Kanda Kalsiyum Yuksekliği Nedenleri
kanda kalsiyum nedir
Kanda kalsiyum olcumu
Kalsiyumun vucutta, yani kanda, bir dengede tutulmasında iskelet, bağırsaklar, bobrek, paratiroid hormonu ve D vitamininin onemli rolu vardır Normal erişkin bir kişide diyetle alınan gunluk kalsiyum miktarı 1000 mg kadardır Bobreklerden her gun 10 gram kalsiyum gecer ve bunun 100 300 mg kadarı idrarla atılır Kalsiyum esas olarak iskelet kemiklerinde depo edilir ve iskeletimizde yaklaşık 1000 gram kalsiyum bulunur
Paratiroid bezinden paratiroid hormonu salgılanır Paratiroid hormonu kandaki kalsiyum duzeyine gore salgılanır Kanda kalsiyum duşuk ise paratiroid hormonu salgılanır ve bu hormon bobrek ve kemiklere direkt olarak etki ederek ve bağırsaklara dolaylı yoldan etki ederek kan kalsiyumunu yukseltir Kanda kalsiyum yuksek ise paratiroid hormonu az salgılanır
Kanda kalsiyum ayarlanmasında bobreğin de onemli rolu vardır Paratiroid hormonu bobrekte D vitamininin aktif hale gelmesine (1, 25 (OH)2D3) katkıda bulunur Bobrekten suzulen kalsiyumun geri alınmasında paratiroid hormonunun etkisi vardır
Paratiroid hormonu kemiklere etki ederek kemiklerden kalsiyum ve fosforun ayrılmasını sağlar Paratiroid hormonu ayrıca D vitamini yoluyla barsaklardan kalsiyum emilimini de artırır Paratiroid hormonu bobreklerden kalsiyum emilimini artırırken idrarla fosfat atılımını artırır
KAN KALSİYUM DUZEYİ
Laboratuvardan laboratuvara değişiklik gosterirse de Normalde kanda total kalsiyum duzeyi 85105 mgdl arasındadır kanda 105 mgdl den fazla yukseklik kalsiyum yuksekliği olduğunu gosterir İyonize kalsiyum ise normalde 113132 mmolL arasındadır
ONEMLİ NOT: Kan Alınırken damar uzerinde bant uygulaması fazla yapılırsa kan kalsiyumu yuksek cıkabilir Bu nedenle bir defa kan kalsiyum yuksekliği ile hemen telaş etmeyiniz Aynı laboratuvarda ve başka laboratuvarda TOTAL ve İYONİZE KALSİYUM olarak tekrar olcum yaptırınız Bu defa da yuksek cıkarsa kalsiyum yuksekliği vardır denir Araştırma icin bir ENDOKRİN UZMANINA başvurunuz
Total kalsiyum kandaki albumin seviyesinden etkilenir O nedenle Total kalsiyumu değerlendirirken kan albumin duzeyini dikkate almak gerekir En iyisi İYONİZE KALSİYUM olcmektir
Tansiyon ilacı olarak idrar sokturucu alıyorsanız bu ilaclar kanda kalsiyumu yukseltebilir
KALSİYUM YUKSEKLİĞİNDE BELİRTİLER
Belirtiler kalsiyum yuksekliğine gore değişirse de şunlar olabilir:
Bulantı
Kusma
kabızlık
Karın ağrısı
Konsantrasyon gucluğu
Yorgunluk
Bitkinlik
Enerji duşmesi
Kas gucsuzluğu
Cok idrara gitme (kalsiyumun bobreğe yaptığı hasarnerfrojenik diyabetes insipidus)
Tansiyon yukselmesi
KALSİYUM YUKSEKLİĞİNİN NEDENLERİ
Kalsiyum yuksekliğinin % 80'nini paratiroid hormon yuksekliği ve kanserler yapar
1 Paratiroid hormon yuksekliği
2 Lityum ilacı kullanmak (psikiyatri hastalarının kullandığı bir ilac olan lityum sonrası kanda kalsiyum yuksekliği ve paratiroid hormon yuksekliği bildirilmiştir)
3 Milk alkali sendromu denilen aşırı alkali mide ilacları kullanan kişilerde gorulur
4 Bazı kanserlerde kalsiyum yukselir Bu hastalarda parathormon duşuktur Boylece hiperparatiroidi den ayrılır Ancak ''Paratiroid hormon related peptid'' yuksektir
5 Zehirli guatr (hipertiroidi), Feokromasitoma, Addison hastalığı
6 Sarkoidoz ve tuberkuloz gibi granulomatoz hastalıklar
7 Bazı ilaclar: D vitamini ilacı fazlalığı, A vitamini fazla almak, Ostrojen ilacı, antiostrojenler, tiazid diuretikler,
8 Hareketsiz yatanlar veya hareketsizlik
9 Damardan beslenme
10 Bobrek hastalıkları (kronik bobrek yetmezliği)
11 Vucut susuz kalınca
KALSİYUM YUKSEKLİĞİNİN EN ONEMLİ NEDENİ PARATİROİD HORMON YUKSEKLİĞİDİR
Paratiroid hormonun (PTH) bir veya daha fazla paratiroid bezinden aşırı salgılanmasıyla paratiroid hormon fazlalığı oluşur ve buna tıp dilinde ‘ ’primer hiperparatiroidi ’ ’ denir Kanda kalsiyum yuksekliğinin en onemli nedeni paratiroid hormon fazlalığıdır
Her yaşta gorulurse de, 50 yaş uzerinde daha cok gorulur Kadınlarda menopoz doneminde biraz daha fazla gorulmektedir (31 oranında)
Paratiroid hormonunun fazla salgılanmasının en sık nedeni (% 85) paratiroid bezlerinden birinde bir tumor oluşmasıdır ve buna tıp dilinde ‘ ’adenom ’ ’ denir Bazan paratiroid bezlerinin buyumesi (% 1215) veya cok nadir olarak paratiroid bezi kanseri ( % 12) paratiroid hormon fazlalığına neden olabilir
Klinik Bulgular
Gunumuzde teşhis gelişen laboratuar teknikleri sayesinde yaklaşık % 50 hastada hic bir şikayet yok iken rastlantısal olarak konabilmektedir Şikayeti olan hastalarda ise
Yorgunluk
Eklem ağrıları
Halsizlik
İştah kaybı
Hafif depresyon
Konsantre olamama gorulebilir
Bobrekte taş oluşmasının onemli bir nedeni paratiroid hormon yuksekliğidir Bobrek taşları bu hastaların % 2025 ’inde gorulur İdrarla kalsiyum atılımı artar yani gunde idrarla atılan kalsiyum miktarı 300 mg ’dan fazladır
Paratiroid hormon fazlalığında kemik kistleri ve kahverengi (Brown) tumorler seyrek olarak (%1) gorulmektedir Kemiklerde gelişen kalsiyum azlığına bağlı olarak on kol, kalca ve omurgada kemik kırıklarının sıklığında artış olur Hafif kemik erimesi (osteopeni) en sık gorulen kemik bulgusudur (%30)
Bu hastalarda ayrıca eklem ağrıları, gozde konjunktivada kalsiyum birikmesi, keratopati ve tansiyon yukselmesi (% 3050 hastada) gorulebilir
Kanda kalsiyumun yuksek olması nedeniyle de bu hastalarda şu şikayetler olabilir:
İştah kaybı
Bulantı
Kabızlık
Aşırı susama
Sık idrara gitme
Bu hastalarda kalsiyum yuksekliğine bağlı olarak bobrek fonksiyonlarında bozulma, romatizmal şikayetler, kanda fosfor duşukluğu, kanda mağnezyumda hafif artış olabilir
Tanı
Teşhis icin kanda kalsiyum ve paratiroid hormon duzeylerine bakılır Primer hiperparatiroidide hem paratiroid hormonu hem de kan kalsiyumu kanda yuksek olarak bulunur
Paratiroid hormon yuksekliğinin tipik bulgusu serum kalsiyumunun yuksek olmasıdır Vitamin D eksikliğine bağlı osteomalasi hastalığı (kemik hastalığı) varlığında kalsiyum yukselmesi olmayabilir Bu hastalara D vitamini verildiğinde kan kalsiyumu artar
Bazen kan kalsiyumu yukselmeden sadece paratiroid hormon yuksekliği gorulebilir
Paratiroid bezi ultrasonografisi ile % 80 ’e varan oranda buyumuş paratiroid bezi tespit edilebilir Bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans goruntulemede de benzer oranlar verilmektedir
99mTcsestamibi ile yapılan paratiroid sintigrafisinin duyarlılığı % 5080 olup, ozellikle gogus kemiği arakasına yerleşimli paratiroid dokusu tespitinde cok yararlı bir yontemdir Sintigrafik veri, ultrasonografi ile birlikte değerlendirildiğinde tanı doğruluğu daha guvenilir olmaktadır
Tedavi
Orta dereceli kalsiyum yuksekliği bobrek fonksiyonlarının bozulmasına neden olurken, ciddi kalsiyum yuksekliği hayatı tehdit eden bir durumdur
Ancak bircok hastada herhangi bir şikayet yoktur ve kan kalsiyum duzeyi 11,5 mgdl ’den daha azdır
Ameliyat yapılmayan hastalarda (bunlarda şikayet yok ve kan kalsiyumu hafif yuksektir) kan kalsiyumu 6 ayda bir olculur ve bobrek fonksiyonları değerlendirilir Bu hastalarda ayrıca yılda bir kemik dansitesi olculur
Bu hastalara lityum ilacı ve tiazid diuretik ilacları almamaları onerilir Bu ilaclar kan kalsiyumunu artırır Ayrıca cok su icmeleri (gunde en az 68 bardak su), hareketli olmaları, kalsiyumdan yuksek diyet yapmamaları onerilir Kalsiyum gunde 1000 mg alınmalı ve vitamin D gunde 400600 IU alınmalıdır
İlac tedavisi olarak normal kalsiyumlu diyet alırken, bol sıvı alınmalı ve hareket artırılmalıdır İlac olarak kemik erimesi olanlarda bifosfonat denilen ilaclar verilebildiği gibi kalsimimetik denen ilaclar da verilebilir Ancak bunların hicbirisi henuz paratiroid ameliyatının yerini almış değildir ve kan kalsiyumunu normale getirmez
Şikayeti olan hastalarda paratiroid bezi ameliyatı yapılır
Şikayeti olmayan hastalarda aşağıdaki durumlar varsa ameliyat yapmak gerekebilir :
1Kan kalsiyum değeri normal laboratuar ust sınırından 1mgdl (0,25 mmolL) fazla ise
2Yirmidort saatlik idrar kalsiyum atılımı 400 mggun ‘den fazla ise
3Kreatinin klirensinin, uygun yaş ve cins normal değerine gore, % 30 ve uzerinde azalması
4Kemik yoğunluğunun onkol (Ulna) 13 distal ucu, omurga veya kalca, kemik mineral yoğunluğu olcumlerinde t skoru ’nun 2,5 SD ’den fazla olması
5Hastanın 50 yaşından kucuk olması
6Tıbbi olarak takip edilemeyecek hastalar
Ameliyatta boyun acılarak dort bez de gorulur, adenom (tumor) varsa cıkartılır Hiperplazi (bezde buyume) varsa uc bez tamamen, dorduncu bezin de yarısı cıkartılır Ancak bu prosedurde nuks riski yuksektir, bu nedenle kalan yarım paratiroid dokusu kolay mudahale edilebilir olması nedeniyle onkola, kas icine implante edilir
kanda kalsiyum nedir
Kanda kalsiyum olcumu
Kalsiyumun vucutta, yani kanda, bir dengede tutulmasında iskelet, bağırsaklar, bobrek, paratiroid hormonu ve D vitamininin onemli rolu vardır Normal erişkin bir kişide diyetle alınan gunluk kalsiyum miktarı 1000 mg kadardır Bobreklerden her gun 10 gram kalsiyum gecer ve bunun 100 300 mg kadarı idrarla atılır Kalsiyum esas olarak iskelet kemiklerinde depo edilir ve iskeletimizde yaklaşık 1000 gram kalsiyum bulunur
Paratiroid bezinden paratiroid hormonu salgılanır Paratiroid hormonu kandaki kalsiyum duzeyine gore salgılanır Kanda kalsiyum duşuk ise paratiroid hormonu salgılanır ve bu hormon bobrek ve kemiklere direkt olarak etki ederek ve bağırsaklara dolaylı yoldan etki ederek kan kalsiyumunu yukseltir Kanda kalsiyum yuksek ise paratiroid hormonu az salgılanır
Kanda kalsiyum ayarlanmasında bobreğin de onemli rolu vardır Paratiroid hormonu bobrekte D vitamininin aktif hale gelmesine (1, 25 (OH)2D3) katkıda bulunur Bobrekten suzulen kalsiyumun geri alınmasında paratiroid hormonunun etkisi vardır
Paratiroid hormonu kemiklere etki ederek kemiklerden kalsiyum ve fosforun ayrılmasını sağlar Paratiroid hormonu ayrıca D vitamini yoluyla barsaklardan kalsiyum emilimini de artırır Paratiroid hormonu bobreklerden kalsiyum emilimini artırırken idrarla fosfat atılımını artırır
KAN KALSİYUM DUZEYİ
Laboratuvardan laboratuvara değişiklik gosterirse de Normalde kanda total kalsiyum duzeyi 85105 mgdl arasındadır kanda 105 mgdl den fazla yukseklik kalsiyum yuksekliği olduğunu gosterir İyonize kalsiyum ise normalde 113132 mmolL arasındadır
ONEMLİ NOT: Kan Alınırken damar uzerinde bant uygulaması fazla yapılırsa kan kalsiyumu yuksek cıkabilir Bu nedenle bir defa kan kalsiyum yuksekliği ile hemen telaş etmeyiniz Aynı laboratuvarda ve başka laboratuvarda TOTAL ve İYONİZE KALSİYUM olarak tekrar olcum yaptırınız Bu defa da yuksek cıkarsa kalsiyum yuksekliği vardır denir Araştırma icin bir ENDOKRİN UZMANINA başvurunuz
Total kalsiyum kandaki albumin seviyesinden etkilenir O nedenle Total kalsiyumu değerlendirirken kan albumin duzeyini dikkate almak gerekir En iyisi İYONİZE KALSİYUM olcmektir
Tansiyon ilacı olarak idrar sokturucu alıyorsanız bu ilaclar kanda kalsiyumu yukseltebilir
KALSİYUM YUKSEKLİĞİNDE BELİRTİLER
Belirtiler kalsiyum yuksekliğine gore değişirse de şunlar olabilir:
Bulantı
Kusma
kabızlık
Karın ağrısı
Konsantrasyon gucluğu
Yorgunluk
Bitkinlik
Enerji duşmesi
Kas gucsuzluğu
Cok idrara gitme (kalsiyumun bobreğe yaptığı hasarnerfrojenik diyabetes insipidus)
Tansiyon yukselmesi
KALSİYUM YUKSEKLİĞİNİN NEDENLERİ
Kalsiyum yuksekliğinin % 80'nini paratiroid hormon yuksekliği ve kanserler yapar
1 Paratiroid hormon yuksekliği
2 Lityum ilacı kullanmak (psikiyatri hastalarının kullandığı bir ilac olan lityum sonrası kanda kalsiyum yuksekliği ve paratiroid hormon yuksekliği bildirilmiştir)
3 Milk alkali sendromu denilen aşırı alkali mide ilacları kullanan kişilerde gorulur
4 Bazı kanserlerde kalsiyum yukselir Bu hastalarda parathormon duşuktur Boylece hiperparatiroidi den ayrılır Ancak ''Paratiroid hormon related peptid'' yuksektir
5 Zehirli guatr (hipertiroidi), Feokromasitoma, Addison hastalığı
6 Sarkoidoz ve tuberkuloz gibi granulomatoz hastalıklar
7 Bazı ilaclar: D vitamini ilacı fazlalığı, A vitamini fazla almak, Ostrojen ilacı, antiostrojenler, tiazid diuretikler,
8 Hareketsiz yatanlar veya hareketsizlik
9 Damardan beslenme
10 Bobrek hastalıkları (kronik bobrek yetmezliği)
11 Vucut susuz kalınca
KALSİYUM YUKSEKLİĞİNİN EN ONEMLİ NEDENİ PARATİROİD HORMON YUKSEKLİĞİDİR
Paratiroid hormonun (PTH) bir veya daha fazla paratiroid bezinden aşırı salgılanmasıyla paratiroid hormon fazlalığı oluşur ve buna tıp dilinde ‘ ’primer hiperparatiroidi ’ ’ denir Kanda kalsiyum yuksekliğinin en onemli nedeni paratiroid hormon fazlalığıdır
Her yaşta gorulurse de, 50 yaş uzerinde daha cok gorulur Kadınlarda menopoz doneminde biraz daha fazla gorulmektedir (31 oranında)
Paratiroid hormonunun fazla salgılanmasının en sık nedeni (% 85) paratiroid bezlerinden birinde bir tumor oluşmasıdır ve buna tıp dilinde ‘ ’adenom ’ ’ denir Bazan paratiroid bezlerinin buyumesi (% 1215) veya cok nadir olarak paratiroid bezi kanseri ( % 12) paratiroid hormon fazlalığına neden olabilir
Klinik Bulgular
Gunumuzde teşhis gelişen laboratuar teknikleri sayesinde yaklaşık % 50 hastada hic bir şikayet yok iken rastlantısal olarak konabilmektedir Şikayeti olan hastalarda ise
Yorgunluk
Eklem ağrıları
Halsizlik
İştah kaybı
Hafif depresyon
Konsantre olamama gorulebilir
Bobrekte taş oluşmasının onemli bir nedeni paratiroid hormon yuksekliğidir Bobrek taşları bu hastaların % 2025 ’inde gorulur İdrarla kalsiyum atılımı artar yani gunde idrarla atılan kalsiyum miktarı 300 mg ’dan fazladır
Paratiroid hormon fazlalığında kemik kistleri ve kahverengi (Brown) tumorler seyrek olarak (%1) gorulmektedir Kemiklerde gelişen kalsiyum azlığına bağlı olarak on kol, kalca ve omurgada kemik kırıklarının sıklığında artış olur Hafif kemik erimesi (osteopeni) en sık gorulen kemik bulgusudur (%30)
Bu hastalarda ayrıca eklem ağrıları, gozde konjunktivada kalsiyum birikmesi, keratopati ve tansiyon yukselmesi (% 3050 hastada) gorulebilir
Kanda kalsiyumun yuksek olması nedeniyle de bu hastalarda şu şikayetler olabilir:
İştah kaybı
Bulantı
Kabızlık
Aşırı susama
Sık idrara gitme
Bu hastalarda kalsiyum yuksekliğine bağlı olarak bobrek fonksiyonlarında bozulma, romatizmal şikayetler, kanda fosfor duşukluğu, kanda mağnezyumda hafif artış olabilir
Tanı
Teşhis icin kanda kalsiyum ve paratiroid hormon duzeylerine bakılır Primer hiperparatiroidide hem paratiroid hormonu hem de kan kalsiyumu kanda yuksek olarak bulunur
Paratiroid hormon yuksekliğinin tipik bulgusu serum kalsiyumunun yuksek olmasıdır Vitamin D eksikliğine bağlı osteomalasi hastalığı (kemik hastalığı) varlığında kalsiyum yukselmesi olmayabilir Bu hastalara D vitamini verildiğinde kan kalsiyumu artar
Bazen kan kalsiyumu yukselmeden sadece paratiroid hormon yuksekliği gorulebilir
Paratiroid bezi ultrasonografisi ile % 80 ’e varan oranda buyumuş paratiroid bezi tespit edilebilir Bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans goruntulemede de benzer oranlar verilmektedir
99mTcsestamibi ile yapılan paratiroid sintigrafisinin duyarlılığı % 5080 olup, ozellikle gogus kemiği arakasına yerleşimli paratiroid dokusu tespitinde cok yararlı bir yontemdir Sintigrafik veri, ultrasonografi ile birlikte değerlendirildiğinde tanı doğruluğu daha guvenilir olmaktadır
Tedavi
Orta dereceli kalsiyum yuksekliği bobrek fonksiyonlarının bozulmasına neden olurken, ciddi kalsiyum yuksekliği hayatı tehdit eden bir durumdur
Ancak bircok hastada herhangi bir şikayet yoktur ve kan kalsiyum duzeyi 11,5 mgdl ’den daha azdır
Ameliyat yapılmayan hastalarda (bunlarda şikayet yok ve kan kalsiyumu hafif yuksektir) kan kalsiyumu 6 ayda bir olculur ve bobrek fonksiyonları değerlendirilir Bu hastalarda ayrıca yılda bir kemik dansitesi olculur
Bu hastalara lityum ilacı ve tiazid diuretik ilacları almamaları onerilir Bu ilaclar kan kalsiyumunu artırır Ayrıca cok su icmeleri (gunde en az 68 bardak su), hareketli olmaları, kalsiyumdan yuksek diyet yapmamaları onerilir Kalsiyum gunde 1000 mg alınmalı ve vitamin D gunde 400600 IU alınmalıdır
İlac tedavisi olarak normal kalsiyumlu diyet alırken, bol sıvı alınmalı ve hareket artırılmalıdır İlac olarak kemik erimesi olanlarda bifosfonat denilen ilaclar verilebildiği gibi kalsimimetik denen ilaclar da verilebilir Ancak bunların hicbirisi henuz paratiroid ameliyatının yerini almış değildir ve kan kalsiyumunu normale getirmez
Şikayeti olan hastalarda paratiroid bezi ameliyatı yapılır
Şikayeti olmayan hastalarda aşağıdaki durumlar varsa ameliyat yapmak gerekebilir :
1Kan kalsiyum değeri normal laboratuar ust sınırından 1mgdl (0,25 mmolL) fazla ise
2Yirmidort saatlik idrar kalsiyum atılımı 400 mggun ‘den fazla ise
3Kreatinin klirensinin, uygun yaş ve cins normal değerine gore, % 30 ve uzerinde azalması
4Kemik yoğunluğunun onkol (Ulna) 13 distal ucu, omurga veya kalca, kemik mineral yoğunluğu olcumlerinde t skoru ’nun 2,5 SD ’den fazla olması
5Hastanın 50 yaşından kucuk olması
6Tıbbi olarak takip edilemeyecek hastalar
Ameliyatta boyun acılarak dort bez de gorulur, adenom (tumor) varsa cıkartılır Hiperplazi (bezde buyume) varsa uc bez tamamen, dorduncu bezin de yarısı cıkartılır Ancak bu prosedurde nuks riski yuksektir, bu nedenle kalan yarım paratiroid dokusu kolay mudahale edilebilir olması nedeniyle onkola, kas icine implante edilir
