081 yılında değişimi sebebiyle İstanbuldaki karışıklıklardan yararlanarak kacmayı başaran Caka Bey, Beyliğinin askerleri ile yeniden bir araya gelerek; İzmiri, ele gecirmiş ve mustakil bir Turk Beyi olarak sınırlarını genişletmeye başlatmıştır Caka Bey, İzmirde o doneme gore modern sayılabilecek bir tersane yaptırmıştır

Bu aşamadan sonra gemi inşa faaliyetlerine gecilmiş; kurekli ve yelkenli gemilerden oluşan 50 parcalık ilk Turk Donanması 1081 yılında inşa edilmiştir Emir Caka Bey, 1081 yılında 50 parcadan oluşan ilk Turk Donanması ile Egenin sıcak sularına yelken acarak, Urla, Ceşme ve Focayı ele gecirmiştir 1081 yılı Turk Deniz Kuvvetlerinin kuruluş yılı olarak kabul edilmiştir İlk Turk Donanması 1089 yılında Midilli, 1090 yılında ise Sakız Adasını fethederek denizlerin dunyasına hızlı bir giriş yapmıştır

Caka Bey komutasındaki, ilk Turk Donanması 19 Mayıs 1090 tarihinde Karaburun ile Sakız Adası arasında kalan Koyun Adaları civarında Bizans Donanması ile karşılaşmıştır Tarihte “Koyun Adaları Muharebesi olarak gecen bu ilk deniz savaşında Bizans Donanması ağır kayıplarla geri cekilmek zorunda kalmıştır

Caka Beyin 1095 yılında olumu, yukselen bir değer olan Turk Denizciliğinin gelişim hızına buyuk bir darbe indirmiştir

İlk Turk Denizcileri UMUR BEY

Anadolu Selcuklu Devletinin Moğol baskısına dayanamayarak, 1308 yılında parcalanmasından sonra ozellikle Batı Anadoluda bir takım Uc Beylikleri kurulmuştur

Bu Uc Beylikleri, (Karesioğulları, Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Candaroğulları) Turk Deniz Tarihinin hızını kaybeden gelişim surecine yeni bir ivme, yeni bir heyecan kazandırmışlardır

Aydın civarında 1308 yılında kurulan Aydınoğulları Beyliği, ozellikle Umur Bey doneminde denizcilikte buyuk atılım yapmıştır 1095 yılında Caka Beyin olumuyle yaklaşık iki bucuk asır suren Turk denizciliğinin sessizliği, Umur Beyle sona ermiştir Babası Aydınoğlu Mehmet Beyin 1334 yılında olumu uzerine Beyliğin başına gecen Umur Bey, 13341348 yılları arasında Egede, Bizanslılar ve Cenevizlilere karşı buyuk başarılar kazanmış; Rodostan Canakkale Boğazına kadar, Mora ve Rumeli kıyıları da dahil olmak uzere denizlerde kesin bir kontrol sağlamıştır Haclı Ordusuna karşı son derece atak ve taktik baskın şeklinde manevralar yapan Umur Bey, 1348 yılında cetin deniz muharebelerinin birisinde şehit olmuştur

İlk Turk Denizcileri KARAMURSEL BEY

Karamurselin 1323 yılında fethi ile Marmara Denizine ulaşan Osmanlı Beyliği, 1324 yılında Batı komşusu Karesi Beyliğinden yardım maksadıyla Mursel Bey komutasında gonderilen 24 gemiden oluşan kuvvet sayesinde denizlerle tanışmış ve guclu bir Deniz Kuvvetine gidecek uzun yoldaki ilk kararlı adımlarını atmıştır

Mursel Bey; denizcilik bilgisi, kahramanlığı ve denizlerdeki catışmalarda gostermiş olduğu ustun başarıları nedeni ile Osmanlı Beyliği icerisinde haklı bir şohrete sahip olmuş; kendisine, cesaret ve atılganlığı nedeniyle, “Kara unvanı verilmiştir

Osmanlı Beyliği, Doğu Marmarada kesin bir hakimiyet sağlayınca, deniz gucunun kurumsallaşması icin calışmalar başlatılmıştır Karamurselde 1327 yılında ilk Osmanlı Tersanesi kurulmuş; burada ilk Osmanlı savaş gemisi inşa edilmiştir Donanma hiyerarşik bir sistemle teşkilatlandırılarak, Donanma Komutanına, “Derya Beyi unvanı verilmiştir Kara Mursel Bey, Osmanlı Devletindeki ilk “Derya Beyi olarak Turk Deniz Tarihinin onculeri arasında yerini almış, olumunden sonra isminin verildiği şimdiki Karamursel İlcesinde ebedi istirahatine cekilmiştir

İlk Turk Denizcileri PİRİ REİS

Piri Reis eşsiz bir kartograf ve deniz bilimleri ustadı olmasının yanı sıra, Osmanlı deniz tarihinde buyuk iz bırakmış bir denizcidir

Piri Reis, Turk denizciliğine bir cok değerli deniz bilimcisi ve amiraller armağan eden ve o donemlerde, “Denizciler Yatağı olarak adlandırılan Geliboluda doğmuştur Amcası unlu Turk Amirali Kemal Reis sayesinde daha kucuk sayılabilecek bir yaşta Sefer Katibi olarak Osmanlı Donanmasına katılan Piri Reisin doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, 14651470 yılları arasında doğduğu tahmin edilmektedir Piri Reis, uzun yıllar Akdenizde dolaşmış; tum limanları ve kıyıları dikkatle gozlemlemiş ve tum faaliyetlerini kayıt altına almıştır

Piri Reis, 14991502 yılları arasında ceşitli savaşlarda Gemi Komutanı olarak Venediklilerle savaşmıştır Amcası Kemal Reis 1511 yılında şehit duşunce Geliboluya geri donen Piri Reis burada notik calışmalarına başlamıştır Unlu Birinci Dunya Haritasını 1513 yılında cizmiş ve 1517 yılında Mısır Seferi esnasında Yavuz Sultan Selime sunmuştur İlk eserinden 8 yıl sonra doneminin en saygın “Kılavuz Kitabı olarak kabul edilen Kitabı Bahriyeyi yazmış; 1525 yılında bu kitaba son şeklini vermiş ve 1526 yılında Kanuni Sultan Suleymana sunmuştur

Piri Reis, Kitabı Bahriye adı ile bilinen “Bahriye eserinde o zamanlar Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunan şehir ve ulkeleri tarif ederek, resim ve haritalarını yapmış; aynı zamanda denizcilik ve gemicilik icin de onemli bilgiler vermiştir

Piri Reisin “Bahriye adlı eşsiz eserinin yanı sıra 1513 ve 1528 yıllarında yapmış olduğu iki dunya haritası mevcutturSonraki yıllarda, Guney sularında Devlet icin calışan Piri Reis, bu donemde, Hint Kaptanlığı, Umman Denizi, Kızıl Deniz ve Basra Korfezi'ndeki deniz gorevlerinde yaşlanmıştır

Piri Reis'in Osmanlı Donanmasında yaptığı son gorev, acı olaylarla biten Mısır Kaptanlığı'dır 1552'de cıktığı İkinci Seferin son durağı Basra'da, tamire ve dinlenmeye muhtac donanmayı bırakıp ganimet yuklu uc gemi ile Mısır'a donduğu icin, burada hapsedilmiştir Donanmayı Basra'da bırakması, Basra Valisi Kubat Paşa'ya ganimetten istediği haracı vermemesi ve Mısır Beylerbeyi Mehmet Paşa'nın politik hırsı yuzunden; 1554'te hizmette kusurla suclanmış ve idam edilmiştir

Ne var ki o, yarattığı evrensel boyuttaki eserleri olan, iki dunya haritası ve cağdaş denizciliğin ilk onemli yapıtlarından birisi sayılan Kitabı Bahriye ile gunumuzde de halen yaşamaktadır

İlk Turk Denizcileri TURGUT REİS

Turgut Reis, 1485 yılında, MuğlaMenteşenin Saravuloz koyunde dunyaya gelmiştir Korsan gemilerinde tayfa olarak calışmış, 1538 Preveze Deniz Savaşında Barbaros Hayrettin Paşanın emrinde bulunmuş ve zaferin kazanılmasında buyuk hizmetleri olmuştur 1540ta Cenovalılara esir duşmuş ve uc yıl bir gemide forsa olarak kalmıştır Barbaros Hayrettin Paşa tarafından kurtarılınca kendisine bir donanma oluşturulmuştur Cerbe Adasında uslenmiş ve Kandiyeyi fethetmiştir Barbaros Hayrettin Paşanın 1546 yılında vefatından sonra Akdenizde onun yerini doldurmuş, Osmanlıların deniz egemenliğinin surmesini sağlamıştır

1550 yılında Osmanlı Devlet hizmetine giren Turgut Reis, Batı Akdenizdeki faaliyetleri ile Avrupanın korkulu ruyası haline gelmiştir Trablusgarp, 15 Ağustos 1551de Turgut Reis tarafından zapt edilmiş ve bu fetihten sonra “Trablusgarp Fatihi olarak anılmıştır

Kanuni Sultan Suleyman, Turgut Reise Trablusgarp Beylerbeyliğini vermiştir Turgut Reis, Kaptanı Derya Piyale Paşa ile deniz seferlerine katılmış, 1560 yılında Cerbe Deniz Zaferinin kazanılmasında en buyuk pay sahiplerinden biri olmuştur Turgut Reis, 23 Haziran 1565 tarihinde ileri yaşına rağmen katıldığı Malta Kuşatmasında şehit olmuştur

İlk Turk Denizcileri KEMAL REİS

Unlu deniz bilimcisi Piri Reisin amcası olan Kemal Reisin, 1440 yılında Geliboluda doğduğu sanılmaktadır, fakat bazı Osmanlı kaynakları da Karamanlı bir Turk ailesinden geldiğini yazmaktadır Gencliğinde korsanlık yapmış, daha sonra Gelibolu'da Osmanlı Donanmasına deniz piyadesi (azap askeri) olarak girmiş ve azap reisi olmuştur Azap reisi olmasından bir sure sonra, yaklaşık 1473 yılı dolaylarında, kendisine ait gemisi ile (kalitesiyle) denizlere acılıp akıncı leventlik yapmaya başlamıştır

1481 yılında yeğeni Piri Reisi yanına alıp, yeni seferlere başlamak uzere denizlere acıldığında, artık adı Akdenizin en tanınmış reisleri arasında anılmaya başlanmıştır

Kemal Reis kahramanlığı, cesareti ve denizcilik bilgisiyle Akdenizin en tanınmış reisleri arasında yer alınca, 1487 yılında Sultan IIBeyazıt (14811512) tarafından devlet hizmetine alınmıştır Kemal Reisin devlet hizmetine alması ile Turk denizcilik tarihinde “Buyuk Turk Donanma Kaptanları cağı acılmıştır

Kemal Reis, Osmanlı devlet hizmetine girdikten sonra Osmanlı denizciliğinde ve ozellikle gemi inşa faaliyetlerinde buyuk bir değişim soz konusu olmuştur O doneme gore cok buyuk sayılabilecek Venedik gemileri tarzında “Goke adı verilen yelkenli ve kurekli uc guverteli iki buyuk gemi 1495 yılında inşa edilmiştir Bu gemilerden birisine Kemal Reis, diğerine Burak Reis komuta etmiştir

Kemal Reisin Osmanlı Donanması hizmetine alınması ve donanmanın yeni baştan teşkilatlandırılması, Osmanlı Donanmasını Venedik ile mucadele yapabilecek bir seviyeye getirmiştir 1499da başlayan savaşlarda Modon, Koron, Navarin, İnebahtı gibi mustahkem mevkilerin alınmasında Kemal Reisin buyuk hizmetleri gorulmuş, ayrıca Venedik Donanması ile işbirliği yapan Fransız gemileri de hezimete uğratılmıştır

Unlu Turk denizcisi Kemal Reis, 1511 yılında Ege Denizinde karşılaştığı bir fırtınada gemisinin batması sonucu vefat etmiştir Kemal Reis'in olumu, butun Akdeniz'de uzuntuyle karşılanmıştır Denizciliğinin yanı sıra Osmanlı Donanmasına getirdiği en onemli yenilik uzun menzilli topları ilk defa kullanmış olmasıdır

İlk Turk Denizcileri BURAK REİS

1488'de Mısır seferinde Kadırga Reisi olarak gorev alan Burak Reis'in doğum yeri ve hayatı hakkında fazla bir bilgi yoktur Burak Reis, Sultan II Bayezidin daveti uzerine Kemal Reis ile birlikte Batı Akdenizden gelerek, Osmanlı devlet hizmetine giren unlu denizcilerimizdendir Burak Reis 12 Ağustos 1499da Ege Denizinde Venedik donanmasına karşı buyuk bir savaş vermiş,1000 murettebatlı iki buyuk duşman gemisi arasına sıkışan gemisini tutuşturmak suretiyle kendi gemisiyle beraber Venedik gemilerini de yakmıştır Bu arada kendisi de şehit duşmuştur

Turk denizcilik tarihinde, sularında bu muharebelerin cereyan ettiği Brodano Adasına kahraman Reise izafeten “Burak Adası ismi verilmiştir

KAPTANI DERYA BARBAROS (HIZIR) HAYRETTİN PAŞA

Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı Devletinin en unlu Kaptanı Deryası olup, XVI yuzyılda Akdenizi Turk egemenliğine hediye etmiştir Batılılar havuc rengine calan kırmızı sakalından dolayı, ağabeyi Oruc'a verdikleri Barbarossaadını daha sonra Hızır icin de kullandıklarından Barbaros diye tanınmış, Hayreddin lakabını ise kendisine Yavuz Sultan Selim takmıştır

Midilli doğumlu Hızır Hayrettin Barbaros, ağabeyi Oruc ile Kuzey Afrika kıyılarında korsanlık yaparken unu Akdenize yayılmıştır Barbaros kardeşler 1515de Cezayiri ele gecirerek, Cezayir Krallığını kurmuşlardır Cezayir Kralı olarak devletin başına gecen Oruc Barbaros (Oruc Reis), 1518te bir savaşta İspanyollar tarafından şehit edilmiştir

Ağabeyi Oruc Reisin olumu uzerine Cezayir Kralı olan Barbaros Hayrettin, İspanyollar ile savaşmaya devam etmiştir Kazandığı başarılar uzerine şohreti artan Barbaros Hayrettin, 1533de Kanuni Sultan Suleyman tarafından devlet hizmetine cağrılmış ve Osmanlı Donanması Kaptanı Deryalığına atanmıştır

Turk denizciliğine altın cağını yaşatan Barbaros Hayrettin Paşa, 1534 yılında fiilen başladığı yeni gorevinde on iki yıl sure ile cok buyuk ve onemli seferler yapmış, bircok zafer kazanmıştır Bunlar Tunus, Mayorka, Pulya, Korfu, Venedik Seferleri, Adalar Denizi ve Akdeniz Seferleri ve ozellikle 27 Eylul 1538 tarihinde Andrea Doria komutasındaki Haclı Donanmasına karşı kazandığı Preveze Deniz Zaferi ile Fransa Kralını himaye icin yaptığı Nice Seferidir


Unlu Turk denizcisi Barbaros Hayrettin Paşa 1546 yılında İstanbulda vefat etmiştir Turbesi İstanbul Beşiktaştadır

KAPTANI DERYA KILIC ALI PAŞA

Barbaros Hayrettin Paşa tarafından yetiştirilen denizcilerden olan Uluc Ali Reis, Turgut Reisin yanında 1560 yılında Cerbe Deniz Savaşında yer almış ve zaferin kazanılmasında onemli faaliyette bulunmuştur 1565 yılında Turgut Reis ile Malta Kuşatmasında yer almıştır

Turgut Reisin 1565 yılındaki vefatından sonra Trablusgarp Beylerbeyliğine atanan Uluc Ali Reis, 1568 yılında Cezayir Beylerbeyliğine getirilerek, bu gorevde 1571 yılına kadar kalmıştır

1571 yılında İnebahtı Deniz Savaşında Osmanlı Donanmasının ucte ikilik bir kısmı, Donanmanın sağ kanat komutanı ve Cezayir Beylerbeyi Uluc Ali Reisin kullandığı gemiler haric, Haclı Donanması tarafından yok edilmiştir

Bu savaşta gostermiş olduğu cesaret ve feragatın karşılığı olarak Sultan II Selim: Uluc Ali Reise, 28 Ekim 1571 tarihinde “Kılıc Ali Paşa adını vererek, Osmanlı Donanmasına Kaptanı Derya olarak atamıştır

Osmanlı Donanmasının ucte ikilik kısmının İnebahtı (Lepanto)da yok olmasından sonra, Kılıc Ali Paşanın gayreti ile beş ay gibi kısa bir surede İstanbul ve Gelibolu tersaneleri başta olmak uzere butun Osmanlı tersanelerinde olağanustu gayret gosterilerek en az eskisi kadar guclu bir donanma inşa edilmiştir Kılıc Ali Paşanın komutasındaki yeni donanmanın yaptığı bir sefer ile 1574 yılında Tunus yeniden Osmanlıların eline gecmiştir

Kaptanı Derya Kılıc Ali Paşanın vefatı olan 1587 yılına kadar gecen on beş yıllık surede Osmanlı Donanması, dunyanın en guclu donanması olarak varlığını korumuştur

SALİH REİS

Barbaros Hayrettin Paşanın yetiştirmiş olduğu unlu reislerden birisi de Salih Reis'tir Salih Reis muhtemelen 1486 yılında doğmuş olup, kucuk yaşta denizciliğe olan istidadından dolayı denizlere acılarak akınlar yapmaya başlamıştır Bir cok başarılar elde ederek Barbaros Hayrettin Paşanın hizmetine girmiştir

Barbaros Hayrettin Paşanın, Osmanlı Devlet hizmetine girerken getirmiş olduğu on sekiz reisten birisi de Salih Reistir Salih Reis, Preveze Deniz Savaşında Barbaros Hayrettin Paşanın gemilerinin sağ kanadına komuta etmiş ve savaşın kazanılmasında buyuk gayretler sarf etmiştir

Barbaros Hayrettin Paşa, 1543te Fransa Seferinde iken, Salih ve Hasan Reisleri İspanya ve Katonya Sahillerine akın yapmak icin gondermiş ve buralardan bircok ganimet elde etmişlerdir
Barbaros Hayrettin Paşanın 1546daki vefatından sonra Salih Reis, 1551 yılında Cezayir Beylerbeyliğine atanmıştır 1553 yılında Fası Osmanlı Devletine bağlamış, bu buyuk başarıdan sonra Cezayire geri donmuştur Salih Reis 1556 yılında vefat etmiştir