BAYANLARIN KAYGILI DÜŞÜ: GÖĞÜS KANSERİ
Göğüs kanseri bayanlarda en sık görülen kanserdir.Ancak her vakit öldürücü değildir. Erken teşhisle tümüyle kurtulmak mümkündür. Ortalama her 10 bayandan 1’inde göğüs kanseri riski vardır. Bayanlar risk faktörleri konusunu doktorları ile görüşmeli, kendileri için münasebetli bir izlem ve tarama programının oluşturulmasını sağlamalıdır.
Göğüs Kanseri Risk Faktörleri:
● Daha evvel bir göğüste kanser gelişmiş olması
● Daha evvel göğüste kansere öncü sayılabilecek bir lezyonun bulunması
● Genetik olarak göğüs kanseri gelişimine yatkın genleri taşımak
● Ailesinde yahut akrabalarında ( bilhassa ana, teyze, kızkardeş) göğüs kanseri olması
● Uzun periyodik tevellüt denetim hapı tasarrufu
● Menapoz periyodunda uzun mühlet yüksek doz hormon (östrojen) tedavisi almak
● Çocukluk yahut gençlik çağlarında farklı bir sebeple göğüs kesiminin ışınlanmış olması
● Adet başlama yaşının erken, adetten kesilme yaşının geç olması
● Hiç tevellüt yapmamış olmak yahut birinci tevellüdün 30 yaşından sonra yapılması
● İleri yaş (meme kanseri en sık 50-65 yaşlar arasında görülüyor)
● Ölçüsüz yağlı besinlerle beslenme alışkanlığı
● Yumurtalık ya da rahim kanseri hikâyesi olması
Göğüs Kanseri Belirtileri:
● Göğüste şişlik olması. Ekseriyetle ağrısız, sertçe, alanından oynamayan kitle varlığı
● Göğsün umum olarak boyutunda yahut formunda değişiklik
● Göğüs cildinde kızarıklık, morluk, yara, damar genişlemesi, içeri sahih çöküntü, yaygın küçük şişlikler, portakal kabuğu görünüşü üzere değişikliklerin olması
● Göğüs başı ve muhitinde renk ve biçim değişikliği, göğüs başında genişleme, düzleşme, içe çökme, yan değiştirme, kabuklanma, çatlaklar oluşması, yaralar çıkması
● Göğüs başından gelen kanlı yahut kansız akıntı
● Koltuk altında ağrılı ya da ağrısız şişlikler
Göğüs kanseri tarama programlarının göğüs kanserinden vefatları azalttığı gösterilmiştir. Göğüs kanseri taramasında mamografi, kendi kendine muayene ve doktor muayenesi kullanılmaktadır.
Mamografi kimlere, ne hengam yapılmalıdır?
Mamografi; göğüs kanseri taramasında vazgeçilmeyecek en değerli metottur. Umumide gelişmiş yerküre devletlerinde 40 yaşın üzerinde hatunlar tarama programına alınıp, yılda bir mammografi çekilmektedir. İşte bu noktada değerli olan, göğüs incelemesini yapan radyolog tabibin bu hususta gereğince deneyimli olmasıdır. Münâsib kalitede, hastaya gereksiz ışın vermeden çekilmiş sinema düzgün bir formda, sahih olarak değerlendirilmelidir. Ultrasonografi tek başına tarama yolu değildir. Kimi hastalarda, mammogafide tanıya yardımcı olarak kullanılmaktadır.
Ayrıyeten tanı için doktor gerekli görürse uygulanan sistemlerden biri de biyopsidir. Göğsün manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile incelenmesinin ailesinde göğüs kanseri olan, yüksek riskli hastalarda yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu hususla ilgili çalışmalar devam etmektedir. Kendi kendine göğüs muayenesi her hatun tarafından 20 yaşından itibaren yapılmalıdır. Adet devrinde ve öncesinde göğüs dokusu gergin ve ağrılı olabilir. Bu bulgular her devir kanser manasına gelmez. Kendi kendine muayene için en müsait vakit adet bitiminden sonraki haftadır. Bu periyotta göğüslerde şişme ve hassasiyet çok daha düşüktür. Menopoza girmiş bayanlar ise muayene için her ayın birinci günü üzere bir gün seçebilir.
Kendi kendine muayenesi evvel gözlemdir. Kâfi ışık alan bir ortamda, ayna önünde yapılır. Ayakta dururken evvel kollar yanda, sonra baş üzerinde ve eller bele konarak göğüs cildi dikkatle kıymetlendirilir, rastgele bir çekinti, kızarıklık, şişlik olup olmadığı araştırılır. Elle muayene ayakta, duş altında ıslak ve sabunlu cilt üzerinde yahut sırt üstü yatarken, muayene edeceğiniz taraftaki göğsün altına bir yastık ya da katlanmış bir havlu koyarak da yapılabilir. Sağ memeyi sol elle, sol memeyi de sağ elle, memeyi çok bastırmadan, parmakların iç yüzleri ile temas ettirerek, yukarıdan asağıya-aşağıdan yukarıya yahut göğüs başından etrafa gerçek küçük dairesel hareketlerle ve göğüs başından çevreye-çevreden göğüs başına yanlışsız ışınsal hareketlerle incelemek gerekir. Tüm göğüs meydanı ve koltuk altları muayene edilmelidir. Tertipli muayene yapıldığında göğüs dokusuna alışılır ve alışılagelmiş dışı sertlik algılanabilir.
Klinik göğüs muayenesinin göğüs konusunda deneyimli umum cerrahi hekimi tarafından yılda bir defa yapılması gerekir. Münhasıran mamografi incelemesi öncesi hastanın detaylı hikayesinin alınmış, fizik muayenesinin yapılmış olması ve mümkün kuşkulu bulgular var ise mamografi öncesi radyoloji mütehassısına bu istikametten malumat verilmesi tetkikin kıymetlendirilmesi sırasında son kademe yararlı olmaktadır. Maatteessüf göğüs kanserlerinin yaklaşık %10’u fizik muayene sırasında elle hissedilebilir haldeyken bile mamografi bulgusu görülemeyebilir. Ya da göğüs dokusunun ağır olduğu bir nahiyede mamografi değerlendirmesi hudutlu olabileceğinden umumî cerrahi bilirkişisinin bu ortamda bulgusu mevcut ise hastanın ek tetkiklerle incelenmesi gerekebilir. Göğüs dokusu elle muayenesi yapılabildiği ve radyolojik olarak rahatlıkla görüntülenebildiği için göğüs kanserinde erken tanı talihi vardır. Erken tanı için tarama programına katılmak hayat kurtarmaktadır.
Dün yaptığınız şey size hala çok yeterli görünüyorsa, bugün ehil değilsiniz demektir.
Op.Dr. Muzaffer YURTTAŞ
Umumi Cerrahi Kompetanı
Göğüs kanseri bayanlarda en sık görülen kanserdir.Ancak her vakit öldürücü değildir. Erken teşhisle tümüyle kurtulmak mümkündür. Ortalama her 10 bayandan 1’inde göğüs kanseri riski vardır. Bayanlar risk faktörleri konusunu doktorları ile görüşmeli, kendileri için münasebetli bir izlem ve tarama programının oluşturulmasını sağlamalıdır.
Göğüs Kanseri Risk Faktörleri:
● Daha evvel bir göğüste kanser gelişmiş olması
● Daha evvel göğüste kansere öncü sayılabilecek bir lezyonun bulunması
● Genetik olarak göğüs kanseri gelişimine yatkın genleri taşımak
● Ailesinde yahut akrabalarında ( bilhassa ana, teyze, kızkardeş) göğüs kanseri olması
● Uzun periyodik tevellüt denetim hapı tasarrufu
● Menapoz periyodunda uzun mühlet yüksek doz hormon (östrojen) tedavisi almak
● Çocukluk yahut gençlik çağlarında farklı bir sebeple göğüs kesiminin ışınlanmış olması
● Adet başlama yaşının erken, adetten kesilme yaşının geç olması
● Hiç tevellüt yapmamış olmak yahut birinci tevellüdün 30 yaşından sonra yapılması
● İleri yaş (meme kanseri en sık 50-65 yaşlar arasında görülüyor)
● Ölçüsüz yağlı besinlerle beslenme alışkanlığı
● Yumurtalık ya da rahim kanseri hikâyesi olması
Göğüs Kanseri Belirtileri:
● Göğüste şişlik olması. Ekseriyetle ağrısız, sertçe, alanından oynamayan kitle varlığı
● Göğsün umum olarak boyutunda yahut formunda değişiklik
● Göğüs cildinde kızarıklık, morluk, yara, damar genişlemesi, içeri sahih çöküntü, yaygın küçük şişlikler, portakal kabuğu görünüşü üzere değişikliklerin olması
● Göğüs başı ve muhitinde renk ve biçim değişikliği, göğüs başında genişleme, düzleşme, içe çökme, yan değiştirme, kabuklanma, çatlaklar oluşması, yaralar çıkması
● Göğüs başından gelen kanlı yahut kansız akıntı
● Koltuk altında ağrılı ya da ağrısız şişlikler
Göğüs kanseri tarama programlarının göğüs kanserinden vefatları azalttığı gösterilmiştir. Göğüs kanseri taramasında mamografi, kendi kendine muayene ve doktor muayenesi kullanılmaktadır.
Mamografi kimlere, ne hengam yapılmalıdır?
Mamografi; göğüs kanseri taramasında vazgeçilmeyecek en değerli metottur. Umumide gelişmiş yerküre devletlerinde 40 yaşın üzerinde hatunlar tarama programına alınıp, yılda bir mammografi çekilmektedir. İşte bu noktada değerli olan, göğüs incelemesini yapan radyolog tabibin bu hususta gereğince deneyimli olmasıdır. Münâsib kalitede, hastaya gereksiz ışın vermeden çekilmiş sinema düzgün bir formda, sahih olarak değerlendirilmelidir. Ultrasonografi tek başına tarama yolu değildir. Kimi hastalarda, mammogafide tanıya yardımcı olarak kullanılmaktadır.
Ayrıyeten tanı için doktor gerekli görürse uygulanan sistemlerden biri de biyopsidir. Göğsün manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile incelenmesinin ailesinde göğüs kanseri olan, yüksek riskli hastalarda yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu hususla ilgili çalışmalar devam etmektedir. Kendi kendine göğüs muayenesi her hatun tarafından 20 yaşından itibaren yapılmalıdır. Adet devrinde ve öncesinde göğüs dokusu gergin ve ağrılı olabilir. Bu bulgular her devir kanser manasına gelmez. Kendi kendine muayene için en müsait vakit adet bitiminden sonraki haftadır. Bu periyotta göğüslerde şişme ve hassasiyet çok daha düşüktür. Menopoza girmiş bayanlar ise muayene için her ayın birinci günü üzere bir gün seçebilir.
Kendi kendine muayenesi evvel gözlemdir. Kâfi ışık alan bir ortamda, ayna önünde yapılır. Ayakta dururken evvel kollar yanda, sonra baş üzerinde ve eller bele konarak göğüs cildi dikkatle kıymetlendirilir, rastgele bir çekinti, kızarıklık, şişlik olup olmadığı araştırılır. Elle muayene ayakta, duş altında ıslak ve sabunlu cilt üzerinde yahut sırt üstü yatarken, muayene edeceğiniz taraftaki göğsün altına bir yastık ya da katlanmış bir havlu koyarak da yapılabilir. Sağ memeyi sol elle, sol memeyi de sağ elle, memeyi çok bastırmadan, parmakların iç yüzleri ile temas ettirerek, yukarıdan asağıya-aşağıdan yukarıya yahut göğüs başından etrafa gerçek küçük dairesel hareketlerle ve göğüs başından çevreye-çevreden göğüs başına yanlışsız ışınsal hareketlerle incelemek gerekir. Tüm göğüs meydanı ve koltuk altları muayene edilmelidir. Tertipli muayene yapıldığında göğüs dokusuna alışılır ve alışılagelmiş dışı sertlik algılanabilir.
Klinik göğüs muayenesinin göğüs konusunda deneyimli umum cerrahi hekimi tarafından yılda bir defa yapılması gerekir. Münhasıran mamografi incelemesi öncesi hastanın detaylı hikayesinin alınmış, fizik muayenesinin yapılmış olması ve mümkün kuşkulu bulgular var ise mamografi öncesi radyoloji mütehassısına bu istikametten malumat verilmesi tetkikin kıymetlendirilmesi sırasında son kademe yararlı olmaktadır. Maatteessüf göğüs kanserlerinin yaklaşık %10’u fizik muayene sırasında elle hissedilebilir haldeyken bile mamografi bulgusu görülemeyebilir. Ya da göğüs dokusunun ağır olduğu bir nahiyede mamografi değerlendirmesi hudutlu olabileceğinden umumî cerrahi bilirkişisinin bu ortamda bulgusu mevcut ise hastanın ek tetkiklerle incelenmesi gerekebilir. Göğüs dokusu elle muayenesi yapılabildiği ve radyolojik olarak rahatlıkla görüntülenebildiği için göğüs kanserinde erken tanı talihi vardır. Erken tanı için tarama programına katılmak hayat kurtarmaktadır.
Dün yaptığınız şey size hala çok yeterli görünüyorsa, bugün ehil değilsiniz demektir.
Op.Dr. Muzaffer YURTTAŞ
Umumi Cerrahi Kompetanı