Kanser nasıl oluşur? Kanser hakkında bilgi
Hucreler doğar, gelişir ve olurler Bu olay genetik bir kontrol altındadır Bu kontrolun, kalkması ile dengenin bozulması sonucu, ya cok sayıda oluşmaları ya da oluşan hucrelerin olmemeleri sonucu coğalan hucreler tumor dokusunu oluşturur Hucrelerdeki bu olayların gelişmesine neden alan bir cok kanser yapıcı (kanserojen) madde vardır
Kanser belirtileri ortaya cıktıktan sonra artık hastalığın ilerlediği anlaşılır Amac, bu belirtiler ortaya cıkmadan hastalığın cok erken donemde yakalanmasıdır Kanserin oluştuğu yere gore belirtileri vardır
Vucudun herhangi bir yerinde ele bir kitlenin gelmesi, ses kısıklığı, inatcı oksuruk, dışkılama duzeninde değişiklik, derideki benlerin şekil, buyukluk ve renk değişiklikleri, kapanmayan yaralar, herhangi bir yerde kanama, kanser belirtisi olabilir
En sık gorulen kanserler?
En sık gorulen kanserler erkeklerde akciğer, prostat ve kalın barsak kanseri Kadınlarda meme, rahim ağzı, akciğer ve kalın barsak kanseridir
Akciger Kanserinin sebebi nedir?
En iyi bilinen neden sigara icilmesidir Bazi mesleklerde calisma, hava kirliligi, radyasyon, genetik faktorler, beslenme aliskanliklari gibi adi gecen diger nedenlerin hic birisi sigara ile mukayese edilecek kadar onemli degildir
Ulkemizin bazi yorelerinde bulunan ak toprak, gok toprak olarak bilinen asbest veya zeolit iceren toprakla temas akciger kanseri yapmaktadir Duvar sivama ve yer doseme amacli kullanilan ve bebeklerin altina konan bu topragin bulundugu alanlarda yasayanlarda akciger ve akcigeri orten zardan koken alan kanserlere cok sık rastlanmaktadir
Akciger kanserinin sigaradan oldugu kesin midir?
Kuskusuz Sigara ile akciger kanseri arasindaki sebepsonuc iliskisi dogru orantilidir Bir kisi sigaraya ne kadar erken yasta baslarsa, gunde ne kadar cok sayida ve ne kadar uzun sure sigara icerse, ictigi sigaradan ne kadar derin dumani icine cekerse akciger kanseri olma riski o kadar fazladir
Sigara icmeyen akciger kanseri olmaz mi?
Olabilir Ancak bu, cok daha az rastlanir bir durumdur Oysa, sigara icen bir kisinin akciger kanseri olma riski icmeyene gore 13 ile 22 kat daha fazladir
Akciger kanserlerinin hepsi sigaradan mi olusmaktadir?
Akciger kanserlerinin %95' inde sebep sigaradir
Akciger kanseri irsi midir?
Ailede akciger kanseri oykusunun olmasi sigara icmemek icin en onemli nedenlerden birisidir Cunku akciger kanserinin ortaya cikisinda genetik faktorler de rol oynamaktadir
Akciger kanserinin belirtileri nelerdir?
Tum kanserlerde oldugu gibi kilo kaybi, halsizlik, istahsizlik yaninda; oksuruk, balgam cikarma, kan tukurme, gogus agrisi, nefes darligi, hiriltili solunum gibi akcigerlerle iliskili yakinmalar olabilir Bunlara bazen kanserin diger organ ve dokulara yayilmasina bagli olarak vucudun degisik alanlarinda agrilar, yutma guclugu, bas agrisi, gorme, denge bilinc bozukluklari vs gibi bir cok farkli sikayetler eklenebilir
Ne zaman doktora gitmeliyim?
Eger uzun yillar sigara iciyorsaniz, yasiniz 40' in uzerindeyse ve yukaridaki yakinmalarin biri veya bir kaci mevcut ise hekime basvurmaniz ve akciger kanseri bakimindan degerlendirilmeniz onerilir
Akciger kanseri nasil teshis edilir?
Yukarida bahsedilen belirtilere sahip bir kisinin oncelikle gogus rontgeninin cekilmesi ve balgam incelemesinin yapilmasi ilk adimdir Bunu bronkoskopi ve bilgisayarli tomografiler vd tetkikler izler
Kanser nasıl oluşur?
Kanserlerin yaklaşık %8090ı cevresel veveya davranış faktorleri tarafından meydana gelir ve onlenebilme potansiyeli vardır Kalıtım yoluyla kanser meydana gelme olasılığı cevresel faktorlere oranla cok daha azdır
xışınları, uv (ultraviyolemorotesi) ışınları gibi fiziksel ve bazı ilaclar, polisiklik aromatik hidrokarbonlar gibi kimyasal faktorlerin yanında virusler de biyolojik olarak normal karaktere sahip bir hucre kulturunu transforme ederek kanser oluşturabilirler
Kimyasal karsinojenler, tumoru ya uygulandığı yerde (orn: cilt) veya absorbe edildiği yerde (orn: bağırsak) ya da metabolizmanın durumuna gore karaciğer, bobrek gibi organlarda, bazen de direkt olarak alakası olmayan bir yerde meydana getirirler Fakat, karsinojene maruz kalma kanser oluşturmak icin tek başına bir sebep değildir Karsinojenler ancak uygun yer ve zamanda kanser oluşturabilirler
Sayabileceğimiz bazı kimyasal karsinojenler şunlardır:
¨ Hidrokarbonlar: baca temizleyicileri, boya endustrisinde kullanılan maddeler
¨ Aflatoksin ( kuf mantarı tarafından sentezlenir)
¨ Nikel, krom
¨ Sigara (nikotin, tar)
¨ Yiyecek katkıları
¨ Bircok ilaclar
¨ Parfumlerde kullanılan bazı kimyasallar
Fiziksel faktorlerin, kanserojen kimyasal maddelerin veya onkojenik (kansere neden olan) viruslerin konak hucre genomu ile etkileşimleri sonucu hucreler değişmekte ve farklı antijenite kazanmaktadır Bir normal hucrenin kontrolden cıkarak hızla bolunmesiyle oluşan kanserli hucrede bircok anormal doku antijeni belirmektedir Tumor hucrelerinde yeni yeni antijenler oluşmakta ve normal antijenlerin kaybına veya değişikliğine neden olabilmektedir Erken fotal donemde, normalde bulunan protoonkogenlerin ( kansere sebep olabilme potansiyeli olan gen) farklılaşmasıyla anormal genler oluşmakta ve bunlara seluler onkogenler adı verilmektedir
KALINBARSAK (KOLON) KANSERİ
Kalınbarsak tumorleri iyi ya da kotu huylu olabilir, iyi huylu tumorler oldukca seyrek, kotu huylular ise cok daha yaygındırBu kanser turu genellikle erişkinlik ve yaşlılık doneminde gorulur
Kalınbarsak kanserinin nedeni bilinmemektedir, ama kanser oluşumunu hazırlayan etkenler iyi bilinir
Cevresel etkenler Kanser yapıcı etkenlerin harekete gecmesin! sağlayan ve onları yonlendiren cevresel etkenler vardır
Amyant işcilerinde, dokuma sanayisinde, celik dokumhanelerinde ve sentetik iplikle halı dokunan fabrikalarda calışan işcilerde kalınbağırsak kanserine yakalanma tehlikesi daha coktur
Selenyumun kalınbağırsak kanserindeki etkisi tartışmalıdır Kalınbağırsak kanseri hastalarının kanlarındaki selenyum duzeyi duşuk bulunmuştur Su ve toprağında yuksek oranda selenyum bulunan bolgelerde kalınbağırsakduzbağırsak kanserlerine bağlı olumlerde azalma saptanmıştır
Beslenmeye bağlı etkenler Gunumuzde henuz bağırsak kanserine neden olan kanser yapıcı bir hastalık etkeni saptanmamıştır Batı tipi beslenme, bağırsak kanseri tehlikesini artıran bir etkendir Orneğin, kalınbağırsak kanserinden olumlerle hayvansal yağ tuketimi arasında kuvvetli bir ilişki vardır Fazla bira tuketiminin de duzbağırsak (rektum) kanserine yol acabileceği duşunulmektedir Lahana ve Bruksel lahanası gibi bazı sebzelerin kalınbağırsak kanserine karşı koruyucu etkisi vardır Bunların icerdiği yukseltgenmeyi onleyici (anti oksidan) maddelerin, kemirici hayvanlarda, polisiklik (birden cok karbon halkası taşıyan) hidrokarbonların yol actığı kanser oluşumunu engellediği belirtilmiştir
Lifli besinlerle beslenmenin de koruyucu etkisinden soz edilir Bu varsayıma gore, daha cok lifli besinler tuketen Afrika toplumlarında, Batılı beslenme alışkanlıklarıuna sahip toplumlara oranla kalınbağırsakduzbağırsak kanserinin gorulme sıklığı cok daha azdır
Kalıtsal etkenler Kalıtsal etkenlerin cok onemli olduğu gorulmektedir
Kanserli hasta ailelerinde kansere yakalanma olasılığı nufusun oteki bolumune gore daha yuksektir
Ailesel polipoz ve Gardner Sendromu gibi iki kalıtsal hastalık buyuk oranda kalınbağırsak kanserine eşlik eder
Meme, rahim ve yumurtalık kanserine yakalanmış hastaların ailelerinde kalınbağırsak kanseri sıklığı yuksektir
Kalınbağırsak kanserinin yuksek oranda gorulduğu ailelerde, hastalar genellikle genctir; sağ kalınbağırsak tumorune daha cok rastlanır; birkac organda tumor vardır
Bazı olgularda bağırsak tumoru meme ve dolyatağı tumorleriyle birlikte gorulebilir
Kaynak:AcıbademHastanesi
Hucreler doğar, gelişir ve olurler Bu olay genetik bir kontrol altındadır Bu kontrolun, kalkması ile dengenin bozulması sonucu, ya cok sayıda oluşmaları ya da oluşan hucrelerin olmemeleri sonucu coğalan hucreler tumor dokusunu oluşturur Hucrelerdeki bu olayların gelişmesine neden alan bir cok kanser yapıcı (kanserojen) madde vardır
Kanser belirtileri ortaya cıktıktan sonra artık hastalığın ilerlediği anlaşılır Amac, bu belirtiler ortaya cıkmadan hastalığın cok erken donemde yakalanmasıdır Kanserin oluştuğu yere gore belirtileri vardır
Vucudun herhangi bir yerinde ele bir kitlenin gelmesi, ses kısıklığı, inatcı oksuruk, dışkılama duzeninde değişiklik, derideki benlerin şekil, buyukluk ve renk değişiklikleri, kapanmayan yaralar, herhangi bir yerde kanama, kanser belirtisi olabilir
En sık gorulen kanserler?
En sık gorulen kanserler erkeklerde akciğer, prostat ve kalın barsak kanseri Kadınlarda meme, rahim ağzı, akciğer ve kalın barsak kanseridir
Akciger Kanserinin sebebi nedir?
En iyi bilinen neden sigara icilmesidir Bazi mesleklerde calisma, hava kirliligi, radyasyon, genetik faktorler, beslenme aliskanliklari gibi adi gecen diger nedenlerin hic birisi sigara ile mukayese edilecek kadar onemli degildir
Ulkemizin bazi yorelerinde bulunan ak toprak, gok toprak olarak bilinen asbest veya zeolit iceren toprakla temas akciger kanseri yapmaktadir Duvar sivama ve yer doseme amacli kullanilan ve bebeklerin altina konan bu topragin bulundugu alanlarda yasayanlarda akciger ve akcigeri orten zardan koken alan kanserlere cok sık rastlanmaktadir
Akciger kanserinin sigaradan oldugu kesin midir?
Kuskusuz Sigara ile akciger kanseri arasindaki sebepsonuc iliskisi dogru orantilidir Bir kisi sigaraya ne kadar erken yasta baslarsa, gunde ne kadar cok sayida ve ne kadar uzun sure sigara icerse, ictigi sigaradan ne kadar derin dumani icine cekerse akciger kanseri olma riski o kadar fazladir
Sigara icmeyen akciger kanseri olmaz mi?
Olabilir Ancak bu, cok daha az rastlanir bir durumdur Oysa, sigara icen bir kisinin akciger kanseri olma riski icmeyene gore 13 ile 22 kat daha fazladir
Akciger kanserlerinin hepsi sigaradan mi olusmaktadir?
Akciger kanserlerinin %95' inde sebep sigaradir
Akciger kanseri irsi midir?
Ailede akciger kanseri oykusunun olmasi sigara icmemek icin en onemli nedenlerden birisidir Cunku akciger kanserinin ortaya cikisinda genetik faktorler de rol oynamaktadir
Akciger kanserinin belirtileri nelerdir?
Tum kanserlerde oldugu gibi kilo kaybi, halsizlik, istahsizlik yaninda; oksuruk, balgam cikarma, kan tukurme, gogus agrisi, nefes darligi, hiriltili solunum gibi akcigerlerle iliskili yakinmalar olabilir Bunlara bazen kanserin diger organ ve dokulara yayilmasina bagli olarak vucudun degisik alanlarinda agrilar, yutma guclugu, bas agrisi, gorme, denge bilinc bozukluklari vs gibi bir cok farkli sikayetler eklenebilir
Ne zaman doktora gitmeliyim?
Eger uzun yillar sigara iciyorsaniz, yasiniz 40' in uzerindeyse ve yukaridaki yakinmalarin biri veya bir kaci mevcut ise hekime basvurmaniz ve akciger kanseri bakimindan degerlendirilmeniz onerilir
Akciger kanseri nasil teshis edilir?
Yukarida bahsedilen belirtilere sahip bir kisinin oncelikle gogus rontgeninin cekilmesi ve balgam incelemesinin yapilmasi ilk adimdir Bunu bronkoskopi ve bilgisayarli tomografiler vd tetkikler izler
Kanser nasıl oluşur?
Kanserlerin yaklaşık %8090ı cevresel veveya davranış faktorleri tarafından meydana gelir ve onlenebilme potansiyeli vardır Kalıtım yoluyla kanser meydana gelme olasılığı cevresel faktorlere oranla cok daha azdır
xışınları, uv (ultraviyolemorotesi) ışınları gibi fiziksel ve bazı ilaclar, polisiklik aromatik hidrokarbonlar gibi kimyasal faktorlerin yanında virusler de biyolojik olarak normal karaktere sahip bir hucre kulturunu transforme ederek kanser oluşturabilirler
Kimyasal karsinojenler, tumoru ya uygulandığı yerde (orn: cilt) veya absorbe edildiği yerde (orn: bağırsak) ya da metabolizmanın durumuna gore karaciğer, bobrek gibi organlarda, bazen de direkt olarak alakası olmayan bir yerde meydana getirirler Fakat, karsinojene maruz kalma kanser oluşturmak icin tek başına bir sebep değildir Karsinojenler ancak uygun yer ve zamanda kanser oluşturabilirler
Sayabileceğimiz bazı kimyasal karsinojenler şunlardır:
¨ Hidrokarbonlar: baca temizleyicileri, boya endustrisinde kullanılan maddeler
¨ Aflatoksin ( kuf mantarı tarafından sentezlenir)
¨ Nikel, krom
¨ Sigara (nikotin, tar)
¨ Yiyecek katkıları
¨ Bircok ilaclar
¨ Parfumlerde kullanılan bazı kimyasallar
Fiziksel faktorlerin, kanserojen kimyasal maddelerin veya onkojenik (kansere neden olan) viruslerin konak hucre genomu ile etkileşimleri sonucu hucreler değişmekte ve farklı antijenite kazanmaktadır Bir normal hucrenin kontrolden cıkarak hızla bolunmesiyle oluşan kanserli hucrede bircok anormal doku antijeni belirmektedir Tumor hucrelerinde yeni yeni antijenler oluşmakta ve normal antijenlerin kaybına veya değişikliğine neden olabilmektedir Erken fotal donemde, normalde bulunan protoonkogenlerin ( kansere sebep olabilme potansiyeli olan gen) farklılaşmasıyla anormal genler oluşmakta ve bunlara seluler onkogenler adı verilmektedir
KALINBARSAK (KOLON) KANSERİ
Kalınbarsak tumorleri iyi ya da kotu huylu olabilir, iyi huylu tumorler oldukca seyrek, kotu huylular ise cok daha yaygındırBu kanser turu genellikle erişkinlik ve yaşlılık doneminde gorulur
Kalınbarsak kanserinin nedeni bilinmemektedir, ama kanser oluşumunu hazırlayan etkenler iyi bilinir
Cevresel etkenler Kanser yapıcı etkenlerin harekete gecmesin! sağlayan ve onları yonlendiren cevresel etkenler vardır
Amyant işcilerinde, dokuma sanayisinde, celik dokumhanelerinde ve sentetik iplikle halı dokunan fabrikalarda calışan işcilerde kalınbağırsak kanserine yakalanma tehlikesi daha coktur
Selenyumun kalınbağırsak kanserindeki etkisi tartışmalıdır Kalınbağırsak kanseri hastalarının kanlarındaki selenyum duzeyi duşuk bulunmuştur Su ve toprağında yuksek oranda selenyum bulunan bolgelerde kalınbağırsakduzbağırsak kanserlerine bağlı olumlerde azalma saptanmıştır
Beslenmeye bağlı etkenler Gunumuzde henuz bağırsak kanserine neden olan kanser yapıcı bir hastalık etkeni saptanmamıştır Batı tipi beslenme, bağırsak kanseri tehlikesini artıran bir etkendir Orneğin, kalınbağırsak kanserinden olumlerle hayvansal yağ tuketimi arasında kuvvetli bir ilişki vardır Fazla bira tuketiminin de duzbağırsak (rektum) kanserine yol acabileceği duşunulmektedir Lahana ve Bruksel lahanası gibi bazı sebzelerin kalınbağırsak kanserine karşı koruyucu etkisi vardır Bunların icerdiği yukseltgenmeyi onleyici (anti oksidan) maddelerin, kemirici hayvanlarda, polisiklik (birden cok karbon halkası taşıyan) hidrokarbonların yol actığı kanser oluşumunu engellediği belirtilmiştir
Lifli besinlerle beslenmenin de koruyucu etkisinden soz edilir Bu varsayıma gore, daha cok lifli besinler tuketen Afrika toplumlarında, Batılı beslenme alışkanlıklarıuna sahip toplumlara oranla kalınbağırsakduzbağırsak kanserinin gorulme sıklığı cok daha azdır
Kalıtsal etkenler Kalıtsal etkenlerin cok onemli olduğu gorulmektedir
Kanserli hasta ailelerinde kansere yakalanma olasılığı nufusun oteki bolumune gore daha yuksektir
Ailesel polipoz ve Gardner Sendromu gibi iki kalıtsal hastalık buyuk oranda kalınbağırsak kanserine eşlik eder
Meme, rahim ve yumurtalık kanserine yakalanmış hastaların ailelerinde kalınbağırsak kanseri sıklığı yuksektir
Kalınbağırsak kanserinin yuksek oranda gorulduğu ailelerde, hastalar genellikle genctir; sağ kalınbağırsak tumorune daha cok rastlanır; birkac organda tumor vardır
Bazı olgularda bağırsak tumoru meme ve dolyatağı tumorleriyle birlikte gorulebilir
Kaynak:AcıbademHastanesi