Kanunî Sultan Süleyman
Osmanlı Devleti'nin onuncu sultânı ve İslâm halîfelerinin yetmiş beşincisi Babası Yavuz Sultan Selim Han, annesi Âişe Hafsa Sultan olup, Kânûnî lâkabıyla meşhur oldu Avrupalılar Büyük Türk ve Mükemmel Süleyman lâkaplarını verdiler
On beş yaşına dek Trabzon ’da kalarak, Yavuz Selim ’in vazîfelendirdiği devrin âlimlerinden ders aldı 6 Ağustos 1509 ’da dedesi İkinci Bâyezîd Han (14811512) tarafından Kırım Yarımadasındaki Kefe Sancağı Beyliğine gönderildi Yavuz Sultan Selim Han, 1512 ’de Osmanlı tahtına geçince Kırım ’dan İstanbul ’a çağrıldı 1513 ’te Saruhan (Manisa) Sancak Beyliği verildi Yavuz Sultan Selim Hanın 1514 İran ve 1516 Darı seferlerinde Rumeli ’nin muhâfazasıyla vazîfelendirilerek, Edirne ’de oturdu Yavuz Sultan Selim Hanın vefâtında, Manisa ’da yer alan Şehzâde Süleyman, Vezîriâzam Pîrî Mehmed Paşa vâsıtasıyla İstanbul ’a dâvet edilip, 30 Eylül 1520 ’de tahta çıkarak, onuncu Osmanlı Sultanı ve yetmiş beşinci İslâm Halîfesi oldu Pîrî Mehmed Paşayı vezîriâzamlık makâmında bırakarak, Dîvânı Hümâyûna ilk defâ dördüncü bir vezir olarak Kâsım Paşayı tâyin etti Memleketin iç işlerini düzeltip, Osmanlı ülkesinde huzur ve sükûn temin ettikten sonradan, Avrupa seferlerine başladı
Avrupa Seferleri
Belgrad Seferi: Yavuz Sultan Selim Han (15121520) devrinde Osmanlı Devleti doğu siyâsetini tâkip ederek, hudutlarını emniyete almıştı Bu sebeple Sultan Süleyman Han, doğudan kesin olarak ilk seferlerini Avrupa üstüne yaptı Macar Kralı II Layoş ’un, Tanrısal Roma Cermen İmparatoru Şarlken ’e güvenerek, Osmanlı elçisine düşmanca davranması üzerine, Orta Avrupa ’nın kilidi farzedilen ve önceki devirlerde üç defâ kuşatılıp alınamayan, Belgrat üzerine sefere çıktı 18 Mayıs 1521 ’de İstanbul ’dan hareket eden Kânûnî Sultan Süleymân Han, 29 Ağustosa kadar şehrin çevresindeki kaleleri fethettirdi 29 Ağustos 1521 ’de Belgrat Kalesi de teslim alınarak, 30 ağustos Cumâ günü, şehrin en büyük kilisesi câmiye çevrilip, Cumâ namazı kılındı Belgrat ’ın îmârı için hazîneden büyük yardımlar yapıldı
Mohaç Seferi: Macar Kralı II Layoş ’un; Şarlken ile akrabâlık kurup, Osmanlı Devletine karşısında İran Safevî Devleti ve Sultan Süleyman Hanın hâkimiyetindeki Eflâk ve Boğdan beylikleriyle ittifak kurması, Papalığın Haçlı rûhu ile Hıristiyanları kışkırtması ve tutsak Fransız Kralı için annesinin, Osmanlı Sultânından yardım istemesi üstüne bu sefer düzen edildi 23 Nisan 1526 ’da İstanbul ’dan hareket eden Kânûnî, 29 Ağustos 1526 ’da Macaristan ve Haçlı ordusunu Mohaç Meydan Muhârebesinde büyük bir mağlûbiyete uğratarak, başarı kazandı (Bkz Mohaç Meydan Muhârebesi) Macaristan Krallığının başşehri Budin (Budapeşte) dâhil Macaristan, Erdel (Transilvanya) Türklerin hâkimiyetine geçti
Avusturya Seferi: Mohaç Meydan Muhârebesinden daha sonra, Macaristan ’da askerî harekât bitti Fakat siyâsî etkinlikler başladı Osmanlı pâdişâhının, Budin muhâfazasına ahâlinin de arzusuyla tâyin ettiği, Erdel Voyvodası Zapolya ’ya karşısında, Viyana Arşidükü Ferdinand, Macar kralı elde etmek için harekete geçti Ferdinand 1527 ’de Macaristan ’a girip Zapolya ’yı mağlûp ederek, Budin ’i işgâl etti Macaristan ’daki hudut hâdiseleri ve Zapolya ’ya yardımda bulunmak üzere Sultan Süleyman Han, 10 Mayıs 1529 ’da Avusturya Seferine çıktı Ferdinand ’ın işgâlindeki Budin 8 Eylül 1529 ’da teslim alındı Zapolya 14 Eylülde Osmanlıya sâdık kalmak şartıyla Kral Yanoş ünvânıyla Macar tahtına geçirildi Osmanlı Ordusu 22 Eylülde Avusturya ’ya girdi ve 25 Eylülde Viyana önlerine geldi Viyana ’nın teslimini isteyen Sultan Süleyman Han, teklifin kabul edilmemesi üzerine; 27 Eylül 1529 ’da şehri kuşattı (Bkz Viyana Kuşatmaları)
1529 Avusturya Seferinde Türk akıncıları, Osmanlı Târihinin en büyük akın hareketini yaptılar Avusturya, Güney Almanya toprakları Türk akıncılarınca çiğnenerek, tüm Avrupa Osmanlıların azametini, şâşaasını gördü Mukaddes RomaCermen İmparatoru Şarlken korktuğundan, meydan muhârebesi için ortaya çıkamadı Mevsim ve şartların elverişsiz olması üstüne Osmanlı pâdişâhı, ordusuyla 16 Ekim 1529 ’da Viyana ’dan Budin ’e hareket etti 1530 ’da Arşidük Ferdinand ’ın elçi heyeti İstanbul ’da sultanla görüştü İsteklerinde samîmî olmayan Ferdinand, sulh görüşmeleri yapılırken her yerde Budin ’i kuşattırdı Kent, Türk kuvvetleri ve Macarlar kadar müdâfaa edilerek, kuşatma kaldırtıldı
Alman Seferi: Mukaddes RomaCermen İmparatoru Şarlken ’in ve kardeşi Avusturya ve Bohemya Kralı Ferdinand ’ın Macaristan ’ın içişlerine karışması üstüne Kral Yanoş, Sultan Süleyman Handan yardım istedi Pâdişah, 25 Nisan 1532 ’de Alman seferine çıkıp, yüz yirmi bin mevcutlu ordusuyla Avusturya ’yı zaptetti Şarlken, 250000 kişiden fazla Hıristiyan ordusuyla Osmanlıların karşısına çıkmaya cesâret edemedi Osmanlı Sultanının Alman Seferi de, düşman ülkesinin ezilmesi ve Avusturyalılardan çoğu kaleyi almasıyla netîcelendi Sultan Süleyman Hanın, Alman Seferi münâsebetiyle Orta Avrupa ’da bulunmasından korkup, meydan muhârebesinden kaçan Şarlken, 22 Haziran 1533 târihli İstanbul Antlaşmasıyla Osmanlı Devletinin ve Sultânın üstünlüğünü kabûl etti İstanbul Antlaşmasına göre:
1) Kral Ferdinand, Sultan Süleyman Hanı baba ve metbû (kendisine tâbi olunan, uyulan) bilecek ve ama “kardeş diye hitâp ettiği vezîriâzamla eşit sayılacaktır 2) Kral Ferdinand, Osmanlı ülkesine tecâvüz etmeyecek ve Sultan da Avusturya ülkesiyle ahâlisini kendi tebaası bilecektir 3) Kral Ferdinand, Macaristan üzerindeki verâset iddialarından vazgeçecek; Macaristan ’ın batısı ve kuzey batısındaki arâzisinin hâkimi olacaktır 4) Macar Kralı Yanoş ile Kral Ferdinand aralarında, Osmanlıların uygun göreceği sınır geçerli olacaktır 5) Eski Kraliçe ve Ferdinand ’ın kızkardeşi Maria ’nın kocasından mîras kalan mâlikhâne, geçimi için ihsân edilecektir 6) Bu antlaşma geçici yok, devamlıdır
Avrupa ’da, Fransa ’dan başka Avusturya ’nın da Osmanlı Sultanının himâyesini kabul etmesiyle Şarlken ’in “Avrupa İmparatorluğu kurma projesi gerçekleşemedi Türklerin tâkip ettiği cihânşümûl dünyâ hâkimiyeti siyâseti uyarınca, Kânûnî Sultan Süleyman Han ve Osmanlı Devleti, Avrupa ’da tek başına laf sâhibi oldu
Boğdan Seferi: Osmanlı Devletinin düşmanlarıyla işbirliği yapan Boğdan Voyvodalığının bâzı hareketleri üzerine sefere karar verildi 8 Temmuz 1538 ’de İstanbul ’dan hareket eden pâdişahın, Avrupa içlerine ilerlerken düşman ülkesinde bile ahâlinin canına, ırzına, malına, mülküne ve hattâ tarlasındaki ekili mahsûlüne zarar verdirtmeden hareketi hoş bir adâlet örneği oluyordu Mîmar Sinan bu seferde, kenarı bataklık bir arâziye sâhip, Prut Nehri üzerine büyük ve sağlam bir köprü yaparak Osmanlı ordusunun yoluna devâm etmesini tedarik etti 15 Eylül 1538 ’de Boğdan Voyvodalığının merkezi Suçava ’ya girildi Ahâli İslâm dîninin adâletini temsilci ve Avrupa ’ya uygarlık götüren Osmanlıyı istediğinden, Voyvoda firar etmek mecbûriyetinde kaldı Boğdan meselesini halleden Sultan Süleyman Han, büyük ganîmetlerle 27 Kasım ’da İstanbul ’a döndü
Budin Seferi: Osmanlı Devletine tâbi Macaristan Kralı Yanoş ölünce, Kral Ferdinand fırsattan istifâdeyle Budin ’e büyük bir AvusturyaAlman ordusu sevk etti Macar Kraliçesi İsabelle, Sultan Süleyman Handan ve ordusundan destek istedi 20 Haziran 1541 ’de İstanbul ’dan hareket eden pâdişahın yaklaşmakta olduğunu haber alan düşman, Tuna Nehrini geçmeye çalışırken, Osmanlı ordusunun mâhirâne hareketiyle 2122 Ağustos gecesi imhâ edildi İstabur Zaferiyle Budin ve Macaristan, antlaşmaya sâdık kalmayan AvusturyaAlman Kralı Ferdinand ’ın istilâsından kurtarıldı Macaristan Osmanlı Devletine katılarak, 30 Ağustos 1541 ’de Budin Beylerbeyliği ve idâre teşkilâtı kuruldu Kral Yanoş ’un ve Kraliçe İsabelle ’nin bir yaşındaki oğlu Sigusmund Yanoş, Erdel Banlığına tâyin edildi Budin ’in en büyük kilisesi câmiye çevrilip, “Fethiye adı verildi Kânûnî bu câmide, Ebüssü ’ûd Efendinin imâmetinde 2 Eylül 1541 ’de birincil Cumâ namazını kıldı Budin ’de adâleti tesis ettirdi Defâlarca verdiği sözü tutmayarak, baştan riyâkârca Macar Krallığına tâlib olduğunu iddiâ eden Kral Ferdinand ’ın isteği Osmanlı Devletince reddedildi
Kral Ferdinand, 1542 yazında, takvim haraç karşılığında Macar Krallığının kendisine verilmesini her yerde öneri ettiyse de bu teklif dikkate alınmadı Ferdinand, Budin ’in bir Türk eyâleti olmasından ürkerek, telâşa kapıldı Avrupa ’da Türkİslâm tehlikesinden bahsederek, propagandaya başladı Avusturya, Alman ve diğer Avrupa milletlerinden 100000 mevcutlu büyük bir Hıristiyan ordusu topladı Peşte Kalesini kuşatan müttefik Avrupa ordusuna karşı, Budin Beylerbeyi Yahyâ Paşazâde Bâli Bey, sekiz bin askerle müdâfaada bulundu 17 kasım 1542 ’de Osmanlı ordusunun başında istanbul ’dan hareket eden Sultan Süleyman Han, demin yoldayken, 24 Kasım ’da düşmana aleyhinde gece taarruzuyla Peşte Zaferi kazanıldı Müttefik Avrupa orduları acınacak halde bir hâlde kaçarken imhâ edildi Düşmanlardan pek fazla tutsak ve ganîmet alındı Başarı haberi pâdişâha ulaşınca Edirne ’de kaldı
Avusturya Seferi: Estergon Seferi de denilen bu sefere, Osmanlı eyâleti hâline gelen Budin ’in emniyet ve teşkilâtını pekiştirmek için çıkıldı Pâdişahın emriyle Budin Kalesine İslâm ahâli iskân edilip, dînî müesseselerin yapımına başlandı Âlimler tâyin edilerek Avrupa ’ya İslâm dîninin daha da yayılarak, yerleşmesi için etkinlikler genişletildi 23 Nisan 1543 ’te İstanbul ’dan hareket eden Kânûnî yol boyunca alınması gerekli mevkileri fethettirerek 29 Temmuz 1543 ’te Tuna Nehri sâhilinde ve Budin yakınlarındaki başpiskoposluk merkezi Estergon önüne vararak şehri kuşattı
Estergon Kalesindeki Alman, İtalyan ve İspanyol muhâfız askerleri teslim teklifini kabul etmeyince, devrin en büyük ve tesirli ateşli silâhlarına sâhip Osmanlı ordusu, 315 topla kaleyi dövmeye başladı Kânûnî ’nin en müthiş seferlerinden biri olan Estergon Seferine gâyet plânlı ve tedârikli çıkılmıştı Anadolu ve Rumeli orduları pâdişahın maiyetinde, değişik sınıfların aldığı sefer tertibi, mühimmâtı ve erzakı mükemmeldi Estergon, Osmanlı kuşatmasına on iki gün mukâvemet edebildi 10 Ağustosta müdâfilerin çekilip, gitmesine müsâade edildi Şehrin en büyük kilisesi câmiye çevrilerek Kânûnî Sultan Süleyman Han, Cumâ namazını burada kıldı
Osmanlı fütuhâtı, Avrupa ’da devâm ederek eski Macar krallarının taht merkezi İstolniBelgrat 20 Ağustosta kuşatıldı 4 Eylülde fethedilen İstolniBelgrat ’ta büyük kilise câmiye çevrildi Mevsim ilerlediğinden Pâdişah, 7 Eylülde İstanbul ’a hareket etti Avrupa ’daki fetihler durmayıp, Budin Beylerbeyi Avusturya kalelerine aleyhinde harekâtı devâm ettirdi
On altıncı yüzyılın ortalarında Avrupa ’da Osmanlı askerî kuvvetlerinin bu harikulade başarıları yanında Akdeniz ’de ve Atlas Okyanusunda tümü birer deniz kurdu olan Türk leventleri de Osmanlı bayrağını şan ve şerefle dalgalandırıyorlardı Bu kara ve deniz harekâtlarından Fransa da faydalanıyordu Mukaddes RomaCermen İmparatoru unvânı taşımak arzusuyla Avrupa siyâsetinde hâkim rol oynamak isteyen Şarlken ’in elinde tutsak olan Fransa Kralı I Fransuva, annesi vâsıtasıyla Kânûnî ’den yardım istek ediyordu Fransızlara yardımcı Osmanlılardan korkan Şarlken, Kanûnî ’yle antlaşmak için elçilik heyeti yolladı Osmanlı devlet adamları kadar kabul edilen Şarlken ve kardeşi Ferdinand ’ın elçilik heyetleri ile uzun süren müzâkereler oldu 13 Haziran 1547 Antlaşması ’na tarafından, Almanya ve Avusturya Osmanlılara takvim otuz bin Duka haraç vermeyi kabul ettiler İmparator unvânını kullanmamayı kabul eden Şarlken İstanbul Antlaşması ’nı 1 Ağustos ’ta imzâlayınca, Osmanlı pâdişâhı da bu antlaşmayı 8 Ekim 1547 ’de tasdik etti
Zigetvar Seferi: Osmanlı ordusunun İran seferlerinde, Safevî Devleti ile Papalık ve Hıristiyan devletler bir olup aralarında anlaşarak Avusturya ve Macaristan ’da değişik hâdiseler çıkartıyorlardı 1562 OsmanlıAvusturya Antlaşması ’nda kabul ettikleri vergiyi ödemedikleri gibi yeni Kral II Maksimilyan ’ın olumsuz tutumu ve Zigatvar Kalesindeki düşman kuvvetlerin ahâliyi tâciz etmeleri üstüne, Osmanlı ordusu başlarında Sultan olduğu hâlde 1 Mart 1566 ’da İstanbul ’dan hareket etti Sultan Süleyman Han, on üçüncü olarak çıktığı bu seferinde yetmiş üç yaşındaydı Hayâtı, seferden sefere koşarak insanlığı, Hakka kavuşturacak yola dâvetle geçmişti bir takım hastalıklarla durumu iyi olmayan, ayaklarında nikris hastalığı bulunan Pâdişah, zulmün önüne geçmek, ahâlinin refah ve güveni için, hasta hâliyle Osmanlı târihinin en muhteşem askerî harekâtı kabul edilen sefere bâzen otomobil, bâzı yerde tahtırevân ile gidiyor ve ikâmetgâh merkezlerine girileceği süre, soy binerek en mûteber psikolojik metodları kullanım ederek ilerliyordu 1566 Ağustos başında kuşatılan Zigetvar Kalesini, Zerniski Makloş müdâfaa etmekteydi Günlerce süren kuşatmada birçok defâ umûmî hücumlar yapıldı Zigetvar Kuşatmasından tamamen bunalan Kont Zerniski, Eylül başındaki huruc harekâtında öldürülünce 7 Eylülde kale fethedildi Kânûnî 67 Eylül gecesi vefât ettiyse de, askerin moralinde bozukluk meydana gelmemesi için, ordudan bakımlı tutuldu Bu sefer ile Zigetvar ’dan başka; Güle, Lügos ve öteki bâzı kaleler de fethedildi *
Osmanlı Devleti'nin onuncu sultânı ve İslâm halîfelerinin yetmiş beşincisi Babası Yavuz Sultan Selim Han, annesi Âişe Hafsa Sultan olup, Kânûnî lâkabıyla meşhur oldu Avrupalılar Büyük Türk ve Mükemmel Süleyman lâkaplarını verdiler
On beş yaşına dek Trabzon ’da kalarak, Yavuz Selim ’in vazîfelendirdiği devrin âlimlerinden ders aldı 6 Ağustos 1509 ’da dedesi İkinci Bâyezîd Han (14811512) tarafından Kırım Yarımadasındaki Kefe Sancağı Beyliğine gönderildi Yavuz Sultan Selim Han, 1512 ’de Osmanlı tahtına geçince Kırım ’dan İstanbul ’a çağrıldı 1513 ’te Saruhan (Manisa) Sancak Beyliği verildi Yavuz Sultan Selim Hanın 1514 İran ve 1516 Darı seferlerinde Rumeli ’nin muhâfazasıyla vazîfelendirilerek, Edirne ’de oturdu Yavuz Sultan Selim Hanın vefâtında, Manisa ’da yer alan Şehzâde Süleyman, Vezîriâzam Pîrî Mehmed Paşa vâsıtasıyla İstanbul ’a dâvet edilip, 30 Eylül 1520 ’de tahta çıkarak, onuncu Osmanlı Sultanı ve yetmiş beşinci İslâm Halîfesi oldu Pîrî Mehmed Paşayı vezîriâzamlık makâmında bırakarak, Dîvânı Hümâyûna ilk defâ dördüncü bir vezir olarak Kâsım Paşayı tâyin etti Memleketin iç işlerini düzeltip, Osmanlı ülkesinde huzur ve sükûn temin ettikten sonradan, Avrupa seferlerine başladı
Avrupa Seferleri
Belgrad Seferi: Yavuz Sultan Selim Han (15121520) devrinde Osmanlı Devleti doğu siyâsetini tâkip ederek, hudutlarını emniyete almıştı Bu sebeple Sultan Süleyman Han, doğudan kesin olarak ilk seferlerini Avrupa üstüne yaptı Macar Kralı II Layoş ’un, Tanrısal Roma Cermen İmparatoru Şarlken ’e güvenerek, Osmanlı elçisine düşmanca davranması üzerine, Orta Avrupa ’nın kilidi farzedilen ve önceki devirlerde üç defâ kuşatılıp alınamayan, Belgrat üzerine sefere çıktı 18 Mayıs 1521 ’de İstanbul ’dan hareket eden Kânûnî Sultan Süleymân Han, 29 Ağustosa kadar şehrin çevresindeki kaleleri fethettirdi 29 Ağustos 1521 ’de Belgrat Kalesi de teslim alınarak, 30 ağustos Cumâ günü, şehrin en büyük kilisesi câmiye çevrilip, Cumâ namazı kılındı Belgrat ’ın îmârı için hazîneden büyük yardımlar yapıldı
Mohaç Seferi: Macar Kralı II Layoş ’un; Şarlken ile akrabâlık kurup, Osmanlı Devletine karşısında İran Safevî Devleti ve Sultan Süleyman Hanın hâkimiyetindeki Eflâk ve Boğdan beylikleriyle ittifak kurması, Papalığın Haçlı rûhu ile Hıristiyanları kışkırtması ve tutsak Fransız Kralı için annesinin, Osmanlı Sultânından yardım istemesi üstüne bu sefer düzen edildi 23 Nisan 1526 ’da İstanbul ’dan hareket eden Kânûnî, 29 Ağustos 1526 ’da Macaristan ve Haçlı ordusunu Mohaç Meydan Muhârebesinde büyük bir mağlûbiyete uğratarak, başarı kazandı (Bkz Mohaç Meydan Muhârebesi) Macaristan Krallığının başşehri Budin (Budapeşte) dâhil Macaristan, Erdel (Transilvanya) Türklerin hâkimiyetine geçti
Avusturya Seferi: Mohaç Meydan Muhârebesinden daha sonra, Macaristan ’da askerî harekât bitti Fakat siyâsî etkinlikler başladı Osmanlı pâdişâhının, Budin muhâfazasına ahâlinin de arzusuyla tâyin ettiği, Erdel Voyvodası Zapolya ’ya karşısında, Viyana Arşidükü Ferdinand, Macar kralı elde etmek için harekete geçti Ferdinand 1527 ’de Macaristan ’a girip Zapolya ’yı mağlûp ederek, Budin ’i işgâl etti Macaristan ’daki hudut hâdiseleri ve Zapolya ’ya yardımda bulunmak üzere Sultan Süleyman Han, 10 Mayıs 1529 ’da Avusturya Seferine çıktı Ferdinand ’ın işgâlindeki Budin 8 Eylül 1529 ’da teslim alındı Zapolya 14 Eylülde Osmanlıya sâdık kalmak şartıyla Kral Yanoş ünvânıyla Macar tahtına geçirildi Osmanlı Ordusu 22 Eylülde Avusturya ’ya girdi ve 25 Eylülde Viyana önlerine geldi Viyana ’nın teslimini isteyen Sultan Süleyman Han, teklifin kabul edilmemesi üzerine; 27 Eylül 1529 ’da şehri kuşattı (Bkz Viyana Kuşatmaları)
1529 Avusturya Seferinde Türk akıncıları, Osmanlı Târihinin en büyük akın hareketini yaptılar Avusturya, Güney Almanya toprakları Türk akıncılarınca çiğnenerek, tüm Avrupa Osmanlıların azametini, şâşaasını gördü Mukaddes RomaCermen İmparatoru Şarlken korktuğundan, meydan muhârebesi için ortaya çıkamadı Mevsim ve şartların elverişsiz olması üstüne Osmanlı pâdişâhı, ordusuyla 16 Ekim 1529 ’da Viyana ’dan Budin ’e hareket etti 1530 ’da Arşidük Ferdinand ’ın elçi heyeti İstanbul ’da sultanla görüştü İsteklerinde samîmî olmayan Ferdinand, sulh görüşmeleri yapılırken her yerde Budin ’i kuşattırdı Kent, Türk kuvvetleri ve Macarlar kadar müdâfaa edilerek, kuşatma kaldırtıldı
Alman Seferi: Mukaddes RomaCermen İmparatoru Şarlken ’in ve kardeşi Avusturya ve Bohemya Kralı Ferdinand ’ın Macaristan ’ın içişlerine karışması üstüne Kral Yanoş, Sultan Süleyman Handan yardım istedi Pâdişah, 25 Nisan 1532 ’de Alman seferine çıkıp, yüz yirmi bin mevcutlu ordusuyla Avusturya ’yı zaptetti Şarlken, 250000 kişiden fazla Hıristiyan ordusuyla Osmanlıların karşısına çıkmaya cesâret edemedi Osmanlı Sultanının Alman Seferi de, düşman ülkesinin ezilmesi ve Avusturyalılardan çoğu kaleyi almasıyla netîcelendi Sultan Süleyman Hanın, Alman Seferi münâsebetiyle Orta Avrupa ’da bulunmasından korkup, meydan muhârebesinden kaçan Şarlken, 22 Haziran 1533 târihli İstanbul Antlaşmasıyla Osmanlı Devletinin ve Sultânın üstünlüğünü kabûl etti İstanbul Antlaşmasına göre:
1) Kral Ferdinand, Sultan Süleyman Hanı baba ve metbû (kendisine tâbi olunan, uyulan) bilecek ve ama “kardeş diye hitâp ettiği vezîriâzamla eşit sayılacaktır 2) Kral Ferdinand, Osmanlı ülkesine tecâvüz etmeyecek ve Sultan da Avusturya ülkesiyle ahâlisini kendi tebaası bilecektir 3) Kral Ferdinand, Macaristan üzerindeki verâset iddialarından vazgeçecek; Macaristan ’ın batısı ve kuzey batısındaki arâzisinin hâkimi olacaktır 4) Macar Kralı Yanoş ile Kral Ferdinand aralarında, Osmanlıların uygun göreceği sınır geçerli olacaktır 5) Eski Kraliçe ve Ferdinand ’ın kızkardeşi Maria ’nın kocasından mîras kalan mâlikhâne, geçimi için ihsân edilecektir 6) Bu antlaşma geçici yok, devamlıdır
Avrupa ’da, Fransa ’dan başka Avusturya ’nın da Osmanlı Sultanının himâyesini kabul etmesiyle Şarlken ’in “Avrupa İmparatorluğu kurma projesi gerçekleşemedi Türklerin tâkip ettiği cihânşümûl dünyâ hâkimiyeti siyâseti uyarınca, Kânûnî Sultan Süleyman Han ve Osmanlı Devleti, Avrupa ’da tek başına laf sâhibi oldu
Boğdan Seferi: Osmanlı Devletinin düşmanlarıyla işbirliği yapan Boğdan Voyvodalığının bâzı hareketleri üzerine sefere karar verildi 8 Temmuz 1538 ’de İstanbul ’dan hareket eden pâdişahın, Avrupa içlerine ilerlerken düşman ülkesinde bile ahâlinin canına, ırzına, malına, mülküne ve hattâ tarlasındaki ekili mahsûlüne zarar verdirtmeden hareketi hoş bir adâlet örneği oluyordu Mîmar Sinan bu seferde, kenarı bataklık bir arâziye sâhip, Prut Nehri üzerine büyük ve sağlam bir köprü yaparak Osmanlı ordusunun yoluna devâm etmesini tedarik etti 15 Eylül 1538 ’de Boğdan Voyvodalığının merkezi Suçava ’ya girildi Ahâli İslâm dîninin adâletini temsilci ve Avrupa ’ya uygarlık götüren Osmanlıyı istediğinden, Voyvoda firar etmek mecbûriyetinde kaldı Boğdan meselesini halleden Sultan Süleyman Han, büyük ganîmetlerle 27 Kasım ’da İstanbul ’a döndü
Budin Seferi: Osmanlı Devletine tâbi Macaristan Kralı Yanoş ölünce, Kral Ferdinand fırsattan istifâdeyle Budin ’e büyük bir AvusturyaAlman ordusu sevk etti Macar Kraliçesi İsabelle, Sultan Süleyman Handan ve ordusundan destek istedi 20 Haziran 1541 ’de İstanbul ’dan hareket eden pâdişahın yaklaşmakta olduğunu haber alan düşman, Tuna Nehrini geçmeye çalışırken, Osmanlı ordusunun mâhirâne hareketiyle 2122 Ağustos gecesi imhâ edildi İstabur Zaferiyle Budin ve Macaristan, antlaşmaya sâdık kalmayan AvusturyaAlman Kralı Ferdinand ’ın istilâsından kurtarıldı Macaristan Osmanlı Devletine katılarak, 30 Ağustos 1541 ’de Budin Beylerbeyliği ve idâre teşkilâtı kuruldu Kral Yanoş ’un ve Kraliçe İsabelle ’nin bir yaşındaki oğlu Sigusmund Yanoş, Erdel Banlığına tâyin edildi Budin ’in en büyük kilisesi câmiye çevrilip, “Fethiye adı verildi Kânûnî bu câmide, Ebüssü ’ûd Efendinin imâmetinde 2 Eylül 1541 ’de birincil Cumâ namazını kıldı Budin ’de adâleti tesis ettirdi Defâlarca verdiği sözü tutmayarak, baştan riyâkârca Macar Krallığına tâlib olduğunu iddiâ eden Kral Ferdinand ’ın isteği Osmanlı Devletince reddedildi
Kral Ferdinand, 1542 yazında, takvim haraç karşılığında Macar Krallığının kendisine verilmesini her yerde öneri ettiyse de bu teklif dikkate alınmadı Ferdinand, Budin ’in bir Türk eyâleti olmasından ürkerek, telâşa kapıldı Avrupa ’da Türkİslâm tehlikesinden bahsederek, propagandaya başladı Avusturya, Alman ve diğer Avrupa milletlerinden 100000 mevcutlu büyük bir Hıristiyan ordusu topladı Peşte Kalesini kuşatan müttefik Avrupa ordusuna karşı, Budin Beylerbeyi Yahyâ Paşazâde Bâli Bey, sekiz bin askerle müdâfaada bulundu 17 kasım 1542 ’de Osmanlı ordusunun başında istanbul ’dan hareket eden Sultan Süleyman Han, demin yoldayken, 24 Kasım ’da düşmana aleyhinde gece taarruzuyla Peşte Zaferi kazanıldı Müttefik Avrupa orduları acınacak halde bir hâlde kaçarken imhâ edildi Düşmanlardan pek fazla tutsak ve ganîmet alındı Başarı haberi pâdişâha ulaşınca Edirne ’de kaldı
Avusturya Seferi: Estergon Seferi de denilen bu sefere, Osmanlı eyâleti hâline gelen Budin ’in emniyet ve teşkilâtını pekiştirmek için çıkıldı Pâdişahın emriyle Budin Kalesine İslâm ahâli iskân edilip, dînî müesseselerin yapımına başlandı Âlimler tâyin edilerek Avrupa ’ya İslâm dîninin daha da yayılarak, yerleşmesi için etkinlikler genişletildi 23 Nisan 1543 ’te İstanbul ’dan hareket eden Kânûnî yol boyunca alınması gerekli mevkileri fethettirerek 29 Temmuz 1543 ’te Tuna Nehri sâhilinde ve Budin yakınlarındaki başpiskoposluk merkezi Estergon önüne vararak şehri kuşattı
Estergon Kalesindeki Alman, İtalyan ve İspanyol muhâfız askerleri teslim teklifini kabul etmeyince, devrin en büyük ve tesirli ateşli silâhlarına sâhip Osmanlı ordusu, 315 topla kaleyi dövmeye başladı Kânûnî ’nin en müthiş seferlerinden biri olan Estergon Seferine gâyet plânlı ve tedârikli çıkılmıştı Anadolu ve Rumeli orduları pâdişahın maiyetinde, değişik sınıfların aldığı sefer tertibi, mühimmâtı ve erzakı mükemmeldi Estergon, Osmanlı kuşatmasına on iki gün mukâvemet edebildi 10 Ağustosta müdâfilerin çekilip, gitmesine müsâade edildi Şehrin en büyük kilisesi câmiye çevrilerek Kânûnî Sultan Süleyman Han, Cumâ namazını burada kıldı
Osmanlı fütuhâtı, Avrupa ’da devâm ederek eski Macar krallarının taht merkezi İstolniBelgrat 20 Ağustosta kuşatıldı 4 Eylülde fethedilen İstolniBelgrat ’ta büyük kilise câmiye çevrildi Mevsim ilerlediğinden Pâdişah, 7 Eylülde İstanbul ’a hareket etti Avrupa ’daki fetihler durmayıp, Budin Beylerbeyi Avusturya kalelerine aleyhinde harekâtı devâm ettirdi
On altıncı yüzyılın ortalarında Avrupa ’da Osmanlı askerî kuvvetlerinin bu harikulade başarıları yanında Akdeniz ’de ve Atlas Okyanusunda tümü birer deniz kurdu olan Türk leventleri de Osmanlı bayrağını şan ve şerefle dalgalandırıyorlardı Bu kara ve deniz harekâtlarından Fransa da faydalanıyordu Mukaddes RomaCermen İmparatoru unvânı taşımak arzusuyla Avrupa siyâsetinde hâkim rol oynamak isteyen Şarlken ’in elinde tutsak olan Fransa Kralı I Fransuva, annesi vâsıtasıyla Kânûnî ’den yardım istek ediyordu Fransızlara yardımcı Osmanlılardan korkan Şarlken, Kanûnî ’yle antlaşmak için elçilik heyeti yolladı Osmanlı devlet adamları kadar kabul edilen Şarlken ve kardeşi Ferdinand ’ın elçilik heyetleri ile uzun süren müzâkereler oldu 13 Haziran 1547 Antlaşması ’na tarafından, Almanya ve Avusturya Osmanlılara takvim otuz bin Duka haraç vermeyi kabul ettiler İmparator unvânını kullanmamayı kabul eden Şarlken İstanbul Antlaşması ’nı 1 Ağustos ’ta imzâlayınca, Osmanlı pâdişâhı da bu antlaşmayı 8 Ekim 1547 ’de tasdik etti
Zigetvar Seferi: Osmanlı ordusunun İran seferlerinde, Safevî Devleti ile Papalık ve Hıristiyan devletler bir olup aralarında anlaşarak Avusturya ve Macaristan ’da değişik hâdiseler çıkartıyorlardı 1562 OsmanlıAvusturya Antlaşması ’nda kabul ettikleri vergiyi ödemedikleri gibi yeni Kral II Maksimilyan ’ın olumsuz tutumu ve Zigatvar Kalesindeki düşman kuvvetlerin ahâliyi tâciz etmeleri üstüne, Osmanlı ordusu başlarında Sultan olduğu hâlde 1 Mart 1566 ’da İstanbul ’dan hareket etti Sultan Süleyman Han, on üçüncü olarak çıktığı bu seferinde yetmiş üç yaşındaydı Hayâtı, seferden sefere koşarak insanlığı, Hakka kavuşturacak yola dâvetle geçmişti bir takım hastalıklarla durumu iyi olmayan, ayaklarında nikris hastalığı bulunan Pâdişah, zulmün önüne geçmek, ahâlinin refah ve güveni için, hasta hâliyle Osmanlı târihinin en muhteşem askerî harekâtı kabul edilen sefere bâzen otomobil, bâzı yerde tahtırevân ile gidiyor ve ikâmetgâh merkezlerine girileceği süre, soy binerek en mûteber psikolojik metodları kullanım ederek ilerliyordu 1566 Ağustos başında kuşatılan Zigetvar Kalesini, Zerniski Makloş müdâfaa etmekteydi Günlerce süren kuşatmada birçok defâ umûmî hücumlar yapıldı Zigetvar Kuşatmasından tamamen bunalan Kont Zerniski, Eylül başındaki huruc harekâtında öldürülünce 7 Eylülde kale fethedildi Kânûnî 67 Eylül gecesi vefât ettiyse de, askerin moralinde bozukluk meydana gelmemesi için, ordudan bakımlı tutuldu Bu sefer ile Zigetvar ’dan başka; Güle, Lügos ve öteki bâzı kaleler de fethedildi *