Iş kanunu nedir
Meslek kanunu maddeleri
Iş kanunu hükümleri
Maksat ve kapsam
MADDE 1 Madde 1 Bu Kanunun amacı işverenler ile bir meslek sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin egzersiz şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir
Bu Kanun, 4 üncü Maddedeki istisnalar dıştan kalan tüm işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile patron vekillerine ve işçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır
İşyerleri, işverenler, patron vekilleri ve işçiler, 3 üncü maddedeki bildirim gününe bakılmaksızın bu Kanun hükümleri ile alt olurlar
Tanımlar
MADDE 2 Bir meslek sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yoksa tüzel kişiliği olmayan kurum
ve kuruluşlara işveren, emekçi ile patron arasında kurulan ilişkiye meslek ilişkisi denir Patron tarafından mülk veya hizmet üretmek nedeniyle maddî olan ve
olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime dükkan denir
İşverenin işyerinde ürettiği mal ya da hizmet ile özellik yönünden bağlılığı bulunan ve benzer yönetim aşağı örgütlenen yerler (işyerine yan
yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, ceset ve meslekî eğitim ve avlu gibi öteki eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır
Dükkan, işyerine ast yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan meslek organizasyonu kapsamında bir bütündür
Patron namına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde tahsis bölge kimselere işveren vekili denir Işveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşısında operasyon ve yükümlülüklerinden aracısız patron sorumludur
Bu Kanunda patron için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır Patron vekilliği sıfatı, işçilere tanınan adalet ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin asistan işlerinde ya da esas işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde meslek bölge ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer patron ile meslek aldığı patron aralarında kurulan ilişkiye belli başlı patrondaha alçak işveren ilişkisi denir Bu ilişkide esas işveren, daha aşağı işverenin işçilerine karşı o dükkan ile ilgili olarak bu Kanundan, meslek sözleşmesinden veya daha alçak işverenin taraf olduğu toplu meslek sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur
Asıl işverenin işçilerinin daha alçak patron tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz ya da daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile daha aşağı işveren ilişkisi kurulamaz Huysuz halde ve genelde belli başlı patron daha aşağı patron ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek daha alçak işverenin işçileri başlangıçtan itibaren başlıca işverenin işçisi sayılarak işlem görürler İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışarıda belli başlı meslek bölünerek alt işverenlere verilemez
(Ilave fıkra: 172006553818 md) Kanuna ya da kanunun verdiği yetkiye dayanılarak kurulan halk kurum ve kuruluşları ile bunların ilk elden ya da dolambaçlı olarak sermayesinin en az yüzde ellisine sahip oldukları ortaklıklarda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ya da diğer kanun hükümleri çerçevesinde, hizmet alımı amacıyla yapılan sözleşmeler gereğince, yüklenici aracılığıyla çalıştırılanlar, bu şekilde çalışmış olmalarına dayanarak;
a) Bu kurum, kuruluş ve ortaklıklara ait kadro ya da pozisyonlara atanmaya,
b) Bu kurum, kuruluş ve ortaklıklara ait işyerlerinin kadro veya pozisyonlarında çalışanlar için toplu iş sözleşmesi, personel kanunları veya ilgili diğer yönetmelik hükümlerine tarafından belirlenen her türlü malî haklar ile sosyal yardımlardan yararlanmaya,
yargı kazanamazlar
(Ek fıkra: 172006553818 md) Sekizinci fıkrada belirtilmiş işyerlerinde yükleniciler dıştan kalan işverenler göre çalıştırılanlar ile bu işyerlerinin tâbi oldukları ihale mevzuatı çerçevesinde kendi nam ve hesabına anlaşma yaparak üstlendiği ihale konusu işte doğrudan kendileri çalışanlar da benzer hükümlere tâbidir Sekizinci fıkrada belirtilmiş kurum, kuruluş ya da ortaklıkların sermayesine katıldıkları ortaklıkların kadro veya pozisyonlarında çalışan işçilerin, karşılıklı durumundaki millet kurum, kuruluş ya da ortaklıkların kadro ya da pozisyonlarına atanma veya bu kurum, kuruluş veya ortaklıklarda geçerli olan malî haklar ile sosyal yardımlardan kullanım talepleri hakkında da sekizinci fıkra hükümleri uygulanır Hizmet alımına destek teşkil edecek anlaşma ve şartnamelere;
a) İşe alınacak şahısların belirlenmesi ve işten tümdengelim yetkisinin ulus kurum, kuruluşları ve ortaklıklarına bırakılması,
b) Hizmet alım sözleşmeleri çerçevesinde veya geçici işçi olarak benzer iş uygun daha önce çalışmış olanların çalıştırılmasına devam olunması,
yönünde hükümler konulamaz
İşyerini bildirme
MADDE 3 Bu Kanunun kapsamına giren nitelikte bir işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, alıştırma konusunu kısmen veya iyice değiştiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve işyerini kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, egzersiz konusunu, işin başlangıç veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili ya da vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır
(Değişik ikinci fıkra: 155200857631 md) Bu Kanunun 2 nci maddesinin altıncı fıkrasına tarafından iş alan daha alçak işveren; kendi işyerinin tescili için başlıca işverenden aldığı yazılı daha alçak işverenlik sözleşmesi ve zorunlu belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne kadar bildirim yapmakla yükümlüdür Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde meslek müfettişlerince incelenir Inceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere bildiri edilir Bu rapora karşı beyanat tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir İtiraz üstüne verilen kararlar kesindir Rapora altı iş günü içinde itiraz edilmemiş ya da mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren belli başlı işverenin işçileri sayılır
Ilave fıkra:1162003488410 md) Fakat, şirketlerin kayıt kayıtları ise ticaret sicili memurluklarının gönderdiği belgeler üzerinden yapılır ve bu belgeler ilgili ticaret sicili memurluğunca bir ay içinde Egzersiz ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ilgili alan müdürlüklerine gönderilir
(Ilave fıkra: 155200857631 md) Başlıca patrondaha alçak patron ilişkisinin kurulması, bildirimi ve işyerinin tescili ile yapılacak sözleşmede bulunması gerekli diğer hususlara ilişkin yöntem ve esaslar, Egzersiz ve Sosyal Emniyet Bakanlığı kadar çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
İstisnalar
MADDE 4Aşağıda belirtilen işlerde ve meslek ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz;
a) Deniz ve hava nakliye işlerinde,
b) 50'den eksik emekçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her değişiklik inşa işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye değin (3 üncü derece dahil) hısımları aralarında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Konut hizmetlerinde,
f) Iş sağlığı ve güvenliği hükümleri gizli kalmak üzere çıraklar hakkında,
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde
Şu kadar ancak;
a) Kıyılarda ya da liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,
b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, cihaz ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık ya da işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri,
f) Deniz Meslek Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler,
Bu Kanun hükümlerine tabidir
Eşit davranma ilkesi
MADDE 5 Meslek ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve sözde sebeplere dayalı ayırım yapılamaz
Patron, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi aleyhinde kısmî süreli çalışan işçiye, süresiz süreli çalışan emekçi karşısında
açıklanmış süreli çalışan işçiye ayrı operasyon yapamaz
Patron, biyolojik ya da işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, meslek sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet ya da gebelik nedeniyle ilk elden ya da dolaylı öbür işlem yapamaz
Aynı ya da eşdeğer değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük vergi kararlaştırılamaz
İşçinin cinsiyeti sebebiyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz
Iş ilişkisinde ya da sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört avuç içi değin ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklıdır
20 nci madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin yukarıdaki fıkra hükümlerine tutarsız davrandığını işçi ispat etmekle yükümlüdür Fakat, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini zinde bir biçimde belirten bir durumu ortaya koyduğunda, patron böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat etmekle sorumlu olur
İşyerinin veya bir bölümünün devri
MADDE 6 Madde 6 Dükkan veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak diğer birine devredildiğinde, ödev tarihinde işyerinde ya da bir bölümünde mevcut olan meslek sözleşmeleri bütün adalet ve borçları ile birlikte devralana geçer
Devralan patron, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanına işe başladığı tarihe göre operasyon yapmakla
yükümlüdür
Yukarıdaki hükümlere tarafından görev halinde, devirden önce doğmuş olan ve ödev tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır
Tüzel kişiliğin birleşme ya da katılma veya türünün değişmesiyle sona erme halinde birlikte sorumluluk hükümleri uygulanmaz
Devreden veya devralan patron iş sözleşmesini sırf işyerinin ya da işyerinin bir bölümünün devrinden nedeniyle feshedemez ve ödev işçi yönünden fesih için haklı sebep oluşturmaz Devreden ya da devralan işverenin hesaplı ve teknolojik sebeplerin yoksa iş organizasyonu değişikliğinin gerekli kıldığı fesih hakları veya emekçi ve işverenlerin haklı sebeplerden derhal fesih hakları saklıdır
Yukarıdaki hükümler, iflas dolayısıyla malvarlığının tasfiyesi sonucu işyerinin ya da bir bölümünün başkasına devri halinde uygulanmaz
Geçici meslek ilişkisi
MADDE 7 Patron, atama esnasında yazılmış rızasını edinmek suretiyle bir işçiyi; holding bünyesi içinde veya benzer şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla diğer bir işverene iş görme edimini gerçekleştirmek üzere geçici olarak devrettiğinde geçici meslek ilişkisi gerçekleşmiş olur Bu halde meslek sözleşmesi devam etmekle beraber, emekçi bu sözleşmeye kadar üstlendiği işin görülmesini, iş sözleşmesine geçici meslek ilişkisi kurulan işverene karşısında yerine getirmekle sorumlu olur Geçici iş ilişkisi kurulan patron işçiye emir verme hakkına sahip olup, işçiye afiyet ve güvenlik risklerine karşı zorunlu eğitimi vermekle yükümlüdür
Geçici meslek ilişkisi altı ayı geçmemek üzere yazılı olarak yapılır, gerektiğinde maksimum iki defa yenilenebilir
İşverenin, ücreti ödeme yükümlülüğü devam eder Geçici meslek ilişkisi kurulan işveren, işçinin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden işveren ile birlikte sorumludur
Emekçi, işyerine ve işe ilişkin olup kusuru ile sebep olduğu zarardan geçici iş ilişkisi kurulan işverene aleyhinde sorumludur İşçinin geçici sözleşmesinden huysuz anlaşılmıyorsa, işçinin diğer adalet ve yükümlülüklerine ilişkin bu Kanundaki düzenlemeler geçici iş ilişkisi kurulan işverenle olan ilişkisine de uygulanır
İşçiyi geçici olarak devralan patron grev ve lokavt aşamasına gelen bir toplu meslek uyuşmazlığının tarafı ise, işçi grev ve lokavtın uygulanması sırasında çalıştırılamaz Ancak, 2822 sayılı Toplu Meslek Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 39 uncu maddesi hükümleri saklıdır Patron, işçisini grev ve lokavt boyunca kendi işyerinde çalıştırmak zorundadır
Toplu emekçi çıkarmaya gidilen işyerlerinde tümdengelim tarihinden itibaren altı ay içinde toplu işçi çıkarmanın konusu olan işlerde geçici iş ilişkisi gerçekleşmez *
Meslek kanunu maddeleri
Iş kanunu hükümleri
Maksat ve kapsam
MADDE 1 Madde 1 Bu Kanunun amacı işverenler ile bir meslek sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin egzersiz şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir
Bu Kanun, 4 üncü Maddedeki istisnalar dıştan kalan tüm işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile patron vekillerine ve işçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır
İşyerleri, işverenler, patron vekilleri ve işçiler, 3 üncü maddedeki bildirim gününe bakılmaksızın bu Kanun hükümleri ile alt olurlar
Tanımlar
MADDE 2 Bir meslek sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yoksa tüzel kişiliği olmayan kurum
ve kuruluşlara işveren, emekçi ile patron arasında kurulan ilişkiye meslek ilişkisi denir Patron tarafından mülk veya hizmet üretmek nedeniyle maddî olan ve
olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime dükkan denir
İşverenin işyerinde ürettiği mal ya da hizmet ile özellik yönünden bağlılığı bulunan ve benzer yönetim aşağı örgütlenen yerler (işyerine yan
yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, ceset ve meslekî eğitim ve avlu gibi öteki eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır
Dükkan, işyerine ast yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan meslek organizasyonu kapsamında bir bütündür
Patron namına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde tahsis bölge kimselere işveren vekili denir Işveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşısında operasyon ve yükümlülüklerinden aracısız patron sorumludur
Bu Kanunda patron için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır Patron vekilliği sıfatı, işçilere tanınan adalet ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin asistan işlerinde ya da esas işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde meslek bölge ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer patron ile meslek aldığı patron aralarında kurulan ilişkiye belli başlı patrondaha alçak işveren ilişkisi denir Bu ilişkide esas işveren, daha aşağı işverenin işçilerine karşı o dükkan ile ilgili olarak bu Kanundan, meslek sözleşmesinden veya daha alçak işverenin taraf olduğu toplu meslek sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur
Asıl işverenin işçilerinin daha alçak patron tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz ya da daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile daha aşağı işveren ilişkisi kurulamaz Huysuz halde ve genelde belli başlı patron daha aşağı patron ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek daha alçak işverenin işçileri başlangıçtan itibaren başlıca işverenin işçisi sayılarak işlem görürler İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışarıda belli başlı meslek bölünerek alt işverenlere verilemez
(Ilave fıkra: 172006553818 md) Kanuna ya da kanunun verdiği yetkiye dayanılarak kurulan halk kurum ve kuruluşları ile bunların ilk elden ya da dolambaçlı olarak sermayesinin en az yüzde ellisine sahip oldukları ortaklıklarda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ya da diğer kanun hükümleri çerçevesinde, hizmet alımı amacıyla yapılan sözleşmeler gereğince, yüklenici aracılığıyla çalıştırılanlar, bu şekilde çalışmış olmalarına dayanarak;
a) Bu kurum, kuruluş ve ortaklıklara ait kadro ya da pozisyonlara atanmaya,
b) Bu kurum, kuruluş ve ortaklıklara ait işyerlerinin kadro veya pozisyonlarında çalışanlar için toplu iş sözleşmesi, personel kanunları veya ilgili diğer yönetmelik hükümlerine tarafından belirlenen her türlü malî haklar ile sosyal yardımlardan yararlanmaya,
yargı kazanamazlar
(Ek fıkra: 172006553818 md) Sekizinci fıkrada belirtilmiş işyerlerinde yükleniciler dıştan kalan işverenler göre çalıştırılanlar ile bu işyerlerinin tâbi oldukları ihale mevzuatı çerçevesinde kendi nam ve hesabına anlaşma yaparak üstlendiği ihale konusu işte doğrudan kendileri çalışanlar da benzer hükümlere tâbidir Sekizinci fıkrada belirtilmiş kurum, kuruluş ya da ortaklıkların sermayesine katıldıkları ortaklıkların kadro veya pozisyonlarında çalışan işçilerin, karşılıklı durumundaki millet kurum, kuruluş ya da ortaklıkların kadro ya da pozisyonlarına atanma veya bu kurum, kuruluş veya ortaklıklarda geçerli olan malî haklar ile sosyal yardımlardan kullanım talepleri hakkında da sekizinci fıkra hükümleri uygulanır Hizmet alımına destek teşkil edecek anlaşma ve şartnamelere;
a) İşe alınacak şahısların belirlenmesi ve işten tümdengelim yetkisinin ulus kurum, kuruluşları ve ortaklıklarına bırakılması,
b) Hizmet alım sözleşmeleri çerçevesinde veya geçici işçi olarak benzer iş uygun daha önce çalışmış olanların çalıştırılmasına devam olunması,
yönünde hükümler konulamaz
İşyerini bildirme
MADDE 3 Bu Kanunun kapsamına giren nitelikte bir işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, alıştırma konusunu kısmen veya iyice değiştiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve işyerini kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, egzersiz konusunu, işin başlangıç veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili ya da vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır
(Değişik ikinci fıkra: 155200857631 md) Bu Kanunun 2 nci maddesinin altıncı fıkrasına tarafından iş alan daha alçak işveren; kendi işyerinin tescili için başlıca işverenden aldığı yazılı daha alçak işverenlik sözleşmesi ve zorunlu belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne kadar bildirim yapmakla yükümlüdür Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde meslek müfettişlerince incelenir Inceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere bildiri edilir Bu rapora karşı beyanat tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir İtiraz üstüne verilen kararlar kesindir Rapora altı iş günü içinde itiraz edilmemiş ya da mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren belli başlı işverenin işçileri sayılır
Ilave fıkra:1162003488410 md) Fakat, şirketlerin kayıt kayıtları ise ticaret sicili memurluklarının gönderdiği belgeler üzerinden yapılır ve bu belgeler ilgili ticaret sicili memurluğunca bir ay içinde Egzersiz ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ilgili alan müdürlüklerine gönderilir
(Ilave fıkra: 155200857631 md) Başlıca patrondaha alçak patron ilişkisinin kurulması, bildirimi ve işyerinin tescili ile yapılacak sözleşmede bulunması gerekli diğer hususlara ilişkin yöntem ve esaslar, Egzersiz ve Sosyal Emniyet Bakanlığı kadar çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
İstisnalar
MADDE 4Aşağıda belirtilen işlerde ve meslek ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz;
a) Deniz ve hava nakliye işlerinde,
b) 50'den eksik emekçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her değişiklik inşa işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye değin (3 üncü derece dahil) hısımları aralarında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Konut hizmetlerinde,
f) Iş sağlığı ve güvenliği hükümleri gizli kalmak üzere çıraklar hakkında,
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde
Şu kadar ancak;
a) Kıyılarda ya da liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,
b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, cihaz ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık ya da işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri,
f) Deniz Meslek Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler,
Bu Kanun hükümlerine tabidir
Eşit davranma ilkesi
MADDE 5 Meslek ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve sözde sebeplere dayalı ayırım yapılamaz
Patron, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi aleyhinde kısmî süreli çalışan işçiye, süresiz süreli çalışan emekçi karşısında
açıklanmış süreli çalışan işçiye ayrı operasyon yapamaz
Patron, biyolojik ya da işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, meslek sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet ya da gebelik nedeniyle ilk elden ya da dolaylı öbür işlem yapamaz
Aynı ya da eşdeğer değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük vergi kararlaştırılamaz
İşçinin cinsiyeti sebebiyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz
Iş ilişkisinde ya da sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört avuç içi değin ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklıdır
20 nci madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin yukarıdaki fıkra hükümlerine tutarsız davrandığını işçi ispat etmekle yükümlüdür Fakat, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini zinde bir biçimde belirten bir durumu ortaya koyduğunda, patron böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat etmekle sorumlu olur
İşyerinin veya bir bölümünün devri
MADDE 6 Madde 6 Dükkan veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak diğer birine devredildiğinde, ödev tarihinde işyerinde ya da bir bölümünde mevcut olan meslek sözleşmeleri bütün adalet ve borçları ile birlikte devralana geçer
Devralan patron, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanına işe başladığı tarihe göre operasyon yapmakla
yükümlüdür
Yukarıdaki hükümlere tarafından görev halinde, devirden önce doğmuş olan ve ödev tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır
Tüzel kişiliğin birleşme ya da katılma veya türünün değişmesiyle sona erme halinde birlikte sorumluluk hükümleri uygulanmaz
Devreden veya devralan patron iş sözleşmesini sırf işyerinin ya da işyerinin bir bölümünün devrinden nedeniyle feshedemez ve ödev işçi yönünden fesih için haklı sebep oluşturmaz Devreden ya da devralan işverenin hesaplı ve teknolojik sebeplerin yoksa iş organizasyonu değişikliğinin gerekli kıldığı fesih hakları veya emekçi ve işverenlerin haklı sebeplerden derhal fesih hakları saklıdır
Yukarıdaki hükümler, iflas dolayısıyla malvarlığının tasfiyesi sonucu işyerinin ya da bir bölümünün başkasına devri halinde uygulanmaz
Geçici meslek ilişkisi
MADDE 7 Patron, atama esnasında yazılmış rızasını edinmek suretiyle bir işçiyi; holding bünyesi içinde veya benzer şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla diğer bir işverene iş görme edimini gerçekleştirmek üzere geçici olarak devrettiğinde geçici meslek ilişkisi gerçekleşmiş olur Bu halde meslek sözleşmesi devam etmekle beraber, emekçi bu sözleşmeye kadar üstlendiği işin görülmesini, iş sözleşmesine geçici meslek ilişkisi kurulan işverene karşısında yerine getirmekle sorumlu olur Geçici iş ilişkisi kurulan patron işçiye emir verme hakkına sahip olup, işçiye afiyet ve güvenlik risklerine karşı zorunlu eğitimi vermekle yükümlüdür
Geçici meslek ilişkisi altı ayı geçmemek üzere yazılı olarak yapılır, gerektiğinde maksimum iki defa yenilenebilir
İşverenin, ücreti ödeme yükümlülüğü devam eder Geçici meslek ilişkisi kurulan işveren, işçinin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden işveren ile birlikte sorumludur
Emekçi, işyerine ve işe ilişkin olup kusuru ile sebep olduğu zarardan geçici iş ilişkisi kurulan işverene aleyhinde sorumludur İşçinin geçici sözleşmesinden huysuz anlaşılmıyorsa, işçinin diğer adalet ve yükümlülüklerine ilişkin bu Kanundaki düzenlemeler geçici iş ilişkisi kurulan işverenle olan ilişkisine de uygulanır
İşçiyi geçici olarak devralan patron grev ve lokavt aşamasına gelen bir toplu meslek uyuşmazlığının tarafı ise, işçi grev ve lokavtın uygulanması sırasında çalıştırılamaz Ancak, 2822 sayılı Toplu Meslek Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 39 uncu maddesi hükümleri saklıdır Patron, işçisini grev ve lokavt boyunca kendi işyerinde çalıştırmak zorundadır
Toplu emekçi çıkarmaya gidilen işyerlerinde tümdengelim tarihinden itibaren altı ay içinde toplu işçi çıkarmanın konusu olan işlerde geçici iş ilişkisi gerçekleşmez *