karagöz oyunu hakkında bilgi
Karagöz Oyunu
Karagöz oyununun kökeni ve bu oyunda başrol oynayan Karagöz ile Hacivat ’ın kimlikleri konusunda öbür fikirler vardır Söylentilere kadar Karagöz, Trakyalı bir demirci ustasıdır ve bir cami yapımında Bursa ’da, caminin ustabaşısı Hacı İvaz (Hacivat) ile tanışır ve kısa bir vakit sonradan aralarında eğlenceli bir söyleşi başlar Bu söyleyişiye öbür kişiler de katılır Durumu öğrenen Orhan Gazi, Karagöz ’ü idam ettirir; Hacivat ise hacca giderken eşkıyalar kadar öldürülür daha sonra Orhan Gazi ’nin emriyle Şeyh Küşteri, Hacivat ile Karagöz arasındaki komik söyleşi ve olayları perdeye aktarır Bu oyun 17 yüzyıldan bu yana Türkiye ’de çok yaygınlaşmıştır
Karagöz ve Hacivat taklide ve iki taraflı konuşmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatılan gölge oyunudur Karagöz oynatıcısına hayali, hayalbaz denir Yardımcıları çırak, yardak, dayrezen, sandıkkar ’dır Oyunda konuşmaların değişmesi baş hareketleriyle yapılır
Bu iki karakterin gerçekten yaşayıp yaşamadığı, yaşadıysa nerede nasıl yaşadığı kesin olarak bilinmemektedir Anlatılanlar rivayete dayanır, zira doğrusu yaşamış olsalar bile büyük ihtimalle bahsedilen dönemde tarih kitaplarına girecek kadar önemli bulunmamışlardır
Rivayete göre Hacivat ve Karagöz, Orhan Gazi devrinde yaşayan cami yapımında çalışan iki işçidir Kendileri çalışmadıkları gibi diğer işçilerin de çalışmasını engellemektedirler Orhan Gazi ’nin, “cami zamanında bitmezse kelleni alırımkaynak belirtilmeli dediği cami mimarı, caminin vaktinde bitmemesine Karagöz ve Hacivat‘ı şikayet eder Bunun üstüne bu ikili başları kesilerek idam edilir Karagöz ve Hacivat‘ı çok seven ve ölümlerine çok üzülen Şeyh Küşteri, ölümlerinin ardından kuklalarını yaparak perde arkasında oynatmaya başlar Bu sayede Hacivat ve Karagöz tanınır
Hacivat‘ın ana adının Hacı İvaz olduğu söylenir Hacivat karakteri düzeni temsil eder Nabza göre şerbet verir Kişisel çıkarlarını daima ön planda tutar Eksik buçuk okumuşluğundan nedeniyle tanıdık olmayan sözcüklerle konuşmayı sever Perdeye gelen derhal herkesi tanır, onların işlerine arabuluculuk eder Alın teriyle çalışıp kazanmaktan çok Karagöz ’ü çalıştırarak onun sırtından geçinmeye bakar Rol icabı öbür kıyafetler içinde Keçi Hacivat, Çıplak Hacivat, Bayan Hacivat, Kahya Hacivat gibi ayrı tasvirleri vardır
Oyunun hiç kuşkusuz başrol oyuncusu Karagöz ’dür Okumamış bir halk adamıdır Hacıvat ’ın kullandığı yabancı kelimeleri anlamaz ya da anlamaz görünüp, onlara yanlış anlamlar yükleyerek ortaya dağıtılmış nükteler çıkarırken bir taraftan da Türkçe dil kuralları ile yabancı kelimeler kullanan Hacivat ile alay eder Her işe burnunu sokar,her işe karışır, sokakta olmadığı vakit da evinin penceresinden uzanarak, ya da içerden seslenerek işe karışır Dobra, ara sıra gereksiz yapısından dolayı ikide bir baskı durumlarda kalırsa da bir yolunu bulup işin içinden sıyrılır Çoğu zaman işsiz, geçimini sağlama derdindedir Hacivat ’ın bulduğu işlere girip çalışır Başında ışkırlak adı verilen oynak bir şapka vardır Ve Hacivat‘ta boyle tanınır
Hacivat ve Karagöz oyunundaki karakterler
1)Hacivat 2)Karagöz 3)Zenne 4)Hikmet Ağa 5)Tuzsuz deli Bekir 7)Arap 8)Zenne 9)Frenk 10)Zeybek 11)Tiryaki 12)Çelebi 13)Arnavut
Karagöz Oyununun Özellikleri
* İslam uygarlığı etkisindeki Osmanlı toplumunun dilini, inançlarını, gelenek görenek ve zanaatlarını, siyasal ve sosyal olaylara bakışını yansıtan zengin bir kaynaktır
* Karagöz, halkın karşılıklı malıdır Konuları kimin düzenlediği belirlenmiş değildir
* Belirli sayıdaki müşterek konuların sözlerini, her ressam, oyun hemen kendine kadar ayarlar Yani oyunun önceden hazır bir metni yoktur, oyun doğaçlamaya dayalıdır
* Oyunda Karagöz, cahil ahali tipini, Hacivat ise kültürlü kişileri temsil eder
* Oyunda her iş, yöre ve sınıftan insan rol alır; cümbür cemaat kendi şivesiyle konuşur Bu kişilerden bazıları şunlardır: Çelebi (genç bir mirasyedi), Beberuhi (cüce ve aptal), Tuzsuz Deli Bekir (ayyaş), Efe (despot), Zenne (bayan), Kayserili (pastırmacı), Arnavut (bahçıvan), Acem (varlıklı), Yahudi (bezirgan), vb
* Karagöz oyunu; başlangıç (Hacivat ’ın Sahneye gelişi), muhavere (Karagöz ’le Hacivatın karşılıklı konuşması), fasıl (başlıca konu) ve bitiş (perdeden çekilme) gibi dört bölümden oluşur *
Karagöz Oyunu
Karagöz oyununun kökeni ve bu oyunda başrol oynayan Karagöz ile Hacivat ’ın kimlikleri konusunda öbür fikirler vardır Söylentilere kadar Karagöz, Trakyalı bir demirci ustasıdır ve bir cami yapımında Bursa ’da, caminin ustabaşısı Hacı İvaz (Hacivat) ile tanışır ve kısa bir vakit sonradan aralarında eğlenceli bir söyleşi başlar Bu söyleyişiye öbür kişiler de katılır Durumu öğrenen Orhan Gazi, Karagöz ’ü idam ettirir; Hacivat ise hacca giderken eşkıyalar kadar öldürülür daha sonra Orhan Gazi ’nin emriyle Şeyh Küşteri, Hacivat ile Karagöz arasındaki komik söyleşi ve olayları perdeye aktarır Bu oyun 17 yüzyıldan bu yana Türkiye ’de çok yaygınlaşmıştır
Karagöz ve Hacivat taklide ve iki taraflı konuşmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatılan gölge oyunudur Karagöz oynatıcısına hayali, hayalbaz denir Yardımcıları çırak, yardak, dayrezen, sandıkkar ’dır Oyunda konuşmaların değişmesi baş hareketleriyle yapılır
Bu iki karakterin gerçekten yaşayıp yaşamadığı, yaşadıysa nerede nasıl yaşadığı kesin olarak bilinmemektedir Anlatılanlar rivayete dayanır, zira doğrusu yaşamış olsalar bile büyük ihtimalle bahsedilen dönemde tarih kitaplarına girecek kadar önemli bulunmamışlardır
Rivayete göre Hacivat ve Karagöz, Orhan Gazi devrinde yaşayan cami yapımında çalışan iki işçidir Kendileri çalışmadıkları gibi diğer işçilerin de çalışmasını engellemektedirler Orhan Gazi ’nin, “cami zamanında bitmezse kelleni alırımkaynak belirtilmeli dediği cami mimarı, caminin vaktinde bitmemesine Karagöz ve Hacivat‘ı şikayet eder Bunun üstüne bu ikili başları kesilerek idam edilir Karagöz ve Hacivat‘ı çok seven ve ölümlerine çok üzülen Şeyh Küşteri, ölümlerinin ardından kuklalarını yaparak perde arkasında oynatmaya başlar Bu sayede Hacivat ve Karagöz tanınır
Hacivat‘ın ana adının Hacı İvaz olduğu söylenir Hacivat karakteri düzeni temsil eder Nabza göre şerbet verir Kişisel çıkarlarını daima ön planda tutar Eksik buçuk okumuşluğundan nedeniyle tanıdık olmayan sözcüklerle konuşmayı sever Perdeye gelen derhal herkesi tanır, onların işlerine arabuluculuk eder Alın teriyle çalışıp kazanmaktan çok Karagöz ’ü çalıştırarak onun sırtından geçinmeye bakar Rol icabı öbür kıyafetler içinde Keçi Hacivat, Çıplak Hacivat, Bayan Hacivat, Kahya Hacivat gibi ayrı tasvirleri vardır
Oyunun hiç kuşkusuz başrol oyuncusu Karagöz ’dür Okumamış bir halk adamıdır Hacıvat ’ın kullandığı yabancı kelimeleri anlamaz ya da anlamaz görünüp, onlara yanlış anlamlar yükleyerek ortaya dağıtılmış nükteler çıkarırken bir taraftan da Türkçe dil kuralları ile yabancı kelimeler kullanan Hacivat ile alay eder Her işe burnunu sokar,her işe karışır, sokakta olmadığı vakit da evinin penceresinden uzanarak, ya da içerden seslenerek işe karışır Dobra, ara sıra gereksiz yapısından dolayı ikide bir baskı durumlarda kalırsa da bir yolunu bulup işin içinden sıyrılır Çoğu zaman işsiz, geçimini sağlama derdindedir Hacivat ’ın bulduğu işlere girip çalışır Başında ışkırlak adı verilen oynak bir şapka vardır Ve Hacivat‘ta boyle tanınır
Hacivat ve Karagöz oyunundaki karakterler
1)Hacivat 2)Karagöz 3)Zenne 4)Hikmet Ağa 5)Tuzsuz deli Bekir 7)Arap 8)Zenne 9)Frenk 10)Zeybek 11)Tiryaki 12)Çelebi 13)Arnavut
Karagöz Oyununun Özellikleri
* İslam uygarlığı etkisindeki Osmanlı toplumunun dilini, inançlarını, gelenek görenek ve zanaatlarını, siyasal ve sosyal olaylara bakışını yansıtan zengin bir kaynaktır
* Karagöz, halkın karşılıklı malıdır Konuları kimin düzenlediği belirlenmiş değildir
* Belirli sayıdaki müşterek konuların sözlerini, her ressam, oyun hemen kendine kadar ayarlar Yani oyunun önceden hazır bir metni yoktur, oyun doğaçlamaya dayalıdır
* Oyunda Karagöz, cahil ahali tipini, Hacivat ise kültürlü kişileri temsil eder
* Oyunda her iş, yöre ve sınıftan insan rol alır; cümbür cemaat kendi şivesiyle konuşur Bu kişilerden bazıları şunlardır: Çelebi (genç bir mirasyedi), Beberuhi (cüce ve aptal), Tuzsuz Deli Bekir (ayyaş), Efe (despot), Zenne (bayan), Kayserili (pastırmacı), Arnavut (bahçıvan), Acem (varlıklı), Yahudi (bezirgan), vb
* Karagöz oyunu; başlangıç (Hacivat ’ın Sahneye gelişi), muhavere (Karagöz ’le Hacivatın karşılıklı konuşması), fasıl (başlıca konu) ve bitiş (perdeden çekilme) gibi dört bölümden oluşur *