İshal kısaca dışkılama sayısı ve ölçüsünün artmasıdır. Sıradan evlatların dışkılama sayısı yaşa ve beslenme durumuna nazaran değişkenlik gösterebilir. Ana sütü yahut mama ile beslenen bebekler günde 1-10 defa arasında daha büyük evlatlar ise erişkinler üzere günde 1-2 sefer kaka yaparlar. İshalli çocuklarda dışkı ölçüsü ve sayısı artarken kıvamı da daha sulu hale gelir. Dışkının renginin yeşil olması ishal varlığını göstermez, yalnızca barsaklardan daha süratli geçişin göstergesidir. İshalin kanlı olması ise illetin daha önemli olduğunu düşündürmelidir.
Küçük çocuklarda ishal neden kıymetlidir?
Gelişmekte olan memleketlerde ishal küçük evlatlar için en değerli illetlerden ve irtihal nedenlerinden biridir. Bu devletlerde yaşayan evlatlar 5 yaşına gelene kadar yılda ortalama en az 2-3 defa ishalli bir hastalık geçirirler. Sık tekrarlayan ishal nedeniyle büyüme-gelişme geri kalır. Başkaca beslenme sorunu olan evlatların bağışıklık sistemi de zayıflayacağı için ishal ve başka mikrobik marazların sıklığı artar. Bu biçimde bir kısır döngü ortaya çıkar. Gelişmekte olan memleketlerde her yıl 3 milyon civarında evlat ishalli bir hastalık nedeniyle ölmektedir. Ölen evlatların % 80’i 2 yaşın altındadır. Küçük evlatların su ve tuz kaybına karşı direnci zayıf olduğu için kolaylıkla dehidratasyon ve buna bağlı komplikasyonlarla kaybedilebilirler. Bu nedenle küçük çocuklarda ishal değerli bir hastalık olup, ishal sırasında ortaya çıkan su ve tuz kayıplarının acilen karşılanması gerekir.
İshalin nedeni nedir?
İshalin nedeni çoğunlukla çeşitli enfeksiyonlardır. Bunların içinde viruslar başta gelmektedir. Bu öbekten olan Rotavirus mahsusen kış aylarında ve daha çok 2 yaşın altında çocuklarda ağır ishale neden olan tüm yerkürede çok yaygın bir mikroorganizmadır. Gelişmiş memleketlerde ishal nedenleri içinde en değerli noktaya sahiptir. Bakteri ve parazitler ise gelişmekte olan ve geri kalmış memleketlerde daha yaygındır. Bu kümede bilhassa kolera, Shigella, Salmonella ve E. coli üzere bakteriler yanında amip (Entamoeba histolytica), Giardia üzere parazitler bölge alır. Antibiyotiklerin kullanılması sırasında da ishal ortaya çıkabilir. Bu durumda Clostridium difficile isimli bir mikroorganizma ishalin nedenini oluşturur. Antibiyotik kesilince yahut farklı birtakım ilaçların kullanılması ile antibiyotik ishali tedavi edilebilir.
Çeşitli mikroorganizmalar (Salmonella, Stafilokok, Clostridium...) ve bazen kimyasal unsurlarla kontamine olmuş besinlerin yenmesi de her yaşta besin zehirlenmesi ismini verdiğimiz kusma ve ishalli bir illete yol açabilir. Bu saydığımız durumlarda ortaya çıkan ishal muvakkat olup günler en çokça haftalar içinde büsbütün güzelleşir.
İshal bazen aylarca sürebilir. Bu durumda besinlere karşı allerji (inek sütü, soya proteini, buğday unu...) yahut sindirimi sağlayan kimi unsurların doğumsal yahut edinsel eksikliği kelam konusu olabilir. Bu marazlar içinde laktoz ismi verilen süt şekerini parçalayan ve barsakta yapılan laktaz isimli unsurun eksikliği en sık olarak görülür. Uzun süren ishalli illeti olan evlatlar çoklukla zayıf, büyümesi ve kilo alması duraklamış, karınları şiş evlatlardır. Bozukluğun çeşidine nazaran tedavi de değişkenlik gösterir.
İshalden korunmak mümkün yönetici?
Ana sütü ile beslenme ishalden himayede en kıymetli faktörlerden birini oluşturur. Ana sütünün içinde çeşitli mikroorganizmalara karşı tesirli lizozim, laktoferrin, immunglobulin üzere unsurlar bulunur. Bu unsurlar ana sütü ile beslenen evlatları ishale yol açabilecek çeşitli enfeksiyonlardan koruduğu üzere hastalanan evlatların da daha çabuk düzgünleşmesini sağlar. Ana sütü almayan bebeklerin ana sütü alan bebeklerden daha ziyade ishalli bir illete yakalandığı ve bu nedenle de daha ziyade evladın öldüğü çok düzgün bilinmektedir. Gastroenterit ismini verdiğimiz ishalli hastalık sırasında bile ana sütü kesilmeden velev daha ziyade nispette verilmelidir.
Sosyoekonomik seviye ishalli marazlarla yakından bağlıdır. Gelişmekte olan yahut gelişmemiş kesimlerde yaşayan evlatlar daha beğenilmeyen beslenmekte olup nezih suya ulaşma imkanları daha azdır. Bu nedenle gelişmiş yörelerde yaşayan akranlarından daha ziyade orantıda ishalli illete yakalanırlar ve bağışıklık sistemleri de daha zayıf olduğu için daha çokça orantıda zarar görürler. Sonuçta ana sütü ile beslenme, sosyoekonomik seviyenin uygun olması, çevresel kaidelerin düzgün olması ve beslenmenin güzel olması ishalden korunmada en değerli faktörlerdir.
İshalli evlatlar ne üzere bulgularla gelir ?
Ateş mahsusen Salmonella, Shigella ve E. coli üzere mikroorganizmaların oluşturduğu illete eşlik edebilir. Karın ağrısı çocukluk çağında görülen birçok hastalık yanında ishale de eşlik edebilir. Kusma ishalli evlatların birçoklarında görülen ve beslenmenin, münasebetiyle likit alımının da bozulmasına yol açan ve likit kaybının daha çabuk oluşmasına neden olan bir belirtidir. Havale geçiren ishalli bir evlatta Shigella isimli bir mikroorganizmanın neden olduğu basilli dizanteri akla gelmelidir.
İshal ise marazın en önde gelen bulgusu olup dehidratasyon yani su ve tuz kaybının en kıymetli nedenidir. İshalli bir evladın kakasının görünümü bize illetin nedeni ile ilgili haber verebilir. Bol ölçüde ve sulu ishal kolera yahut E. coli ismi verilen mikroorganizmanın bir tipi ile oluşan ishali düşündürmelidir. Kusma çokça olup ishal daha az ise, ateş yoksa ve birebir anda tıpkı yemeği yiyen çok şahısta hastalık görülüyorsa besin zehirlenmesi olma bahtı ziyadedir. Kanlı ishal öncelikle amibli yahut basilli dizanteriyi, şayet daha evvelce antibiyotik tasarrufu varsa antibiyotik ishalini (Clostridium difficile enterokoliti) düşündürmelidir. Kanlı ishale yol açabilen sair mikroorganizmalar Salmonella, Yersinia, Campylobacter jejuni, E. coli üzere etkenlerdir.
İshalli bir evladın umumî durumu yeterli ise, verilen suyu içebiliyorsa, ağız ve lisanı ıslak olup, ağlayınca gözyaşı akıyorsa, idrar yapıyorsa, karın derisi bükülüp bırakıldığında derhal eski haline geliyorsa ve de küçük bebeklerin başında bulunan bıngıldak (fontanel) ismi verilen deri kısmında çöküklük yoksa büyük olasılıkla su kaybı yoktur.
Bilakis umumî durumu bozulmaya başlamış ishalli bir evlat verilen suyu içemiyorsa, ağızı ve lisanı kurumuşsa, ağladığında gözyaşı akmıyorsa, idrarı çok azalmışsa, karın derisi büküldüğünde eski haline derhal dönmüyorsa, bıngıldak çökükse ağır raddede likit kaybı vardır ve acilen en yakın sıhhat kuruluşuna götürülüp tedavisine başlanması gereklidir.
İshal tedavisi
Çocuklarda ishal tedavisinde; 1) Ana sütü, hazır mama ve öbür yaşa tutarlı yiyeceklerle münasebetli beslenmenin devamının sağlanması, 2) İshal ve kusmayla hala sürmekte olan su ve elektrolit kayıplarının oral rehidratasyon likidi (ORS) yahut benzeri sıvılarla tarafına konması, 3) Likit kaybı gelişirse su ve elektrolit kayıplarının ORS yahut gerekirse damar yoluyla düzeltilmesi amaçlanır. 4) Yalnızca gerektiği durumlarda antibiyotik verilmelidir. 5) Antidiyareik ilaçlar ismi ile anılan adsorban ilaçlar ile sekresyonu azaltan ilaçların kullanılması tartışmalıdır. Çocuklarda motiliteyi azaltan ilaçların kullanılması önerilmez.
Powers ve ark. 1926 yılında “intestinal intoksikasyon” tedavisinde yapılması gereken en kıymetli şeylerin likit verilmesi, kan transfüzyonu yapılması, bir müddet ağızdan beslenmenin kesilmesi ve açlık periyodu bittiğinde besinlerin yavaş yavaş arttırılarak verilmesi olduğunu belirtmişlerdir. Sonraki yıllarda ishalli evlatların tedavi maksadıyla aç bırakılması ve intravenöz likit tedavisi giderek yerleşmiş ve tedavi emeliyle yaygın olarak kullanılır olmuştur. Bu prensip ORS ile tedavi tatbik ortamına çıkana kadar yaygın olarak muteberliğini sürdürmüştür. Sonraki yıllarda ORS tasarrufunun yaygınlaşması ile birlikte malnütrisyonu önlemek gayesiyle rehidratasyon sonrasında en kısa vadede beslenmenin sağlanması yaygınlaşmıştır.
Su kaybı olmayan evlatlar verilen likit ölçüsü arttırılarak ve beslenmelerine devam edilerek konutta tedavi edilebilirler. Ayran, taze hazırlanmış meyva suları (elma suyu...), çorbalar (pirinç suyu...) ve su meskende korkusuzca verilebilecek sıvılardır. İki yaşın altındaki evlatlara her ishalli dışkılamadan sonra ½-1 çay bardağı (50-100 mL), daha büyük evlatlara ½-1 su bardağı (100-200 mL), daha çokça içmek isteyenlere ise istedikleri kadar likit verilmesi dehidratasyonun engellenmesini sağlayacaktır.
Ana sütü alan bebeklerin daha sık olarak emzirilmeye devam edilmesi gereklidir. Ana sütü almayan bebeklerin ise sıradanda aldıkları süt yahut mamalarla, öğün sayısı arttırılarak, beslenmelerine devam edilmesi önerilir. Mamaların sulandırılması gerekmez. Laktozu azaltılmış yahut hiç olmayan diyet mamalarının, aşağıda bahsedilecek kişisel durumlar haricinde, rutin olarak her olguda kullanılması gerekli değildir. Daha büyük evlatların olağanda aldıkları besinler ile ve öğün sayısı arttırılarak beslenmelerine devam edilmelidir. Yarı katı yahut katı besinlerle beslenen bebeklere ve evlatlara sindirimi kolay ve güçten varlıklı, protein içeren azıklar (iyi pişmiş et, balık, yoğurt, peynir, zerzevat püreleri, muz...) verilmelidir. Hiperozmolaritenin önlenmesi için şeker alanına nişastalı yiyecekler (tahıllı gıdalar) tercih edilmelidir.
İshalde yağların sindirimi ve emiliminde malûm bir ölçüde azalma olabilir. Tedavi emeliyle uygulanan yağsız yahut yağı azaltılmış diyetler alınan kalorinin azalmasına yol açar. Diyette bulunan yağlar mide boşalmasını yavaşlattığı için ishalin azalmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle ishal sırasında, emilimi azalmış olsa bile, yağların kısıtlanması çok gerekli değildir. İshal sırasında laktoz malabsorpsiyonu gelişebilmesi nedeniyle persistan ishalleri engellemek emeliyle ishalli tüm evlatlara rutin olarak laktozsuz yahut laktozu azaltılmış mamaların kullanılması önerilmiştir. Gelgelelim son yapılan çalışmalar bunun gerekli olmadığını göstermiştir. Ana sütü alan evlatların her durumda ana sütü ile beslenmeye devam edilmesi gereklidir. Mama alan çocuklarda ise yine beslenmeye geçildiğinde dışkılama sayısında artış olur, dışkı bol sulu hale makbul ve pH’sı 5’in altına inip dışkıda redüktan husus pozitifleşirse laktozun kısıtlanması gerekebilir. Aksi halde olağan mamaların kullanılmaması için rastgele bir neden yoktur.
Laktoz entoleransından korunmanın bir gayrı yolu ise evlatlara mama bölgesine yoğurt verilmesidir. Yoğurt içindeki laktoz fermente edilmiş olduğu için laktoz intoleransı gelişmiş çocuklarda bile korkusuzca kullanılabilir. Yapılan çalışmalar akut gastroenterit sırasında yoğurt ile beslenen çocuklarda mama ile beslenenlere nazaran daha az sayıda persistan ishal tablosunun geliştiğini göstermiştir. Yoğurdun konutta basitçe hazırlanabilmesi ve diyet mamalarından çok daha ucuza maledilmesi vesair bir avantajını oluşturur.
İshal sırasında barsak mukoza geçirgenliği artmaktadır. Bu durumda inek sütü yahut hazır mamalarda bulunan ve alllerjen özellikteki makromoleküller basitçe dolaşıma geçebilir ve inek sütü entoleransına, münasebetiyle ishalin artmasına yol açabilir. Bu nedenle soya bazlı mamalar yahut protein hidrolizatlarının kullanılması önerilmiştir. Bu mamaların tadı istenilmeyen ve fiyatları yüksektir. Son yapılan çalışmalar risk kümeleri haricinde (çok küçük bebekler, ailede allerji hikayesi olanlar...) bu tıp mamaların rutin olarak tasarrufunun gerekmediğini göstermiştir.
İshalli evlatta kusmayı engellemek için besinler az ölçüde lakin daha sık aralıklarla verilmeli, ishal düzeldikten sonra kayıpların noktasına konabilmesi ve malnütrisyonun önlenmesi için birkaç hafta ek bir öğün verilmelidir.
İshalli evlatlara antibiyotik verilmesi nadiren gerekir. Çok küçük bebekler, bağışıklık sisteminde mesele olan evlatlar, kanlı ishal varlığı (eğer amip yahut shigella düşünülürse) üzere şahsi durumlarda ve tabip tarafından gerekli tahliller (gaita incelenmesi ve kültürü) yapıldıktan sonra münâsib antibiyotikler kullanılır. Rastgele ve gereksiz antibiyotik tasarrufu sonrasında antibiyotik ishali gelişebileceği unutulmamalıdır.
Küçük çocuklarda ishal neden kıymetlidir?
Gelişmekte olan memleketlerde ishal küçük evlatlar için en değerli illetlerden ve irtihal nedenlerinden biridir. Bu devletlerde yaşayan evlatlar 5 yaşına gelene kadar yılda ortalama en az 2-3 defa ishalli bir hastalık geçirirler. Sık tekrarlayan ishal nedeniyle büyüme-gelişme geri kalır. Başkaca beslenme sorunu olan evlatların bağışıklık sistemi de zayıflayacağı için ishal ve başka mikrobik marazların sıklığı artar. Bu biçimde bir kısır döngü ortaya çıkar. Gelişmekte olan memleketlerde her yıl 3 milyon civarında evlat ishalli bir hastalık nedeniyle ölmektedir. Ölen evlatların % 80’i 2 yaşın altındadır. Küçük evlatların su ve tuz kaybına karşı direnci zayıf olduğu için kolaylıkla dehidratasyon ve buna bağlı komplikasyonlarla kaybedilebilirler. Bu nedenle küçük çocuklarda ishal değerli bir hastalık olup, ishal sırasında ortaya çıkan su ve tuz kayıplarının acilen karşılanması gerekir.
İshalin nedeni nedir?
İshalin nedeni çoğunlukla çeşitli enfeksiyonlardır. Bunların içinde viruslar başta gelmektedir. Bu öbekten olan Rotavirus mahsusen kış aylarında ve daha çok 2 yaşın altında çocuklarda ağır ishale neden olan tüm yerkürede çok yaygın bir mikroorganizmadır. Gelişmiş memleketlerde ishal nedenleri içinde en değerli noktaya sahiptir. Bakteri ve parazitler ise gelişmekte olan ve geri kalmış memleketlerde daha yaygındır. Bu kümede bilhassa kolera, Shigella, Salmonella ve E. coli üzere bakteriler yanında amip (Entamoeba histolytica), Giardia üzere parazitler bölge alır. Antibiyotiklerin kullanılması sırasında da ishal ortaya çıkabilir. Bu durumda Clostridium difficile isimli bir mikroorganizma ishalin nedenini oluşturur. Antibiyotik kesilince yahut farklı birtakım ilaçların kullanılması ile antibiyotik ishali tedavi edilebilir.
Çeşitli mikroorganizmalar (Salmonella, Stafilokok, Clostridium...) ve bazen kimyasal unsurlarla kontamine olmuş besinlerin yenmesi de her yaşta besin zehirlenmesi ismini verdiğimiz kusma ve ishalli bir illete yol açabilir. Bu saydığımız durumlarda ortaya çıkan ishal muvakkat olup günler en çokça haftalar içinde büsbütün güzelleşir.
İshal bazen aylarca sürebilir. Bu durumda besinlere karşı allerji (inek sütü, soya proteini, buğday unu...) yahut sindirimi sağlayan kimi unsurların doğumsal yahut edinsel eksikliği kelam konusu olabilir. Bu marazlar içinde laktoz ismi verilen süt şekerini parçalayan ve barsakta yapılan laktaz isimli unsurun eksikliği en sık olarak görülür. Uzun süren ishalli illeti olan evlatlar çoklukla zayıf, büyümesi ve kilo alması duraklamış, karınları şiş evlatlardır. Bozukluğun çeşidine nazaran tedavi de değişkenlik gösterir.
İshalden korunmak mümkün yönetici?
Ana sütü ile beslenme ishalden himayede en kıymetli faktörlerden birini oluşturur. Ana sütünün içinde çeşitli mikroorganizmalara karşı tesirli lizozim, laktoferrin, immunglobulin üzere unsurlar bulunur. Bu unsurlar ana sütü ile beslenen evlatları ishale yol açabilecek çeşitli enfeksiyonlardan koruduğu üzere hastalanan evlatların da daha çabuk düzgünleşmesini sağlar. Ana sütü almayan bebeklerin ana sütü alan bebeklerden daha ziyade ishalli bir illete yakalandığı ve bu nedenle de daha ziyade evladın öldüğü çok düzgün bilinmektedir. Gastroenterit ismini verdiğimiz ishalli hastalık sırasında bile ana sütü kesilmeden velev daha ziyade nispette verilmelidir.
Sosyoekonomik seviye ishalli marazlarla yakından bağlıdır. Gelişmekte olan yahut gelişmemiş kesimlerde yaşayan evlatlar daha beğenilmeyen beslenmekte olup nezih suya ulaşma imkanları daha azdır. Bu nedenle gelişmiş yörelerde yaşayan akranlarından daha ziyade orantıda ishalli illete yakalanırlar ve bağışıklık sistemleri de daha zayıf olduğu için daha çokça orantıda zarar görürler. Sonuçta ana sütü ile beslenme, sosyoekonomik seviyenin uygun olması, çevresel kaidelerin düzgün olması ve beslenmenin güzel olması ishalden korunmada en değerli faktörlerdir.
İshalli evlatlar ne üzere bulgularla gelir ?
Ateş mahsusen Salmonella, Shigella ve E. coli üzere mikroorganizmaların oluşturduğu illete eşlik edebilir. Karın ağrısı çocukluk çağında görülen birçok hastalık yanında ishale de eşlik edebilir. Kusma ishalli evlatların birçoklarında görülen ve beslenmenin, münasebetiyle likit alımının da bozulmasına yol açan ve likit kaybının daha çabuk oluşmasına neden olan bir belirtidir. Havale geçiren ishalli bir evlatta Shigella isimli bir mikroorganizmanın neden olduğu basilli dizanteri akla gelmelidir.
İshal ise marazın en önde gelen bulgusu olup dehidratasyon yani su ve tuz kaybının en kıymetli nedenidir. İshalli bir evladın kakasının görünümü bize illetin nedeni ile ilgili haber verebilir. Bol ölçüde ve sulu ishal kolera yahut E. coli ismi verilen mikroorganizmanın bir tipi ile oluşan ishali düşündürmelidir. Kusma çokça olup ishal daha az ise, ateş yoksa ve birebir anda tıpkı yemeği yiyen çok şahısta hastalık görülüyorsa besin zehirlenmesi olma bahtı ziyadedir. Kanlı ishal öncelikle amibli yahut basilli dizanteriyi, şayet daha evvelce antibiyotik tasarrufu varsa antibiyotik ishalini (Clostridium difficile enterokoliti) düşündürmelidir. Kanlı ishale yol açabilen sair mikroorganizmalar Salmonella, Yersinia, Campylobacter jejuni, E. coli üzere etkenlerdir.
İshalli bir evladın umumî durumu yeterli ise, verilen suyu içebiliyorsa, ağız ve lisanı ıslak olup, ağlayınca gözyaşı akıyorsa, idrar yapıyorsa, karın derisi bükülüp bırakıldığında derhal eski haline geliyorsa ve de küçük bebeklerin başında bulunan bıngıldak (fontanel) ismi verilen deri kısmında çöküklük yoksa büyük olasılıkla su kaybı yoktur.
Bilakis umumî durumu bozulmaya başlamış ishalli bir evlat verilen suyu içemiyorsa, ağızı ve lisanı kurumuşsa, ağladığında gözyaşı akmıyorsa, idrarı çok azalmışsa, karın derisi büküldüğünde eski haline derhal dönmüyorsa, bıngıldak çökükse ağır raddede likit kaybı vardır ve acilen en yakın sıhhat kuruluşuna götürülüp tedavisine başlanması gereklidir.
İshal tedavisi
Çocuklarda ishal tedavisinde; 1) Ana sütü, hazır mama ve öbür yaşa tutarlı yiyeceklerle münasebetli beslenmenin devamının sağlanması, 2) İshal ve kusmayla hala sürmekte olan su ve elektrolit kayıplarının oral rehidratasyon likidi (ORS) yahut benzeri sıvılarla tarafına konması, 3) Likit kaybı gelişirse su ve elektrolit kayıplarının ORS yahut gerekirse damar yoluyla düzeltilmesi amaçlanır. 4) Yalnızca gerektiği durumlarda antibiyotik verilmelidir. 5) Antidiyareik ilaçlar ismi ile anılan adsorban ilaçlar ile sekresyonu azaltan ilaçların kullanılması tartışmalıdır. Çocuklarda motiliteyi azaltan ilaçların kullanılması önerilmez.
Powers ve ark. 1926 yılında “intestinal intoksikasyon” tedavisinde yapılması gereken en kıymetli şeylerin likit verilmesi, kan transfüzyonu yapılması, bir müddet ağızdan beslenmenin kesilmesi ve açlık periyodu bittiğinde besinlerin yavaş yavaş arttırılarak verilmesi olduğunu belirtmişlerdir. Sonraki yıllarda ishalli evlatların tedavi maksadıyla aç bırakılması ve intravenöz likit tedavisi giderek yerleşmiş ve tedavi emeliyle yaygın olarak kullanılır olmuştur. Bu prensip ORS ile tedavi tatbik ortamına çıkana kadar yaygın olarak muteberliğini sürdürmüştür. Sonraki yıllarda ORS tasarrufunun yaygınlaşması ile birlikte malnütrisyonu önlemek gayesiyle rehidratasyon sonrasında en kısa vadede beslenmenin sağlanması yaygınlaşmıştır.
Su kaybı olmayan evlatlar verilen likit ölçüsü arttırılarak ve beslenmelerine devam edilerek konutta tedavi edilebilirler. Ayran, taze hazırlanmış meyva suları (elma suyu...), çorbalar (pirinç suyu...) ve su meskende korkusuzca verilebilecek sıvılardır. İki yaşın altındaki evlatlara her ishalli dışkılamadan sonra ½-1 çay bardağı (50-100 mL), daha büyük evlatlara ½-1 su bardağı (100-200 mL), daha çokça içmek isteyenlere ise istedikleri kadar likit verilmesi dehidratasyonun engellenmesini sağlayacaktır.
Ana sütü alan bebeklerin daha sık olarak emzirilmeye devam edilmesi gereklidir. Ana sütü almayan bebeklerin ise sıradanda aldıkları süt yahut mamalarla, öğün sayısı arttırılarak, beslenmelerine devam edilmesi önerilir. Mamaların sulandırılması gerekmez. Laktozu azaltılmış yahut hiç olmayan diyet mamalarının, aşağıda bahsedilecek kişisel durumlar haricinde, rutin olarak her olguda kullanılması gerekli değildir. Daha büyük evlatların olağanda aldıkları besinler ile ve öğün sayısı arttırılarak beslenmelerine devam edilmelidir. Yarı katı yahut katı besinlerle beslenen bebeklere ve evlatlara sindirimi kolay ve güçten varlıklı, protein içeren azıklar (iyi pişmiş et, balık, yoğurt, peynir, zerzevat püreleri, muz...) verilmelidir. Hiperozmolaritenin önlenmesi için şeker alanına nişastalı yiyecekler (tahıllı gıdalar) tercih edilmelidir.
İshalde yağların sindirimi ve emiliminde malûm bir ölçüde azalma olabilir. Tedavi emeliyle uygulanan yağsız yahut yağı azaltılmış diyetler alınan kalorinin azalmasına yol açar. Diyette bulunan yağlar mide boşalmasını yavaşlattığı için ishalin azalmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle ishal sırasında, emilimi azalmış olsa bile, yağların kısıtlanması çok gerekli değildir. İshal sırasında laktoz malabsorpsiyonu gelişebilmesi nedeniyle persistan ishalleri engellemek emeliyle ishalli tüm evlatlara rutin olarak laktozsuz yahut laktozu azaltılmış mamaların kullanılması önerilmiştir. Gelgelelim son yapılan çalışmalar bunun gerekli olmadığını göstermiştir. Ana sütü alan evlatların her durumda ana sütü ile beslenmeye devam edilmesi gereklidir. Mama alan çocuklarda ise yine beslenmeye geçildiğinde dışkılama sayısında artış olur, dışkı bol sulu hale makbul ve pH’sı 5’in altına inip dışkıda redüktan husus pozitifleşirse laktozun kısıtlanması gerekebilir. Aksi halde olağan mamaların kullanılmaması için rastgele bir neden yoktur.
Laktoz entoleransından korunmanın bir gayrı yolu ise evlatlara mama bölgesine yoğurt verilmesidir. Yoğurt içindeki laktoz fermente edilmiş olduğu için laktoz intoleransı gelişmiş çocuklarda bile korkusuzca kullanılabilir. Yapılan çalışmalar akut gastroenterit sırasında yoğurt ile beslenen çocuklarda mama ile beslenenlere nazaran daha az sayıda persistan ishal tablosunun geliştiğini göstermiştir. Yoğurdun konutta basitçe hazırlanabilmesi ve diyet mamalarından çok daha ucuza maledilmesi vesair bir avantajını oluşturur.
İshal sırasında barsak mukoza geçirgenliği artmaktadır. Bu durumda inek sütü yahut hazır mamalarda bulunan ve alllerjen özellikteki makromoleküller basitçe dolaşıma geçebilir ve inek sütü entoleransına, münasebetiyle ishalin artmasına yol açabilir. Bu nedenle soya bazlı mamalar yahut protein hidrolizatlarının kullanılması önerilmiştir. Bu mamaların tadı istenilmeyen ve fiyatları yüksektir. Son yapılan çalışmalar risk kümeleri haricinde (çok küçük bebekler, ailede allerji hikayesi olanlar...) bu tıp mamaların rutin olarak tasarrufunun gerekmediğini göstermiştir.
İshalli evlatta kusmayı engellemek için besinler az ölçüde lakin daha sık aralıklarla verilmeli, ishal düzeldikten sonra kayıpların noktasına konabilmesi ve malnütrisyonun önlenmesi için birkaç hafta ek bir öğün verilmelidir.
İshalli evlatlara antibiyotik verilmesi nadiren gerekir. Çok küçük bebekler, bağışıklık sisteminde mesele olan evlatlar, kanlı ishal varlığı (eğer amip yahut shigella düşünülürse) üzere şahsi durumlarda ve tabip tarafından gerekli tahliller (gaita incelenmesi ve kültürü) yapıldıktan sonra münâsib antibiyotikler kullanılır. Rastgele ve gereksiz antibiyotik tasarrufu sonrasında antibiyotik ishali gelişebileceği unutulmamalıdır.
