Kanser terimi ilk olarak yunanlı hekim hipokrat tarafından (M.Ö. 460-370) tanımlanmıştır. Kanserin kaynaklandığı doku veya organa göre bir çok türü vardır. Ancak hepsinin temelinde kontrol edilemeyen hücre bölünmesi vardır. Tüm doku ve organlarda kanser gelişim süreci aynıdır. Normal şartlarda vücudumuzdaki sağlıklı hücrelerin bölünmesi, çoğalması hücrenin çekirdeğinde bulunan DNA tarafından kontrol edilmektedir. Belirli sayıda bölünme sonrası hücre ölümü gerçekleşir. Buna apoptozis (programlı) hücre ölümü denir. DNA da meydana gelen hasar sonucu hücre bölünmesi kontrol edilemez. Aşırı çoğalan hücreler organ ve dokularda birikerek tümör dediğimiz kitleleri oluştururlar. Tümörlerin tümü kanser değildir. Kapsülü olup kapsül dışına çıkamayan uzak doku ve organlara yayılım göstermeyen tümörlere iyi huylu tümörler denir. Kapsülü olmayan kan ve lenf damarları ile uzak doku ve organlara giden tümörlere kötü huylu tümör (kanser) denir.
Kansere sebep olan DNA hasarı 6 temel değişim ile ortaya çıkar.
1- Büyüme sinyallerinin kendi kendine yetmesi.
2-Büyümeyi engelleyen sinyallere duyarsızlık.
3-Programlı hücre ölümünden (apoptozis) kaçış.
4-Sınırsız çoğalma potansiyeli.
5-Çoğalan hücrelerin kanlanması. (Anjigenez)
6-İnvazyon ile metastaz.
Yakın zamanda bunlara ek olarak iki değişim daha ortaya konmuştur. Enerji metobalizmasının yeniden programlanması ve immun yıkımdan kaçış,
Kanserin bu özellikleri kanser tedavisi açısından jedef olarak takip edilmelidir.
KANSERİN NEDENLERİ
Kanserin kesin nedenleri bilinmemektedir. Ancak bazı risk faktörleri tanımlanmıştır. Bu risk faktörlerinin iki ana gruba ayrılabilir.
1- Çevresel değiştirilebilir risk faktörleri
- Tütün ve alkol kullanımı
- Radyasyona maruz kalma
- Besinlerdeki kanserojen maddeler
- Bazi mikroorganizmalar (virüsler)
- Güneş ışınlarına maruz kalma
- Deri, solunum veya sindirim yoluyla vücuda giren kimyasal maddeler.
2- Değiştirilemeyen risk faktörleri
-Yaş-> Çoğu kanser türü ileri yaşlarda görülür. Çocukluk çağından görülen kanserler (Lenfoma,lösemi) de vardır.
-Cinsiyet-> Prostat kanseri sadece erkeklerde görülür. Meme kanseri hem kadınlarda hem erkeklerde görülür, ancak kadınlarda risk çok daha fazladır.
-Aile Öyküsü-> Yakın akrabalardan birinde genç yaşta kanser görülmesi, birkaç kuşakla 3 veya daha fazla kişide aynı tür kanser görülmesi ailesel kanser riskini akla getirmektedir.
SIK GÖRÜLEN KANSER TİPLERİ (SIKLIK SIRASINA)
ERKEKLERDE
-Deri kanserleri
-Akciğer kanseri
-Prostat kanseri
-Kalın bağırsak kanseri
-Rektum kanseri
-Mide kanseri
-Pankreas kanseri
KADINLARDA
-Deri kanserleri
-Meme kanseri
-Akciğer kanseri
-Kalın bağırsak kanseri
-Rektum kanseri
-Over kanseri
-Mide kanseri
-Pankreas kanseri
Son 20-30 yılda ortalama ömrün uzaması ve yaşlı nüfusunun artmasına bağlı olarak kanser hastalıklarının oranı artmıştır.
Yaygın görülen kanser türlerinin insidans oranları coğrafi olarak oldukça farklılaşmaktadır bu bir ölçüde genetik farklardan kaynaklanmaktadr. Bu bir ölçüde genetik farklardan kaynaklanmaktadır. Ayrıca çevresel ve beslenme farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Bu faktörler potansiyel olarak değiştirilebilir. Bu nedenle bölgesel ve uluslararası veritabanlarının oluşturulması kanserin etyolojisi ile ilgili bilgimizi geliştirmede kritiktir. Sonunda global olarak kanserin önlenmesi için hedeflenen stratejilerin başlatılmasına yardımcı olacaktır. Kansere bağlı ölüm oranlarının ve 5 yıllık kanserli hastaların sağkalım oranlarının izlenmesi sağlık hizmetinin eşit verilmediği bölgeleri tespit edecektir. Böylece sağlık hizmetlerine ulaşım kolaylaştırılacak ve tedavi için kılavuz oluşturulacaktır.
KANSERİN BELİRTİLERİ
100 den fazla kanser tipi bulunmasından dolayı ilk belirtiler çok farklı olabilir.
En sık görülen kanser belirtileri
-Kilo kaybı-> Hızlı kilo kaybı mide, yemek borusu pankreas gibi kanserlerde çoğunlukla ilk belirtidir.
-Halsizlik-> Kronik kan kaybı ile seyreden mide, bağırsak gibi kanserlerde halsizlik ilk belirti olabilir.
-Yüksek ateş-> Tüm kanserlerin son evresinde yüksek ateş görülebilir. Lenfoma ve lösemi gibi kanserlerde ateş ilk belirti olabilir.
-Kanama-> Bağırsak kanserlerinde dışkıda kanama mesane kanserlerinde idrarda kanama. Akciğer kanserlerinde balgam ve öksürük ile kan gelmesi
-Elle kitle gelmesi-> Meme kanserlerinde, lenf kanserlerinde yumuşak doku kanserlerinde ilk belirti ele gelen sert düzensiz sınırlı kitle olabilir.
-Ciltteki benlerde veya siğillerde boyut artışı veya renk değişikliği-> Cilt kanserleri
-Dışkılama yada idrar yapmada zorluk-> Prostat ve rektum kanserlerinde
-Yutma güçlüğü-> Yemek borusu ve gırtlak kanserlerinde (ses kısıklığı)
-Deride iyileşemeyen yaralar-> Cilt kanserlerinde
KANSER TEDAVİSİ
Modern kanser tedavisi multidisiplinerdir. Yani cerrahlar, medikal onkologlar, radyasyon onkologları, rekonstrüktif cerrahlar, patologlar, radyologlar ve primer bakım doktorları tarafından koordineli bir şekilde verilen bakımı içermektedir.
Kanser biyolojisindeki tedavisini başarılı bir şekilde uygulamak için önemli olacaktır.
CERRAHİ TEDAVİ
-Primer tümörün cerrahi yönetimi
-Bölgesel left nodlarının cerrahi yönetimi
- Uzak metastazların cerrahi yönetimi
KEMOTERAPİ
-Alkilleyici ajanlar
-Antitümör antibiyotikler
-Antimetabolikler
-Bitkisel ajanlar
HORMON TEDAVİSİ
-Prostat ve meme gibi hormona duyarlı kanserlerde
HEDEFLENMİŞ TEDAVİ
Kanser biyolojisinin son 10 yılda daha iyi anlaşılması moleküller tedavi alanının hızla gelişmesini tercih etti. Temel prensip normal hücre ile kanser hücresi arasındaki moleküller farklılıkları tespit edip sadece kanser hücrelerini hedeflemiş tedavileri geliştirmek
İMMUNOTERAPİ
Vücudumuzda var olan ve kanser hücresini yok edebilecek antitümör immunteyi uyarmak
