kanser nasıl oluşur nedir nedenleri şonucları
Kanser, hucrelerde DNA'nın hasarı sonucu hucrelerin kontrolsuz veya anormal bir şekilde buyumesi ve coğalmasıdır Gunde vucudumuzda (DNA'da) yaklaşık 10000 mutasyon olmasına rağmen immun sistemimiz her milisaniye vucudumuzu tarar ve kanserli hucreleri yok eder
Kanserin sebepleri
Kanserin esas nedeni hucre bolunmesi esnasında DNA replikasyonunun (eşlenmesi) hatalı olması sonucu hucrenin farklılaşmasıdır DNA replikasyon anormalisine sebep olduğu sanılan bircok faktor mevcuttur ve bunlara predispozan (hazırlayıcı) faktorler denir Hucre bolunmesi, doku tamiri ve yenilenmesi amacıyla yapılır Doku tamiri ve yenilenmesini hızlandıran tum etmenler aslında bir kanser hazırlayıcısı olabilir
Xışınları, gama ışınları, radyoaktif maddelerden yayılan partikul radyasyonları ve ultraviyole ışınları gibi iyonize edici radyasyonlar kansere zemin hazırlamaktadır Bu radyasyonların etkisi altında doku hucrelerinde oluşan iyonlar yuksek derecede reaktif olduklarından DNA zincirlerini kopararak mutasyona sebep olmaktadır Gurultu ve Radyasyon kirliliği, Yoğun trafik, Dar sokaklar, Mega kentleşme Ozon ve Oksijen kontaminasyonu
Bazı kimyasal maddelerin mutasyon potansiyeli yuksektir Mutasyona neden olan kimyasal maddelere kanserojenler denir Anilin boya turevleri, sigara dumanındaki cok sayıdaki kimyasal, metilmetakrilat, asbest, silika tozları, komur ve alcı tozu bunlara ornektir Gunumuzde toplumda en buyuk sayıda kansere neden olan kanserojenler sigara dumanında bulunmaktadır # Fiziksel olarak tahriş edici maddeler de kansere neden olmaktadır Dokuda oluşan harabiyet hızlı bir mitoz faaliyetiyle tahrip olan hucrelerin yerine yeni hucreler oluşturur Mitoz ne kadar fazla ve hızlı olursa mutasyon riski o kadar artar Bu tur fiziksel etmenler arasında (dudak ısırma, sacla oynama, ben (nevus) koparma), yara kabuklarıyla oynama, bazı tahriş edici gıdaların aşırı ve sık tuketimi sayılabilir
Bircok ailede kansere yakalanmaya karşı guclu bir kalıtsal eğilim vardır Bu olay belki de bircok kanser tipinde kanserin oluşmasından once birden fazla mutasyona ihtiyac olduğu gerceğininden kaynaklanmaktadır Kansere ozellikle yatkınlığı olan bu ailelerin kalıtsal genomlarında bir veya daha fazla mutasyona uğramış gen bulunmaktadır Bu yuzden boyle şahıslarda kanser buyumeye başlamadan once cok daha az sayıda ilave mutasyon olması, kanseri başlatmak icin yeterlidir
Kanser oluşumunda viral faktorlerin etkisi de vardır
Kadınlarda en cok meme, rahim ve kalın bağırsak kanseri; erkeklerde ise en cok akciğer, prostat, mide ve kalın bağırsak kanserleri gorulmektedir Tum kanserlerin %16'sı, tum kanser olumlerinin %28'i ( erkeklerde %35, kadınlarda %19 akciğer kanseri nedeniyledir Akciğer kanseri buyuk olcude sigara kullanımı ile ilişkilidir
Kanserin gorulduğu yerler aşağıda gosterildiği şekilde yuzdelenebilir
Beyin ve omurilik %1
Cilt %10
Genital bolgeler: erkeklerde %20, kadınlarda %8
Meme %14
Sindirim sistemi %25
Solunum yolları: erkeklerde %2, kadınlarda %3
Karaciğer ve safra kesesi %3
Diğer organlar %8
Kanser, hucrelerde DNA'nın hasarı sonucu hucrelerin kontrolsuz veya anormal bir şekilde buyumesi ve coğalmasıdır Gunde vucudumuzda (DNA'da) yaklaşık 10000 mutasyon olmasına rağmen immun sistemimiz her milisaniye vucudumuzu tarar ve kanserli hucreleri yok eder
Kanserin sebepleri
Kanserin esas nedeni hucre bolunmesi esnasında DNA replikasyonunun (eşlenmesi) hatalı olması sonucu hucrenin farklılaşmasıdır DNA replikasyon anormalisine sebep olduğu sanılan bircok faktor mevcuttur ve bunlara predispozan (hazırlayıcı) faktorler denir Hucre bolunmesi, doku tamiri ve yenilenmesi amacıyla yapılır Doku tamiri ve yenilenmesini hızlandıran tum etmenler aslında bir kanser hazırlayıcısı olabilir
Xışınları, gama ışınları, radyoaktif maddelerden yayılan partikul radyasyonları ve ultraviyole ışınları gibi iyonize edici radyasyonlar kansere zemin hazırlamaktadır Bu radyasyonların etkisi altında doku hucrelerinde oluşan iyonlar yuksek derecede reaktif olduklarından DNA zincirlerini kopararak mutasyona sebep olmaktadır Gurultu ve Radyasyon kirliliği, Yoğun trafik, Dar sokaklar, Mega kentleşme Ozon ve Oksijen kontaminasyonu
Bazı kimyasal maddelerin mutasyon potansiyeli yuksektir Mutasyona neden olan kimyasal maddelere kanserojenler denir Anilin boya turevleri, sigara dumanındaki cok sayıdaki kimyasal, metilmetakrilat, asbest, silika tozları, komur ve alcı tozu bunlara ornektir Gunumuzde toplumda en buyuk sayıda kansere neden olan kanserojenler sigara dumanında bulunmaktadır # Fiziksel olarak tahriş edici maddeler de kansere neden olmaktadır Dokuda oluşan harabiyet hızlı bir mitoz faaliyetiyle tahrip olan hucrelerin yerine yeni hucreler oluşturur Mitoz ne kadar fazla ve hızlı olursa mutasyon riski o kadar artar Bu tur fiziksel etmenler arasında (dudak ısırma, sacla oynama, ben (nevus) koparma), yara kabuklarıyla oynama, bazı tahriş edici gıdaların aşırı ve sık tuketimi sayılabilir
Bircok ailede kansere yakalanmaya karşı guclu bir kalıtsal eğilim vardır Bu olay belki de bircok kanser tipinde kanserin oluşmasından once birden fazla mutasyona ihtiyac olduğu gerceğininden kaynaklanmaktadır Kansere ozellikle yatkınlığı olan bu ailelerin kalıtsal genomlarında bir veya daha fazla mutasyona uğramış gen bulunmaktadır Bu yuzden boyle şahıslarda kanser buyumeye başlamadan once cok daha az sayıda ilave mutasyon olması, kanseri başlatmak icin yeterlidir
Kanser oluşumunda viral faktorlerin etkisi de vardır
Kadınlarda en cok meme, rahim ve kalın bağırsak kanseri; erkeklerde ise en cok akciğer, prostat, mide ve kalın bağırsak kanserleri gorulmektedir Tum kanserlerin %16'sı, tum kanser olumlerinin %28'i ( erkeklerde %35, kadınlarda %19 akciğer kanseri nedeniyledir Akciğer kanseri buyuk olcude sigara kullanımı ile ilişkilidir
Kanserin gorulduğu yerler aşağıda gosterildiği şekilde yuzdelenebilir
Beyin ve omurilik %1
Cilt %10
Genital bolgeler: erkeklerde %20, kadınlarda %8
Meme %14
Sindirim sistemi %25
Solunum yolları: erkeklerde %2, kadınlarda %3
Karaciğer ve safra kesesi %3
Diğer organlar %8
