İşletmelerin başarı ve içten kararlarının temel koşulu, neler yapacaklarını bilmeleridir Dolayısıyla, faaliyetler başında amaçlar mutlaka net belirlenmelidir
İşletmelerin amaçları, ulaşmak istedikleri halleri belirler En üstteki yönetimden altında yapılanarak, esas ve daha aşağı amaçlar belirlenir İşletmenin bambaşka birimlerinin amaçları birbirini tamamlayabilmeli ve destekleyebilmelidir
Temel Amaçlar
İşletmelerin geleneksel temel amaçları, kar etmek ve topluma hizmettir Bu temel amaçların sıra ve boyutları değişkendir Ama, her işletme için geçerlidir
1Kar Etmek: Kar, işletmelerin dönem sonundaki net kazancıdır Dönem baştan başa elde edilen gelirlerle katlanılan giderler arasındaki pozitif farktır Negatif farka ise hasar denir İşletmeler karlarını maksimize etmeye çalışırlar Bunu sağlayan yerlere yatırım yapar ve kar azaltıcı şeylerden kaçınırlar Özel işletmeler, kar özgürlüğü ölçüsünde kurulur ve yayılırlar
Kar bazen de farklı alanlara yönlendirilmiş değerlendirmelerde ayırıcı özellik kabul edilir İşletmelerin gelişme ve büyümelerinin göstergesidir Üst yönetimin başarı ölçütü, personeller için ise özendirme unsurudur
2Topluma Hizmet: İşletmeler bulundukları topluma katkılarda bulunur ve hizmet ederler Fakat, temel konu ana hedefin bu konuya odaklılık durumudur Özel işletmelerin yalnızca topluma hizmet amaçlı işlememektedirler Kar yönünden öne meydana çıkan üretim alanı, topluma katkı yönünden önemsenmese de özel girişimcilere çekici gelebilir İşletmeler, üretim yapıyorlarsa katma değer sağlar ve kişilere meslek kapıları açarlar Tüm bunlar topluma katkıdır Ama, işletmeler bu sonuçları başlangıç noktası almazlar
Topluma hizmeti esas maksat edinen işletmeler, kapitalist ekonomilerde millet girişimcileri olabilir Fakat, toplumsal ve hesaplı gerçekler, bu amaçta çalışmanın uzun sürmesini engellemektedir Türkiye ’de, TC kuruluşundan beri, varlıklarını çeşitli seviyelerde koruyan kamu iktisadi teşekkülleri, toplumsal amaçlı resmileşmiş kamu işletmeleridir Ancak, günümüzde geldikleri nokta, amaç değişikliği, alıştırma ilkelerinin pazar koşullarına uyarlanması ve özelleştirilmesi yönündedir
Özel Amaçlar
İşletmeler, bazen esas amaçlarla birlikte gerçekleştirilmeye çalıştıkları özel amaçlar da güderler Uzun dönemli çoğaltma, kaliteli mallar sunma, personellere uygun ödenti, toplumsal mesuliyet gibi
1Uzun Dönemli Çoğaltma: İşletmeler, temelde uzun dönemde azami kar hedeflerler Bunun temelinde varlıklarını sürdürebilme, sürekli yükselme ve gelişme imkanı sağlama vardır Varlıklarını azaltarak, küçülme ve değil olma kar yasaklayıcı etkenlerin bir araya gelmesi sonucudur Uzun dönemde gelişme ve varılacak boyutlar, kıvamlı seviyeye varma karlılığa bağlıdır
2Nitelikli Mallar Sunma: Nitelikli mallar sunma, tüketicilere hizmet maksimizasyonu, karlılığı arttırıcı etkenlerdir İşletmeler, üretim planlarken nitelik ve fiyat seviyesi kararlaştırırlar Kararlaştırılan özellik seviyesinin kasıt kitleye uyması, özellik ve fiyatın olumlu seviyelerde tutulması, işletmelerin pazardaki yeri ve karlılığını olumlu etkiler
3Personellere Yerinde Aidat: İşletmelerin personellerine uygun ücretler ödemesi, çalışma koşullarının emniyet ve sağlıklılığını sağlaması, etkili ve bereketli çalışmaya özendirme eder Personel ücretleri konusunda izlenecek politikalar, yönetim anlayışı, iş gücü organizasyonu, devlet tutumu gibi etkenlere bağlıdır
4Toplumsal Yükümlülük: Toplumsal mesuliyet, özel işletmelerde de geçerlidir Dolayısıyla işletmeler, farklı alanlara yönlendirilmiş çıkarları aralarında mutlaka denge kurmalıdırlar Bu dengeyi kurmak, işletmelere ilişkin toplumsal görüşlerin ılımlılığını sağlar, dolayısıyla işletmelerin yaşamını uzatarak, uzun dönemde kar maksimizasyonunu sağlar
Günümüzde, bilhassa büyük özel işletmeler, karlarının bir kısmını çeşitli toplumsal etkinliklere adapte etmek zorundadırlar Somurtkan takdirde, yaşamları kısalır Fazla kar eden işletmelere tüketici, sendika ve dağıtılmış toplum kesimleri tepkiler verir Bu tepkiler uzun dönemde, işletme içi sorunlar çıkarır İşletmelerin kültürel çalışmalara katılması, spor kuruluşları kurması, afiyet ve güvenlik çalışmalarına girmesi, eğitimsel etkinlikleri toplumsal olumlu izlenim ve katkılar sağlar
Günümüzde toplum ve işletmeler, doğal çevreyi korumaya çok büyük önem vermektedirler
Litaratür:
Anadolu Üniversitesi – Genel İşletme – Haziran 2008