İnsulin direnci son 20 yılda obezitenin (şişmanlık) salgın bir hastalık gibi arttığı bu dönemde en çok karşılaştığımız konulardan ve sorunlardan birisidir.
İnsulin direnci nedir? Vücudumuzdaki tüm organ ve sistemlerin enerji ihtiyacı glikoz yani şekerden sağlanır. Dokularımızın glikozu kullanabilmesi için pankreas bezinden salgılanan insülin denilen bir hormona ihtiyaç vardır. İnsulin glikozun dokulara geçişini sağlar.
Aşırı karbonhidrat tüketimi (başlıcaları şekerli ve unlu gıdalar, mısır, pirinç ve patates), hareketsizlik, bel çevresinin artması ve ailesinde Tip 2 Diyabet öyküsü olan kişilerde glikozun kullanılabilmesi için pankreas aşırı insülin üretmek zorunda kalmaktadır. Bu süreç sürekli olursa ve engellenmezse insülin direncine ait semptomlar, şikayetler ve sonunda hastalıklar görülmeye başlanır.
İnsulin direnci olan hastaların ne tür yakınmaları olur? İnsulin direnci yüksek olan kişilerde doygunluk hissinde azalma olur çok çabuk acıkma meydana gelir. Özellikte tatlı ve karbonhidratlı gıdalara karşı istek artar. Geceleri acıkma hissi ile uyanıp kendilerini mutfakta buzdolabının karşısında bir şeyler yerken bulurlar. Bazı kişilerde yemeklerden sonra uyku bastırması, yorgunluk hissi olabilir. Kimi hastalarda özellikle karbonhidratlı gıdalardan sonra ellerde titreme, çarpıntı ve terleme gibi hipoglisemi yani şeker düşmesine (hipoglisemi) yol açan tablolar da görülebilir.
İnsulin direncinin fiziksel bulgusu özellikle bel ve göbek çevresi genişliğinde artma önemli bir klinik tablodur. Ağır durumlarda ensede, kıvrım bölgelerinde ve koltuk altında kadifemsi bir kirli bir cilt görünümü olur. Buna “acantosis nigricans” denir (Resim 1). Ayrıca yine bu bölgelerde et beni tarzında ciltte benler ortaya çıkmaya başlar. Ayrıca kadın hastalarda tüylenmelerde artış ta görülebilir.
İnsulin direnci tedavi edilmez ise sonuçları neler olabilir? İnsulin direnci olan hastalarda zaman içerisinde kilo vermesi oldukça zorlaşır. Pankreas yorgunluğu gelişeceğinden ilerleyen dönemlerde şeker yüksekliği hastalığı “Tip 2 Diyabetes Mellitus” ortaya çıkar. Ayrıca trigliserid yüksekliği, hipertansiyon gibi metabolik sorunlarda görülmeye başlar. Bunların sonucu kalp hastalığı gibi hayatı tehdit eden sorunlarla karşılaşılır. Aslında insülin direnci sonucunda birçok metabolik rahatsızlık bir arada görülebildiği için bu duruma “Metabolik Sendrom” adı verilmiştir.
İnsulin Direnci sendromu geri döndürülebilir mi? Bazı özel ailesel sendromik durumlar dışında temel sorun obezitedir. Bazı kişilerde obezite olmadan da insülin direnci olabilir. Eğer hastalarımız ideal kilolarına dönebilirler ise insulin direncin yenebilirler. Bu yüzden kilo vermek için tüm yöntemlerin uygulanması ve ideal kiloya ulaşmak gerekmektedir.
İlk olarak sağlıklı beslenme ilkelerini kazanmak ve sürekli bu beslenmeyi uygulamak gerekmektedir. Toplumumuz maalesef karbonhidrat içeriği açısından çok yüksek oranda beslenmektedir. Un, mısır, pirinç, patates gibi ürünler gereğinden fazla tüketilmekte, günlük besin ihtiyaçlarımızın %80’ini bu ürünlerle sağlamaktayız. İnsulin direnci olan kişiler karbonhidrat ağırlıklı beslenmeyi azaltmalılar. Sağlıklı beslenme açısından mutlaka profesyonel destek almalılar.
İkinci olarak insülin direncini azaltmada en etkin yöntemlerden biriside düzenli egzersiz alışkanlığı kazanmaktır. Herkesin yapabileceği düzenli bir spor alışkanlığı kazanılmalıdır. Ev işi yapmak, çocuklarla uğraşmak gibi aktiviteler spor olarak değerlendirilemez. Spor en az hafta 4 kez olmak şartı ile 30-45 dakika süren aktiviteler olmalıdır. Bu aktiviteleri kişinin yaşı, sosyal durumuna göre ayarlamalıdır. Düzenli yürüyüş, hafif tempoda koşu, yüzme, bisiklete binme gibi aktivitelerin yapılması insülin direncini azaltmada çok etkin bir yöntemdir.
Düzenli uyku diğer dikkat edilmesi gereken konulardan birisidir. Gece uykusu 6-8 saat arasında olmalıdır. Geç yatmalar, geç saatte uyanmalar vücudun biyolojik saatinde bozukluklara yol açarak insülin direncine olumsuz katkıya yol açabilir.
Son olarak, insulin direnci azaltmak için elimizde değişik ilaç alternatifleri bulunmaktadır. Bu tür yakınmaları olan kişilerde tetkik ve muayene sonrasında takip eden hekimin uygulayacağı ilaç tedavisi de insülin direncini azaltmada ve geri döndürmede ekstra katkı sağlayacaktır.
Sağlıklı günler dilerim.