Kas romatizmasının diğer adı fibromiyaljidir Kas ve yumuşak dokuyu etkileyen bir hastalıktır Dünyada en sık görülen genel bir ağrı hastalığıdır Sıklıkla orta yaş kadınlarda görüşür Yaşla birlikte görülme sıklığı artar Nedeni tam olarak bilinmemektedir Hormonal değişiklikler, stres, beyinde serotinin düşüklüğü gibi faktörlerle ilişkisi olduğu ileri sürülmektedir Multipl skleroz, inflamatuar bağırsak hastalığı, romaroid artrit gibi sistemik hastalıklarda, kronik yorgunluk sendromu ve migren gibi rahatsızlığı olanlarda daha fazla rastlanmaktadır Fibromiyaljili hastaların ebeveynlerinde de aynı hastalığın görülme olasılığı yüksektir
BULGU, BELİRTİ VE YAKINMALAR
En az üç ay süren kas ağrılarının olması gerekir Kulunç ağrısı şeklinde ifade edilir Kulunca, yani fibrositise en sık sırt ve boyunda rastlanır Ancak bütün kaslarda görülebilir Adale içinde oluşan sert düğümcükler hastaya şiddetli ağrı verir Vücutta hassas ya da tetik noktası denilen ağrı noktaları bulunmaktadır Ağrı noktalarına bası uygulanarak hassasiyet belirlenir Tanı koymak için tetik noktaların varlığı gereklidirUyku bozuklukları görülür Kişi, uyuyamama, gece sık sık uyanma nedeniyle sabahları yorgun kalkar Yetersiz uyku serotinin düşüklüğüne, o da ağrı eşiğinin azalmasına neden olur Gece uykusu alınamadığı ve tam olarak dinlenilemediği için gün boyunca keyifsizlik, isteksizlik ya da sinir hali görülebilir Bu kişilerde, sabah yataktan kalktıkları zaman, “Sanki dayak yemiş gibi kalktım ifadelerine rastlanır Tükenmişlik görülür Bu bulgular depresyona ait bulgulardır
Diğer sık görülen şikayetler hafif göz ve ağız kuruluğudur Baş ağrısı, ishal, kabızlık, karın ağrısı, hazımsızlık, gaz, şişkinlik, sık idrara çıkma, ağrılı adet görme, kulak çınlaması diğer yakınmalardandırAdale romatizmalı hastalarda kan tetkikleri ve röntgen filmlerinde birçok yakınma olmasına rağmen herhangi bir bozukluk yokturAdale romatizması, yani fibromiyalji tanısının konamaması ile hastalar bir hekimden diğer hekime giderler Ağrı kesicilerle yaşamaya başlarlar Ağrı kesicilerin yan etkileri ile de uğraşırlar Ağrı kesicilerin sürekli kullanılması özellikle midesi hassas kişilerde mide kanamasına neden olur Bu yüzden tanının doğru konması hayat kalitesi bakımından önemlidir
TIBBİ TEDAVİSİ
Öncelikle düzenli bir uyku sağlanmalıdır Uykuyu bozan çay, kahve ve gazlı içecekler akşam saatlerinde tüketilmemelidir Kafeinsiz içecekler tercih edilmelidir Antidepresan ilaçlar verilir Antidepresanların etkisi için en az iki hafta beklenilmelidir Hekimin tavsiye ettiği şekilde kullanılmalıdır Antidepresan etkinin oluşması beklenirken bu dönemde yakınmaları azaltmak için ağrı kesici ilaçlar verilir Sürekli ağrı kesici kullanımından kaçınılmalıdır Hastaya stresle başa çıkma yöntemleri anlatılır Günlük egzersizler önerilir Amitriptilin, duloksetin veya pregabalin gibi ilaçlar tedavide kullanılmaktadır Bazen ağrı olan kas bölgelerine doktor tarafından enjeksiyon ile lokal anestezik ilaçların uygulanması ağrıların 23 ay düzelmesini sağlayabilir
DİYET DEĞİŞİKLİKLERİ
Monosodyum glutamat (MSG) ve aspartam gibi gıda katkı maddeleri sinir uçlarının ağrı uyarısına karşı hassasiyetini artırır Fibromiyaljisi olan bazı kişilerde gıdalarla alınan bu katkı maddelerinin gıda ile alımının engellenmesiyle yakınmalar azalmaktadır Bu nedenle, işlenmemiş ve gıda katkıları kullanılmayan besinlerin tüketilmesi bütün insanlar için yararlıdır Diyet içecekler veya fastfood gıdalar yakınmaları artırabilir, tüketilmemelidirSomon, ceviz ve keten tohumu gibi omega3 yap asitlerinden zengin gıdalar iltihabi yanıtı azaltıp kalp damar sağlığı üzerine koruyucu fayda sağlarlar Fibromiyalji hastaları, omega3 desteği yerine beslenmelerine somon balığı (haftada 3 porsiyon), günde yarımbir avuç ceviz, günde 50 gram çekilmiş keten tohumu (50 gram keten tohumu içeren ev yapımı ekmekler yapılabilir) veya 23 tatlı kaşığı keten tohumu yağı salatalara katarak tüketebilirAlkol tüketimi bırakılmalı, kafein içeren gıdaların tüketilmesi azaltılmalıdır Bu tür alışkanlıklar uykunun kalitesini, derinliğini bozarak fibromiyalji yakınmalarını artırabilir
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Fibromiyalji tedavisinin önemli bir kısmını sık (haftada 5 gün, 2030 dakika) ve düşük yoğunluklu egzersiz oluşturur Yürüyüş, bisiklete binme, suda aerobik egzersiz yapılması ve yüzme gibi egzersizler önerilmektedir Egzersiz ile kas ağrısı ve hassasiyeti, kas kuvveti ile uyku kalitesi düzelirEgzersiz, başlangıçta kas ağrısını ve yorgunluğu artırabilir Bu nedenle motivasyonu kaybetmeden ağır olmayan hafif egzersiz programına devam edilmelidir Düzenli yapılan egzersiz, fibromiyalji yakınmalarını azaltır Eğer egzersiz yapılmaz, hareketsiz yaşam tarzına sahip olunursa kilo alımına bağlı vücudun hantallaşması, eklem, kas ve bağlantı noktalarına daha fazla yük binmesi ile fibromiyalji yakınmaları artar, halsizlik ve depresyon derinleşir Eğer daha önceden hiç egzersiz programına başlanmadıysa bu konuda doktor ile görüşüp yavaş bir şekilde egzersiz programına başlanmalıdır Önce haftada 3 gün onar dakikalık kısa süreli egzersiz ile başlanıp daha sonra haftada 5’er dakika artırılarak haftada 3 gün 15’er dakikaya çıkılması bu şekilde bir ay sonunda da haftada en az 5 gün 2030’ar dakikalık düzenli egzersiz programına devamı yararlıdır Haftada birkaç gün birkaç saat süren düzensiz egzersiz programının sağlık yararı bulunmamakta, daha çok sakatlık gelişmesine neden olmaktadırUyku kalitesinin, süresinin ve derinliğinin iyi olması fibromiyalji yakınmalarını azaltır Eğer uyku sorunu varsa, uyku sorunları ile ilgili bölümde bu konuda daha detaylı bilgi verilmektedirAğrı bölgelerine sıcak (cildi yakmayacak sıcaklıkta) kompres ve duruşoturma pozisyonlarının düzeltilmesi yararlıdır
ÖNERİLEN BESİN TAKVİYELERİ
5Hidroksitriptofan (5HTP): Serotonin düzeylerini artırır ve depresyon gelişimini önlemeye destek olur Anksiyeteyi azaltıp uyku kalitesini artırmak amacıyla ve vücutta hassas noktaları azaltmaya da destek olmak üzere günde 3 kez 100 mg alınması önerilir Serotinin aktivitesinin önemli olduğu diğer hastalıklar migren ve süreğen yorgunluk sendromunda da yardımcı olabilir Günde 3 defa 100300 mg 5HTP kullanımı tavsiye edilmektedir
Melatonin: Uyku kalitesini ve ağrı sistemini olumlu yönde etkileyen doğal bir hormondur Uykuya dalmak için geçen süreyi azaltır, dolayısıyla uyku kalitesini de artırır Fibromiyaljide görülen hassas noktaları azaltır GEce yatmadan 1 saat önce 3 mg alınması önerilir Fibromiyaljide serotonin, melatonin ve kortizol gibi hormonların döngüsel ritmik salgılanmasında bozukluklar bulunabilmektedir Fibromiyaljide 6 hafta süresince günlük 10 mg melatoninin tek başına veya amitriptilin ile beraber kullanılması sadece amitriptilin alanlara göre ağrı yakınmalarında daha yararlıdır Fibromiyaljide 5mggün dozlarında melatonin tek başına veya antidepresan ilaç fluoksetin ile birlikte verildiğinde, sadece fluoksetin alanlara göre daha etkilidir Melatonin için önerilen günlük kullanım dozu gece 21:0022:00 saatlerinde bir defada alınan 520 mg’dır
SAdenozilmethiyonin (SAMe): Serotonin gibi nörotransmitterlerin, çeşitli eklem bileşenlerinin ve antioksidanların vücuda salınımını destekler ve FM hastalarında ağrı, yorgunluk ve gerginliği azaltabilir Antidepresanlarla birlikte de alınabilir Enterik kaplı tabletlerden günde 800 mg aç karnına alınması önerilir
Lkarnitin (LAK): Birçok fibromiyalji hastasında LAK metabolizmasında bozukluk ve eksiklik görülebilmektedir Çift kör plasebo kontrollü bir çalışmada günde 3 defa 500 mg LAK içeren kapsül alan hastalarda 8 haftanın sonunda fibromiyalji yakınmalarında azalma sağlanmıştır LAK önerilen günlük kullanım doz aralığı 10002000 mg’dır
Magnezyum: FM hastalarında Mg düzeyleri genellikle düşüktür Enflamasyonu azaltıp kasların gevşemesini sağlayan magnezyumdan günde 3 kez 200 mg alınması önerilir 12002400 mg malik asit ile birlikte alındığı takdirde ağrı kesici etkisinde artış gözlenmiştir
Bromelain: Günde 23 kez, 200400 mg dozda bromelain, ağrı ve enflamasyonu azaltmaya destek olabilir Uyarı: Kan sulandırıcı kullananlarai peptik ülser hastalarına ve antidepresan kullananlara, peptik ülser hastalarına ve antidepresan kullananlara bromelain takviyesi önerilmez
Balık yağı: Günde 10003000 mg ağrı ve enflamasyonu azaltmak için önerilir Az hastayı kapsayan ve bir fibromiyalji vakasının da olduğu nöropatik ağrısı olan hastalarda günde 24007200 mg EPADHA içeren omega3 kullanılmasıyla 19 ay gibi uzun bir süre kullanımda önemli bir yan etki olmadan ağrı yakınmalarında azalma olduğu gözlemlenmiştir Romatoid artrit, enflamatuar bağırsak hastalığı ve ağrılı adet görme (dismenore) gibi hastalığı olanlarda sık olarak görülen sabah tutukluğu, eklem ağrıları ve hareket kısıtlılığı omega3 içeren desteklerle azaltılabilmektedir
Koenzim Q10: Güçlü antioksidan etkilidir Hücrenin enerji kaynağı mitokondrinin çalışmasını destekler ve hücrelere zararlı serbest oksijen radikallerinin zararını engeller Bağışıklık sistemini ve kasiskelet yapısını destekler Uyarı: Kan sulandırıcı ilaç kullananların hekim tavsiyesi ve kontrolünde kullanması gerekmektedir Fibromiyalji hastalarında günde 3 defa 100 mg kapsül (toplam 300mggün) dozunda 3 ay süreyle koenzim Q10 verilmesinin hastalığa bağlı yakınmaları azalttığı ve mitokondrinin işlevlerini düzelttiği gösterilmiştir
C vitamini ve B12 vitamini: Fibromiyalji hastalarında günde 3 kez 500 mg C vitamini ve 35 mg B12 vitamini takviyesi önerilir
D vitamini: Eksilkiği, fibromiyaljiye benzer şekilde kemik ve kas ağrısına neden olabilir Fibromiyalji düşünülen bütün hastaların D vitamini eksikliği açısından taranması gereklidir D vitamini eksik olanlarda ağız yoluyla kolekalsiferol verilir D vitamini düzeyi düşük olan kişilerin, D vitamini düzeyi normal olanlara göre iki kat daha fazla ağrı kesici ihtiyacı vardır, D vitamini düzeyi düşük olan hastaların sadece ağız yoluyla kolekalsiferol verilmesiyle yakınmalarında düzelme sağlanabilir
E vitamini: Fibromiyalji hastalarında vücutta antioksidan düzeyleri azalmış olabilir E vitamini fibromiyalji semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmak için günde 400 IU önerilir
ÖNERİLEN BİTKİSEL İÇERİKLİ TAKVİYELER
Zerdeçal: Enflamasyonu azaltmaya destek olarak önerilir 1 çay kaşığı drog, 1 bardak su içine ilave edilir ve kaynayana kadar ısıtılır 510 dakika demlenip süzülür Günde 24 bardak içilmesi önerilir Emilimini artırmak için içine bir tutam karabiber katılmalıdır
Gülotu kökü (Rhodiola rosea): İlaçlar kadar olmasa da daha az yan etkiye sahip ılımlı antidepresan etkilidir Rhodiola rosea, %3 rosavin veya %1 salidrosild ile standardize ekstraktının günlük kullanım dozu 300600 mg arasında değişmektedir
Sarı kantaron (Hypericum perforatum, St John’s wort): 5HTP ile birlikte %03 hiperisin içeren sarı kantaron ekstresinden günde 3 kez 300 mg alınması önerilir Ayrıca 2 çay kaşığı parçalanmış drog, bir bardak kaynar sıcaklıktaki su içine ilave edilir, ağzı kapaklı olarak 10 dakika demlenip süzülür Günde 23 kez içilir Günlük 6001200 mg hypericum perforatum ekstratının kapsül olarak 2 veya 3’e bölünmüş dozlarda kullanılması önerilir Sıvı ekstraktları da bulunmaktadır İlaçlarla etkileşimi nedeni ile tıbbi yedavi almayan kişilerde kullanılmalıdır
KOMPRES VEYA MASAJ ŞEKLİNDE UYGULAMA
Zencefil: Sırt ve kas ağrılarında 3 tatlı kaşığı ince kıyılmış zencefil veya 2 tatlı kaşığı kuru toz drog 500ml kaynamış suda ağzı kapalı olarak 1015 dakika demlenir Bir havlu, hazırlanan suyun içine batırılır ve kompres şeklinde ağrılı olan bölgeye 2040 dakika süreyle uygulanır
Kapsaisin: Ağrıyı azaltmaya destek olabilir Ağrı olan bölgelere kapsaisin içeren krem veya jeller ya da yakı formundaki ürünlerin kullanılması önerilir 10 gram kırmızıbiber tozu 60 ml %50’lik etanol ile karıştırılır, ağrılı olan bölgeye tatbik edilir
BULGU, BELİRTİ VE YAKINMALAR
En az üç ay süren kas ağrılarının olması gerekir Kulunç ağrısı şeklinde ifade edilir Kulunca, yani fibrositise en sık sırt ve boyunda rastlanır Ancak bütün kaslarda görülebilir Adale içinde oluşan sert düğümcükler hastaya şiddetli ağrı verir Vücutta hassas ya da tetik noktası denilen ağrı noktaları bulunmaktadır Ağrı noktalarına bası uygulanarak hassasiyet belirlenir Tanı koymak için tetik noktaların varlığı gereklidirUyku bozuklukları görülür Kişi, uyuyamama, gece sık sık uyanma nedeniyle sabahları yorgun kalkar Yetersiz uyku serotinin düşüklüğüne, o da ağrı eşiğinin azalmasına neden olur Gece uykusu alınamadığı ve tam olarak dinlenilemediği için gün boyunca keyifsizlik, isteksizlik ya da sinir hali görülebilir Bu kişilerde, sabah yataktan kalktıkları zaman, “Sanki dayak yemiş gibi kalktım ifadelerine rastlanır Tükenmişlik görülür Bu bulgular depresyona ait bulgulardır
Diğer sık görülen şikayetler hafif göz ve ağız kuruluğudur Baş ağrısı, ishal, kabızlık, karın ağrısı, hazımsızlık, gaz, şişkinlik, sık idrara çıkma, ağrılı adet görme, kulak çınlaması diğer yakınmalardandırAdale romatizmalı hastalarda kan tetkikleri ve röntgen filmlerinde birçok yakınma olmasına rağmen herhangi bir bozukluk yokturAdale romatizması, yani fibromiyalji tanısının konamaması ile hastalar bir hekimden diğer hekime giderler Ağrı kesicilerle yaşamaya başlarlar Ağrı kesicilerin yan etkileri ile de uğraşırlar Ağrı kesicilerin sürekli kullanılması özellikle midesi hassas kişilerde mide kanamasına neden olur Bu yüzden tanının doğru konması hayat kalitesi bakımından önemlidir
TIBBİ TEDAVİSİ
Öncelikle düzenli bir uyku sağlanmalıdır Uykuyu bozan çay, kahve ve gazlı içecekler akşam saatlerinde tüketilmemelidir Kafeinsiz içecekler tercih edilmelidir Antidepresan ilaçlar verilir Antidepresanların etkisi için en az iki hafta beklenilmelidir Hekimin tavsiye ettiği şekilde kullanılmalıdır Antidepresan etkinin oluşması beklenirken bu dönemde yakınmaları azaltmak için ağrı kesici ilaçlar verilir Sürekli ağrı kesici kullanımından kaçınılmalıdır Hastaya stresle başa çıkma yöntemleri anlatılır Günlük egzersizler önerilir Amitriptilin, duloksetin veya pregabalin gibi ilaçlar tedavide kullanılmaktadır Bazen ağrı olan kas bölgelerine doktor tarafından enjeksiyon ile lokal anestezik ilaçların uygulanması ağrıların 23 ay düzelmesini sağlayabilir
DİYET DEĞİŞİKLİKLERİ
Monosodyum glutamat (MSG) ve aspartam gibi gıda katkı maddeleri sinir uçlarının ağrı uyarısına karşı hassasiyetini artırır Fibromiyaljisi olan bazı kişilerde gıdalarla alınan bu katkı maddelerinin gıda ile alımının engellenmesiyle yakınmalar azalmaktadır Bu nedenle, işlenmemiş ve gıda katkıları kullanılmayan besinlerin tüketilmesi bütün insanlar için yararlıdır Diyet içecekler veya fastfood gıdalar yakınmaları artırabilir, tüketilmemelidirSomon, ceviz ve keten tohumu gibi omega3 yap asitlerinden zengin gıdalar iltihabi yanıtı azaltıp kalp damar sağlığı üzerine koruyucu fayda sağlarlar Fibromiyalji hastaları, omega3 desteği yerine beslenmelerine somon balığı (haftada 3 porsiyon), günde yarımbir avuç ceviz, günde 50 gram çekilmiş keten tohumu (50 gram keten tohumu içeren ev yapımı ekmekler yapılabilir) veya 23 tatlı kaşığı keten tohumu yağı salatalara katarak tüketebilirAlkol tüketimi bırakılmalı, kafein içeren gıdaların tüketilmesi azaltılmalıdır Bu tür alışkanlıklar uykunun kalitesini, derinliğini bozarak fibromiyalji yakınmalarını artırabilir
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Fibromiyalji tedavisinin önemli bir kısmını sık (haftada 5 gün, 2030 dakika) ve düşük yoğunluklu egzersiz oluşturur Yürüyüş, bisiklete binme, suda aerobik egzersiz yapılması ve yüzme gibi egzersizler önerilmektedir Egzersiz ile kas ağrısı ve hassasiyeti, kas kuvveti ile uyku kalitesi düzelirEgzersiz, başlangıçta kas ağrısını ve yorgunluğu artırabilir Bu nedenle motivasyonu kaybetmeden ağır olmayan hafif egzersiz programına devam edilmelidir Düzenli yapılan egzersiz, fibromiyalji yakınmalarını azaltır Eğer egzersiz yapılmaz, hareketsiz yaşam tarzına sahip olunursa kilo alımına bağlı vücudun hantallaşması, eklem, kas ve bağlantı noktalarına daha fazla yük binmesi ile fibromiyalji yakınmaları artar, halsizlik ve depresyon derinleşir Eğer daha önceden hiç egzersiz programına başlanmadıysa bu konuda doktor ile görüşüp yavaş bir şekilde egzersiz programına başlanmalıdır Önce haftada 3 gün onar dakikalık kısa süreli egzersiz ile başlanıp daha sonra haftada 5’er dakika artırılarak haftada 3 gün 15’er dakikaya çıkılması bu şekilde bir ay sonunda da haftada en az 5 gün 2030’ar dakikalık düzenli egzersiz programına devamı yararlıdır Haftada birkaç gün birkaç saat süren düzensiz egzersiz programının sağlık yararı bulunmamakta, daha çok sakatlık gelişmesine neden olmaktadırUyku kalitesinin, süresinin ve derinliğinin iyi olması fibromiyalji yakınmalarını azaltır Eğer uyku sorunu varsa, uyku sorunları ile ilgili bölümde bu konuda daha detaylı bilgi verilmektedirAğrı bölgelerine sıcak (cildi yakmayacak sıcaklıkta) kompres ve duruşoturma pozisyonlarının düzeltilmesi yararlıdır
ÖNERİLEN BESİN TAKVİYELERİ
5Hidroksitriptofan (5HTP): Serotonin düzeylerini artırır ve depresyon gelişimini önlemeye destek olur Anksiyeteyi azaltıp uyku kalitesini artırmak amacıyla ve vücutta hassas noktaları azaltmaya da destek olmak üzere günde 3 kez 100 mg alınması önerilir Serotinin aktivitesinin önemli olduğu diğer hastalıklar migren ve süreğen yorgunluk sendromunda da yardımcı olabilir Günde 3 defa 100300 mg 5HTP kullanımı tavsiye edilmektedir
Melatonin: Uyku kalitesini ve ağrı sistemini olumlu yönde etkileyen doğal bir hormondur Uykuya dalmak için geçen süreyi azaltır, dolayısıyla uyku kalitesini de artırır Fibromiyaljide görülen hassas noktaları azaltır GEce yatmadan 1 saat önce 3 mg alınması önerilir Fibromiyaljide serotonin, melatonin ve kortizol gibi hormonların döngüsel ritmik salgılanmasında bozukluklar bulunabilmektedir Fibromiyaljide 6 hafta süresince günlük 10 mg melatoninin tek başına veya amitriptilin ile beraber kullanılması sadece amitriptilin alanlara göre ağrı yakınmalarında daha yararlıdır Fibromiyaljide 5mggün dozlarında melatonin tek başına veya antidepresan ilaç fluoksetin ile birlikte verildiğinde, sadece fluoksetin alanlara göre daha etkilidir Melatonin için önerilen günlük kullanım dozu gece 21:0022:00 saatlerinde bir defada alınan 520 mg’dır
SAdenozilmethiyonin (SAMe): Serotonin gibi nörotransmitterlerin, çeşitli eklem bileşenlerinin ve antioksidanların vücuda salınımını destekler ve FM hastalarında ağrı, yorgunluk ve gerginliği azaltabilir Antidepresanlarla birlikte de alınabilir Enterik kaplı tabletlerden günde 800 mg aç karnına alınması önerilir
Lkarnitin (LAK): Birçok fibromiyalji hastasında LAK metabolizmasında bozukluk ve eksiklik görülebilmektedir Çift kör plasebo kontrollü bir çalışmada günde 3 defa 500 mg LAK içeren kapsül alan hastalarda 8 haftanın sonunda fibromiyalji yakınmalarında azalma sağlanmıştır LAK önerilen günlük kullanım doz aralığı 10002000 mg’dır
Magnezyum: FM hastalarında Mg düzeyleri genellikle düşüktür Enflamasyonu azaltıp kasların gevşemesini sağlayan magnezyumdan günde 3 kez 200 mg alınması önerilir 12002400 mg malik asit ile birlikte alındığı takdirde ağrı kesici etkisinde artış gözlenmiştir
Bromelain: Günde 23 kez, 200400 mg dozda bromelain, ağrı ve enflamasyonu azaltmaya destek olabilir Uyarı: Kan sulandırıcı kullananlarai peptik ülser hastalarına ve antidepresan kullananlara, peptik ülser hastalarına ve antidepresan kullananlara bromelain takviyesi önerilmez
Balık yağı: Günde 10003000 mg ağrı ve enflamasyonu azaltmak için önerilir Az hastayı kapsayan ve bir fibromiyalji vakasının da olduğu nöropatik ağrısı olan hastalarda günde 24007200 mg EPADHA içeren omega3 kullanılmasıyla 19 ay gibi uzun bir süre kullanımda önemli bir yan etki olmadan ağrı yakınmalarında azalma olduğu gözlemlenmiştir Romatoid artrit, enflamatuar bağırsak hastalığı ve ağrılı adet görme (dismenore) gibi hastalığı olanlarda sık olarak görülen sabah tutukluğu, eklem ağrıları ve hareket kısıtlılığı omega3 içeren desteklerle azaltılabilmektedir
Koenzim Q10: Güçlü antioksidan etkilidir Hücrenin enerji kaynağı mitokondrinin çalışmasını destekler ve hücrelere zararlı serbest oksijen radikallerinin zararını engeller Bağışıklık sistemini ve kasiskelet yapısını destekler Uyarı: Kan sulandırıcı ilaç kullananların hekim tavsiyesi ve kontrolünde kullanması gerekmektedir Fibromiyalji hastalarında günde 3 defa 100 mg kapsül (toplam 300mggün) dozunda 3 ay süreyle koenzim Q10 verilmesinin hastalığa bağlı yakınmaları azalttığı ve mitokondrinin işlevlerini düzelttiği gösterilmiştir
C vitamini ve B12 vitamini: Fibromiyalji hastalarında günde 3 kez 500 mg C vitamini ve 35 mg B12 vitamini takviyesi önerilir
D vitamini: Eksilkiği, fibromiyaljiye benzer şekilde kemik ve kas ağrısına neden olabilir Fibromiyalji düşünülen bütün hastaların D vitamini eksikliği açısından taranması gereklidir D vitamini eksik olanlarda ağız yoluyla kolekalsiferol verilir D vitamini düzeyi düşük olan kişilerin, D vitamini düzeyi normal olanlara göre iki kat daha fazla ağrı kesici ihtiyacı vardır, D vitamini düzeyi düşük olan hastaların sadece ağız yoluyla kolekalsiferol verilmesiyle yakınmalarında düzelme sağlanabilir
E vitamini: Fibromiyalji hastalarında vücutta antioksidan düzeyleri azalmış olabilir E vitamini fibromiyalji semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmak için günde 400 IU önerilir
ÖNERİLEN BİTKİSEL İÇERİKLİ TAKVİYELER
Zerdeçal: Enflamasyonu azaltmaya destek olarak önerilir 1 çay kaşığı drog, 1 bardak su içine ilave edilir ve kaynayana kadar ısıtılır 510 dakika demlenip süzülür Günde 24 bardak içilmesi önerilir Emilimini artırmak için içine bir tutam karabiber katılmalıdır
Gülotu kökü (Rhodiola rosea): İlaçlar kadar olmasa da daha az yan etkiye sahip ılımlı antidepresan etkilidir Rhodiola rosea, %3 rosavin veya %1 salidrosild ile standardize ekstraktının günlük kullanım dozu 300600 mg arasında değişmektedir
Sarı kantaron (Hypericum perforatum, St John’s wort): 5HTP ile birlikte %03 hiperisin içeren sarı kantaron ekstresinden günde 3 kez 300 mg alınması önerilir Ayrıca 2 çay kaşığı parçalanmış drog, bir bardak kaynar sıcaklıktaki su içine ilave edilir, ağzı kapaklı olarak 10 dakika demlenip süzülür Günde 23 kez içilir Günlük 6001200 mg hypericum perforatum ekstratının kapsül olarak 2 veya 3’e bölünmüş dozlarda kullanılması önerilir Sıvı ekstraktları da bulunmaktadır İlaçlarla etkileşimi nedeni ile tıbbi yedavi almayan kişilerde kullanılmalıdır
KOMPRES VEYA MASAJ ŞEKLİNDE UYGULAMA
Zencefil: Sırt ve kas ağrılarında 3 tatlı kaşığı ince kıyılmış zencefil veya 2 tatlı kaşığı kuru toz drog 500ml kaynamış suda ağzı kapalı olarak 1015 dakika demlenir Bir havlu, hazırlanan suyun içine batırılır ve kompres şeklinde ağrılı olan bölgeye 2040 dakika süreyle uygulanır
Kapsaisin: Ağrıyı azaltmaya destek olabilir Ağrı olan bölgelere kapsaisin içeren krem veya jeller ya da yakı formundaki ürünlerin kullanılması önerilir 10 gram kırmızıbiber tozu 60 ml %50’lik etanol ile karıştırılır, ağrılı olan bölgeye tatbik edilir