Kaya tuzundan arıtılmış tuz nasıl elde edilir?
KAYA TUZUNDAN RAFINE TUZ ELDE ETME
Kaya tuzu, az safsızlık ve tanıdık olmayan maddeler içeren yataklarda yer altına galeriler açarak parçalar halinde çıkarılır Çözelti madenciliği olarak adlandırılan bu yöntemde, safsızlıkların pozitif olması durumunda açılan sondaj kuyularına sıcak su gönderilerek suda çözünen tuzlar bulamaç halinde dışarı alınır Bu bulamacın kristallendirilmesi için tava veya vakum yöntemleri kullanılırBöylece kaya tuzundan arıtılmış tuz elde edilir
TUZUN ELDE EDİLMESİ
Tuz üretimi tüm mineral sonuç yöntemleri aralarında yaklaşık olarak en basit ve basit olanıdır Tuzlu elde etme yöntemlerinin en yaygın olanı, tuzla denilen göletlerde tuzlu suyun buharlaştırılmasıdır Buğulandırma yöntemi başlıca kurak ve sıcak bölgelerde uygulanır, bu yol ile elde edilen tuzlarda ticari maksatlar için beğenilmeyen safsızlıklar olabilir Yeni elde edilmiş bu cins tuzlarda tuzlu seven bazı mikroorganizmalar da bulunabilir Bu mikroorganizmalar örneğin konservecilikte bir takım gıda maddelerinin bozulmasına sebep olabilmektedir
Kaya tuzundan da tuzlu elde edilebilir Kaya tuzu, kayda değer tuzlu kaynaklarından biri olup, içerdiği safsızlıklara bağlı olarak transparan ya da sanki şeffaf grimsi, beyaz, turuncu, sarı, pembe ve kahverengi olabilir Kaya tuzu, az safsızlık ve tanıdık olmayan maddeler taşıyan yataklarda yer altına galeriler açarak parçalar halinde çıkarılır Çözelti madenciliği olarak adlandırılan bu yöntemde, safsızlıkların fazla olması durumunda açılan sondaj kuyularına sıcak su gönderilirek suda çözünen tuzlar bulamaç halinde dışarı alınır Bu bulamaçın kristallendirilmesi için tava ya da vakum yöntemleri kullanılır
Tava Yöntemi Bir tahta kapta dinlendirilen tuz suya magnezyum sülfatı çöktürmek için az miktarda kireç katılır Daha Sonra tava adı bahşedilen uçup gitme kabına gönderilir Bu kabın alanı 80100 m² olup, ocağın sıcak gazlarıyla ısıtılır Burada önce magnezyum sülfat çöker ve alınır, sonradan çöken tuz alınır Alınan tuz tava üstündeki tahta davlumbaza serilir Suyu baştan tava içine akarken tuzlu da kurur 100 m²lik bir tavada 75°C'de 1200 kg kaba tuz, 80°C'de 3000 kg orta ürün ve 95°C'de 700 kg ince tuzlu elde edilir
Vakum Yöntemi Tava yönteminin yerini alan bu yöntemde tuz su vakum pompaları yardımıyla buharlaştırılır
Türkiye'de TuzlarMemleketimizde tuzlu eldesi; deniz, göl ve kaya tuzlalarından yapılmaktadır Hacıbektaş, Tepsidelik, Sarıkaya, Olti, Kağızman, Kulp ve Sekili manâlı tuzlalarımızdandır Buralardan elde edilen tuzlar değişik safsızlıklar içermektedir Mesela Hacıbektaş'ta elde edilen tuzun analizinde % 0,53 suda çözünmeyen maddeler, % 1,65 kalsiyum sulfat, % 98,12 sodyum klorür bulunmuştur
Koçhisar, Karapınar ve Palas gölleri tuz elde edilen kayda değer göllerimizdendir Koçhisar Gölünde bulunan Tavşan tuzlasından yılda 30000 ton, İzmir Çamaltı Tuzlasından yılda 150000 ton tuz elde edilmektedir
Deniz suyundan tuz elde edilen yerler aralarında; Pendik (İstanbul), Tekkegöl (Edirne) ve Akçedeniz (Adana) sayılabilir
Yurdumuzda üretilen nitelikli sofra tuzunun analizinde, % 0,24 nem, % 0,003 suda çözünmeyenler, % 0,007 Ca, % 60,52 klor ve eser miktarda Mg bulunmuştur
2001 yılı dünya tuzlu üretimi 225 milyon ton 1, Türkiye'nin yıllık üretimi 1,8 miyon ton 2dolayında gerçekleşmiştir Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) verilerine göre Türkiye'deki kayatuzu yataklarında tespit edilen toplam rezerv miktarı 867 milyon ton seviyesindedir Yıldan yıla tuzlu üretimi değişmekle beraber yurdumuzda son yıllarda, yılda iki milyon ton civarında tuzlu üretilmektedir
Tekel, arıtılmış ve sofralık tuz üretimi yapmamaktadır Bu cins tuzlu talebi özel sektör göre karşılanmaktadır
Tuzlu giderme Ilk Önce deniz suyu almak üzere tuz suların tuzunun giderilmesi işlemidir Dünyadaki suların % 97,2'si denizlerdedir Bundan Böyle taze su kaynaklarının yetmemesi nedeniyle günlük kullanımda veya sanayide deniz sularından faydalanma ihtiyacı doğmuştur Bu da deniz suyundan tuz gidermek suretiyle taze su elde etme yolunu açmıştır
Sanayide uygulamak nedeniyle su üreten birincil büyük saflaştırma tesisi 1930'da Hollanda Antilleri'ndeki Aruba'da kurulmuştur Saflaştırma en yaygın tuzlu giderme metodudur Bu işlemde fazla tesirli ya da ani tesirli buharlaştırıcılar kullanılır
Taze su üretiminde kullanılan metotlardan biri de zarlı metoddur Bu metodda tuzluluk oranı nispeten düşük olan kara suları arıtılır Yarıgeçirgen bir zardan geçirilen tuz suyun suyu zarı geçerken derişikleşen mineral tuzları arkada kalır
Elektroliz metodunda ise çözünmüş tuzların artı ve eksi yüklü iyonlarının ayrı ayrı zarlı filtrelerden geçmesi maksadıyla voltaj uygulanır ve taze su iki filtre aralarında kalır
Bugün dünyada yaklaşık 1500 kadar tuz giderme tesisi kuruludur Çoğunda saflaştırma metodu uygulanır Tesislerin 300 kadarı Ortadoğu ülkelerinde kurulmuştur *
KAYA TUZUNDAN RAFINE TUZ ELDE ETME
Kaya tuzu, az safsızlık ve tanıdık olmayan maddeler içeren yataklarda yer altına galeriler açarak parçalar halinde çıkarılır Çözelti madenciliği olarak adlandırılan bu yöntemde, safsızlıkların pozitif olması durumunda açılan sondaj kuyularına sıcak su gönderilerek suda çözünen tuzlar bulamaç halinde dışarı alınır Bu bulamacın kristallendirilmesi için tava veya vakum yöntemleri kullanılırBöylece kaya tuzundan arıtılmış tuz elde edilir
TUZUN ELDE EDİLMESİ
Tuz üretimi tüm mineral sonuç yöntemleri aralarında yaklaşık olarak en basit ve basit olanıdır Tuzlu elde etme yöntemlerinin en yaygın olanı, tuzla denilen göletlerde tuzlu suyun buharlaştırılmasıdır Buğulandırma yöntemi başlıca kurak ve sıcak bölgelerde uygulanır, bu yol ile elde edilen tuzlarda ticari maksatlar için beğenilmeyen safsızlıklar olabilir Yeni elde edilmiş bu cins tuzlarda tuzlu seven bazı mikroorganizmalar da bulunabilir Bu mikroorganizmalar örneğin konservecilikte bir takım gıda maddelerinin bozulmasına sebep olabilmektedir
Kaya tuzundan da tuzlu elde edilebilir Kaya tuzu, kayda değer tuzlu kaynaklarından biri olup, içerdiği safsızlıklara bağlı olarak transparan ya da sanki şeffaf grimsi, beyaz, turuncu, sarı, pembe ve kahverengi olabilir Kaya tuzu, az safsızlık ve tanıdık olmayan maddeler taşıyan yataklarda yer altına galeriler açarak parçalar halinde çıkarılır Çözelti madenciliği olarak adlandırılan bu yöntemde, safsızlıkların fazla olması durumunda açılan sondaj kuyularına sıcak su gönderilirek suda çözünen tuzlar bulamaç halinde dışarı alınır Bu bulamaçın kristallendirilmesi için tava ya da vakum yöntemleri kullanılır
Tava Yöntemi Bir tahta kapta dinlendirilen tuz suya magnezyum sülfatı çöktürmek için az miktarda kireç katılır Daha Sonra tava adı bahşedilen uçup gitme kabına gönderilir Bu kabın alanı 80100 m² olup, ocağın sıcak gazlarıyla ısıtılır Burada önce magnezyum sülfat çöker ve alınır, sonradan çöken tuz alınır Alınan tuz tava üstündeki tahta davlumbaza serilir Suyu baştan tava içine akarken tuzlu da kurur 100 m²lik bir tavada 75°C'de 1200 kg kaba tuz, 80°C'de 3000 kg orta ürün ve 95°C'de 700 kg ince tuzlu elde edilir
Vakum Yöntemi Tava yönteminin yerini alan bu yöntemde tuz su vakum pompaları yardımıyla buharlaştırılır
Türkiye'de TuzlarMemleketimizde tuzlu eldesi; deniz, göl ve kaya tuzlalarından yapılmaktadır Hacıbektaş, Tepsidelik, Sarıkaya, Olti, Kağızman, Kulp ve Sekili manâlı tuzlalarımızdandır Buralardan elde edilen tuzlar değişik safsızlıklar içermektedir Mesela Hacıbektaş'ta elde edilen tuzun analizinde % 0,53 suda çözünmeyen maddeler, % 1,65 kalsiyum sulfat, % 98,12 sodyum klorür bulunmuştur
Koçhisar, Karapınar ve Palas gölleri tuz elde edilen kayda değer göllerimizdendir Koçhisar Gölünde bulunan Tavşan tuzlasından yılda 30000 ton, İzmir Çamaltı Tuzlasından yılda 150000 ton tuz elde edilmektedir
Deniz suyundan tuz elde edilen yerler aralarında; Pendik (İstanbul), Tekkegöl (Edirne) ve Akçedeniz (Adana) sayılabilir
Yurdumuzda üretilen nitelikli sofra tuzunun analizinde, % 0,24 nem, % 0,003 suda çözünmeyenler, % 0,007 Ca, % 60,52 klor ve eser miktarda Mg bulunmuştur
2001 yılı dünya tuzlu üretimi 225 milyon ton 1, Türkiye'nin yıllık üretimi 1,8 miyon ton 2dolayında gerçekleşmiştir Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) verilerine göre Türkiye'deki kayatuzu yataklarında tespit edilen toplam rezerv miktarı 867 milyon ton seviyesindedir Yıldan yıla tuzlu üretimi değişmekle beraber yurdumuzda son yıllarda, yılda iki milyon ton civarında tuzlu üretilmektedir
Tekel, arıtılmış ve sofralık tuz üretimi yapmamaktadır Bu cins tuzlu talebi özel sektör göre karşılanmaktadır
Tuzlu giderme Ilk Önce deniz suyu almak üzere tuz suların tuzunun giderilmesi işlemidir Dünyadaki suların % 97,2'si denizlerdedir Bundan Böyle taze su kaynaklarının yetmemesi nedeniyle günlük kullanımda veya sanayide deniz sularından faydalanma ihtiyacı doğmuştur Bu da deniz suyundan tuz gidermek suretiyle taze su elde etme yolunu açmıştır
Sanayide uygulamak nedeniyle su üreten birincil büyük saflaştırma tesisi 1930'da Hollanda Antilleri'ndeki Aruba'da kurulmuştur Saflaştırma en yaygın tuzlu giderme metodudur Bu işlemde fazla tesirli ya da ani tesirli buharlaştırıcılar kullanılır
Taze su üretiminde kullanılan metotlardan biri de zarlı metoddur Bu metodda tuzluluk oranı nispeten düşük olan kara suları arıtılır Yarıgeçirgen bir zardan geçirilen tuz suyun suyu zarı geçerken derişikleşen mineral tuzları arkada kalır
Elektroliz metodunda ise çözünmüş tuzların artı ve eksi yüklü iyonlarının ayrı ayrı zarlı filtrelerden geçmesi maksadıyla voltaj uygulanır ve taze su iki filtre aralarında kalır
Bugün dünyada yaklaşık 1500 kadar tuz giderme tesisi kuruludur Çoğunda saflaştırma metodu uygulanır Tesislerin 300 kadarı Ortadoğu ülkelerinde kurulmuştur *