İNKONTİNANS (İDRAR KAÇIRMA)
İstemsiz idrar kaçırma, idrarı tutamama veya mesane(idrar torbası) kontrolünün kaybı olarak tanımlanır ve toplumda çok sık rastlanan bir sağlık problemidir. Kadınlarda daha sık görülür. Şiddeti değişkenlik göstermekle beraber, öksürme, gülme yada karın içi basınç arttığında damla damla idrar kaçırma (stres inkontinans) olabileceği gibi, aniden idrar yapma hissi ile tuvalete yetişememe ve idrar kaçırma (urge inkontinans) şeklinde ortaya çıkabilir. Bazen her iki tip idrar kaçırma kombine olabilir (mixt tip inkontinans).
Eğer üriner inkontinansın derecesi günlük yaşamı ve yaşam kalitesini etkiliyorsa mutlaka doktora başvurulması gerekir. Çoğu hastada, basit yaşam tarzı değişiklikleri ve basit medikal tedavilerle ciddi sonuçlar alınabilir.
İDRAR KAÇIRMA ÇEŞİTLERİ
Stres İnkontinans
Bu tip üriner inkontinans, öksürme, hapşırma, aniden ayağa kalkma, gülme, ağır bir şey kaldırma gibi ani karın içi basınç arttığı durumlarda damla damla veya daha fazla idrar kaçırma olarak tanımlanır. Stres inkontinans, mesane ve üretrada (mesaneden dışarı açılan kanal) kapakçıkların yetersizliği veya zayıflığı sonucu görülür. EN ÖNEMLİ SEBEBİ GEBELİK, DOĞUM, MENAPOZDUR.
Urge İnkontinans
Aniden gelen idrar yapma hissi ile idrarın kaçırılması olarak tanımlanır. Mesanede aniden ortaya çıkan istemsiz kasılmalar neticesinde ortaya çıkar ve kişi tuvalete yetişemeden idrar kaçırma oluşur. Bu tip inkontinansın yarattığı sıkıntı ile, geceleri de dahil olmak üzere çok sık tuvalete gider. Urge inkontinans sebepleri arasında; idrar yolları enfeksiyonları, mesane irritasyonu yapan maddeler (idrar yollarında taş, kum...), barsak problemleri, Parkinson hastalığı, Alzheimer hastalığı, inme ve Multipl skleroz gibi hastalıklar sebep olabilir. Urge inkontinans, sebep olan bir hastalık yoksa, hiperaktif mesane sendromu olarak da adlandırılmaktadır.
İdrar kaçırma yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Kişinin özgüveni azalır, seksüel aktivitede idrar kaçırma korkusu ile seksüel ilişkiden kaçınır. Ayrıca inkontinans olan kadınlarda anksiyete ve depresyon gibi hastalıklar daha sık görülür.
TANI
İdrar Analizi
Yapılacak idrar analizi ile, idrar yolu infeksiyonları, idrarda kan veya taşa ait bulgular saptanabilir.İdrar kültürleri mutlaka detaylı yapılmalı üreaplazma –mycoplazma –clamydia-tbc gibi etkenler mutlaka ekarte edilmelidir.
Kan Testleri
İnkontinansa sebep olabilecek diabet gibi sistemik hastalıkların araştırılması açısından faydalı olabilir.
Ultrasonografi
Ultrasonografi ile mesane kapasitesi ve mesane böbrekler ve idrar yollarında anomaliler, tümörler, taş ve tıkanmalar saptanabilir.
Stress Test
Jinekolojik muayene esnasında, hastanın öksürme veya ıkınması ile karın içi basınç artışı sağlanarak idrar kaçırma olup olmadığının gözlenmesi esasına dayanan bir testtir.
Ürodinamik Testler
Bu testler mesanenin dinlenme ve işeme esnasında basınçların ölçümü esasına dayalı testlerdir. Üretra ve mesaneye kateter yerleşimi ve özel basınç ölçer cihazlar gerektiren testlerdir.
TEDAVİ
Üriner inkontinans tedavisi, inkontinans tip ve şiddetine bağlıdır. Çeşitli medikal ve cerrahi tedaviler mevcut olup tedavi hastaya göre bireyselleştirilmelidir. Çogu hastada, ilk basamakta, fiziksel ve davranışsal terapiler tercih edilir. Sonraki basamaklarda, ağır anatomik problem saptanan hastalarda ve şiddetli inkontinansda cerrahi ve kombine tedaviler tercih edilir.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi abdominal (karından), laparoskopik veya vajinal yolla uygulanabilmektedir. Cerrahi operasyonlar normal anatomik yerlerinden daha aşağı seviyelere sarkmış olan yapıların (mesane - üretra - vajina - uterus) sağlam anatomik yapılara asılması veya askı materyalleri ile desteklenmesi prensibine dayanır.
MMK (Marshal-Marchetti Krantz) mesane boynu ve üretradan geçen sütürlerin direkt olarak pubise asılması esasına dayanır (Batın ön duvarından).
Mesane Egzersizleri
Mesane egzersizleri, idrar yapmanın geciktirilmesi ve idrar hissi geldiğinde belirli süre tutularak mesanenin eğitilmesi tekniğini içerir.
Sıvı Alımı ve Diet Yönetimi
Alkol, asitli sıvı ve yiyeceklerin alımı ve kafeinli sıvılarının tüketiminin azaltılması inkontinans şiddetini azaltır. Bazı hastalarda, sıvı tüketiminin azaltılması, kilo verilmesi, fiziksel egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri ile inkontinans problemi aşılabilir.
Pelvik Taban Kas Egzersizleri Kegel Egzersizlerini Uygulama
1. hafta: Pelvis kaslarınızı 5 dakika süreyle 6 saniye kasınız ve 6 saniye gevşetiniz (toplam 12 saniye). Her hareket toplam 12 saniye (1 dakikada 5 kontraksiyon) sürmelidir. Günde 3 kez 25 kasma hareketini yapınız (toplam 75).
2.hafta: Pelvis kaslarınızı 10 dakika süreyle 12 saniye içinde 6 saniye (dakikada 5 kez) olmak üzere toplam 50 kez kasınız. Her gün 3 kez tekrarlayınız (toplam 150 kez).
3.hafta: Pelvis kaslarınzı 15 dakika süreyle 12 saniye içinde 6 saniye olmak üzere toplam 75 kez kasınız. Her gün 3 kez tekrarlayınız (toplam 225 kez).
4.-24. hafta: Pelvis kaslarınızı 20 dakika süreyle 12 saniye içinde 6 saniye olmak üzere 100 kez kasınız. Her gün 3 kez tekrarlayınız (toplam 300 kez)
24. haftadan sonra: Günde 3 kez 10 dakika süreyle yada 2 kez 15 dakika süreyle günde toplam 150 olacak şekilde kasınız.
Pelvik taban kaslarının egzersizleri ''Kegel egzersizleri'' idrar yaparken işemenin durdurulması ve pelvis kaslarının istemli kasılması esasına dayanır.
İlaç Tedavisi
Farmakolojik ilaç tedavileri, sıklıkla davranışsal ve fiziksel tedavilerle kombine edilerek kullanılır. Seçilecek ilaçlar hastadan hastaya değişkenlik gösterebilir ve bazen kombine kullanılabilir. İlaç seçimlerinde hastalık değil, hasta eksenli düşünce ön planda tutulmalı kombinasyonlar ona göre yapılmalıdır. Hastaya mutlaka tedavinin uzun soluklu olduğu anlatılmalı hastanın kendini güvende hissetmesi sağlanmalıdır..
Üriner inkontinans, özellikle 30 yaş üstü kadınların % 30-40'nı etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Toplumda sık görülmesi sonucu, neredeyse normal yaşamın bir parçası olarak algılanmaktadır. Kadınlar, absorban pedler kullanarak, ekstra iç çamaşırı taşıyarak ya da sıvı alımını azaltarak bu sorunla mücadele etmeye çalışmakta, bu şikayetle doktora başvuru - gerek bu sorunun normal yaşamın bir parçası, gerekse utanma dolayısıyla - yetersiz olmaktadır. Dolayısıyla üriner inkontinaslı kadınlar, günlük aktivitelerini ve sosyal yaşam planlarını bu sorun merkezinde yapmakta ve yaşam kalitesi ciddi anlamda kısıtlanmaktadır. Seksüel problemler, özgüven sorunları, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik problemler inkontinansı olan kadınlarda daha sık gözlenmektedir. Oysa günümüzde, modern tıbbın gelişimi ve cerrahi tekniklerin gelişimine parelel olarak, kadınlarda inkontinans sorunu başarı ile tedavi edilebilmektedir. Tedavi sonrası kadınların sosyal yaşamı ve yaşam kalitesi, özgüveni ve seksüel yaşamında anlamlı derecede artış olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. Sonuç olarak kadınlarda üriner inkontinans , normal yaşamın bir parçası değil tedavi edilebilir bir hastalıktır.
