Anne babalar için en zor durumlardan biri; bir ebeveyn olarak çocuğunun kendisinden hoşnut olmadığını duymaktır Bir diğeri ise; çocukları arasında yaşanan kıskançlıklar ve kavgalardır Başa çıkılması ve dürüst yaklaşımın ne olduğuna karar verilmesi zorlama olan bu olaylar aleyhinde soğukkanlılığı koruyup her iki kardeş için de adil şekilde faydalanmak önemlidir Kıskançlık; bir insanın sevdiği, sahip olduğu bir şeyi başkasıyla paylaşamaması ya da sevdiği insanların gözünde statüsünü kaybetme kaygısı yaşamasıdır Çocuklarda görülen kardeş kıskançlığı ise yeni bir kardeş geleceği haberini aldıktan daha sonra kendisini göstermeye başlar ve temelinde özelikle anne sevgisini kaybetme korkusu, sevgiyi ve ilgiyi diğer biriyle paylaşmak istememe arzusu vardır Çocuk için en değerli varlık annedir; onu başkasıyla paylaşmak istemez
Bilirkişi Psikolog Eylem Ayrancı “Bütün dünyanın kendi civarda döndüğünü zanneden ben merkezcil olan çocuk, tahtını kaybetme endişesi yaşar Zaten kendisi varken ikinci bir çocuğa neden gerek duyulduğunu anlamlandıramaz Kardeş olgusunu hemen kabul edemez ve kıskançlık belirtileri göstermeye başlar Diyor ve doğduğu ilk günden itibaren bütün ailenin ilgi odağı olan çocuğun, aileye yeni bir bireyin katılmasıyla tüm bu ilgiyi, sevgiyi kaybetme korkusu, statüsünü kaybetme endişesi yaşamaya başladığını sözlerine ekliyor
Çocuklar Kardeşlerini Kıskandıklarında Nasıl Davranırlar?
Her çocuk kardeşini kıskanır, çocuklarda görülen bu davranışlar kardeşine zarar verme amacını gütmez kendi içinde yaşadıkları kıskançlık duygusuyla baş etme çabasıdır
• Kardeşini kıskanan çocukta geriye dönüşler görülebilir Altını ıslatma, altına kaka yapma, anne memesinden süt içmeye alıştırma, parmak emme gibi bebeksi davranışlar yapmaya başlayabilir
• Kardeşini altını bağlarken gören çocuk annesinden altını bağlaması için tutturabilir, kardeşi annesinden süt emerken o da annesinin üzerine atlayıp süt emmeye çalışabilir, yemeğini annesinin yedirmesini isteyebilir
• Çevresinde halk varken kardeşine aşırı alaka, sevgi gösterip, fazla korumacı davranmasına rağmen; kimse yokken vurma, ısırma gibi onun canını acıtıcı davranışlar sergileyebilir
• Çevresindeki nesnelere, hayvanlara hasar vermeye başlayabilir
• Aşırı coşmuş, geçimsiz, inatçı, hırçın olabilirler, çevresindeki insanlara agresif davranışlarda bulunabilir
• Kardeşiyle hiç ilgilenmeyip o yokmuş gibi davranabilir
• Anne ve babasına Bu ne süre gidecek? Gitsin artık!gibi sözlerle kardeşine olan öfkesini belli etmeye çalışabilir
• Annebaba bebekle ilgilenirken ilgiyi ona olan ilgiyi engellemek, dikkati sürüklemek için çeşitli davranışlar yapabilir
• Annebabaya Beni sevmiyorsunuz, benimle ilgilenmiyorsunuzgibi cümleler sarf edebilir
• İçe kapanıp, sessizleşebilir
• Uykuya yatmakta zorluk çıkarabilir, annebabasının yanında uzanmak için dağıtılmış bahaneler uydurabilir
• Maddi rahatsızlıkları olmadığı halde alaka çekmek için “Karnım ağrıyor, başım ağrıyor, midem bulanıyor gibi şikâyetlerde bulunabilir
• Kardeşi büyüdükçe, ona iftira atma, yalan başvurma, oynamak istememe, kavga çıkarma gibi davranışlarda bulunabilir
AnneBaba Olarak Neler Yapabilirsiniz?
Aniden pozitif çocuk sahibi almak, harcayacağınız emeğin birden artı çocuğa dağılmasına niçin olur Böyle bir durumda tüm emeği kendine isteyen çocukta öteki kardeşler aralarında kıskançlık olması çok doğal bir süreçtir Çocuğunun, kardeşini kıskandığını gözlemleyen aileler nasıl davranacakları konusunda endişeye düşerler Eğer siz de çocuğunuzun kıskançlığından yanlamasına dertliyseniz; öncelikli amacınız; kıskançlığı uyandırmak yerine o duyguyu yatıştırmaya çalışmaktır
• Başta çocuğunuzu annenin gebelik döneminde bir kardeşi olacağına psikolojik olarak hazırlayın Son ana dek beklemeden ona bir aileye yeni bir üyenin geleceği bir kardeşi olacağı anlatın, evde bu yüzden bir takım değişikliklerin olabileceği söyleyin
•Çocuğunuzun yaşına uygun olarak bebeğin oluşumundan, doğumundan bahsedin
• Hamilelik döneminde aile üyelerinden başkası çocuğun bakımını yavaşça üzerine alarak, anne yokken çocuğunuzun ihmalkârlık edilmişlik duygusu yaşamasını önleyin
• Eşinizle aranızda çocuklara gösterilecek alaka konusunda meslek bölümü yapın
• Çocuğunuza bebeğin doğmasıyla sevgi ve ilginin değişmeyeceğini sözlerinizle birlikte davranışlarınızla da gösterin Onunla yaptığınız eski aktivitelerde çok artı değişim olmamasına uyarı edin
• Yeni doğan bebeğe gerek aile üyelerinden gerekse misafirlerden aşırı sevgi ve alaka gösterisinde bulunulmamasına uyarı edin Icabında bu konuda misafirler uyarın
• Kıskanmasın diye çocuğa aşırı haz göstermeniz de hatalı olur
• Bebeğe zarar vermesinin muhakkak kabul edilmez olduğunu net bir dille anlatın
• Çocuğunuza kardeşini hoşuna gitmek zorunda olduğunu söylemeyin
• Bebeğin gelişiyle birlikte 4–5 yaşlarındaki çocuğu anaokuluna
yollamak dürüst değildir Bu şart kardeş kıskançlığını körüklediği gibi çocukta mektep sendromunun gelişmesine ve çocuğun içine kapanık veya agresif biri olmasına yol açabilir
• Bebek için bir oda hazırlayacaksanız bunu onunla paylaşın ve birlikte karar verin
• Eğer bebeğe onun giysilerini verecekseniz, bunu ona danışın
• Kardeşinin isim seçiminde onun da fikrini sorun
• Doğacak bebeğe yapılan hazırlıklara onu da katın ve bebeğin eşyalarını birlikte hazırlayın Doğacak bebeğe eşyalar alırken ona da hediyeler almayı dikkatsizlik etmeyin
• Bir bebeğin ihtiyaçlarının neler olacağı hakkında onu bilgilenmelisiniz
• Bebeğin bakımında onun yardımını isteyin Ona eğlenceli minik sorumluluklar verin Onun yardımından tutku aldığınızı söyleyin, onu övün
• Bebeklerin bilhassa, ilk aylarda ihtiyaçlarının daha fazla maddi olduğunu hatırlatarak, bu ihtiyaçlar karşılandıktan sonra mutlaka büyük çocuğunuza vakit ayırın
• Bebeksi davranışlara geri dönüldüğü gözlemlendiğinde onu ayıplamayın, ona kızmayın, eleştirmeyin veya cezalandırmayın; onunla bu durumu konuşarak halletmeye çalışın
• Yaşı daha büyük kardeşler aralarında hakem görevine girmeyin, kim haklı kim haksız diye karışıklığa itmek yerine soruna çözümcü yaklaşımlar sergileyin
• Kardeşler aralarında olumlu veya negatif özellikleri kıyaslamayın
• Her iki kardeşe de farklı ve kaliteli vakit ayırın
• Çocuklarınızdan birini gözbebeği olarak seçmeyin Siz bunu hissettirmemeye çalışsanız da, öteki çocuğunuz durumu anlayacaktır
• Her çocuğunuzun benzer olmayacağını bilin böylece çocuklarınızın karakter ve isteklerine yerinde davranmaya çalışın
Kardeşler arası kıskançlık krizleriyle başa çıkmanın 7 yolu
1 Çocuklarınızı birbirleriyle kıyaslamamaya itina gösterin Çocuklarınızdan biri kardeşine somurtkan şeklinde davrandığında ona kardeşini yermeyin ya da övmeyin Bu tavır uzun vadede kardeşler arası gerginliğe neden olabilir Çocuğunuza “Niçin kardeşin gibi davranmıyorsun? gibi çıkışlarda bulunmayın Çocuğunuz bu herif ifadeleri “Siz kardeşimin benden daha iyi olduğunu düşünüyorsunuz Onu daha çok seviyorsunuz şeklinde yorumlayabilir
2 Tüm çocuklarınızı objektif bir şekilde dinleyin ve değerlendirmeniz gereken durumları bütün yönleriyle ele alın Birini dinledikten daha sonra ona “Benle bu konuyu paylaştığın için teşekkür ederim; şu anda de kardeşini dinlemek istiyorum deyin Çocuklarınızla sağlıklı iletişim kurabilmenizin öncelikli yolu her birinin düşüncelerine saygılı, objektif bir dinleyici olduğunuzu göstermektir
3 Çocuklar okulda yaptıklarını, imtihan sonuçlarını ve karnelerini kıyaslayabilirler; lakin siz çocuklarınızın derslerdeki başarısını asla birbirleriyle kıyaslamayın
4 Çocuklarınızın terbiyesini ayrı ayrı verin Çünkü kardeş olmalarına karşın her birinin kendi haysiyeti ve bambaşka karakteri vardır; dolayısıyla çocuklarınızı kişilik özelliklerine, alaka alanlarına tarafından nezaket etmenizde üstünlük vardır
5 Çocuklarınızla birlikte süre geçirmenin yanı sıra, her biriyle ayrı olarak da programlar yapın Bunu yaparken öteki çocuğunuzun yalnız kalmaması için eşinizle iş bölümü yapıp, çocuklarınızı o gün farklı etkinliklerde bulunmak üzere paylaşın Böylece her çocuk ebeveynlerinin ayırdığı ekstra süre tamamen kendini daha özel hissedecektir Birlikte yürümek, sevdiği bir restoranda baş başa yemeğe gitmek, dondurma yemek yemek gibi aktivitelerde bulunmak çok hoşuna gidecektir
6 Çocuklarınız işbirliği yaptığında onları destekleyin Çocuklarınız işbirliği halinde bazı şeyler yapmaya çalıştıklarında onların bu tavır biçimlerini göz ardı etmeyin ve bu durumdan duyduğunuz memnuniyeti açık bir dille ifade edin Çok sık rastlanmayan bu hoş tablonun yardımlaşma, paylaşma, meslek birliği şeklinde defalarca devam etmesi için çocuklarınızı özendirme edin Aldıkları takdir bir uçtan bir uca çocuklarınız benzer güzel davranışları tekrarlamaya başlarlar
7 Çocuklarınıza, kendi arasında ki sorunları nasıl çözebileceklerini anlatın ve onlara güvendiğinizi her fırsatta söyleyin Ailevi kurallarınızı ve aile içinde davranışların neler olduğunu çocuklarınıza hatırlatın Örneğin vurmanın ve fena konuşmanın kesinlikle kabul edilemez davranışlar olduğunu söyleyin *
Bilirkişi Psikolog Eylem Ayrancı “Bütün dünyanın kendi civarda döndüğünü zanneden ben merkezcil olan çocuk, tahtını kaybetme endişesi yaşar Zaten kendisi varken ikinci bir çocuğa neden gerek duyulduğunu anlamlandıramaz Kardeş olgusunu hemen kabul edemez ve kıskançlık belirtileri göstermeye başlar Diyor ve doğduğu ilk günden itibaren bütün ailenin ilgi odağı olan çocuğun, aileye yeni bir bireyin katılmasıyla tüm bu ilgiyi, sevgiyi kaybetme korkusu, statüsünü kaybetme endişesi yaşamaya başladığını sözlerine ekliyor
Çocuklar Kardeşlerini Kıskandıklarında Nasıl Davranırlar?
Her çocuk kardeşini kıskanır, çocuklarda görülen bu davranışlar kardeşine zarar verme amacını gütmez kendi içinde yaşadıkları kıskançlık duygusuyla baş etme çabasıdır
• Kardeşini kıskanan çocukta geriye dönüşler görülebilir Altını ıslatma, altına kaka yapma, anne memesinden süt içmeye alıştırma, parmak emme gibi bebeksi davranışlar yapmaya başlayabilir
• Kardeşini altını bağlarken gören çocuk annesinden altını bağlaması için tutturabilir, kardeşi annesinden süt emerken o da annesinin üzerine atlayıp süt emmeye çalışabilir, yemeğini annesinin yedirmesini isteyebilir
• Çevresinde halk varken kardeşine aşırı alaka, sevgi gösterip, fazla korumacı davranmasına rağmen; kimse yokken vurma, ısırma gibi onun canını acıtıcı davranışlar sergileyebilir
• Çevresindeki nesnelere, hayvanlara hasar vermeye başlayabilir
• Aşırı coşmuş, geçimsiz, inatçı, hırçın olabilirler, çevresindeki insanlara agresif davranışlarda bulunabilir
• Kardeşiyle hiç ilgilenmeyip o yokmuş gibi davranabilir
• Anne ve babasına Bu ne süre gidecek? Gitsin artık!gibi sözlerle kardeşine olan öfkesini belli etmeye çalışabilir
• Annebaba bebekle ilgilenirken ilgiyi ona olan ilgiyi engellemek, dikkati sürüklemek için çeşitli davranışlar yapabilir
• Annebabaya Beni sevmiyorsunuz, benimle ilgilenmiyorsunuzgibi cümleler sarf edebilir
• İçe kapanıp, sessizleşebilir
• Uykuya yatmakta zorluk çıkarabilir, annebabasının yanında uzanmak için dağıtılmış bahaneler uydurabilir
• Maddi rahatsızlıkları olmadığı halde alaka çekmek için “Karnım ağrıyor, başım ağrıyor, midem bulanıyor gibi şikâyetlerde bulunabilir
• Kardeşi büyüdükçe, ona iftira atma, yalan başvurma, oynamak istememe, kavga çıkarma gibi davranışlarda bulunabilir
AnneBaba Olarak Neler Yapabilirsiniz?
Aniden pozitif çocuk sahibi almak, harcayacağınız emeğin birden artı çocuğa dağılmasına niçin olur Böyle bir durumda tüm emeği kendine isteyen çocukta öteki kardeşler aralarında kıskançlık olması çok doğal bir süreçtir Çocuğunun, kardeşini kıskandığını gözlemleyen aileler nasıl davranacakları konusunda endişeye düşerler Eğer siz de çocuğunuzun kıskançlığından yanlamasına dertliyseniz; öncelikli amacınız; kıskançlığı uyandırmak yerine o duyguyu yatıştırmaya çalışmaktır
• Başta çocuğunuzu annenin gebelik döneminde bir kardeşi olacağına psikolojik olarak hazırlayın Son ana dek beklemeden ona bir aileye yeni bir üyenin geleceği bir kardeşi olacağı anlatın, evde bu yüzden bir takım değişikliklerin olabileceği söyleyin
•Çocuğunuzun yaşına uygun olarak bebeğin oluşumundan, doğumundan bahsedin
• Hamilelik döneminde aile üyelerinden başkası çocuğun bakımını yavaşça üzerine alarak, anne yokken çocuğunuzun ihmalkârlık edilmişlik duygusu yaşamasını önleyin
• Eşinizle aranızda çocuklara gösterilecek alaka konusunda meslek bölümü yapın
• Çocuğunuza bebeğin doğmasıyla sevgi ve ilginin değişmeyeceğini sözlerinizle birlikte davranışlarınızla da gösterin Onunla yaptığınız eski aktivitelerde çok artı değişim olmamasına uyarı edin
• Yeni doğan bebeğe gerek aile üyelerinden gerekse misafirlerden aşırı sevgi ve alaka gösterisinde bulunulmamasına uyarı edin Icabında bu konuda misafirler uyarın
• Kıskanmasın diye çocuğa aşırı haz göstermeniz de hatalı olur
• Bebeğe zarar vermesinin muhakkak kabul edilmez olduğunu net bir dille anlatın
• Çocuğunuza kardeşini hoşuna gitmek zorunda olduğunu söylemeyin
• Bebeğin gelişiyle birlikte 4–5 yaşlarındaki çocuğu anaokuluna
yollamak dürüst değildir Bu şart kardeş kıskançlığını körüklediği gibi çocukta mektep sendromunun gelişmesine ve çocuğun içine kapanık veya agresif biri olmasına yol açabilir
• Bebek için bir oda hazırlayacaksanız bunu onunla paylaşın ve birlikte karar verin
• Eğer bebeğe onun giysilerini verecekseniz, bunu ona danışın
• Kardeşinin isim seçiminde onun da fikrini sorun
• Doğacak bebeğe yapılan hazırlıklara onu da katın ve bebeğin eşyalarını birlikte hazırlayın Doğacak bebeğe eşyalar alırken ona da hediyeler almayı dikkatsizlik etmeyin
• Bir bebeğin ihtiyaçlarının neler olacağı hakkında onu bilgilenmelisiniz
• Bebeğin bakımında onun yardımını isteyin Ona eğlenceli minik sorumluluklar verin Onun yardımından tutku aldığınızı söyleyin, onu övün
• Bebeklerin bilhassa, ilk aylarda ihtiyaçlarının daha fazla maddi olduğunu hatırlatarak, bu ihtiyaçlar karşılandıktan sonra mutlaka büyük çocuğunuza vakit ayırın
• Bebeksi davranışlara geri dönüldüğü gözlemlendiğinde onu ayıplamayın, ona kızmayın, eleştirmeyin veya cezalandırmayın; onunla bu durumu konuşarak halletmeye çalışın
• Yaşı daha büyük kardeşler aralarında hakem görevine girmeyin, kim haklı kim haksız diye karışıklığa itmek yerine soruna çözümcü yaklaşımlar sergileyin
• Kardeşler aralarında olumlu veya negatif özellikleri kıyaslamayın
• Her iki kardeşe de farklı ve kaliteli vakit ayırın
• Çocuklarınızdan birini gözbebeği olarak seçmeyin Siz bunu hissettirmemeye çalışsanız da, öteki çocuğunuz durumu anlayacaktır
• Her çocuğunuzun benzer olmayacağını bilin böylece çocuklarınızın karakter ve isteklerine yerinde davranmaya çalışın
Kardeşler arası kıskançlık krizleriyle başa çıkmanın 7 yolu
1 Çocuklarınızı birbirleriyle kıyaslamamaya itina gösterin Çocuklarınızdan biri kardeşine somurtkan şeklinde davrandığında ona kardeşini yermeyin ya da övmeyin Bu tavır uzun vadede kardeşler arası gerginliğe neden olabilir Çocuğunuza “Niçin kardeşin gibi davranmıyorsun? gibi çıkışlarda bulunmayın Çocuğunuz bu herif ifadeleri “Siz kardeşimin benden daha iyi olduğunu düşünüyorsunuz Onu daha çok seviyorsunuz şeklinde yorumlayabilir
2 Tüm çocuklarınızı objektif bir şekilde dinleyin ve değerlendirmeniz gereken durumları bütün yönleriyle ele alın Birini dinledikten daha sonra ona “Benle bu konuyu paylaştığın için teşekkür ederim; şu anda de kardeşini dinlemek istiyorum deyin Çocuklarınızla sağlıklı iletişim kurabilmenizin öncelikli yolu her birinin düşüncelerine saygılı, objektif bir dinleyici olduğunuzu göstermektir
3 Çocuklar okulda yaptıklarını, imtihan sonuçlarını ve karnelerini kıyaslayabilirler; lakin siz çocuklarınızın derslerdeki başarısını asla birbirleriyle kıyaslamayın
4 Çocuklarınızın terbiyesini ayrı ayrı verin Çünkü kardeş olmalarına karşın her birinin kendi haysiyeti ve bambaşka karakteri vardır; dolayısıyla çocuklarınızı kişilik özelliklerine, alaka alanlarına tarafından nezaket etmenizde üstünlük vardır
5 Çocuklarınızla birlikte süre geçirmenin yanı sıra, her biriyle ayrı olarak da programlar yapın Bunu yaparken öteki çocuğunuzun yalnız kalmaması için eşinizle iş bölümü yapıp, çocuklarınızı o gün farklı etkinliklerde bulunmak üzere paylaşın Böylece her çocuk ebeveynlerinin ayırdığı ekstra süre tamamen kendini daha özel hissedecektir Birlikte yürümek, sevdiği bir restoranda baş başa yemeğe gitmek, dondurma yemek yemek gibi aktivitelerde bulunmak çok hoşuna gidecektir
6 Çocuklarınız işbirliği yaptığında onları destekleyin Çocuklarınız işbirliği halinde bazı şeyler yapmaya çalıştıklarında onların bu tavır biçimlerini göz ardı etmeyin ve bu durumdan duyduğunuz memnuniyeti açık bir dille ifade edin Çok sık rastlanmayan bu hoş tablonun yardımlaşma, paylaşma, meslek birliği şeklinde defalarca devam etmesi için çocuklarınızı özendirme edin Aldıkları takdir bir uçtan bir uca çocuklarınız benzer güzel davranışları tekrarlamaya başlarlar
7 Çocuklarınıza, kendi arasında ki sorunları nasıl çözebileceklerini anlatın ve onlara güvendiğinizi her fırsatta söyleyin Ailevi kurallarınızı ve aile içinde davranışların neler olduğunu çocuklarınıza hatırlatın Örneğin vurmanın ve fena konuşmanın kesinlikle kabul edilemez davranışlar olduğunu söyleyin *