Ilk Yardım Zehirlenme,
zehirlenme ilk yardım,
Ilk Destek Zehirlenmeler
Herhangi bir kimyasal, organik ya da fiziksel madde vücuda girdikten sonradan özelliğine kadar yerel veya genel hasar meydana getirerek, ölüme neden olabiliyorsa bu maddeye ZEHİR, olaya ise ZEHİRLENME denir
Yerel belirtiler:
Sokulan, ısırılan, temas eden yerde kızarıklık, şişlik, stres, sızı ve kaşıntı
Genel belirtiler:
Vücut ısısının yükselmesi (alev),
Tüm vücutta kızarıklık, döküntü, kaşıntı,
Solunum sıkıntısı, süratli ve güçsüz atan nabız,
Baş ağrısı, kulak çınlaması,
Halsizlik, kendinden geçme, artan bilinç kaybı,
Şok, ölüm
Zehir, vücuda bilerek (kasti) ya da bilinmeden(tesadüfen), dört yoldan alınabilir:
1Sindirim, 2Solunum, 3Cilt ve 4Kan yoluyla, elde etmek üzere
Sindirim Yolu Zehirlenmeleri
Ağız aracılığıyla alınan her türlü zehir etkisi yapan maddelerle meydana gelirler; bayat besinler, ilaçlar, alkol, korozif (brülör, tahriş edici) maddeler veya alerjik tesir yapan maddeler vb
İlkyardım:
* Eğer zehrin alınması üzerinden demin 30 dakika geçmemişse, o vakit kusturulur
KUSTURMAK İÇİN:
Tercih edilen kişinin kendi parmağı ile küçük dilini dolayısıyla da öğürme refleksini uyararak kusmasını sağlamaktır,
Sıcağa yakın ılık su içirerek de kusturma sağlanabilir (birey bardağı kendisi tutarak içmelidir! başka biri kadar içirilmemelidir!)
KUSTURULMAYACAK DURUMLAR:
Asit veya alkalik madde (korozif madde) taşıyan sıvılar içilmişse,
Petrol ürünleri içilmişse,
Bilinci kapalı ise
* Kusturulduktan sonra soğuk ya da sıcak olmayan su içirilir, kusturulmayacak durumlarda da yeniden su içirilir
* Hastaneye götürülür, bilhassa korozif madde içmiş şahısların mutlaka hastane tedavisine gereksinimleri vardır:
* Ne yapılacağına karar verilemeyen durumlarda mutlaka ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ aranmalıdır Merkez aranmadan önce aşağıdaki bilgiler toplanmalıdır:
Zehirlenme ne ile meydana geldi, kutu ya da prospektüs varsa yanınızda olmalı,
Kutudaki şişedeki arz ne dek kalmış, daha önce ne kadarmış, çevreye saçılmış mı?
Zehir ne vakit küskün, hastanın durumu nasıl?
GIDA ZEHİRLENMELERİ
Bakteri ya da bakteri salgıları (toksinleri ) ile oluşan zehirlenmelerdir Bulantıkusma, kramp biçiminde karın ağrısı ve ishal (diyare) ile seyrederler Bunlar:
SALMONELLA:
Kontamine (enfeksiyonla bulaşmış) et, süt ve yumurta ile bulaşır Yendikten 1224 saat daha sonra ani bulantıkusma, karın ağrısı, ishal ile kendini gösterir
Çare: Herhangi bir tedavisi yoktur 23 günde kendiliğinden geçer Antibiyotik verilmez
* Aşırı ishal ve kusmaya bağlı olarak dehidratasyon gelişmişse meşrubat şeyler verilerek kaybedilen sıvı yerine konur
* Yemek Yemek hazırlanırken kapların pak olmasına uyarı edilir ve iyi pişirilirse salmonella enfeksiyonu önlenebilir
STAFİLOKOK:
En sık rastlanan beslenme zehirlenmesidir Karbonhidratlı, sütlü ve şekerli yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülür Mesela: muhallebi, dondurma, mayonez gibi Yendikten 26 saat daha sonra bulantıkusma ile kendini gösterir (ishal nadiren görülür)
Tedavi: Herhangi bir tedavisi yoktur 46 saatte kendiliğinden geçer
Önlenebilmesi için; özellikle sütlü tatlılar ve kaynatılmadan pişirilen yemekler hazırlandıktan daha sonra uzun süre, fırında ya da ısıtma tepsilerinde bekletilmemelidir
CLOSTRİDİUM PERFRİNGENS:
Büyük miktarda hazırlanan yiyeceklerin oda ısısında, etkisiz buharda bekletilmesi ya da yeterince soğuk ortamda muhafaza edilmemesi sonucunda ürer Ya Da mikroorganizmanın bulaştığı balıklarla hastalık ortaya çıkar Yendikten 810 saat sonradan bulantı, karında kramp biçiminde sancı ve ishal ile kendini gösterir
Çare: 24 saate kadar kendiliğinden iyileşir
* Dehidratasyon kontrol altına alınır, hastaya, daha öncede bahsedildiği gibi bol değişken şeyler içirilir ve bu vesileyle tuzlu ve elektrolit kaybını yerine koymak için de bir bardak suya bir tedarik tuz ve yemek karbonatı konarak içirilir ya da bu amaçla kola, tuzlu ayran, meyve suları, maden suyu içirilebilir Muhtemel olduğunca bütün değişken kaybı bu içeceklerle karşılanmayıp suyla desteklenmelidir
İYİ YIKANMAMIŞ, YEMEK YEMEK KAZINTISI KALMIŞ KAPLAR GENELDE BESIN ZEHİRLENMESİNE YOL AÇAN EN MANÂLI FAKTÖRDÜR
Cl BOTULİNUM ( BOTULİSMUS ):
Genelllikle iyi konservelenmemiş yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülen en güvenli olmayan (hatta ölümcül) olan beslenme zehirlenmesidir Yenildikten 24 saat sonra belirtiler görülebilir İshal görülmez, kabızlık (konstipasyon) olabilir Botulismusta, sinirlerden kaslara dışarı giden uyarılar engellenmekte ve bunun sonucunda şiddetli halsizlik, paralizi (güç kaybı) ve vefat görülebilmektedir
Belirtileri:
Ağız ve boğaz kuru ve ağrılıdır,
Kişi gözlerini odaklamada güçlük çeker (çift görme, flu görme olabilir)
Bitkinlik, yutma ve söylev güçlüğü
Halsizlik ya da zorlama kaybı
Göz hareketlerinde kısıtlılık, göz bebeklerinde genişleme
Solunum kaslarında paralizi, solunum güçlüğü
Konuşamama, başın ön kısmında hissedilen baş ağrısı
İlkyardım:
* ABC teftiş edilir ve devamlılığı sağlanır
* Olanak varsa oksijen verilir
* Gerekiyorsa suni solunum yapılır
* Şimdi hastaneye götürülmelidir Mutlaka antitoksin yapılması gerekir
DEHİDRATASYON: Aşırı kusma ve ishal sonucu, vücuttan artı miktarda sıvı ve elektrolit kaybı olur Buna bağlı olarak cilt, dudaklar ve dil kurur Cildin kuruluğunu anlamak üzere el üzerindeki cilt, baş parmak ve sinyâl parmağı arasında tutulur, bırakıldığında deri hemen eski halini alıyorsa o zaman sorun yoktur, eğer eski halini alma süresi uzuyorsa, o zaman fazla miktarda değişken kaybı vardır ve hemen çare edilmezse hipovolemik şok gelişebilir
Solunum Yolu Zehirlenmeleri
Tüp gaz, egzoz gazı (karbonmonoksit), duman ve öteki zehirli gazların solunması sonucunda görülür Bilhassa renksiz ve kokusuz zehirli gazlarla meydana gelen zehirlenmelerde kişide görülen belirtilerin saptanması yaşam kurtaracaktır
Belirtileri:
Baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, kendinden geçme, bulantıkusma, deride renk değişimi
İlkyardım:
* Ilk Kez kaynak kapatılır, havalandırma sağlanır, birey pak havaya çıkartılır
* Yüzüne su serpilebilir, kolları açılıp kapatılabilir,
* Gerekiyorsa suni solunum ve kalp masajı yapılır,
* Mutlaka hastaneye götürülür
Deri Yolu Zehirlenmeleri
Kremler, tozlar, sıvılar ile bağlantı sonucu, ya da ısırma, sokma, enjeksiyon ile meydana kazanç Etkilenme durumuna göre yerel ya da genel belirtiler görülebilir
İlkyardım:
* Faktör madde krem veya toz şeklindeyse, bol akan su ile yıkanır; bere varsa üzeri mikropsuz gazlı bezle kapatılır
* Yerel belirtiler artan bir şekilde yayılıyor ve genel belirtiler görülüyorsa, kişi anında bir sağlık durumu kuruluşuna götürülür (Kişide gelişmekte olan alerjik şoka aleyhinde afiyet kuruluşunda semptomatik çare uygulanmalıdır, aksi halde kişi kaybedilebilir Hastaneye götürürken bilinç kapanırsa koma pozisyonu verilir veya ABC nin devamlılığı sağlanır)
Kedi ve Köpek Isırmaları: KUDUZ tehlikesi vardır Bu gibi durumlarda ısırılan yer ilk önce bol su ile sabunlanıp köpürtülerek asgari 5 dakika yıkanır
Aşı yaptırılır Mümkünse hayvan gözetim aşağıda tutulur, eğer 10 gün içinde ölürse aşıya devam edilir, 10 günü geçmesine karşın hayvan ölmemişse, aşıya gerek yoktur Hayvan bulunamamışsa, aşı mutlaka yaptırılmalıdır
Yılan Sokması: İki derin diş izi yılanın zehirli olduğunu gösterir Bu durumda sokulan yerin altından ve üstünden venöz turnike yapılarak, zehrin dolaşıma katılımı yavaşlatılır Ağzında yara ve çürük dişi olmayan bir kişi bere yerinden zehri emip tükürebilir Organ dingin halde ve sarkıtılarak tutulur Kişi olası olduğunca sakin tutulmaya çalışılmalıdır Hastaneye götürülmelidir ve tetanos aşısı yaptırılmalıdır
VENÖZ TURNİKE: Enli bez veya kravat, yılanın soktuğu yerin hemencecik altından ve üstünden bağlanır Ancak dolaşım engellenmeyecek şekilde bağlanmalıdır Bunun için bacakta ise ayak, kolda ise el parmaklarına bakılır morarma varsa, hemencecik gevşetilir
Akrep Sokması: Sokulan yere amonyak ya da su ile bulamaç yapılmış yemek yemek karbonatı sürülebilir Venöz turnike uygulanabilir Hastaneye götürülmelidir
Arı Sokması: Sabunlu su ile yıkanabilir ya da antiseptik ile silinebilir İğne çıkarılabilecek durumdaysa cımbızla çıkarılır somurtkan halde, zorlanmaz
Yerel belirtiler genel belirtilere dönüşüyorsa, süre kaybedilmeden hastaneye götürülmelidir
Deniz Kestanesi Batması: Bu durumda organ (başlıca but), yanmayacak şekilde dayanabileceği kadar (45° C) sıcak su içine daldırılarak, 2030 dakika (sancı dininceye) değin bekletilir Sıcak dikeni eritir
Denizanası Teması: Denizanası ve deniz şakayıklarının nematokist denilen vantuzlarındaki çengellerle cilde tutunurlar, bunların zarar verilmeden uzaklaştırılması için: önce içki (ya da sirke ya da deniz suyu) ile yıkanır, sonra üstüne pudra ekilir, varsa çiğ et konarak yumuşatılır ve bıçağın tersi ya da tahta çubukla deriden sıyrılır veya o kısım ilk elden musluk suyu ile yıkanabilir; tatlı su vantuzları patlatacağından birey rahatlayacaktır
Yurt dışarıya böcek sokmaları sebebiyle anaflaktik şok dediğimiz alerjinin ağır seyrettiği kişilerde bu seyri rahatlatmak üzere yanlarında taşıyabilecekleri alerji kutusu (kiti, seti) vardır Doktor göre önerilen ve yapabilme eğitimini alan kişiler, böcek soktuğunda, anında enjektördeki hazır ilacı kendileri yaparak ve hapı alarak durumlarının kötüleşmesini önleyebiliyorlar
özel baskı acilveilkyardimcom *
zehirlenme ilk yardım,
Ilk Destek Zehirlenmeler
Herhangi bir kimyasal, organik ya da fiziksel madde vücuda girdikten sonradan özelliğine kadar yerel veya genel hasar meydana getirerek, ölüme neden olabiliyorsa bu maddeye ZEHİR, olaya ise ZEHİRLENME denir
Yerel belirtiler:
Sokulan, ısırılan, temas eden yerde kızarıklık, şişlik, stres, sızı ve kaşıntı
Genel belirtiler:
Vücut ısısının yükselmesi (alev),
Tüm vücutta kızarıklık, döküntü, kaşıntı,
Solunum sıkıntısı, süratli ve güçsüz atan nabız,
Baş ağrısı, kulak çınlaması,
Halsizlik, kendinden geçme, artan bilinç kaybı,
Şok, ölüm
Zehir, vücuda bilerek (kasti) ya da bilinmeden(tesadüfen), dört yoldan alınabilir:
1Sindirim, 2Solunum, 3Cilt ve 4Kan yoluyla, elde etmek üzere
Sindirim Yolu Zehirlenmeleri
Ağız aracılığıyla alınan her türlü zehir etkisi yapan maddelerle meydana gelirler; bayat besinler, ilaçlar, alkol, korozif (brülör, tahriş edici) maddeler veya alerjik tesir yapan maddeler vb
İlkyardım:
* Eğer zehrin alınması üzerinden demin 30 dakika geçmemişse, o vakit kusturulur
KUSTURMAK İÇİN:
Tercih edilen kişinin kendi parmağı ile küçük dilini dolayısıyla da öğürme refleksini uyararak kusmasını sağlamaktır,
Sıcağa yakın ılık su içirerek de kusturma sağlanabilir (birey bardağı kendisi tutarak içmelidir! başka biri kadar içirilmemelidir!)
KUSTURULMAYACAK DURUMLAR:
Asit veya alkalik madde (korozif madde) taşıyan sıvılar içilmişse,
Petrol ürünleri içilmişse,
Bilinci kapalı ise
* Kusturulduktan sonra soğuk ya da sıcak olmayan su içirilir, kusturulmayacak durumlarda da yeniden su içirilir
* Hastaneye götürülür, bilhassa korozif madde içmiş şahısların mutlaka hastane tedavisine gereksinimleri vardır:
* Ne yapılacağına karar verilemeyen durumlarda mutlaka ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ aranmalıdır Merkez aranmadan önce aşağıdaki bilgiler toplanmalıdır:
Zehirlenme ne ile meydana geldi, kutu ya da prospektüs varsa yanınızda olmalı,
Kutudaki şişedeki arz ne dek kalmış, daha önce ne kadarmış, çevreye saçılmış mı?
Zehir ne vakit küskün, hastanın durumu nasıl?
GIDA ZEHİRLENMELERİ
Bakteri ya da bakteri salgıları (toksinleri ) ile oluşan zehirlenmelerdir Bulantıkusma, kramp biçiminde karın ağrısı ve ishal (diyare) ile seyrederler Bunlar:
SALMONELLA:
Kontamine (enfeksiyonla bulaşmış) et, süt ve yumurta ile bulaşır Yendikten 1224 saat daha sonra ani bulantıkusma, karın ağrısı, ishal ile kendini gösterir
Çare: Herhangi bir tedavisi yoktur 23 günde kendiliğinden geçer Antibiyotik verilmez
* Aşırı ishal ve kusmaya bağlı olarak dehidratasyon gelişmişse meşrubat şeyler verilerek kaybedilen sıvı yerine konur
* Yemek Yemek hazırlanırken kapların pak olmasına uyarı edilir ve iyi pişirilirse salmonella enfeksiyonu önlenebilir
STAFİLOKOK:
En sık rastlanan beslenme zehirlenmesidir Karbonhidratlı, sütlü ve şekerli yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülür Mesela: muhallebi, dondurma, mayonez gibi Yendikten 26 saat daha sonra bulantıkusma ile kendini gösterir (ishal nadiren görülür)
Tedavi: Herhangi bir tedavisi yoktur 46 saatte kendiliğinden geçer
Önlenebilmesi için; özellikle sütlü tatlılar ve kaynatılmadan pişirilen yemekler hazırlandıktan daha sonra uzun süre, fırında ya da ısıtma tepsilerinde bekletilmemelidir
CLOSTRİDİUM PERFRİNGENS:
Büyük miktarda hazırlanan yiyeceklerin oda ısısında, etkisiz buharda bekletilmesi ya da yeterince soğuk ortamda muhafaza edilmemesi sonucunda ürer Ya Da mikroorganizmanın bulaştığı balıklarla hastalık ortaya çıkar Yendikten 810 saat sonradan bulantı, karında kramp biçiminde sancı ve ishal ile kendini gösterir
Çare: 24 saate kadar kendiliğinden iyileşir
* Dehidratasyon kontrol altına alınır, hastaya, daha öncede bahsedildiği gibi bol değişken şeyler içirilir ve bu vesileyle tuzlu ve elektrolit kaybını yerine koymak için de bir bardak suya bir tedarik tuz ve yemek karbonatı konarak içirilir ya da bu amaçla kola, tuzlu ayran, meyve suları, maden suyu içirilebilir Muhtemel olduğunca bütün değişken kaybı bu içeceklerle karşılanmayıp suyla desteklenmelidir
İYİ YIKANMAMIŞ, YEMEK YEMEK KAZINTISI KALMIŞ KAPLAR GENELDE BESIN ZEHİRLENMESİNE YOL AÇAN EN MANÂLI FAKTÖRDÜR
Cl BOTULİNUM ( BOTULİSMUS ):
Genelllikle iyi konservelenmemiş yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülen en güvenli olmayan (hatta ölümcül) olan beslenme zehirlenmesidir Yenildikten 24 saat sonra belirtiler görülebilir İshal görülmez, kabızlık (konstipasyon) olabilir Botulismusta, sinirlerden kaslara dışarı giden uyarılar engellenmekte ve bunun sonucunda şiddetli halsizlik, paralizi (güç kaybı) ve vefat görülebilmektedir
Belirtileri:
Ağız ve boğaz kuru ve ağrılıdır,
Kişi gözlerini odaklamada güçlük çeker (çift görme, flu görme olabilir)
Bitkinlik, yutma ve söylev güçlüğü
Halsizlik ya da zorlama kaybı
Göz hareketlerinde kısıtlılık, göz bebeklerinde genişleme
Solunum kaslarında paralizi, solunum güçlüğü
Konuşamama, başın ön kısmında hissedilen baş ağrısı
İlkyardım:
* ABC teftiş edilir ve devamlılığı sağlanır
* Olanak varsa oksijen verilir
* Gerekiyorsa suni solunum yapılır
* Şimdi hastaneye götürülmelidir Mutlaka antitoksin yapılması gerekir
DEHİDRATASYON: Aşırı kusma ve ishal sonucu, vücuttan artı miktarda sıvı ve elektrolit kaybı olur Buna bağlı olarak cilt, dudaklar ve dil kurur Cildin kuruluğunu anlamak üzere el üzerindeki cilt, baş parmak ve sinyâl parmağı arasında tutulur, bırakıldığında deri hemen eski halini alıyorsa o zaman sorun yoktur, eğer eski halini alma süresi uzuyorsa, o zaman fazla miktarda değişken kaybı vardır ve hemen çare edilmezse hipovolemik şok gelişebilir
Solunum Yolu Zehirlenmeleri
Tüp gaz, egzoz gazı (karbonmonoksit), duman ve öteki zehirli gazların solunması sonucunda görülür Bilhassa renksiz ve kokusuz zehirli gazlarla meydana gelen zehirlenmelerde kişide görülen belirtilerin saptanması yaşam kurtaracaktır
Belirtileri:
Baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, kendinden geçme, bulantıkusma, deride renk değişimi
İlkyardım:
* Ilk Kez kaynak kapatılır, havalandırma sağlanır, birey pak havaya çıkartılır
* Yüzüne su serpilebilir, kolları açılıp kapatılabilir,
* Gerekiyorsa suni solunum ve kalp masajı yapılır,
* Mutlaka hastaneye götürülür
Deri Yolu Zehirlenmeleri
Kremler, tozlar, sıvılar ile bağlantı sonucu, ya da ısırma, sokma, enjeksiyon ile meydana kazanç Etkilenme durumuna göre yerel ya da genel belirtiler görülebilir
İlkyardım:
* Faktör madde krem veya toz şeklindeyse, bol akan su ile yıkanır; bere varsa üzeri mikropsuz gazlı bezle kapatılır
* Yerel belirtiler artan bir şekilde yayılıyor ve genel belirtiler görülüyorsa, kişi anında bir sağlık durumu kuruluşuna götürülür (Kişide gelişmekte olan alerjik şoka aleyhinde afiyet kuruluşunda semptomatik çare uygulanmalıdır, aksi halde kişi kaybedilebilir Hastaneye götürürken bilinç kapanırsa koma pozisyonu verilir veya ABC nin devamlılığı sağlanır)
Kedi ve Köpek Isırmaları: KUDUZ tehlikesi vardır Bu gibi durumlarda ısırılan yer ilk önce bol su ile sabunlanıp köpürtülerek asgari 5 dakika yıkanır
Aşı yaptırılır Mümkünse hayvan gözetim aşağıda tutulur, eğer 10 gün içinde ölürse aşıya devam edilir, 10 günü geçmesine karşın hayvan ölmemişse, aşıya gerek yoktur Hayvan bulunamamışsa, aşı mutlaka yaptırılmalıdır
Yılan Sokması: İki derin diş izi yılanın zehirli olduğunu gösterir Bu durumda sokulan yerin altından ve üstünden venöz turnike yapılarak, zehrin dolaşıma katılımı yavaşlatılır Ağzında yara ve çürük dişi olmayan bir kişi bere yerinden zehri emip tükürebilir Organ dingin halde ve sarkıtılarak tutulur Kişi olası olduğunca sakin tutulmaya çalışılmalıdır Hastaneye götürülmelidir ve tetanos aşısı yaptırılmalıdır
VENÖZ TURNİKE: Enli bez veya kravat, yılanın soktuğu yerin hemencecik altından ve üstünden bağlanır Ancak dolaşım engellenmeyecek şekilde bağlanmalıdır Bunun için bacakta ise ayak, kolda ise el parmaklarına bakılır morarma varsa, hemencecik gevşetilir
Akrep Sokması: Sokulan yere amonyak ya da su ile bulamaç yapılmış yemek yemek karbonatı sürülebilir Venöz turnike uygulanabilir Hastaneye götürülmelidir
Arı Sokması: Sabunlu su ile yıkanabilir ya da antiseptik ile silinebilir İğne çıkarılabilecek durumdaysa cımbızla çıkarılır somurtkan halde, zorlanmaz
Yerel belirtiler genel belirtilere dönüşüyorsa, süre kaybedilmeden hastaneye götürülmelidir
Deniz Kestanesi Batması: Bu durumda organ (başlıca but), yanmayacak şekilde dayanabileceği kadar (45° C) sıcak su içine daldırılarak, 2030 dakika (sancı dininceye) değin bekletilir Sıcak dikeni eritir
Denizanası Teması: Denizanası ve deniz şakayıklarının nematokist denilen vantuzlarındaki çengellerle cilde tutunurlar, bunların zarar verilmeden uzaklaştırılması için: önce içki (ya da sirke ya da deniz suyu) ile yıkanır, sonra üstüne pudra ekilir, varsa çiğ et konarak yumuşatılır ve bıçağın tersi ya da tahta çubukla deriden sıyrılır veya o kısım ilk elden musluk suyu ile yıkanabilir; tatlı su vantuzları patlatacağından birey rahatlayacaktır
Yurt dışarıya böcek sokmaları sebebiyle anaflaktik şok dediğimiz alerjinin ağır seyrettiği kişilerde bu seyri rahatlatmak üzere yanlarında taşıyabilecekleri alerji kutusu (kiti, seti) vardır Doktor göre önerilen ve yapabilme eğitimini alan kişiler, böcek soktuğunda, anında enjektördeki hazır ilacı kendileri yaparak ve hapı alarak durumlarının kötüleşmesini önleyebiliyorlar
özel baskı acilveilkyardimcom *