TURKLERİN İSLAMİYET’İ KABULU
MUSLUMANLAR İLE TURKLER ARASINDAKİ İLK İLİŞKİLER
Hz Omer zamanında (642) Nihavent Savaşı ile İran alınmış ve ilk defa Turklere sınır komşusu olmuşlardır Hz Osman zamanında Turkler ile ilk savaşalar yapılmıştır Emeviler zamanında Maveraunnehir’in fethi ile Şiddetli savaşlar olmuş Emevilerin milliyetcilik politikasından dolayı İslamiyet’i Turkler kabul etmemişlerdir Abbasiler zamanında Turkistan’da Cin tehlikesi belirince Turkler ve Muslumanlar birlikte savaşıp Cin’i yenmişlerdir Abbasilerin hoşgoru politikası TurkMusluman savaşlarını sona erdirmiştir
TALAS SAVAŞI (751)
Cin’in Turkistan’a ilerlemesi uzerine Turkler ve Muslumanlar birleşerek Cin’i Talas ırmağında yenmişlerdir
SONUCLARI
1TurkMusluman savaşları sona erdi
2Orta Asya Cin tehlikesinden kurtuldu
3Cin’in batıya genişleme siyaseti sona erdi
4İslamiyet Turkler arasında yayıldı İlk kabul eden topluluk Karluklardır
5Talas Savaşı Turkİslam tarihinin başlangıcı olmuştur
6Turkler Abbasilerde gorev aldılar
7Kağıt Cin dışında da basıldı ve kullanıldı
TURKLERİN İSLAMİYET’İ KABUL ETME SEBEPLERİ
1Turklerdeki tek Tanrı inancının olması
2İslam ahlakının Turk ahlakına uygun olması
3Turklerin yerleşik hayata gecmiş olması
4CennetCehennem inancının Turklerde de olması5Cihan hakimiyetinin cihat anlayışına benzemesi6Abbasilerin hoşgoru politikası
TURKLERİN İSLAMİYET’E HİZMETLERİ
1İslamiyet Pakistan, Hindistan, Kafkaslar ve Balkanlar’a Turkler sayesinde yayıldı
2İslam dunyasının koruyuculuğunu yaptılar
3Halifeliği koruyup devamını sağladılar
4İslam Dunyasında siyasi birliği sağladılar
5İslam kultur ve medeniyetinin gelişmesini sağladılar
İLK TURKİSLAM DEVLETLERİ
TOLUN OĞULLARI (868–905)
Abbasilerde gorev alan Turk komutanlar bu devletin zayıflamasıyla devlet kurdular bunlardan biri de bu devlettir Kurucusu Ahmet b Tolun’dur Suriye’de cıkan Karmatiler isyanı sonucu zayıflamış Abbasi bu devlete son vermiştir
OZELLİKLERİ
1Turkler tarafından Mısır’da kurulan ilk Turkİslam devletidir
2Mısır’a sosyal ve dini tesis yapmışlardır
3Kahire yakınında ElKatayi Şehrini kurarak başkent yapmışlardır
AKŞİTLER (935–969)
Tolun oğullarından sonra Mısır 30 yıl Abbasilerde kaldı Buraya vali tayin edilen Muhammet b Toğac bu devleti kurdu Halife Elİhşit ‘ Meliklerin Meliki ’ unvanını verdiğinden devletin adı ihşid olmuştur Fatımiler Kahire’yi işgal ederek bu devlete son vermiştir Mısır Abbasi elinden tamamen cıkmıştır
OZELLİKLERİ
1Mısır’da kurulan ikinci Turkİslam devletidir
NOT: Yonetici ve ordu Turklerden oluşuyordu Halk ise Arap idi Bu durum devletin kısa surede yıkılmasına neden oldu
KARAHANLILAR (840–1212)
Uygur devletinin yıkılmasından sonra Karluk, Yağma ve Ciğil Turkleri Turkistan’da bu devleti kurdu İlk kurucusu Bilge Kul Kadir Han’dır Satuk Buğra han ise İslamiyet’i kabul etmiştir İlig Han Zamanında Gazneliler ile birlikte Saman oğlu Devletine son verdiler En Parlak donemi Yusuf Kadir Han’dır Karahanlılar Horasan icin Gazneliler ile savaşmış başarılı olamamışlardır Taht kavgaları sonucu Doğu ve Batıya ayrıldılar (1046) Doğu 1130’da Karahıtaylar Batı ise 1211’de Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır
OZELLİKLERİ
1Orta Asya’da kurulan ilk Turkİslam devletidir
2Turkİslam kulturunun temelleri atılmış, ilk yazılı eserler verilmiştir
3İslamiyet’i kabul etmelerine rağmen Turk kulturunu de yaşatmışlardır
4Milli bir karakteri vardır Yonetici kadro, ordu ve halk Turk’tu5‘ Ribat ‘ adıyla ilk kervansaray ve ilk medrese yapmışlardır
GAZNELİLER (963–1187)
Saman oğlu Devletinin Horasan valisi Alp Tekin Gazne şehrini alarak bu devleti kurdu Sultan Mahmut en parlak donemidir Bu donemde Hindistan’a sefer duzenleyip İslamiyet’i buraya goturmuşlerdir Yerine gecen Sultan Mesut Buyuk Selcuklular ile yaptığı Dandanakan Savaşını (1040 ) kaybetmiştir Buyuk Selcuklu himayesine girmiş, Gurlular tarafından yıkılmıştır
OZELLİKLERİ
1Abbasi halifesi Gazneli Mahmut’a ‘Sultan ‘ unvanını vermiş, bu unvanı kullanan ilk Turk hukumdarı olmuştur
2Halk farklı milletlerden oluştuğundan Milli birlik kuramamışlardır ve yıkılmalarında etkili olmuştur
BUYUK SELCUKLU DEVLETİ (1040–1157)
Kurucusu Kınık boyundan Oğuzlardır Oğuzların kurduğu Oğuz Yabgu Devletinde subaşı olan Selcuk Bey ayrılarak Kınık Boyu ile Cend şehrine yerleşti Saman oğullarının etkisi ile İslamiyet’i kabul ettiler Selcuk Beyin olmesinden sonra yerine gecen Arslan Yabgu Gazneli Mahmut tarafından esir edilmiştir Bunun uzerine yerine Tuğrul ve Cağrı gecti Gazneli Mahmut bir ordu gondermiş Tuğrul Bey bu orduyu yenerek Horasan’ı almış ve bağımsızlığını ilan etmiştir(1038) Ancak tarihciler 1040 Dandanakan Savaşını B Selcuklunun kuruluş tarihi olarak kabul etmiştir
DANDANAKAN SAVAŞI(1040)
Horasan icin Gazneliler ve Selcuklular arasında olmuş ve Selcuklular kazanmıştır
SONUCLARI
1Horasan Selcuklu hakimiyetine girdi
2B Selcuklu resmen kuruldu
3Gazneliler yıkılma surecine girdi
NOT: Tuğrul Bey İran’dan Rey şehrini almış bu da İran’ın etkisinde kalmasına neden olmuştur
PASİNLER SAVAŞI (1048)
Cağrı Bey 1018’de Anadolu’ya gelerek buranın yurt olabileceğini gormuş ve Dandanakan Savaşından sonra Anadolu’da fetihler başladı Bu fetihler sonucu Gurculer ile destekli Bizans’ı B Selcuklu Pasinler’de yendi
SONUCLARI
1B Selcuklunun Anadolu icin Bizans’la yaptığı ilk savaştır2Bizans Selcukluyu resmen tanımıştır
BAĞDAT SEFERLERİ
Abbasi Devletinin zayıflaması ve Şii Buveyh oğullarının baskısı sonucu halife Tuğrul Beyden yardım istemiş Tuğrul Bey 1055 ve 1057’de Bağdat’a iki sefer duzenlemiştir Buveyh oğullarına son vererek baskıyı kaldırmıştır
SONUCLARI
1Halife Tuğrul Beye ‘ Doğunun ve Batının Sultanı ‘unvanını vermiştir
2İslam aleminin koruyuculuğu B Selcukluya gecmiştir
ALPARSLAN DONEMİ (1064–1072)
Tuğrul Beyin olumunden sonra Horasan valisi Alparslan tahta gecti Nizamul Mulk’u vezir tayin etti Otoriteyi sağladı Gurcistan’ı kendine bağlamıştır Halifeye baskı yapan Fatımiler uzerine sefer yaparken Bizans’ın sefere cıktığını oğrenince Mısır seferini bırakıp Bizans’ı karşılamak icin Malazgirt’e yoneldi
MALAZGİRT SAVAŞI(1071)
Anadolu’ya yapılan akınların artması uzerine Bizans buyuk bir orduyla Malazgirt’e gelmiştir Alparslan Bizans ordusunu Malazgirt’te yenmiştir Antlaşma yapılmış fakat esir duşen Romen Diyojen’in yeni kral tarafından oldurulmesi nedeniyle uygulanamamıştır
SONUCLARI
1Anadolu kapıları Turklere acıldı
2Anadolu yeni yurt olarak kabul edildi
3–1071 Turk tarihinin başlangıcı olmuştur
4İlk Anadolu beylikleri ve Anadolu Selcuklu Devleti kuruldu
5İslam Dunyasındaki Bizans baskısı sona erdi6Bu savaştan sonra Haclı seferleri başladı
NOT: Malazgirt Savaşında Bizans ordusunda paralı asker olan Pecenekler B Selcuklu saflarına gecerek savaşın kazanılmasında etkili oldular Alparslan bir kale komutanı tarafından oldurulmuştur(1072)
MELİKŞAH DONEMİ (1072–1092)
Babası Alparslan olumunden sonra tahta gecti Selcuklunun en parlak donemidir Gurculeri yenerek Kafkaslarda Fatımileri yenerek Kudus ve Şam’da hakimiyet kurdu Anadolu’nun buyuk bir kısmını Selcuklulara bağladı Devrin sonlarında faaliyetlerini artıran Batıniler Vezir Nizamul Mulk’u oldurmuştur
BATINİ HAREKETİ
Kuran ayetlerini kendine gore yorumlayan ve gizli bir manasının olduğuna inanan sapık bir mezheptir İslam’a terstir Selcukluyu zayıflatmayı amaclamıştır Fatımiler desteklemiştir Lideri Hasan Sabbah’tır Melik şah’ın olumunden sonra taht kavgaları başlamış olan bu doneme Selcuklu tarihinde Fetret Devri denir Bu donemde Batıni faaliyetleri artmış Haclı Seferleri başlamıştır
MUSLUMANLAR İLE TURKLER ARASINDAKİ İLK İLİŞKİLER
Hz Omer zamanında (642) Nihavent Savaşı ile İran alınmış ve ilk defa Turklere sınır komşusu olmuşlardır Hz Osman zamanında Turkler ile ilk savaşalar yapılmıştır Emeviler zamanında Maveraunnehir’in fethi ile Şiddetli savaşlar olmuş Emevilerin milliyetcilik politikasından dolayı İslamiyet’i Turkler kabul etmemişlerdir Abbasiler zamanında Turkistan’da Cin tehlikesi belirince Turkler ve Muslumanlar birlikte savaşıp Cin’i yenmişlerdir Abbasilerin hoşgoru politikası TurkMusluman savaşlarını sona erdirmiştir
TALAS SAVAŞI (751)
Cin’in Turkistan’a ilerlemesi uzerine Turkler ve Muslumanlar birleşerek Cin’i Talas ırmağında yenmişlerdir
SONUCLARI
1TurkMusluman savaşları sona erdi
2Orta Asya Cin tehlikesinden kurtuldu
3Cin’in batıya genişleme siyaseti sona erdi
4İslamiyet Turkler arasında yayıldı İlk kabul eden topluluk Karluklardır
5Talas Savaşı Turkİslam tarihinin başlangıcı olmuştur
6Turkler Abbasilerde gorev aldılar
7Kağıt Cin dışında da basıldı ve kullanıldı
TURKLERİN İSLAMİYET’İ KABUL ETME SEBEPLERİ
1Turklerdeki tek Tanrı inancının olması
2İslam ahlakının Turk ahlakına uygun olması
3Turklerin yerleşik hayata gecmiş olması
4CennetCehennem inancının Turklerde de olması5Cihan hakimiyetinin cihat anlayışına benzemesi6Abbasilerin hoşgoru politikası
TURKLERİN İSLAMİYET’E HİZMETLERİ
1İslamiyet Pakistan, Hindistan, Kafkaslar ve Balkanlar’a Turkler sayesinde yayıldı
2İslam dunyasının koruyuculuğunu yaptılar
3Halifeliği koruyup devamını sağladılar
4İslam Dunyasında siyasi birliği sağladılar
5İslam kultur ve medeniyetinin gelişmesini sağladılar
İLK TURKİSLAM DEVLETLERİ
TOLUN OĞULLARI (868–905)
Abbasilerde gorev alan Turk komutanlar bu devletin zayıflamasıyla devlet kurdular bunlardan biri de bu devlettir Kurucusu Ahmet b Tolun’dur Suriye’de cıkan Karmatiler isyanı sonucu zayıflamış Abbasi bu devlete son vermiştir
OZELLİKLERİ
1Turkler tarafından Mısır’da kurulan ilk Turkİslam devletidir
2Mısır’a sosyal ve dini tesis yapmışlardır
3Kahire yakınında ElKatayi Şehrini kurarak başkent yapmışlardır
AKŞİTLER (935–969)
Tolun oğullarından sonra Mısır 30 yıl Abbasilerde kaldı Buraya vali tayin edilen Muhammet b Toğac bu devleti kurdu Halife Elİhşit ‘ Meliklerin Meliki ’ unvanını verdiğinden devletin adı ihşid olmuştur Fatımiler Kahire’yi işgal ederek bu devlete son vermiştir Mısır Abbasi elinden tamamen cıkmıştır
OZELLİKLERİ
1Mısır’da kurulan ikinci Turkİslam devletidir
NOT: Yonetici ve ordu Turklerden oluşuyordu Halk ise Arap idi Bu durum devletin kısa surede yıkılmasına neden oldu
KARAHANLILAR (840–1212)
Uygur devletinin yıkılmasından sonra Karluk, Yağma ve Ciğil Turkleri Turkistan’da bu devleti kurdu İlk kurucusu Bilge Kul Kadir Han’dır Satuk Buğra han ise İslamiyet’i kabul etmiştir İlig Han Zamanında Gazneliler ile birlikte Saman oğlu Devletine son verdiler En Parlak donemi Yusuf Kadir Han’dır Karahanlılar Horasan icin Gazneliler ile savaşmış başarılı olamamışlardır Taht kavgaları sonucu Doğu ve Batıya ayrıldılar (1046) Doğu 1130’da Karahıtaylar Batı ise 1211’de Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır
OZELLİKLERİ
1Orta Asya’da kurulan ilk Turkİslam devletidir
2Turkİslam kulturunun temelleri atılmış, ilk yazılı eserler verilmiştir
3İslamiyet’i kabul etmelerine rağmen Turk kulturunu de yaşatmışlardır
4Milli bir karakteri vardır Yonetici kadro, ordu ve halk Turk’tu5‘ Ribat ‘ adıyla ilk kervansaray ve ilk medrese yapmışlardır
GAZNELİLER (963–1187)
Saman oğlu Devletinin Horasan valisi Alp Tekin Gazne şehrini alarak bu devleti kurdu Sultan Mahmut en parlak donemidir Bu donemde Hindistan’a sefer duzenleyip İslamiyet’i buraya goturmuşlerdir Yerine gecen Sultan Mesut Buyuk Selcuklular ile yaptığı Dandanakan Savaşını (1040 ) kaybetmiştir Buyuk Selcuklu himayesine girmiş, Gurlular tarafından yıkılmıştır
OZELLİKLERİ
1Abbasi halifesi Gazneli Mahmut’a ‘Sultan ‘ unvanını vermiş, bu unvanı kullanan ilk Turk hukumdarı olmuştur
2Halk farklı milletlerden oluştuğundan Milli birlik kuramamışlardır ve yıkılmalarında etkili olmuştur
BUYUK SELCUKLU DEVLETİ (1040–1157)
Kurucusu Kınık boyundan Oğuzlardır Oğuzların kurduğu Oğuz Yabgu Devletinde subaşı olan Selcuk Bey ayrılarak Kınık Boyu ile Cend şehrine yerleşti Saman oğullarının etkisi ile İslamiyet’i kabul ettiler Selcuk Beyin olmesinden sonra yerine gecen Arslan Yabgu Gazneli Mahmut tarafından esir edilmiştir Bunun uzerine yerine Tuğrul ve Cağrı gecti Gazneli Mahmut bir ordu gondermiş Tuğrul Bey bu orduyu yenerek Horasan’ı almış ve bağımsızlığını ilan etmiştir(1038) Ancak tarihciler 1040 Dandanakan Savaşını B Selcuklunun kuruluş tarihi olarak kabul etmiştir
DANDANAKAN SAVAŞI(1040)
Horasan icin Gazneliler ve Selcuklular arasında olmuş ve Selcuklular kazanmıştır
SONUCLARI
1Horasan Selcuklu hakimiyetine girdi
2B Selcuklu resmen kuruldu
3Gazneliler yıkılma surecine girdi
NOT: Tuğrul Bey İran’dan Rey şehrini almış bu da İran’ın etkisinde kalmasına neden olmuştur
PASİNLER SAVAŞI (1048)
Cağrı Bey 1018’de Anadolu’ya gelerek buranın yurt olabileceğini gormuş ve Dandanakan Savaşından sonra Anadolu’da fetihler başladı Bu fetihler sonucu Gurculer ile destekli Bizans’ı B Selcuklu Pasinler’de yendi
SONUCLARI
1B Selcuklunun Anadolu icin Bizans’la yaptığı ilk savaştır2Bizans Selcukluyu resmen tanımıştır
BAĞDAT SEFERLERİ
Abbasi Devletinin zayıflaması ve Şii Buveyh oğullarının baskısı sonucu halife Tuğrul Beyden yardım istemiş Tuğrul Bey 1055 ve 1057’de Bağdat’a iki sefer duzenlemiştir Buveyh oğullarına son vererek baskıyı kaldırmıştır
SONUCLARI
1Halife Tuğrul Beye ‘ Doğunun ve Batının Sultanı ‘unvanını vermiştir
2İslam aleminin koruyuculuğu B Selcukluya gecmiştir
ALPARSLAN DONEMİ (1064–1072)
Tuğrul Beyin olumunden sonra Horasan valisi Alparslan tahta gecti Nizamul Mulk’u vezir tayin etti Otoriteyi sağladı Gurcistan’ı kendine bağlamıştır Halifeye baskı yapan Fatımiler uzerine sefer yaparken Bizans’ın sefere cıktığını oğrenince Mısır seferini bırakıp Bizans’ı karşılamak icin Malazgirt’e yoneldi
MALAZGİRT SAVAŞI(1071)
Anadolu’ya yapılan akınların artması uzerine Bizans buyuk bir orduyla Malazgirt’e gelmiştir Alparslan Bizans ordusunu Malazgirt’te yenmiştir Antlaşma yapılmış fakat esir duşen Romen Diyojen’in yeni kral tarafından oldurulmesi nedeniyle uygulanamamıştır
SONUCLARI
1Anadolu kapıları Turklere acıldı
2Anadolu yeni yurt olarak kabul edildi
3–1071 Turk tarihinin başlangıcı olmuştur
4İlk Anadolu beylikleri ve Anadolu Selcuklu Devleti kuruldu
5İslam Dunyasındaki Bizans baskısı sona erdi6Bu savaştan sonra Haclı seferleri başladı
NOT: Malazgirt Savaşında Bizans ordusunda paralı asker olan Pecenekler B Selcuklu saflarına gecerek savaşın kazanılmasında etkili oldular Alparslan bir kale komutanı tarafından oldurulmuştur(1072)
MELİKŞAH DONEMİ (1072–1092)
Babası Alparslan olumunden sonra tahta gecti Selcuklunun en parlak donemidir Gurculeri yenerek Kafkaslarda Fatımileri yenerek Kudus ve Şam’da hakimiyet kurdu Anadolu’nun buyuk bir kısmını Selcuklulara bağladı Devrin sonlarında faaliyetlerini artıran Batıniler Vezir Nizamul Mulk’u oldurmuştur
BATINİ HAREKETİ
Kuran ayetlerini kendine gore yorumlayan ve gizli bir manasının olduğuna inanan sapık bir mezheptir İslam’a terstir Selcukluyu zayıflatmayı amaclamıştır Fatımiler desteklemiştir Lideri Hasan Sabbah’tır Melik şah’ın olumunden sonra taht kavgaları başlamış olan bu doneme Selcuklu tarihinde Fetret Devri denir Bu donemde Batıni faaliyetleri artmış Haclı Seferleri başlamıştır