İranın temel ozellikleri
İran hakkında genel bilgiler
İranın Ozellikleri
İranın temel ozellikleri nelerdir
Coğrafi Verileri
Konum: Orta Doğu'da, Umman Korfezi ve Basra Korfezi ve Hazar Denizi kıyısında, Irak ve Pakistan arasında yer almaktadır
Coğrafi konumu: 32 00 Kuzey enlemi, 53 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Orta Doğu
Yuzolcumu: 1648 milyon km²
Sınırları: toplam: 5,440 km
sınır komşuları: Afganistan 936 km, Ermenistan 35 km, Azerbaycan sınırı 432 km, Azerbaycan Nahcıvan sınırı 179 km, Irak 1,458 km, Pakistan 909 km, Turkiye 499 km, Turkmenistan 992 km
Sahil şeridi: 2,440 km
İklimi: Hazar Denizi kıyısında subtropikal iklim hakimdir Ulke genelinde bozkır iklimi etkisini gosterir
Arazi yapısı: Arazi engebeli, dağlarla cevrili, yuksektir; orta kısımlarda col ve dağ havzaları vardır; kıyılarda ovalar yer alır
Deniz seviyesinden yuksekliği: en alcak noktası: Hazar Denizi 28 m
en yuksek noktası: Kuhe Damavand 5,671 m
Doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, komur, krom, bakır, demir, kurşun, manganez, cinko, sulfur
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %978
ekinler: %129
diğer: %8893 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 76,500 km²(2003 verileri)
Doğal afetler: Periyodik kuraklıklar, su baskınları, kum fırtınaları, depremler
Nufus Bilgileri
Nufus: 68,688,433 (Temmuz 2006 verileri)
Nufus artış oranı: %11 (2006 verileri)
Multeci oranı: 048 multeci1,000 nufus (2006 tahmini)
Bebek olum oranı: 403 olum1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat suresi: Toplam nufus: 7026 yıl
erkeklerde: 6886 yıl
kadınlarda: 7174 yıl (2006 verileri)
Ortalama cocuk sayısı: 18 cocuk1 kadın (2006 tahmini)
HIVAIDS hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %001 den az (2001 verileri)
Ulus: İranlı
Nufusun etnik dağılımı: Persler %51, Azeriler %24, Gilaki ve Mazandarani %8, Kurt %7, Arap %3, Lur %2, Baloch %2, Turkmen %2, diğer %1
Din: Şii Musluman %89, Sunni Musluman %10, Zerduştcu, Musevi, Hıristiyan ve Bahai %1
Diller: Persce ve Pers Lehceleri %58, Turkce ve Turk lehceleri %26, Kurtce %9, Lurice %2, Balocice %1, Arapca %1, Turkce %1, diğer %2
Okur yazar oranı: 15 yaş ve uzeri icin veriler
toplam nufusta: %794
erkekler: %856
kadınlar: %73 (2003 verileri)
Yonetimi
Ulke adı: Resmi tam adı: İran İslam Cumhuriyeti
kısa şekli : İran
Yerel tam adı: Jomhuriye Eslamiye İran
yerel kısa şekli: İran
ingilizce: Iran
Yonetim bicimi: Şeriat Cumhuriyeti
Başkent: Tahran
İdari bolumler: 28 eyalet; Ardabil, Azarbayjane Gharbi, Azarbayjane Sharqi, Bushehr, Chahar Mahall va Bakhtiari, Esfahan, Fars, Gilan, Golestan, Hamadan, Hormozgan, Ilam, Kerman, Kermanshah, Khorasan, Khuzestan, Kohgiluyeh va Buyer Ahmad, Kordestan, Lorestan, Markazi, Mazandaran, Qazvin, Qom, Semnan, Sistan va Baluchestan, Tahran, Yazd, Zanjan
Bağımsızlık gunu: 1 Nisan 1979
Milli bayram: Cumhuriyet Gunu, 1 Nisan (1979)
Uye olduğu uluslararası orgut ve kuruluşlar: CCC, CP, ECO (Ekonomik İşbirliği Orgutu), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Orgutu), G19, G24, G77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Orgutu), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICRM (Uluslararası Kızılhac ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhac ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Orgutu), ILO (Uluslarası Calışma Orgutu), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Orgutu), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomunikasyon ve Uydu Orgutu), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (gozlemci), ISO (Uluslararası Standartlar Orgutu), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Orgutu), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OPEC (Petrol İhrac Eden Ulkeler Teşkilatı), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (EğitimBilim ve Kultur Orgutu), UNHCR (BM Multeciler Yuksek Komiserliği), UNIDO (Endustriyel Kalkınma Orgutu), UPU (Dunya Posta Birliği), WCL (Dunya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dunya İşci Sendikaları Federasyonu), WHO (Dunya Sağlık Orgutu), WMO (Dunya Meteoroloji Orgutu), WToO (Dunya Turizm Orgutu)
Ekonomik Gostergeler
GSYİH: Satınalma Gucu paritesi 6104 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH reel buyume: %5 (2006 verileri)
GSYİH sektorel bileşim: tarım: %112
endustri: %417
hizmet: %471 (2006 verileri)
Enflasyon oranı (tuketici fiyatlarında): %32 (2006 verileri)
İş gucu: 2436 milyon (2006)
Sektorlere gore işgucu dağılımı: tarım %30, endustri %25, hizmet %45 (2001 verileri)
İşsizlik oranı: %112 (2004 verileri)
Endustri: petrol, petrokimyasallar, tekstil, cimento ve diğer yapı malzemeleri, gıda urunleri, metal sanayi, silahlandırma
Endustrinin buyume oranı: %32 (2006)
Elektrik uretimi: 1557 milyar kWh (2004)
Elektrik tuketimi: 1451 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 1837 milyar kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 217 milyar kWh (2004)
Tarım urunleri: Buğday, pirinc, diğer hububat, şeker pancarı, meyveler, fındık, pamuk, sut urunleri, yun, havyar
İhracat: 6318 milyar $ (2006 verileri)
İhracat urunleri: petrol %80, halı, meyve ve fındık, demir celik, kimyasallar
İhracat ortakları: Japonya %169, Cin %112, İtalya %59, Guney Kore %58, Turkiye %57, Hollanda %46, Fransa %44, Guney Afrika %41, Tayvan %41 (2005)
İthalat: 4548 milyar $ (2006 verileri)
İthalat urunleri: Endustriyel hammaddeler ve ara maddeler, yatırım malları, gıda urunleri, diğer tuketim malları, teknik hizmetler, askeri urunler
İthalat ortakları: Almanya %139, BAE %84, Cin %83, İtalya %71, Fransa %63, Guney Kore %54, Rusya %49 (2005)
Dış borc tutarı: 148 milyar $ (2006 verileri)
Para birimi: İran Riyalı (IRR)
Para birimi kodu: IRR
Mali yıl: 21 Mart 20 Mart
İletişim Bilgileri
Kullanılan telefon hatları: 18986 milyon (2005)
Telefon kodu: 98
Radyo yayın istasyonları: AM 72, FM 5, kısa dalga 5 (1998)
Radyolar: 17 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 28 (1997)
Televizyonlar: 461 milyon (1997)
Internet kısaltması: ir
Internet servis sağlayıcıları: 8 (2000)
Internet kullanıcıları: 75 milyon (2005)
Ulaşım ve Taşımacılık
Demiryolları: 7,256 km(2005)
Karayolları: 179,388 km(2003 verileri)
Su yolları: 850 km
Boru hatları: kondens 7 km; kondensgaz 397 km; doğal gaz 17,099 km; kikit petrol gazı 570 km; ham petrol 8,521 km; petrol urunleri 7,808 km(2006)
Hava alanları: 321 (2006 verileri)
Helikopter alanları: 15 (2006 verileri)
Nesi Meşhur:
El Dokuması İpek, Tebriz, Isfehan, Şiraz Halıları, Cam ve Gumuş İşciliği, Petrol Yatakları, Havyar, Tahran, İsfehan, Tebriz, Şiraz, Kum ve Meşhed şehirleri, Elbruz Dağı, Zerduştluk, Bahailik Dinleri, Pehlevi Hanedanı, Humeyni, Minyatur resimleri, Seramik işlemeciliği, Hafız, Eşref, Hayyam ve Nizamilmulk gibi yazarları
İran hakkında genel bilgiler
İranın Ozellikleri
İranın temel ozellikleri nelerdir
Coğrafi Verileri
Konum: Orta Doğu'da, Umman Korfezi ve Basra Korfezi ve Hazar Denizi kıyısında, Irak ve Pakistan arasında yer almaktadır
Coğrafi konumu: 32 00 Kuzey enlemi, 53 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Orta Doğu
Yuzolcumu: 1648 milyon km²
Sınırları: toplam: 5,440 km
sınır komşuları: Afganistan 936 km, Ermenistan 35 km, Azerbaycan sınırı 432 km, Azerbaycan Nahcıvan sınırı 179 km, Irak 1,458 km, Pakistan 909 km, Turkiye 499 km, Turkmenistan 992 km
Sahil şeridi: 2,440 km
İklimi: Hazar Denizi kıyısında subtropikal iklim hakimdir Ulke genelinde bozkır iklimi etkisini gosterir
Arazi yapısı: Arazi engebeli, dağlarla cevrili, yuksektir; orta kısımlarda col ve dağ havzaları vardır; kıyılarda ovalar yer alır
Deniz seviyesinden yuksekliği: en alcak noktası: Hazar Denizi 28 m
en yuksek noktası: Kuhe Damavand 5,671 m
Doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, komur, krom, bakır, demir, kurşun, manganez, cinko, sulfur
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %978
ekinler: %129
diğer: %8893 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 76,500 km²(2003 verileri)
Doğal afetler: Periyodik kuraklıklar, su baskınları, kum fırtınaları, depremler
Nufus Bilgileri
Nufus: 68,688,433 (Temmuz 2006 verileri)
Nufus artış oranı: %11 (2006 verileri)
Multeci oranı: 048 multeci1,000 nufus (2006 tahmini)
Bebek olum oranı: 403 olum1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat suresi: Toplam nufus: 7026 yıl
erkeklerde: 6886 yıl
kadınlarda: 7174 yıl (2006 verileri)
Ortalama cocuk sayısı: 18 cocuk1 kadın (2006 tahmini)
HIVAIDS hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %001 den az (2001 verileri)
Ulus: İranlı
Nufusun etnik dağılımı: Persler %51, Azeriler %24, Gilaki ve Mazandarani %8, Kurt %7, Arap %3, Lur %2, Baloch %2, Turkmen %2, diğer %1
Din: Şii Musluman %89, Sunni Musluman %10, Zerduştcu, Musevi, Hıristiyan ve Bahai %1
Diller: Persce ve Pers Lehceleri %58, Turkce ve Turk lehceleri %26, Kurtce %9, Lurice %2, Balocice %1, Arapca %1, Turkce %1, diğer %2
Okur yazar oranı: 15 yaş ve uzeri icin veriler
toplam nufusta: %794
erkekler: %856
kadınlar: %73 (2003 verileri)
Yonetimi
Ulke adı: Resmi tam adı: İran İslam Cumhuriyeti
kısa şekli : İran
Yerel tam adı: Jomhuriye Eslamiye İran
yerel kısa şekli: İran
ingilizce: Iran
Yonetim bicimi: Şeriat Cumhuriyeti
Başkent: Tahran
İdari bolumler: 28 eyalet; Ardabil, Azarbayjane Gharbi, Azarbayjane Sharqi, Bushehr, Chahar Mahall va Bakhtiari, Esfahan, Fars, Gilan, Golestan, Hamadan, Hormozgan, Ilam, Kerman, Kermanshah, Khorasan, Khuzestan, Kohgiluyeh va Buyer Ahmad, Kordestan, Lorestan, Markazi, Mazandaran, Qazvin, Qom, Semnan, Sistan va Baluchestan, Tahran, Yazd, Zanjan
Bağımsızlık gunu: 1 Nisan 1979
Milli bayram: Cumhuriyet Gunu, 1 Nisan (1979)
Uye olduğu uluslararası orgut ve kuruluşlar: CCC, CP, ECO (Ekonomik İşbirliği Orgutu), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Orgutu), G19, G24, G77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Orgutu), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICRM (Uluslararası Kızılhac ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhac ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Orgutu), ILO (Uluslarası Calışma Orgutu), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Orgutu), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomunikasyon ve Uydu Orgutu), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (gozlemci), ISO (Uluslararası Standartlar Orgutu), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Orgutu), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OPEC (Petrol İhrac Eden Ulkeler Teşkilatı), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (EğitimBilim ve Kultur Orgutu), UNHCR (BM Multeciler Yuksek Komiserliği), UNIDO (Endustriyel Kalkınma Orgutu), UPU (Dunya Posta Birliği), WCL (Dunya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dunya İşci Sendikaları Federasyonu), WHO (Dunya Sağlık Orgutu), WMO (Dunya Meteoroloji Orgutu), WToO (Dunya Turizm Orgutu)
Ekonomik Gostergeler
GSYİH: Satınalma Gucu paritesi 6104 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH reel buyume: %5 (2006 verileri)
GSYİH sektorel bileşim: tarım: %112
endustri: %417
hizmet: %471 (2006 verileri)
Enflasyon oranı (tuketici fiyatlarında): %32 (2006 verileri)
İş gucu: 2436 milyon (2006)
Sektorlere gore işgucu dağılımı: tarım %30, endustri %25, hizmet %45 (2001 verileri)
İşsizlik oranı: %112 (2004 verileri)
Endustri: petrol, petrokimyasallar, tekstil, cimento ve diğer yapı malzemeleri, gıda urunleri, metal sanayi, silahlandırma
Endustrinin buyume oranı: %32 (2006)
Elektrik uretimi: 1557 milyar kWh (2004)
Elektrik tuketimi: 1451 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı: 1837 milyar kWh (2004)
Elektrik ithalatı: 217 milyar kWh (2004)
Tarım urunleri: Buğday, pirinc, diğer hububat, şeker pancarı, meyveler, fındık, pamuk, sut urunleri, yun, havyar
İhracat: 6318 milyar $ (2006 verileri)
İhracat urunleri: petrol %80, halı, meyve ve fındık, demir celik, kimyasallar
İhracat ortakları: Japonya %169, Cin %112, İtalya %59, Guney Kore %58, Turkiye %57, Hollanda %46, Fransa %44, Guney Afrika %41, Tayvan %41 (2005)
İthalat: 4548 milyar $ (2006 verileri)
İthalat urunleri: Endustriyel hammaddeler ve ara maddeler, yatırım malları, gıda urunleri, diğer tuketim malları, teknik hizmetler, askeri urunler
İthalat ortakları: Almanya %139, BAE %84, Cin %83, İtalya %71, Fransa %63, Guney Kore %54, Rusya %49 (2005)
Dış borc tutarı: 148 milyar $ (2006 verileri)
Para birimi: İran Riyalı (IRR)
Para birimi kodu: IRR
Mali yıl: 21 Mart 20 Mart
İletişim Bilgileri
Kullanılan telefon hatları: 18986 milyon (2005)
Telefon kodu: 98
Radyo yayın istasyonları: AM 72, FM 5, kısa dalga 5 (1998)
Radyolar: 17 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 28 (1997)
Televizyonlar: 461 milyon (1997)
Internet kısaltması: ir
Internet servis sağlayıcıları: 8 (2000)
Internet kullanıcıları: 75 milyon (2005)
Ulaşım ve Taşımacılık
Demiryolları: 7,256 km(2005)
Karayolları: 179,388 km(2003 verileri)
Su yolları: 850 km
Boru hatları: kondens 7 km; kondensgaz 397 km; doğal gaz 17,099 km; kikit petrol gazı 570 km; ham petrol 8,521 km; petrol urunleri 7,808 km(2006)
Hava alanları: 321 (2006 verileri)
Helikopter alanları: 15 (2006 verileri)
Nesi Meşhur:
El Dokuması İpek, Tebriz, Isfehan, Şiraz Halıları, Cam ve Gumuş İşciliği, Petrol Yatakları, Havyar, Tahran, İsfehan, Tebriz, Şiraz, Kum ve Meşhed şehirleri, Elbruz Dağı, Zerduştluk, Bahailik Dinleri, Pehlevi Hanedanı, Humeyni, Minyatur resimleri, Seramik işlemeciliği, Hafız, Eşref, Hayyam ve Nizamilmulk gibi yazarları