Karadeniz Bolgesinin Ozellikleri
Bolge adını komşu olduğu Karadenizden almıştır Bolgenin tumu doğal, ekonomik ve beşeri ozellikler bakımından benzer ozellikler gosterir Ancak yer şekilleri, iklim, tarım, yerleşme ve ekonomik etkinliklere bağlı olarak 3 bolume ayrılmıştır Bunlar Batı, Orta ve Doğu Karadenizdir
Yer şekilleri
Dağlar : Batı Karadenizde birbirine paralel 3 sıra halinde uzanan dağlar, Orta Karadenizde kıyıdan uzaklaşıp, tek sıra halinde uzanır Ortalama yukselti azalmıştır Doğu Karadenizde ise dağlar iki sıra halinde uzanır Bolgenin en yuksek dağları bu bolumdedir Dağ sıraları arasında batıdoğu yonlu uzanan cokuntu ovaları ile CoruhKelkit, Gokırmak ve Devres vadiler yer alır
Ovalar : Bolgenin en geniş kıyı ovaları Carşamba ve Bafra delta ovalarıdır İc kesimlerde Suluova, Taşova, Turhal, Merzifon, Tosya, Boyabat gibi cokuntu ovaları yer alır Bu cokuntu ovaları Turkiyenin en aktif deprem bolgeleridir
Akarsular ve Goller
Akarsular : Yenice, Bartın, Kızılırmak, Yeşilırmak ve Coruh bolgenin onemli akarsularıdır Yatak eğimleri fazla, rejimleri duzensiz akarsulardır Kar erimelerine bağlı olarak ilkbahar aylarında akım yuksektir
Goller : Bolgede buzul golleri ve heyelan set golleri fazladır Ozellikle Doğu Karadeniz Dağlarında buzul etkisiyle oluşmuş buzul golleri yaygındır Sera (Uzungol), Tortum, Borabay, Abant ve Yedigoller başlıca heyelan set golleridir Ayrıca bolgede cok sayıda baraj golu bulunmaktadır
İklim
Bolgenin kıyı şeridinde her mevsim yağışlı, yazları serin, kışları ılık gecen Karadeniz iklimi etkilidir Bu iklimi etkileri Orta Karadenizde yer şekillerine bağlı olarak ic kesimlere kadar ulaşır Batı ve Doğu Karadenizin ic kesimlerinde iklim karasallaşır, yağış miktarı azalır
Doğal Bitki Ortusu
İklim koşullarının orman yetişmesine uygun olduğu Karadeniz Bolgesinde ozellikle denize donuk dağ yamaclarında sık orman ortusu gorulur Ormanlar deniz seviyesinden başlar ve 2200 metrelere kadar ulaşır
Nufus ve Yerleşme
Bolge, nufus sayısı bakımından 3 sırada yer alır Nufusun buyuk bolumu Doğu Karadeniz kıyıları , Orta Karadenizdeki ovalar ve Batı Karadenizde Zonguldak Yoresinde toplanmıştır Bolgede iklimin nemli olması ve tarımsal koşullar, kırsal nufusun fazlalığına yol acmıştır Arazinin engebeli olması, su kaynaklarının bolluğu dağınık yerleşmeyi yaygınlaştırmıştır Konut tipi olarak ahşap evler yaygındır
İller
Amasya, Artvin, Bartın, Bayburt, Bolu, Corum, Giresun, Gumuşhane, Karabuk, Kastamonu, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat, Trabzon, Zonguldak
Ekonomik Ozellikler
Tarım
Bolge ikliminin nemli olması, kıyıda yaz mevsiminin yağışlı gecmesi, buğday arpa gibi tahıl tarımını engellemiştir Bol neme gereksinim duyan tarım urunlerini yaygınlaştırmıştır Tarım arazileri parcalı ve dar olup, genellikle eğimli arazilerdir Bu durum tarımda makine kullanımını engellemiştir Doğu Karadeniz kıyılarında bahce tarımı yaygındır
Tarım Urunleri
Mısır : Kıyı kesiminde buğdayın yerini almıştır Halkın temel besin maddesidir Bolge mısır uretiminde 1 sırada yer alır Ancak uretilen mısırın tumu bolge icinde tuketildiğinden ticari değeri yoktur
Tutun : Karadeniz Bolgesi, uretimde Ege Bolgesinden sonra 2 sırada yer alır Bafra Ovası (Samsun) en yoğun ekim yapılan alandır Ayrıca Tokat, Amasya, Duzce Ovası (Bolu) ve Rize Yoresinde yetiştirilir
Fındık : Kış ılıklığına gereksinim duyan fındık Karadeniz iklimine en uyumlu urundur Turkiye uretiminin %84u Karadeniz Bolgesi tarafından karşılanır Butun Karadeniz kıyılarında, yer yer ic kesimlerde yetişmesine karşın, en yoğun olarak Ordu ve Giresunda uretilir
Cay : Muson iklimine uyumlu bir tarım urunudur Bol nem ve kış ılıklığına gereksinim duyar Trabzon Rize arasında Doğu Karadeniz kıyılarında, denize donuk yamaclarda yetiştirilir Ulke uretiminin tamamını Karadeniz Bolgesi karşılar
Pirinc : Bol suya gereksinim duyar Akarsu vadi tabanlarında ekimi yapılır Tosya, Boyabat, Carşamba ovaları başlıca ekim alanlarıdır
Şekerpancarı : Bol yağışlı olan Doğu Karadeniz kıyıları dışında tum bolgede yetişme koşulları vardır Ekim alanları Kastamonu, Corum, Tokat, Amasya illerinde geniştir
Ketenkenevir : Nemli iklim bitkisi olan keten Batı Karadeniz Bolumunde Kastamonu ve Sinopta yetiştirilir Kenevir ise uyuşturucu ozelliği nedeniyle devlet kontrolunde uretilir
Meyve : Amasyada elma, Kastamonuda erik, Rizede turuncgiller, Orta Karadenizde uzum, Batı Karadenizde kestane tarımı yaygındır
Hayvancılık
Gur otlaklar ve nemli iklimi buyukbaş hayvancılığı yaygınlaştırmıştır
Batı ve Orta Karadeniz ic kesimlerinde tiftik kecisi yetiştirilir
Balıkcılık onemli gecim kaynağıdır
Bolu Yoresinde arıcılık ve kumes hayvancılığı yaygındır
Ormancılık
Ormanların geniş yer kaplaması, ormancılığı onemli bir gecim kaynağına donuşturmuştur Batı ve Doğu Karadenizde kereste, tomruk, parke ve kağıt fabrikaları bulunur
Madenler ve Enerji Kaynakları
Madenler : Doğu Karadenizde Artvin ve Murgul (Goktaş), Batı Karadenizde, Kastamonu Kurede bakır cıkartılır Bolgede cıkarılan bakır, Samsun bakır fabrikasında işlenir
Enerji Kaynakları : Zonguldak havzasında taşkomuru cıkartılır Turkiye uretiminin tamamını burası karşılar Demircelik endustrisinde enerji kaynağı olarak kullanılır Taşkomuru tozundan Catalağzı termik santralinde elektrik uretilir Bolu, Corum, Amasya ve Havzada linyit yatakları işletilmektedir
Enerji Uretim Tesisleri : Kızılırmak uzerinde Altınkaya, Yeşilırmak uzerinde Almus, Hasan ve Suat Uğurlu hidroelektrik santralleri kuruludur Hopada petrolle calışan termik santral yer alır
Endustri
Başlıca endustri tesisleri şunlardır :
UYARI : Endustri Batı Karadeniz Bolumunde gelişmiştir Zonguldak Havzası Turkiyenin ağır sanayi bolgesidir
Şeker : Kastamonu, Turhal (Tokat), Suluova (Amasya), Corum, Carşamba (Samsun)
Cay : Rize ve cevresi
Demir celik : Ereğli (Zonguldak) ve Karabuk
Kağıt : Caycuma (Zonguldak), Taşkopru (Zonguldak), Aksu (Giresun)
Kereste : Bolu, Duzce, Bartın, Ayancık
Ulaşım
Yer şekilleri nedeniyle Orta Karadeniz Bolumu dışında bolgede ulaşım zordur Samsun ve Zonguldak dışında demiryolu ile ard bolgesine bağlı olan liman yoktur Samsun ve Trabzon bolgenin gelişmiş liman kentleridir Trabzon Limanı, Zigana ve Kop gecitleri ile bolge icine ve oradan da komşu ulkelere bağlanmıştır
Turizm
Bolgede gerek tarihi kalıntılar gerekse doğal guzellikler turizm icin onemli potansiyel oluşturmaktadır Bolge iklimi deniz turizminin gelişmesini engellemiştir Batı Karadenizde Amasya ve Sinopta deniz turizmi gelişmeye başlamıştır Ozellikle Kackar Dağlarındaki buzul golleri, değişik bitki turleri bolgenin deniz turizmindeki acığını kapatacak derecede ilgi gormektedir Bolu Aladağlar ve Abant cevresi kış sporlarının yapıldığı onemli merkezlerdir
Bolgenin Ulke Ekonomisindeki Yeri
Karadeniz Bolgesi ekonomik gelişmişlik acısından 5 sırada yer alır Aşağıda bolge ekonomisinde onemli yer tutan urun ve ekonomik faaliyet turlerinin listesi verilmiştir
Cay
Fındık
Kenevir
Pirinc
Mısır
Tutun
Deniz urunleri
Taşkomuru
Bakır
Bolge adını komşu olduğu Karadenizden almıştır Bolgenin tumu doğal, ekonomik ve beşeri ozellikler bakımından benzer ozellikler gosterir Ancak yer şekilleri, iklim, tarım, yerleşme ve ekonomik etkinliklere bağlı olarak 3 bolume ayrılmıştır Bunlar Batı, Orta ve Doğu Karadenizdir
Yer şekilleri
Dağlar : Batı Karadenizde birbirine paralel 3 sıra halinde uzanan dağlar, Orta Karadenizde kıyıdan uzaklaşıp, tek sıra halinde uzanır Ortalama yukselti azalmıştır Doğu Karadenizde ise dağlar iki sıra halinde uzanır Bolgenin en yuksek dağları bu bolumdedir Dağ sıraları arasında batıdoğu yonlu uzanan cokuntu ovaları ile CoruhKelkit, Gokırmak ve Devres vadiler yer alır
Ovalar : Bolgenin en geniş kıyı ovaları Carşamba ve Bafra delta ovalarıdır İc kesimlerde Suluova, Taşova, Turhal, Merzifon, Tosya, Boyabat gibi cokuntu ovaları yer alır Bu cokuntu ovaları Turkiyenin en aktif deprem bolgeleridir
Akarsular ve Goller
Akarsular : Yenice, Bartın, Kızılırmak, Yeşilırmak ve Coruh bolgenin onemli akarsularıdır Yatak eğimleri fazla, rejimleri duzensiz akarsulardır Kar erimelerine bağlı olarak ilkbahar aylarında akım yuksektir
Goller : Bolgede buzul golleri ve heyelan set golleri fazladır Ozellikle Doğu Karadeniz Dağlarında buzul etkisiyle oluşmuş buzul golleri yaygındır Sera (Uzungol), Tortum, Borabay, Abant ve Yedigoller başlıca heyelan set golleridir Ayrıca bolgede cok sayıda baraj golu bulunmaktadır
İklim
Bolgenin kıyı şeridinde her mevsim yağışlı, yazları serin, kışları ılık gecen Karadeniz iklimi etkilidir Bu iklimi etkileri Orta Karadenizde yer şekillerine bağlı olarak ic kesimlere kadar ulaşır Batı ve Doğu Karadenizin ic kesimlerinde iklim karasallaşır, yağış miktarı azalır
Doğal Bitki Ortusu
İklim koşullarının orman yetişmesine uygun olduğu Karadeniz Bolgesinde ozellikle denize donuk dağ yamaclarında sık orman ortusu gorulur Ormanlar deniz seviyesinden başlar ve 2200 metrelere kadar ulaşır
Nufus ve Yerleşme
Bolge, nufus sayısı bakımından 3 sırada yer alır Nufusun buyuk bolumu Doğu Karadeniz kıyıları , Orta Karadenizdeki ovalar ve Batı Karadenizde Zonguldak Yoresinde toplanmıştır Bolgede iklimin nemli olması ve tarımsal koşullar, kırsal nufusun fazlalığına yol acmıştır Arazinin engebeli olması, su kaynaklarının bolluğu dağınık yerleşmeyi yaygınlaştırmıştır Konut tipi olarak ahşap evler yaygındır
İller
Amasya, Artvin, Bartın, Bayburt, Bolu, Corum, Giresun, Gumuşhane, Karabuk, Kastamonu, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat, Trabzon, Zonguldak
Ekonomik Ozellikler
Tarım
Bolge ikliminin nemli olması, kıyıda yaz mevsiminin yağışlı gecmesi, buğday arpa gibi tahıl tarımını engellemiştir Bol neme gereksinim duyan tarım urunlerini yaygınlaştırmıştır Tarım arazileri parcalı ve dar olup, genellikle eğimli arazilerdir Bu durum tarımda makine kullanımını engellemiştir Doğu Karadeniz kıyılarında bahce tarımı yaygındır
Tarım Urunleri
Mısır : Kıyı kesiminde buğdayın yerini almıştır Halkın temel besin maddesidir Bolge mısır uretiminde 1 sırada yer alır Ancak uretilen mısırın tumu bolge icinde tuketildiğinden ticari değeri yoktur
Tutun : Karadeniz Bolgesi, uretimde Ege Bolgesinden sonra 2 sırada yer alır Bafra Ovası (Samsun) en yoğun ekim yapılan alandır Ayrıca Tokat, Amasya, Duzce Ovası (Bolu) ve Rize Yoresinde yetiştirilir
Fındık : Kış ılıklığına gereksinim duyan fındık Karadeniz iklimine en uyumlu urundur Turkiye uretiminin %84u Karadeniz Bolgesi tarafından karşılanır Butun Karadeniz kıyılarında, yer yer ic kesimlerde yetişmesine karşın, en yoğun olarak Ordu ve Giresunda uretilir
Cay : Muson iklimine uyumlu bir tarım urunudur Bol nem ve kış ılıklığına gereksinim duyar Trabzon Rize arasında Doğu Karadeniz kıyılarında, denize donuk yamaclarda yetiştirilir Ulke uretiminin tamamını Karadeniz Bolgesi karşılar
Pirinc : Bol suya gereksinim duyar Akarsu vadi tabanlarında ekimi yapılır Tosya, Boyabat, Carşamba ovaları başlıca ekim alanlarıdır
Şekerpancarı : Bol yağışlı olan Doğu Karadeniz kıyıları dışında tum bolgede yetişme koşulları vardır Ekim alanları Kastamonu, Corum, Tokat, Amasya illerinde geniştir
Ketenkenevir : Nemli iklim bitkisi olan keten Batı Karadeniz Bolumunde Kastamonu ve Sinopta yetiştirilir Kenevir ise uyuşturucu ozelliği nedeniyle devlet kontrolunde uretilir
Meyve : Amasyada elma, Kastamonuda erik, Rizede turuncgiller, Orta Karadenizde uzum, Batı Karadenizde kestane tarımı yaygındır
Hayvancılık
Gur otlaklar ve nemli iklimi buyukbaş hayvancılığı yaygınlaştırmıştır
Batı ve Orta Karadeniz ic kesimlerinde tiftik kecisi yetiştirilir
Balıkcılık onemli gecim kaynağıdır
Bolu Yoresinde arıcılık ve kumes hayvancılığı yaygındır
Ormancılık
Ormanların geniş yer kaplaması, ormancılığı onemli bir gecim kaynağına donuşturmuştur Batı ve Doğu Karadenizde kereste, tomruk, parke ve kağıt fabrikaları bulunur
Madenler ve Enerji Kaynakları
Madenler : Doğu Karadenizde Artvin ve Murgul (Goktaş), Batı Karadenizde, Kastamonu Kurede bakır cıkartılır Bolgede cıkarılan bakır, Samsun bakır fabrikasında işlenir
Enerji Kaynakları : Zonguldak havzasında taşkomuru cıkartılır Turkiye uretiminin tamamını burası karşılar Demircelik endustrisinde enerji kaynağı olarak kullanılır Taşkomuru tozundan Catalağzı termik santralinde elektrik uretilir Bolu, Corum, Amasya ve Havzada linyit yatakları işletilmektedir
Enerji Uretim Tesisleri : Kızılırmak uzerinde Altınkaya, Yeşilırmak uzerinde Almus, Hasan ve Suat Uğurlu hidroelektrik santralleri kuruludur Hopada petrolle calışan termik santral yer alır
Endustri
Başlıca endustri tesisleri şunlardır :
UYARI : Endustri Batı Karadeniz Bolumunde gelişmiştir Zonguldak Havzası Turkiyenin ağır sanayi bolgesidir
Şeker : Kastamonu, Turhal (Tokat), Suluova (Amasya), Corum, Carşamba (Samsun)
Cay : Rize ve cevresi
Demir celik : Ereğli (Zonguldak) ve Karabuk
Kağıt : Caycuma (Zonguldak), Taşkopru (Zonguldak), Aksu (Giresun)
Kereste : Bolu, Duzce, Bartın, Ayancık
Ulaşım
Yer şekilleri nedeniyle Orta Karadeniz Bolumu dışında bolgede ulaşım zordur Samsun ve Zonguldak dışında demiryolu ile ard bolgesine bağlı olan liman yoktur Samsun ve Trabzon bolgenin gelişmiş liman kentleridir Trabzon Limanı, Zigana ve Kop gecitleri ile bolge icine ve oradan da komşu ulkelere bağlanmıştır
Turizm
Bolgede gerek tarihi kalıntılar gerekse doğal guzellikler turizm icin onemli potansiyel oluşturmaktadır Bolge iklimi deniz turizminin gelişmesini engellemiştir Batı Karadenizde Amasya ve Sinopta deniz turizmi gelişmeye başlamıştır Ozellikle Kackar Dağlarındaki buzul golleri, değişik bitki turleri bolgenin deniz turizmindeki acığını kapatacak derecede ilgi gormektedir Bolu Aladağlar ve Abant cevresi kış sporlarının yapıldığı onemli merkezlerdir
Bolgenin Ulke Ekonomisindeki Yeri
Karadeniz Bolgesi ekonomik gelişmişlik acısından 5 sırada yer alır Aşağıda bolge ekonomisinde onemli yer tutan urun ve ekonomik faaliyet turlerinin listesi verilmiştir
Cay
Fındık
Kenevir
Pirinc
Mısır
Tutun
Deniz urunleri
Taşkomuru
Bakır