islamiyet oncesi turk edebiyatı hakkında bilgi
Bu donem sozlu ve yazılı Turk edebiyatı olarak ikiye ayrılır;
1İslamiyet Oncesi Sozlu Turk Edebiyatı
Sozlu Edebiyat, Turklerin henuz yazıyı kullanmadıkları donemdeki edebiyattır Bu donem edebiyatı sozlu olarak uretilmiş ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını surdurmuştur Bu donemde edebiyatımızı Şamanizm, Maniheizm, Budizm gibi dinler etkilemiştir
İslamiyet oncesi Turk edebiyatı, MO 4000′li 3000′li yıllardan başlayarak Turklerin İslamiyeti kabul ettiği XI yuzyıl ortalarına kadar surer Bu uzun donemin KokTurklere ait yazılı anıtların ortaya konduğu MS VI yuzyıla kadar olan bolumu sozlu edebiyat donemi olarak adlandırılır
Bilindiği gibi soz yazıdan oncedir Boyle olunca da yazılı edebiyat urunlerinden once, sozlu edebiyat urunlerinin oluştuğu ortadadır Butun ulusların edebiyatında olduğu gibi Turklerin edebiyatında da sozlu edebiyatın doğuşu dinsel temellere dayanır Sozlu edebiyat urunleri, daha yazının bulunmadığı donemlerde, dinsel torenlerde uretilmeye başlanmış, kuşaktan kuşağa aktarılarak yaşatılmıştır
Edebiyat turleri icinde ilk doğan tur olan şiir, sozlu edebiyatın anlatımında onemli bir rol oynar İslamiyet oncesi Turk edebiyatında da şiirin onemli bir yeri vardır
2İslamiyet Oncesi Yazılı Turk Edebiyatı
Yazılı Edebiyat, Turkler arasında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır Eldeki en eski urunler 5 ve 6 yuzyıllarda yazıldığı tahmin edilen Yenisey Krıgızlarına ait balbal adı verilen mezar taşlarıdır Ancak bu yazıtlr, adlar ve birkac sozcukten oluşan Turkce sozlerden ibarettir Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki donemlerde kullanılan GokTurk alfabesine gore ilkel bir nitelik taşır
Yazılı edebiyata ait en onemli ornekler 8yuzyılda dikilen ve gunumuze dek ulaşan GokTurk Kitabeleridir Bu yazıtlara bugun Moğolistanda bulunan GokTurk Kitabeleri, Orhun Irmağının eski yatağı uzerinde bulunduğu icin Orhun Yazıtları (AnıtlarıKitabeleri) denmiştir GokTurk Kitabeleride Yenisey Yazıtları gibi dikili taşlar uzerine GokTurk alfabesiyle yazılmıştır
Yazıtlarda Doğu GokTurklerin tarihinden, komşularıyla olan ilişkilerinden savaşlarından ve yonetiminden soz etmektedir Canlı bir soylev dili ve uslubu vardır Bu yazıtlar, Turk dili tarihi acısından onemli belge niteliği taşır
Bu donem sozlu ve yazılı Turk edebiyatı olarak ikiye ayrılır;
1İslamiyet Oncesi Sozlu Turk Edebiyatı
Sozlu Edebiyat, Turklerin henuz yazıyı kullanmadıkları donemdeki edebiyattır Bu donem edebiyatı sozlu olarak uretilmiş ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını surdurmuştur Bu donemde edebiyatımızı Şamanizm, Maniheizm, Budizm gibi dinler etkilemiştir
İslamiyet oncesi Turk edebiyatı, MO 4000′li 3000′li yıllardan başlayarak Turklerin İslamiyeti kabul ettiği XI yuzyıl ortalarına kadar surer Bu uzun donemin KokTurklere ait yazılı anıtların ortaya konduğu MS VI yuzyıla kadar olan bolumu sozlu edebiyat donemi olarak adlandırılır
Bilindiği gibi soz yazıdan oncedir Boyle olunca da yazılı edebiyat urunlerinden once, sozlu edebiyat urunlerinin oluştuğu ortadadır Butun ulusların edebiyatında olduğu gibi Turklerin edebiyatında da sozlu edebiyatın doğuşu dinsel temellere dayanır Sozlu edebiyat urunleri, daha yazının bulunmadığı donemlerde, dinsel torenlerde uretilmeye başlanmış, kuşaktan kuşağa aktarılarak yaşatılmıştır
Edebiyat turleri icinde ilk doğan tur olan şiir, sozlu edebiyatın anlatımında onemli bir rol oynar İslamiyet oncesi Turk edebiyatında da şiirin onemli bir yeri vardır
2İslamiyet Oncesi Yazılı Turk Edebiyatı
Yazılı Edebiyat, Turkler arasında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır Eldeki en eski urunler 5 ve 6 yuzyıllarda yazıldığı tahmin edilen Yenisey Krıgızlarına ait balbal adı verilen mezar taşlarıdır Ancak bu yazıtlr, adlar ve birkac sozcukten oluşan Turkce sozlerden ibarettir Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki donemlerde kullanılan GokTurk alfabesine gore ilkel bir nitelik taşır
Yazılı edebiyata ait en onemli ornekler 8yuzyılda dikilen ve gunumuze dek ulaşan GokTurk Kitabeleridir Bu yazıtlara bugun Moğolistanda bulunan GokTurk Kitabeleri, Orhun Irmağının eski yatağı uzerinde bulunduğu icin Orhun Yazıtları (AnıtlarıKitabeleri) denmiştir GokTurk Kitabeleride Yenisey Yazıtları gibi dikili taşlar uzerine GokTurk alfabesiyle yazılmıştır
Yazıtlarda Doğu GokTurklerin tarihinden, komşularıyla olan ilişkilerinden savaşlarından ve yonetiminden soz etmektedir Canlı bir soylev dili ve uslubu vardır Bu yazıtlar, Turk dili tarihi acısından onemli belge niteliği taşır