İranın Ozellikleri

İranın Ozellikleri nedir,İran'ın Ozellikleri
İranın fiziki Ozellikleri
İranın coğrafi Ozellikleri
İranın ekonomik Ozellikleri

İranın Ozellikleri

İran

imagesiraninozellikleri5b0aba7948c5b
iran bayrağı

DEVLETİN ADI: İran İslam Cumhuriyeti
BAŞŞEHRİ: Tahran
YUZOLCUMU: 1648000 km2
NUFUSU: 59570000
RESMİ DİLİ: Farsca
DİNİ: İslamiyet (Şii)
PARA BİRİMİ: Riyal

Asya ’nın batısında yer alan bir devlet Kuzeyinde Sovyetler Birliği ve Hazar Denizi, doğusunda Afganistan ve Pakistan, batısında Turkiye ve Irak, guneyinde Basra ve Umman korfezleri bulunur

Fiziki Yapı

İran ’ın buyuk bir bolumu yuksek ovalar ve geniş collerden meydana gelir Ulkenin yuksek bir ovadan meydana gelen bolumu kuzeyde Elbruz Dağları, guneybatıda ise Zağros Dağları ile sınırlıdır Bu ovanın merkezi iki buyuk colle kaplıdır Deşti Kebir (Tuz colu) ve Deşti Lut (Kum colu) tam bir coldur Yağışlı mevsimlerde dağlardan gelen seller tuzları getirerek Desti Kebir ’e bırakırlar, mevsim kuraklaşınca colun yuzeyinde bir tuz tabakası meydana gelir

İran topraklarının buyuk bir kısmı deniz seviyesinden 1000 m ’den daha yuksektir Kuzeyde 3000 m ’yi gecen Kuzey İran Sıradağları bulunur İran ’ın bu bolumunde Hazar Denizini İran ’ın ic bolgesindeki yaylalardan ayıran Elbruz Dağları 4000 m yuksekliğe kadar ulaşır Doğuya doğru bu dağlık alan alcalır ve daralır Elbruz Sıradağlarının batısında ise icinde, Rezaiye Golu ve havzasının bulunduğu azerbaycan dağlık bolgesi uzanır Rezaiye Golunun hemen doğusunda Tebriz Ovası yer alır Rezaiye Golunun en derin yeri 14 m, yuzolcumu ise 5000 km2dir İran ’ın guneyini cevreleyen sıradağlar, Guney İran Dağları adı altında toplanır İran ’da ayrıca bircok volkanik dağlar vardır Buyuk Kevir, yeryuzunun dibi en duz olan en geniş collerinden biridir Kuzistan Ovası, Mezopotamyanın bir uzantısıdır İran, buyuk ırmakları bulunmayan bir ulkedir Az olan akarsularından Karun, Akcay ve Karacay başlıcalarıdır

İklimi

İklim bakımından İran, birbirinden cok farklı bolgelerin bulunduğu bir ulkedir Hazar Denizine bakan kısımlar cok nemli ve daima yağışlıdır Bu bolge dışındaki butun İran toprakları astropikal kurak bolge icindedir

Hazar Denizinin kuzey kenarlarını ceviren Elbruz Dağlarının kuzeye bakan yamacları senede ortalama 10001500 mm ile bol yağış aldığından zengin ormanlarla kaplıdır Bu dağların eteklerinde sıralanmış bulunan dar kıyı ovaları cok nemlidir Guneyde iklim daha ılımandır ama, genelde belirgin bir sıcak soz konusudur İsfahan yılda ancak 120 mm yağış alır Yağmurlar genel olarak kış sonunda ve yaz ayları başlarında yağar Denizden yuksek dağlarla ayrılan ic ovalar yaz suresinde Akdenizde gorulen hava basıncı duşukluklerinden etkilenmezler Burada iklim yazları cok sıcak, kışları ise cok soğuktur

Tabii Kaynaklar

Bitki ortusu ve hayvanlar: İran ’ın dağlık yerleri ormanlarla kaplıdır Hazar Denizi kıyı bolgesinde Karadeniz bitki topluluğunu andıran gur bir orman ortusu meydana gelmiştir Bu kısımlarda ve yaylalarda yuksek bozkırlar geniş yer tutar İc bolgelerin cukur yerlerinde tuzlu bataklıklar ile col bozkırları ve kum colleri uzanır Vadiler boyunda ve sulanabilen verimli topraklarda ceşitli kultur bitkileri yetiştirilmektedir Kurak bolgelerde bunlar birer vaha gorunuşundedir

İran ormanlarında bugun az sayıda kaplan, leopar, kurt, ayı ve tilki bulunmaktadır Collerin cevresinde boş topraklarda ceylanlar yaşar Dağlık bolgelerde yaban kecileri ve ceşitli av kuşlarına rastlanır

Madenleri: İran maden bakımından zengindir Kuzey ve batı bolgelerinde komur, TahranSemnan kuzeyi ile Yezd ve Keran arasında demir yatakları, Damgan ’da altın, Anarak ’ta nikel yatakları vardır Ayrıca boksit, kurşun, antimon, kobalt, gumuş, kalay, bakır, kukurt ve tuz madenleri bulunmaktadır Horasan ’ın Turhis adlı mavimsi yeşilimsi mucevherleri unludur

İran ’ın en buyuk zenginliği petrol yataklarıdır İran dunya petrolunun % 6 ’sını sağlamaktadır

Nufus ve Sosyal Hayat

İran ’ın nufusu 59570000 olup, km2ye 20 kişi duşmektedir İran nufusunun % 20 ’si şehirlerde yaşar Halkın coğunluğu Farslardan meydana gelir Halkın % 60 ’ını Farslar, % 20 ’sini Turkler, % 10 ’unu Araplar, % 8 ’ini diğerleri ve % 2 ’sini Kurtler meydana getirir İran ’da 10 milyon civarında azeri Turku bulunmaktadır Halkın yarıdan coğu Şiidir Geri kalanın coğunluğu Sunni olup, hakimiyet Şiilerin elindedir İran ’da en yaygın dil Farscadır Ama nufusun yarısından fazlası Turkce, Arapca, Kurtce, Beluci ve Gılaki gibi ceşitli diller ve lehceler kullanır Kız ve erkek cocuklar icin eğitim mecburi olduğu halde, uzak koylerde bu gercekleştirilememektedir Ulkede 10 universite bulunmaktadır Başlıca şehirleri Tahran, Tebriz, Isfahan, Abadan ve Kum ’dur

Siyasi Hayat

İran ’da 1979 yılı başlarında, Humeyni ’nin duzenlediği hareketle Şehinşahlık duzenine son verilmiş ve bir İslam Cumhuriyeti kurulmuştur İdarede tamamen Şiilerin hakim olduğu İran ’da yonetim; meclis, bakanlar, başbakan ve cumhurbaşkanı ve velayeti fakih denilen on iki imamın temsilcisi sayılan dini lider tarafından yurutulur 1989 ’da yapılan anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanının konumu guclendirildi

Ekonomi

İran bir tarım ve hayvancılık ulkesidir Siyasi gelişmeler ekonominin gerilemesine yolacmış, milli gelirin duşmesine sebeb olmuştur

Tarım: Nufusun buyuk bir kısmı tarımla uğraşmaktadır İran ’ın yedide biri ekilebilir ve tarıma elverişlidir Tarım urunleri arasında en cok buğday ve arpa elde edilir Meyve ve sebzenin yanında pirinc, mercimek, nohut, şekerpancarı, soğan, pamuk, kavun, karpuz, dut ve tutun yetiştirilmektedir Kuzeydeki dar bir kıyı şeridinde sulamaya ihtiyac duyulmadan tarım yapılabilmekte, guneyde sulama kanalları vasıtasıyla hurma yetiştirilmektedir Ulkenin guney ve guneydoğusunda sulama işi onemli bir problemdir Bircok bolgede tarım eski usullere dayanılarak yapılmaktadır Bu yuzden tarımda istenilen netice alınamamaktadır

Hayvancılık: İran ekonomisinde hayvancılık onemli yer tutar En cok koyun beslenir Beslenen koyunların yunleri aranan ve cok değerli cinstendir Genellikle dağların yuksek otlaklı yerlerinde ve yaylasında hayvancılık yapılır Koyundan sonra en cok sığır beslenir Hazar Denizinde balıkcılık yapılmaktadır Buradan mersin balığı ve havyar elde edilir

Endustri: Modern sanayi İran ’da cok az gelişmiştir İşletmeye elverişli yataklar bulunmasına rağmen az miktarda komur, demir filizi, kurşun, nikel, bakır cıkarılmaktadır Eskiden beri İran ’da onemli yer tutmuş olan halıcılık, dokumacılık ve deri işlemeciliği yanında, ceşitli endustri kolları da gelişmeye başlamıştır Dokuma, cimento, şeker fabrikaları, dokumculuk ve kimya endustri kolları bunlardan bazılarıdır İran ’ın en buyuk zenginlik ve enerji kaynağı petroldur Petrol işleme tesisleri, rafineriler İran ’ın gelişmekte olan sanayi tesislerinin başlıcalarıdır

İran ’da petrol yabancılar tarafından bulunmuş, onlar tarafından işlenmiş, 1951 yılında millileştirilmiştir Ceşitli merkezlerde cıkan petrol, dunyanın en buyuk petrol rafinerilerinden olan Abadan petrol rafinerisine borularla getirilmektedir

Ticaret: İran ithalattan cok ihracat yapan bir ulkedir İhrac ettiği urunlerin başında petrol gelmektedir Elde edilen petrolun %80 ’den fazlasını satmaktadır Diğer ihrac maddeleri pamuk, halı, meyve, pirinc, yun ve deridir İthal ettiği mallar arasında şeker, makinalar, dokumalar, celik, cay, motorlu taşıtlar bulunmaktadır

Ulaşım: İran ’da 12000 kilometrelik karayolu ve 4601 kilometrelik bir demir yolu şebekesi bulunmaktadır

Başlıca limanları Abadan, Hurremşah, Basra Korfezinde bulunmaktadır Hazar Denizinde ise, Benderşah ve Bender Pehlevi de onemli limanları arasındadır Tahran ve Abadan ’da milletlerarası havaalanları vardır