Zihin ve vücut ortasındaki bağlantı uzun yıllardır insanların başını kurcalayan bir bahis. Bir insanın hakikaten kederden ölmesi mümkün olabilir mi? Yahut sağlam baş sahiden sağlam bir bedende mı bulunur?
Bilim insanları bir müddettir zihinsel ve fizikî sıhhat ortasındaki alakaları inceliyorlar. Bu bağlardan birisinin de çağımızın hastalığı diyebileceğimiz depresyon ve kalp hastalığı ortasında olabileceğinden şüpheleniliyor. Pekala, depresyon ile kalp hastalığı ortasında hakikaten bir münasebet olabilir mi? Yeni bir araştırma, bu sorunun cevaplanmasına katkıda bulunuyor.
Daha yüksek kalp hastalığı olan bayanların depresyona yakalanma riski de daha yüksek
Araştırmalara nazaran genel kalp hastalığı olan bireylerde depresyon, genel popülasyondakilere kıyasla daha yaygın bir biçimde kendisini gösteriyor. Dahası, uzun yıllar boyunca takip edilen fizikî olarak sağlıklı olan şahıslar ortasından yüksek depresif semptomları olanların, depresyonu olmayanlara nazaran kalp hastalığına yakalanma olasılığının daha yüksek olduğu bildiriliyor.
Bunlara ek olarak akut kalp hastalığı olan şahıslarda depresyonun, sadece kalp hastalığından değil, rastgele diğer bir nedenden dolayı daha fazla kalp krizi ve mevt riskinin artmasıyla bağlı olduğu da biliniyor. Fakat çok az araştırmanın bu durumun tam aykırısı olabileceği açısından, yani aslında depresyona sebep olan şeyin kalp hastalıkları olabileceği açısından ele aldığı biliniyor. Yeni yayımlanan araştırmada da kalp hastalıkları ve depresyon irtibatını tam olarak bu açıdan ele alıyor.
İspanya'daki Granada Üniversitesi'nden Sandra Martín-Peláez ve meslektaşları, 55 ile 75 yaş ortasındaki şahıslarda kardiyovasküler risk faktörleri ile depresyon ortasındaki ilişkiyi araştırmak için kişinin kalp hastalığı, felç ve tip 2 diyabet riskini artıran metabolik sendromdan muzdarip insanlara odaklandı. Bu çalışmanın iştirakçileri, tıpkı vakitte Akdeniz diyetinin çok kilolu yahut obez ve metabolik sendromu olan beşerler üzerindeki tesirlerini tahlil eden daha geniş bir araştırmada da yer alıyordu.
Diğer çalışmaların iştirakçileri ise kalori kısıtlı Akdeniz diyeti ve fizikî aktivite programı uygulayan bir kümeden ve fizikî aktivite programı olmaksızın sınırsız Akdeniz diyeti uygulayan başka kümeden oluşmaktaydı. Sonuç olarak asıl çalışmasının temel analizine 6.500'den fazla iştirakçi dahil edildi ve iki yıl sonra 4.500'den fazla kişi takip edildi.
Kalp hastalığı için ana risk faktörlerini belirlemek ismine araştırmacılar, sağlıklı insanları vakit içinde takip ederek geliştirilen esaslı Framingham risk skorunu kullandılar ve iştirakçileri on yıl içinde kalp krizi geçirme yahut kalp hastalığından ölme açısından düşük, orta yahut yüksek riskli olarak sınıflandırdılar.
Katılımcılara başlangıçta ve akabinde iki yıl sonra anketler kullanarak depresif belirtileri soran araştırmacılar, başlangıçta yahut takipte kardiyovasküler risk ile depresyon ortasında manalı bir münasebet bulamadı. Yani genel olarak bakıldığında kalp hastalığı riski daha yüksek olan iştirakçilerin depresyona sahip olma yahut depresyon geliştirme mümkünlüğü olağandan daha yüksek değildi.
Verileri cinsiyete nazaran tahlil ettiklerinde başlangıçta daha yüksek kardiyovasküler riski olan kadınların depresyon belirtileri gösterme olasılığının daha yüksek olduğunu tespit etmiş olsalar bile araştırmacılar, bu durumun takipte ne erkekte ne de bayanlarda bu halde olduğuna dair rastgele bir şey tespit etmediler.
Ortalama olarak bakıldığında ise tüm iştirakçilerin depresyon puanlarının iki yılda azalmış olduğu tespit edildi. Buna nazaran düşük kardiyovasküler riski olanlar ve müdahale grubundakiler için depresyon puanları daha fazla düşmüştü.
Bu çalışmadan elde edilen bulgularını net bir formda ne manaya geldiğini anlamak açıkçası şimdilik sıkıntı. Araştırmacılar dataları birkaç farklı biçimde tahlil etti; lakin genel olarak daima tartışmalı sonuçlar elde edildi. Buna nazaran kesin olan tek sonuç, kalp hastalığı olan kadınların, kalp hastalığı olan erkeklere göre daha yüksek depresyon seviyelerine sahip olmasıydı ki genel popülasyonda bayanların erkeklerden daha yüksek depresyon oranına sahip olduğu göz önüne alındığında bu da beklenen bir sonuçtu.
Depresyon ve kalp hastalığının neden irtibatlı olduğu düşünülüyor?
Her ne kadar bu çalışma, kalp hastalığı riskinin daha yüksek depresyon geliştirme riski ile alakalı olduğuna kesin bir delil sunamasa da, kalp hastalığı ve depresyonun irtibatlı olduğunu gösteren hali hazırda var olan güçlü bir delil grubuna katkıda bulunuyor. Bu bağlantının, bir dizi davranışsal ve biyolojik faktör ile açıklanması mümkün olabilir üzere gözüküyor. Hem depresyon hem de kalp hastalığı riskinde ortak olan kimi biyolojik faktörler ise şu halde öne çıkıyor:
- artan inflamasyon
- endotel disfonksiyonu
- değişen otonom hudut sistemi aktivitesi
- kan trombosit işlev bozukluğu
Öte yanda bu çalışmanın, kalp hastalığı olan ve kalp hastalığı riski taşıyanlarda potansiyel depresyon tedavilerinde kullanılmak üzere diyet ve ömür şeklinin daha fazla araştırılması için umut verici olduğu söz ediliyor.